براساس گزارش سالانه اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA) کاهش چشمگیری در حجم برف و یخ دریا در قطب شمال ایجاد شده و دمای هوا در نزدیکی قطب شمال 20 درجه سانتیگراد گرمتر از میانگین دمای آن در ماه نوامبر است.
این گزارش که براساس اطلاعات گردآوری شده توسط 61 محقق در 11 کشور تدوین شده، دمای هوای قطب شمال بین ماه اکتبر(مهر-آبان) سال 2015 تا سپتامبر(شهریور-مهر) سال 2016 میلادی را بالاترین رکورد ثبت شده در همه دوران اندازه گیری دمای این منطقه از سال 1900 میلادی اعلام کرده است.
همچنین میزان یخ دریا در این منطقه در همه ماه های سال 2016 و تقریبا در همه نقاط قطب شمال به غیر از دریای «برینگ» کاهش یافته است.
گزارش اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا بیانگر تغییر چرخه کربن بر اثر آب شدن خاک منجمد در قطب شمال است. از آنجا که میزان کربن حبس شده در خاک منجمد بیش از اتمسفر زمین است، اگر این خاک منجمد با سرعت غیرمتعارف آب شود، میزان دی اکسید کربن و متان در اتمسفر زمین افزایش می یابد.
این گزارش درباره دیگر یافته های کلیدی اعلام کرده، میانگین دمای قطب شمال در سال 2016 بالاترین دمای ثبت شده از ابتدای اندازه گیری دمای این منطقه در سال 1900 میلادی تاکنون و در ماه های ژانویه، فوریه، اکتبر و نوامبر نیز رکوردهای ماهانه جدیدی برای افزایش دما به ثبت رسیده است.
همچنین در 37 سال گذشته در گرینلند فقط یک فصل بهار زودتر از زمان ثبت شده در سال 2016 میلادی آغاز شده و یخ ها ذوب شده اند. برف بهاری در منطقه آمریکایی قطب شمال نیز از زمان شروع اندازه گیری در سال 1967 میلادی تاکنون، کمترین میزان پوشش را داشته است.
یافته های اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا همچنین نشان می دهد، در سال 2007 کمترین میزان یخ دریا در قطب شمال به ثبت رسید. به غیر از این سال، حداقل پهنه یخ دریا در پایان سال 2016 به کمترین میزان خود از زمان شروع اندازه گیری در سال 1979 میلادی رسیده است.
متن کامل این گزارش در وبسایت NOAA منتشر شده است.
دانش > نجوم - مرحله آخر ماموریت کاسینی به دور سیاره زحل آغاز شده است. این مرحله که به نام Grand Finale یا پایان بزرگ شناخته میشود به کاسینی اجازه میدهد که بتواند با دقت خیلی زیاد و بیسابقه، این سیاره و بعضی از اقمار و حلقههای آن را مطالعه کند.
فاز اول این مرحله دو هفته پیش آغاز شد. زمانی که یک گذر نزدیک از کنار قمر تایتان باعث شد مدار کاسینی به شکلی تغییر کند که این فضاپیما از نزدیکی قطبین زحل و درست خارج از بیرونیترین حلقهی زحل، یعنی حلقهی F عبور کند. عکس روز ناسا به هنگام اولین گردش کاسینی در مدار حلقهی F که ۲۰ هفته طول میکشد گرفته شده است. در قسمت بالا سمت چپ این تصویر به خوبی میتوان گردباد قطبی مرکزی، یک مرز ابری شش ضلعی در مرکز و سامانههای آشفته طوفانی متعدد که به رنگ روشن مشخص هستند را دید. در آوریل ۲۰۱۷ کاسینی باز هم به کمک گرانش تایتان سلسلهای از ۲۲ گردش مداری پروکسیمال را شروع میکند. مسیری که در نهایت کاسینی را برای اولین بار به درون حلقههای زحل هدایت میکند. قرار است ماجراجویی علمی جدید کاسینی در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۷ به پایان برسد. زمانی که مستقیم به درون اتمسفر زحل شیرجه میزند و برای همیشه از بین میرود.
برای دیدن عکس در ابعدد بزرگتر روی آن کلیک کنید.
۵۴۵۴
کد مطلب: 423550
گشت و گذار بر فراز قطب شمال آشفته زحل
بخش دانش و فناوری الف،22 آذر95
تاریخ انتشار : دوشنبه ۲۲ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۲۲:۲۲
کلمات کلیدی : دانش و فناوری+ماه زحل
نظراتی که به تعمیق و گسترش بحث کمک کنند، پس از مدت کوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت دیگر بینندگان قرار می گیرد. نظرات حاوی توهین، افترا، تهمت و نیش به دیگران منتشر نمی شود.
گردشگری در قطب، یکی از تجربه های فراموش نشدنی هر انسانی می تواند باشد. تجربه ی زندگی در یخ و مانند اسکیموها، مشاهده شفق قطبی و مشاهده و عکاسی از حیات وحش قطب گوشه ای از جاذبه های گردشگری قطب می باشد.
برای ما که در کشوری نسبتاً خشک و گرم زندگی میکنیم گردشگری قطبی واژهایی دور و دستنیافتنی است.
این در حالی است که از تاریخ شروع مسافرتهای ماجراجویانه گردشگران به قطب، نزدیک به دو قرن میگذرد. در سال 1807 راهنمایان گردشگری به تبلیغ قطب شمال و جاذبههای هیجانانگیز آن همچون کوهنوردی، یخ نوردی، شکار و ماهیگیری روی آوردند. توماس کوک یکی از اولین کارآفرینان صنعت توریسم بود که افراد را به قطب شمال دعوت کرد. پنجاه سال پیش یک کشتی حاوی 50 تا 120 مسافر برای مشاهده تنوع زیستی عازم قطب جنوب شد و از سال 2000 تعداد گردشگران قطب جنوب سالانه بین 800 تا 3700 نفر بوده است.
"توماس کوک ازجمله اولین کارآفرینان گردشگری بود که به راهاندازی تورهای گروهی اقدام کرد "
امروزه صنعت گردشگری قطبی بیش از هرزمانی روبهپیشرفت است.تصاویر هیجانانگیز و فیلمهای مستند افراد را بیشازپیش به مسافرت به مناطق قطبی ترغیب میکند. ازآنجاکه این نوع بازدیدها در مناطق بکر و دستنخورده رخ میدهد مدیریت آن دشوار است. کارشناسان و متخصصین محیطزیست اکید توصیه میکنند در هر بار اعزام گردشگران به مناطق قطبی ظرفیت کشتیها حداکثر 500 نفر باشد.همچنین استفاده از هلیکوپتر به دلیل اختلال در تخمگذاری پرندگان بایستی محدود شود.جنگلهای توندرا نیز تحمل کمی در برابر لگدمال شدن دارند لذا تعداد شکارچیان و توریستهایی که از این جنگلها عبور میکنند باید کنترل شود. در ادامه تعدادی از پرطرفدارترین جاذبههای گردشگری قطبی را مرور میکنیم:
بیشک یکی از زیباترین و بینظیرترین پدیدههای طبیعی در جهان "شفق قطبی" است. هرساله عکاسان و گردشگران مشتاق برای ثبت و مشاهده این پدیده به مناطق قطبی سفر میکنند. در این پدیده که توسط اثر متقابل ذرههای باردار خورشیدی بر اتمهای موجود در اتمسفر رخ میدهد ، نوارهای نورانی متمایل به رنگ قرمز و سبز در آسمان شب ظهور میکنند. بیشترین امکان وقوع شفق قطبی نزدیک به قطبهای مغناطیسی شمال و جنوب کره زمین است و وجهتسمیه آن نیز به همین علت است.
"شفق قطبی در جنگلهای توندرا"
"مشاهده شفق قطبی توسط کاروان گردشگران"
هتلهای یخی اغلب موقتی هستند و با برف و بلوکهای یخی ایجاد میشوند. اگر شرایط نگهداری و بازسازی آنها مناسب باشد امکان تداوم حیات آنها در مدتزمان بیشتری وجود خواهد داشت اما معمولاً بهصورت سالیانه ساخته و احیا میشوند.
مشتری پر و پا قرص این دسته از هتلها گردشگران ماجراجویی هستند که برای تجربهی شرایط استثنایی بیرون از منازل گرم خود آمادهاند. گرچه امروزه حتی در کشورهای گرمسیر شاهد موزهها، رستورانها و کافیشاپهای یخی بهصورت مصنوعی هستیم، اما کشورهای سردسیر و محدودی همچون سوئیس، سوئد، کانادا، نروژ و فنلاند توانایی ساخت و اداره کردن این دسته از هتلها بهصورت گسترده را دارند. چرا که مهمترین نکته نزدیک بودن منطقه ساخت هتل به قطب است که شرایط سردسیر مناسب برای احداث را فراهم آورده و به گردشگران تجربه ایی واقعیتر اعطا میکند. دمای داخلی این هتلها اغلب بین منفی پنج تا منفی سه درجه سانتیگراد و تمام ابزار و وسایل استفادهشده در آن از بشقابهای غذا گرفته تا تختهای خواب یخی و برفی هستند. هزینهی هر شب اقامت در اینگونه هتلها متغیر و بین 300 تا 3000 دلار است.
"هتل یخی با اتاقهای پراکنده"
"اتاقی با تختهای یخی و مجسمههای برفی"
گروهی از گردشگران به تجربه کردن سبک زندگی و آدابورسوم مردم محلی علاقهمند هستند.گردشگران قطبی نیز از این قاعده مستثنا نیستند. با انجام هماهنگیهای لازم توسط نهادهای توریستی و همکاری ساکنین محلی اکنون این سبک توریسم در دهکدههای قطبی اجرا میشود. توریستها همانند جزئی از خانوادهی اسکیموها در ایگلوها (خانههای اسکیمویی) اقامت میکنند، لباس میپوشند، شکار میکنند، غذا میخورند و سورتمهسواری میکنند!
"زندگی محلی ساکنین قطب"
"صنایعدستی اسکیموها منحصربهفرد است"
خرسهای قطبی ، گوزنهای شمالی ، روباهها و جغدهای سفید در کنار پنگوئنها، فکها و نهنگها گوشهای از مجموعهی بینظیر حیاتوحش مناطق قطبی را تشکیل میدهند. جانورانی که مشاهده طبیعی آنها در سایر نقاط کرهی زمین اغلب امکانپذیر نیست.گرچه دیدن همهی این حیوانات در یک تور گردشگری گروهی اغلب امکانپذیر نیست و نیاز بهصرف وقت و هزینههای گزاف دارد ، درهرصورت امروزه در کانادا تورهای ماجراجویی برای مشاهده حیاتوحش قطبی ثبتنام میکنند.هزینه یک تور هفتروزه بین 5 تا 10 هزار دلاراست.گردشگران اغلب توسط ماشینهای مخصوص، بالگرد یا کشتی به منطقه اعزام میشوند.
"عبور والهای سفید از کنار کشتی گردشگران"
"نزدیک شدن خرس قطبی به یک ماشین توریستی "
"مشاهدهی رو درروی پنگوئنها"
" مقر اصلی شبکه بینالمللی ماجراجویی در ایالاتمتحده آمریکا است"
نمیتوانیم منکر این نکته شویم که هرگاه انسان وارد حریم بکر طبیعت شود خواهناخواه دست به تخریب و یا حداقل تغییر محیط میزند.واژهی "توریسم پایدار " به سبکی از گردشگری اشاره میکند که در آن آسیبهای محیطی به حداقل رسیده و گردشگری منجر به ارتقا وضعیت کنونی منطقه و یا ساکنین محلی شود. درنهایت با گرم شدن کره زمین در آینده شرایط زندگی در قطب شمال قابلتحملتر شده، تعداد کشتیهای تفریحی زیادتر خواهند شد ، سفر به قطب ارزانتر میشود و تعداد مناطق قابل بازدید و شبهای اقامت افزایش خواهند یافت. بر همین اساس گردشگری در مناطق قطبی منافع و معایب خاص خود را دارد. ازجمله مضرات آن میتوان به تخریب اکوسیستم در اثر ترافیک هوایی و دریایی ، از بین رفتن گونههای زیستی در صورت شکار بیرویه ، اختلال در تخمگذاری پرندگان ، آلوده شدن مناطق با زبالههای دیر دفع ، آسیب به زندگی مردم محلی در اثر ورود کنترل نشده و انبوه بازدیدکنندگان اشاره کرد. اما منافع سفر چیست؟ ورود گردشگران به مناطق قطبی ثبات و رونق اقتصادی برای محل را به همراه دارد.سبب حفظ آدابورسوم، میراث فرهنگی و صنایعدستی ساکنین قطبی شده و توجه نهادهای دولتی و خصوصی را به حفظ و نگهداری از این مناطق، جبران خسارتهای زیستمحیطی و فراهم آوردن امکانات پزشکی، آموزشی، خدماتی و... جلب میکند.
جام جم سرا: سرهنگ عبدالوهاب حسنوند افزود: عوامل گشت انتظامی در جریان تعقیب و گریز خودروی مذکور علیرغم روشن بودن آژیر خودروی گشت و تذکر مکرر ماموران به سرنشینان خودروی پراید از طریق بلندگوی اتومبیل پلیس، متاسفانه سرنشینان پراید نوک مدادی توجهی به تذکرات و دستور ایست ماموران نکردند و عوامل گشت انتظامی مجبور به استفاده از سلاح برای متوقف کردن خودروی پراید شدند.
وی با تاکید بر اینکه ماموران با توجه به قانون استفاده از اسلحه، اقدام به شلیک یک تیر هوایی کردند، گفت: ماموران پس از شلیک گلوله هوایی موفق شدند خودروی پراید را متوقف کنند و هر دو سرنشین خودروی مذکور را دستگیر کنند.
به نقل از تسنیم، حسنوند ادامه داد: ماموران در بازرسی از خودروی این دو نفر که خود را «سعید» و «رضا» معرفی کردند، یک کیف زنانه، تعدادی البسه زنانه، یک عدد کوله آبی دخترانه و یک کیف دستی زنانه شدند که از داخل آنها نیز یک کارت شناسایی به نام مریم کشف شد.
رئیس کلانتری 164 قائم با اشاره به اینکه در تحقیقات اولیه مشخص شد که این دو متهم، در محدوده شمال شهر اقدام به سرقت و کیف قاپی از زنان میکردند، افزود: با توجه به اموال کشف شده از متهمان، پرونده مقدماتی با موضوع سرقت و کیف قاپی تشکیل شد و متهمان برای تحقیقات بیشتر در اختیار کارآگاهان پلیس آگاهی تهران بزرگ قرار گرفتند.
جام جم سرا:حسین شعبان سروری در گفتگو با ایسنا با اشاره به راهاندازی ستاد تسهیلات سفر همزمان با آغاز موج دوم سفر در استان توضیح داد: پیشبینی لازم برای هماهنگی با مراکز اقامتی و تفریحی شده و همزمان با آن تمامی طرحهای دریا به شکل آماده باش در میآیند.
او گفت: جلساتی با مسئولین نجات غریق در مکانهای گردشگرپذیر داشتهایم. مسئولین در این جلسات قول دادهاند، با توجه به کمبودها در بخش نجات غریق بانوان، نیروهای جدیدی در این زمینه انتخاب کرده و با ارائه آموزش به آنها از این افراد در طرح دریا استفاده شود.
فرماندار رامسر با اشاره به 10 منطقه مصوب نمونه گردشگری در شهرستان، گفت: جهت اسکان مسافران و میهمانان، 22 مرکز اقامتی و 3000 ویلای استجاری در سطح شهرستان پیش بینی شده است.
او گفت: تله کابین، موزه تماشاگه راز خزر، باغ 3 هکتاری، هتل رامسر، بلوار تاریخی، سواحل زیبا و مناطق کوهستانی و ییلاقی از جمله فضاهای گردشگر پذیر رامسر است. رامسر جزء محدود نقاط در جهان است که حد دریا و جنگل در آن بسیار کم بوده و با فاصله 20 کیلومتری، اختلاف دما در آن حدود 20 درجه تفاوت دارد.
سروری بیان کرد: از سالهای گذشته اقامت در محدوده داخلی شهر رامسر ممنوع شده و جهت اسکان در سواحل، سکوهایی طراحی شده تا مسافران با حضور در این اماکن اقدام به برپایی چادر کنند. احداث کمپهای گردشگری و در اختیار قرار دادن آن به مسافران با قیمت کم از جمله راههای ساماندهی چادر خوابهای مسافران در حاشیه جادهها و پارکها است.
او با اشاره به اینکه در حال حاضر از 4 طرح دریا در شهرستان بهرهبرداری میشود، گفت: اجرای این طرحها پاسخگویی نیاز مسافران نیست، لذا با توجه به طرح توسعهای، تا به حال زمین لازم برای اجرای 3 طرح مشخص شده است ولی متاسفانه یکسری موانع حقوقی و برخی از عوامل محیطی و طبیعی سبب از بین رفتن این زمینها شده، لذا سعی خواهیم کرد تا با رفع این عوامل تا پایان تعطیلات حداقل یک طرح جدید دریا اجرا کنیم.
جام جم سرا: سوال اصلی این است «چرا وزارت جهاد کشاورزی که خبر از جشن پاکی مزارع جنوب تهران در آیندهای نزدیک میدهد، تاکنون نتوانسته است کنترل بر آبیاری این مزارع را دردست گیرد؟»
سبزیجات آلوده در سفره تهرانیها
«آمار مربوط به میزان تولید در این منطقه به دلیل حساسیت موضوع در اختیار معاونت زراعت نیست با سازمان جهاد کشاورزی استان تهران تماس بگیرید.» پاسخ معاونت زراعت درخصوص میزان تولید در منطقه شهرری و ورامین همین دو جمله است، سازمانی که زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی، آمار تمامی تولیدات کشاورزی حتی در دورترین نقطه ایران را در اختیار دارد به غیر از منطقه جنوب تهران.
بخش عظیمی از نیاز مردم به سبزیجات شهر تهران در این منطقه تولید میشود سبزیجاتی که پس از مطرح شدن دوباره آلوده بودن مزارع دیگر مشتری سابق خود را ندارد. ذکریا یکی از کارگرانی است که در زمین کشاورزی که در آن سبزیجات کشت میشود در جاده ورامین مشغول به کار است، ابتدا از جواب دادن طفره میرود؛ اما بالاخره با اصرار پاسخ میدهد: «تولید امسال سبزیجات خوب بوده است البته چون این زمینها با فاضلاب آبیاری میشود باعث شده است که هم شکل محصولات و هم تولید خوب باشد؛ اما این محصولات در بهار و تابستان فروش خوبی نداشته است.
به نقل از ایلنا طبق آمار رسمی در نزدیک به ۵۰درصد از این مزارع برنج کشت میشود برنجی که طبق گفته کشاورزان پس از برداشت به شالی کوبیهای فعال در شمال کشور فرستاده میشود.
رئیس اتحادیه بنکداران ارسال برنج به شمال کشور را تأیید کرده و میگوید: «برنجهای کاشت جنوب تهران به شالیکوبیهای شمال ارسال میشوند، کلیه برنجهای تهران از برنجهای شمال کشور (مازندران، گلستان و گیلان) تأمین میشود و برنج تهران ابتدا به شمال ارسال شده و به شالیکوبیهای آنجا فرستاده میشود زیرا در تهران شالیکوبی نداریم و سپس مجددا به «تهران» ارسال میشود.»
محمدآقا طاهر، به نکتهای جالب اشاره میکند: در چند سال گذشته برنجهای تهران در نمایشگاه مصلی تهران با نرخ برنج شمال یعنی ۶هزارو ۸۰۰ تومان عرضه میشد.
مرغوبیت ظاهری این محصولات
دشت ورامین بیشترین آمار مصرف آب فاضلاب را دارد، روستای فیروزآباد در منطقه قلعهنو نیز از نقاطی است که تماما توسط فاضلاب آبیاری میشود.
به گزارش جام جم سرا، یکی از ساکنان روستای فیروزآباد که مغازهدار است در این رابطه میگوید: دولت موفق شده است بخشهایی از مزارع جنوب تهران را از آبیاری ناسالم برهاند؛ اما نقاط کلیدی هنوز با فاضلاب آبیاری میشود. روستای فیروزآباد از نقاطی است که زور دولت به آن نرسیده است. زمینهای این منطقه متعلق به چند فرد خاص است که کشاورزان به قیمتهایی بالا از صاحبان آن اجاره کردهاند و در بخش عظیمی از مزارع آن برنج کشت میشود. بهعنوان مثال اگر بلال این منطقه را با بلال منطقهای که با آب قنات آبیاری میشود مقایسه کنید متوجه میشوید که بلالهای این منطقه از لحاظ شکل ظاهری درشتتر و مرغوبتر است، شاید به همین خاطر است که کشاورزان ترجیح میدهند از این روش آبیاری استفاده کنند.
«بهطور متوسط آببهایی که در طول یکسال توسط کشاورز برای استفاده از آب چاه برای سه هکتار پرداخت میشود ۳میلیون و ۵۰۰هزار تومان است؛ اما کشاورز برای استفاده از آب فاضلاب در همین مقدار زمین نهایتا یکمیلیون تومان پرداخت میکند. این را تنها کشاورزان منطقه قلعهنو نمیگویند بلکه کشاورزان مجاور این منطقه نیز آن را تأیید میکنند.» (شهروند)
*انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانههای داخلی و خارجی در «جام جم سرا» لزوماً به معنای تایید یا رد محتوای آن نیست و صرفاً به قصد اطلاع کاربران بازنشر میشود.
جام جم سرا:بر اساس نقشه های پیش یابی امشب در بیشتر مناطق کشور به جز جنوب شرق کشور ابرناکی، بارش باران، گاهی با رعد و برق و وزش باد پیش بینی می شود. روز یکشنبه بارش ها در نیمه شمالی و استان هرمزگان ادامه می یابد.
مدیرکل پیش بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسیدر گفتگو با مهراظهار داشت: در این دو روز در ارتفاعات زاگرس و البرز و مناطق سردسیر شمال غرب کشور بارش برف پیش بینی می شود.
به گفته وی، در بعد از ظهر روز شنبه شدت بارش ها در استان های بوشهر و غرب فارس، کردستان، کرمانشاه و در روز یکشنبه در مناطق غرب و شمال آذر بایجان شرقی و اردبیل و ارتفاعات البرز شرقی رخ می دهد.
وظیفه تصریح کرد: روز های دوشنبه و سه شنبه با نفوذ و استقرار جریان های شمالی بر مقدار بارش ها در سواحل دریای خزر افزوده شده و دریا مواج می شود.
وی افزود: در نیمه شمالی کشور دمای هوا کاهش می یابد که افت دما در شمال غرب و سواحل شمالی کشور قابل توجه بوده و بارندگیها در این مناطق تشدید می شود و به صورت برف و باران خواهد بود.
مدیرکل پیش بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی یاد آور شد: همچنین در این دو روز در مناطق غرب و جنوب غرب کشور بارندگیها ادامه خواهد یافت و در ارتفاعات زاگرس به صورت برف است.
وظیفه تأکید کرد: بعد از ظهر یکشنیه در برخی مناطق شمال غرب، در دامنه های جنوبی البرز و جنوب شرق کشور وزش باد شدید رخ می دهد.
به گفته وی، فردا آسمان تهران نیمه ابری تا ابری همراه با بارش پراکنده و وزش باد به تدریج کاهش ابر است. بیشینه دما ی پایتخت با یک درجه افزایش نسبت امروز برابر 15 درجه سانتیگراد و کمینه دما با دو درجه کاهش نسبت به امروز معادل 6 درجه سانتیگراد بالای صفر خواهد بود.
چهارشنبه 27 اسفند 1393 ساعت 10:00
جام جم سرا: نوروزخوانی یا بهارخوانی یا نوروزی، گونهای آوازخوانی در استقبال از بهار و عید نوروز است که در گذشته میان برخی مردمان ایران زمین رواج داشته است. اکنون این آیین بیشتر در استانهای مازندران، گیلان و گلستان -اگرچه به صورتی بسیار محدود- همچنان برگزار میشود.
در استانهای زیبای شمال به دلیل وجود جنگل و پوشش گیاهی و سرسبزی، نوروز رنگ و بوی متفاوتی به خود میگیرد و هنوز سنتهایی هستند (و صدالبته برخی از آنها مشترکاتی با سایر نقاط ایران دارند) که در گوشه و کنار مناطق شمالی بخصوص روستاها زنده نگه داشته شدهاند و همچنان میتوان آنها را دید. بد نیست همراه با هم نگاهی به این سنتها بیندازیم و ببینیم شمالیها در عید چه میکنند.
نمایشهای آیینی نویددهنده آغاز سال نو در استان گیلان
عروس گوله:
از مراسم قبل از حلول سال نو به شمار میرود. این نمایش همراه با آوازهایی با ریتم مشخص دارای مفاهیم اخلاقی و آیینی خاص است. بازیگران این نمایش معمولاً سه نفر هستند که در نقش غول، پیربابو و نازخانم ظاهر میشوند. نازخانم را بیشتر مواقع پسر جوانی که لباس زنانه پوشیده است بازی میکند.
رابرچره:
در این نمایش نمادین که اجرای آن ویژه سال نو و بسیار شبیه به عروسگوله است، شخصیتهایی چون سرخوان، آهو و نوجوانی که پوست بره سیاه میپوشد و مجسمه دست سازی به همراه دارد و آن را میگرداند ایفای نقش میکنند.
گل گل چهارشنبه:
از دیگر مراسمهای کهن ایرانیان در استان گیلان که در غروب آخرین سهشنبه سال درشب چهارشنبه انجام میشود، گل گل چهارشنبه است. به این منظور پشتههایی از کاه و کلش را آتش میزنند و از روی آتش میپرند و هنگام پریدن با خوشحالی میخوانند: گل گل چهارشنبه / به حق پنجشنبه / زردی بیشه / سرخی بایه / نکبت بیشه / دولت بایه. این سنت از روزگار زرتشت برجای مانده است.
فالگوش ایستادن:
از دیگر برنامههای چهارشنبه سوری فالگوش ایستادن است. برای این کار در گذرگاهها میایستند و با شنیدن پنهانی نخستین کلمات عابران، مفهوم آن را بر توفیق یا ناکامیخود در سال آتی میشمارند.
شال اندازی:
درمناطق کوهستانی از رسوم شایع چهارشنبه سوری وگاه سال نو خواستگاری از دختر صاحب خانه است. معمولاً به گوشه شال مقداری شیرینی و آجیل به عنوان هدیه صاحب خانه بسته میشود و شال اندازان بدون مشخص کردن هویت خویش به خانه فرد دیگر میروند. گفتنی است این مراسم قدیمی همچنان در برخی روستاها برگزار میشود.
سرگرمی شبهای عید روستاییان گیلان
در روستاهای استان گیلان مردم شب زنده داری میکنند، دوستان و همسایهها هر شب به خانه همدیگر میروند و دورهم جمع میشوند. رسم است که آنها پس از پذیرایی با چای و شیرینی، به دو دسته تقسیم شده و رو به روی هم مینشینند و چیستان تعریف میکنند و اگر یکی از طرفین نتواند جواب درست را بدهد بازنده است و گروه بازنده بیرون از اتاق میروند و در جای تاریکی میایستند و هر یک هفت بار صدای گربه و هفت بار هم صدای خروس را تقلید میکنند.
نوروزخوانی:
نوروزخوانی از مراسمهای آخر هرسال در استانهای شمالی است. این آیین در شمال کشور نشانه ورود بهار و خیر و برکت به زمین است. برای این کار، گروهی نوروزخوان در کوچه و خیابان به راه میافتند و ترانههای محلی میخوانند و ساز میزنند.
یکی از نوروزخوانان، کوله کش نام دارد. مردم به نوروزخوانان هدایایی مانند پول، شیرینیهای محلی، گردو، نخود و کشمش و یا تخم مرغ میدهند. از معروفترین اشعار ویژه نوروزخوانی در استان گیلان در مدح دوازده امام و همچنین عروس گوله است.
اصولاً نوروز خوانی در مناطق استان گلستان هم نیم نگاهی به منطقه مازندران و شاهرود دارد زیرا گویش آوازخوانان آن بیشتر تحت تأثیر زبان طبری یا همان مازندرانی است. بخصوص آنکه نوروزخوانان بیشتر از روستاهای غرب استرآباد بودند که همه آنها لهجه مازندرانی دارند. علت آن نیز نزدیکی غرب ایالت استرآباد با شرق ایالت مازندران بوده است.
سیزده سال:
آخرین مراسم نوروزی، سیزدهمین روز سال است. در این روز مردم گیلان بیشتر به کنار رودخانهها و در دل جنگلها میروند و به صورت گروهی، آخرین روز نوروز را گرامی میدارند. دختران گیلانی در این روز سبزه گره میزنند و برای آینده زیبایشان آرزو میکنند. این مراسم معمولاً با بندبازی و کشتی گیله مردی و نواختن ساز و نقاره همراه است. در حال حاضر هم در اطراف شهرهایی مانند فومن و صومعهسرا این مراسم به طور کامل برگزار میشود.
مازندران در سال نو
در چهارشنبه آخر سال، آش محلی مخصوصی به نام «هفت ترشی» میپزند و در محل بین همسایهها پخش میکنند. این آش از ترشیهایی مانند آب نارنج، آب لیمو، آب انار، سرکه، گوجه سبز و آب ازگیل تهیه شده است. همچنین در غروب آن روز هم در حالی که برای خود و خانواده و دوستان آرزوی خوشی در سال نو میکنند از روی کاههایی که آتش زدهاند میپرند.
لازم به ذکر است در زمان قدیم که تلویزیون و رادیو وجود نداشت با تیراندازی و یا اذان گفتن آغاز سال نو را نوید میدادند.
مادرمه یا مارمه:
اولین روز هر ماه تبری، مادرمه یا مارمه (mare meh) محسوب میشود. در این روز، مازندرانیها یک فرد خوشقدم را انتخاب میکنند تا پس از تحویل سال نو به عنوان اولین نفر وارد خانه شود و بعد از ورود او افراد دیگر وارد خانه شوند تا به اصطلاح مارمه او را بشکند. در زمانهای قدیم مازندرانیها بشدت به این سنت پایبند و معتقد بودند. به شخصی هم که خوشقدم و مایه خیر و برکت بوده و شایسته شکستن مارمه است، مارمه لینگ میگویند.
در روز اول عید هم هر خانوادهای مارمه لینگ را از میان افراد خانه، همسایه، اقوام نزدیک، کودکان، سادات و یا هر کسی که خوشنام و دارای رفتار برازندهای است، انتخاب میکنند و از قرآن استخاره میگرفتند و اگر نتیجه استخاره خوب آمد به آن فرد خبر میدادند. شخص خوشقدم پس از تحویل سال نو با پای راست وارد خانه و تک تک اتاقها میشود و در آخر از صاحبخانه عیدی میگیرد و همگی دعا میکنند که سال نو سال پر خیر و برکتی باشد.
در استان مازندران، شب سال نو رسم است که همه سبزی پلو با گوشت و یا مرغ سر سفرههایشان داشته باشند. همچنین از قدیم الایام رسم است در اولین شب سال نو ورودی خانهها با شمع و یا چراغ روشن باشد.
نوروز گلستانیها
در استان گلستان در عیدنوروز مراسم ویژهای برگزار میشود. قبل از آغاز سال نوزنان گلستانی نانهای محلی و شیرینی کاک که نوعی شیرینی محلی ویژه استان گلستان است پخت میکنند.
گلستانیها در این ماه حتماً خودشان برای سفره هفت سین سمنو میپزند.
در زمانهای قدیم قبل از تحویل سال نو، خانمها در مطبخ یا همان آشپرخانه خودمان، دهانه کیسه برنج، آرد و ظروف چند خوراکی پرمصرف خانه را بازمیگذاشتند، زیرا باور داشتند که از این طریق رزق و روزی در سال جدید زیاد میشود.
باور دیگر گلستانیها که تعریف کردن آن خالی از لطف نیست این است که ساعتی قبل از تحویل سال نو، ظرفی حاوی آب را گرم میکردند تا دقیقاً بعد از تحویل سال نو رشته در آن ریخته و برای ناهار روز اول عید غذا درست میکردند، با این باور که رشته طول عمر را زیاد میکند. بعد از تحویل سال نو، مردم استان گلستان، دختران دم بخت را به طور نمادین از خانه بیرون میبرند تا با پادرمیانی یکی از زنان خوشبخت همسایه به خانه برگردانده شوند، با این باور که در سال جدید ازدواج میکنند.
همچنین در استان گلستان رسم است در روز اول عید ابتدا باید نوعروس به خانه پدری خود برای دست بوسی و عیددیدنی برود.
همچنین گلستانیهای قدیمی داخل یک سینی مسی را با آب زعفران دعای «یا مقلب القلوب...» نوشته و سر سفره هفت سین میگذارند تا اولین ناهار سال جدید را روی آن ریخته و صرف کنند. به عقیده آنها این کار برکت سفرهشان را زیاد کرده و برای خانواده در سال نو سلامتی به ارمغان میآورد.
قاشق زنی:
این رسم در شب چهارشنبه سوری توسط جوانان و بیشتر دختران با رفتن به در خانه همسایههای محلات انجام میشود. آنها با پنهان کردن روی خود زیر یک چادر و بدون آشنایی خواستار هدیه و خوراکیهای ویژه عید نوروز میشوند. نقل و نبات و تنقلات از عمدهترین چیزهایی است که درکاسه قاشق زنان جای میگیرد.
نوروز امسال را در گیلان متفاوتتر خواهید دید
امسال در ساحل منطقه آزاد انزلی، هفت سین متفاوتی برپا خواهد شد. هفت لوتکا (قایق پارویی) که هر کدام با رنگهای شاد رنگآمیزی شدهاند در کنار ساحل دریا قرار داده میشوند و داخل هر یک از این قایقهای پارویی قرار است گلهای زیبای بهاری که یک سین از هفت سین سفره در ابعاد بزرگ را احاطه کردهاند قرار داده شوند. امسال حضور این قایقها در ساحل دریای بندرانزلی رنگ و بویی دیگر به عید نوروز میبخشد. همچنین حرکت و گشت و گذار و استقبال مهمانان نوروزی توسط بزرگ عروسکهای ۴ متری «کاس خانم و کاس آقا» که نماد یک زن و مرد روستایی هستند در این ساحل، دیدنی است. در کنار حرکت عروسکهای ۴ متری و هفت سین متفاوت و زیبا در ساحل دریا، اجراهای خیابانی و نمایشهای آیینی شاد و مفرح برای گردشگران در این منطقه پیشبینی شده است. (مهسا قوی قلب/ ایران نوروز)