هفته نامه سلامت - ترجمه ندا احمدلو: کمخونی، نوعی اختلال خون است که با یک ویژگی مهم شناخته میشود؛ مشکل در تولید یک عنصر ضروری در شکلگیری سلولهای قرمز خون با عنوان هموگلوبین. علاوه بر این، کمخونی نوعی بیماری است که علتهای مختلفی دارد.
معمولا کمبود آهن، فولیکاسید یا ویتامین B12 میتواند باعث ابتلا به انواع مختلفی از بیماریها شود که به کاهش تعداد هموگلوبینها و درنتیجه ضعف در اکسیژنرسانی به سلولهای بدن منجر میشوند. شیوع کمخونی، بهویژه کمخونی فقر آهن در میان زنان بیشتر از مردان است. با این مقدمه، در صفحه «زنان» این هفته به 14سوال رایجی که درباره کمخونی میپرسند، پاسخ دادهایم.
1. آیا گیاهخواران بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به کمخونی قرار دارند؟
اگرچه حذف انواع گوشت از برنامه غذایی میتواند خطر ابتلا به کمخونی را افزایش دهد، اما گیاهخواری دقیقا مترادف با غفلت از سلامت یا آسیب رساندن به آن نیست. اگر افراد گیاهخوار از منابع گیاهی خاصی استفاده کنند که جذب آهن را افزایش میدهند و کنار آن از مصرف منابعی خودداری کنند که به جذب آهن صدمه میزنند، میتوانند از ابتلا به کمخونی جلوگیری کنند.
2. آیا فعالیتهای ورزشی برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به کمخونی ممنوع است؟
واقعیت این است که فرد مبتلا به کمخونی معمولا توان لازم برای ورزش ندارد که این حالت خودش بهعنوان یکی از علائم کمخونی شناخته میشود. ممکن است گاهی در برخی موارد، ممنوعیت پزشکی عمومی هم در این زمینه وجود داشته باشد، اما نمیتوان فعالیت ورزشی را مطلقا برای افراد بیمار ممنوع کرد.
این ممنوعیت بهطور کلی به شدت کمخونی و عواملی مثل وضعیت قلب بیمار و شدت فعالیت ورزشی بستگی دارد. خلاصه اینکه این بیماری، مانعی بر سر راه فعالیتهای ورزشی نیست و لزومی ندارد همه مبتلایان به کمخونی فعالیتهای بدنی خود را متوقف کنند.
3. آیا ممکن است افراد در دوران بزرگسالی هم به کمخونی مبتلا شوند؟
بله، خیلیها فکر میکنند که احتمال ابتلا به کمخونی فقط برای کودکان وجود دارد، اما هر فردی در هر سنی ممکن است به کمخونی مبتلا شود. علاوه بر این، مسایلی مثل تغذیه نادرست یا مبتلا بودن زنان به فیبروئید میتواند به کمخونی منجر شود. حتی خطر ابتلا به کمخونی در دوران بارداری، دوران شیردهی و دوران سالمندی نیز افزایش پیدا میکند.
4. آیا همه انواع کمخونی، ژنتیکی هستند؟
نه! این تصور، یکی از رایجترین تصورات اشتباه درباره کمخونی است. با اینکه انواع وراثتی کمخونی مثل آنمی داسیشکل و تالاسمی وجود دارد، اما علت ابتلا به این بیماری همیشه وراثت نیست. در واقع، بسیاری از کمخونیها ژنتیکی نیستند، بلکه اکتسابیاند. بعضی از موارد ابتلا به کمخونی بهعلت کمبود آهن، کمبود ویتامین B12 و التهاب است.
5. آیا درمان نکردن کمخونی باعث ابتلا به سرطان خون میشود؟
نه! در درجه اول باید گفت که این بیماری به بیماریهای دیگر ربطی ندارد. اگرچه کمخونی و سرطان خون، هر دو در خون اتفاق میافتند، اما درمان نشدن کمخونی هرگز باعث ابتلا به سرطان خون نمیشود. البته این احتمال وجود دارد که فرد مبتلا به سرطان خون به کمخونی هم مبتلا شود زیرا مغز استخوان او نمیتواند سلولهای قرمز و سفید خون و پلاکتها را به درستی تولید کند.
6. آیا دیابت، یکی از علتهای ابتلا به کمخونی است؟
واقعیت این است که یکی از انواع کمخونی با بیماریهای مزمنی مثل بیماری دیابت مرتبط است. در این حالت، اگرچه ذخیره آهن در بدن وجود دارد، اما بدن نمیتواند از این ماده به درستی استفاده کند. با این حال نمیتوان دیابت را از عوامل ابتلا به کمخونی دانست.
7. آیا کمخونی همیشه نشانه رژیم غذایی نادرست است؟
نه! این تصور درباره کمخونی نادرست است زیرا عوامل دیگری وجود دارند که میتوانند به این بیماری منجر شوند. کمخونی از نوع سلول داسیشکل، مثال خوبی برای توضیح این عوامل است. در این بیماری وراثتی، بدن نوع متفاوتی از هموگلوبین را تولید میکند که انتقال اکسیژن از طریق خون را دچار اختلال خواهد کرد. با این حال، رژیم غذایی نادرست، هنوز هم یکی از علتهای اصلی ابتلا به کمخونی بین کودکان است. بزرگسالان، به ندرت به علت عوامل تغذیهای دچار کمخونی میشوند و معمولا نشانه التهاب، بیماری کلیوی، عفونت، سرطان یا خونریزی معده در آنهاست.
8. آیا زنان مبتلا به کمخونی هرگز نمیتوانند باردار شوند؟
در بیشتر موارد، دارو و درمان مناسب کنار رژیم غذایی مطلوب و برنامهریزیشده میتواند زنان مبتلا به کمخونی را به وضعیت سالم بازگرداند و بارداری برای آنها منعی ندارد. فقط زنانی که به کمخونی ژنتیکی مبتلا هستند، باید با پزشک در مورد شرایط بارداری مشورت کنند. در کشورهای جهان سوم، بسیاری از زنان به علت تغذیه نامناسب به کمخونی مبتلا هستند، اما آنها هم میتوانند شرایط خودشان را تغییر دهند. فقط کافی است علت ریشهای ابتلا به کمخونی مورد بررسی قرار گیرد و بیمار هم روند درمانی خودش را پیگیری کند. مشورت با پزشک قبل از تصمیمگیری درباره فرزندآوری نیز ضروری است.
9. آیا در صورتی که تعداد هموگلوبینها در خون کم باشد، بیمار به انتقال خون نیاز پیدا میکند؟
بسیاری از هماتولوژیستها از تجویز انتقال خون برای بیمار خودداری میکنند. انتقال خون، آخرین راه چاره برای درمان کمخونی است که معمولا در موارد مزمن یا در مواردی که با از دست دادن حجم زیادی از خون همراه است، توصیه میشود. بسیاری از پزشکان سعی میکنند با تجویز داروهای مناسب و تنظیم رژیم غذایی مطلوب، بیمار را به شرایط سالم بازگردانند یا تعداد هموگلوبینها را افزایش دهند.
10. آیا افرادی که در آبوهوای گرم زندگی میکنند، به ندرت به کمخونی مبتلا میشوند؟
نه! خطر ابتلا به کمخونی برای همه افرادی که در شرایط آبوهوایی گرم یا شرایط آبوهوایی سرد زندگی میکنند، یکسان است. هر چند آبوهوای سرد یا فصل زمستان، تعداد سلولهای قرمز خون را تا حد خیلی کمی کاهش میدهد، اما هرگز نمیتواند تهدیدی جدی برای فرد باشد و او را در معرض خطر ابتلا به کمخونی قرار دهد.
11. آیا خریدن داروها و مداوای خودسرانه کمخونی منعی ندارد؟
به طور کلی، توصیه پزشکان این است که هیچ فردی در هیچ شرایطی دست به چنین اقدامی نزند. کمخونی میتواند علتهای مختلفی داشته باشد که کمبود آهن فقط یکی از آنهاست. در واقع، کمخونی میتواند فقط یکی از علامتهای بیماریهای دیگر باشد، مانند مولتیپل میلوما که با کمخونی شدید همراه میشود. در چنین مواردی، مصرف خودسرانه داروها فقط میتواند باعث بروز عوارض بیشتر و تشدید وضعیت بیمار شود. دارو، همیشه باید پس از تشخیص مناسب و تجویز پزشک مصرف شود.
12. آیا اگر پدر یا مادر به کمخونی مبتلا نباشند، فرزند آنها نیز نمیتواند اختلال ژنتیکی کمخونی را به ارث برده باشد؟
افرادی که حامل ژنهای کمخونی از نوع سلول داسیشکل یا تالاسمی هستند، هیچ علامتی از این بیماری نشان نمیدهند. این افراد سالم به نظر میرسند، اما ممکن است فرزندشان به اختلال کمخونی مبتلا شود.
تنها راه برای تشخیص اینکه آیا شما یا همسرتان حامل ژن اختلال کمخونی هستید یا نه، آزمایش است. این کار فقط برای تشخیص کمخونیهای ناشی از ناهنجاریهای ژنتیکی مورد استفاده قرار میگیرد.
13. آیا هر فردی ممکن است با تزریق خون آلوده به ویروسهایی مثل ویروس ایدز یا هپاتیت، دچار کمخونی داسیشکل یا تالاسمی شود؟
کمخونی سلول داسیشکل یا تالاسمی، هر 2، بیماریهای ارثی هستند. در واقع، از پدر و مادر به فرزند منتقل میشوند و به هیچ وجه نمیتوان آنها را مسری یا واگیردار دانست. بنابراین، این انواع کمخونی از طریق HIV یا سرماخوردگی قابلانتقال نیستند.
14. رایجترین درمانهای کمخونی چیست؟
با توجه به علایم بالینی بیمار و نتایج حاصل از آزمایش خون انواعی از مکملهای آهن زیر نظر پزشک تجویز میشود. مکملهای آهن موجود در بازار حاوی انواع مختلفی از ملحهای آهن (بهعنوان مثال آهن سولفات-آهن گلوکونات و...) هستند که در میزان جذب آهن در بدن و ایجاد عوارض گوارشی احتمالی با یکدیگر تفاوت دارند.
یکی از روشهای نوین دارورسانی استفاده از لیپوزوم است. در این روش مولکول آهن درون ساختار لیپیدی قرار میگیرد تا با مخاط دستگاه گوارش تماس نداشته باشد و در نتیجه عوارض گوارشی مانند تهوع، دلدرد، یبوست و... برای بیمار ایجاد نخواهد کرد. در واقع، لیپوزومهای حاوی آهن تا زمان رسیدن به دیواره روده (محل جذب آهن) تحتتاثیر آنزیمهای گوارشی قرار نمیگیرند، به همین دلیل دارای جذب بسیار بالا هستند و عارضه گوارشی ایجاد نمیکنند.
جام جم سرا:
محققان دانشگاه کارولینای جنوبی با اشاره به یافتههای حاصل از پژوهش انجام شده در این زمینه اظهار کردند: از فواید جوانهها میتوان به تنظیم سطح فشار خون اشاره کرد، چرا که حاوی سدیم هستند. این مواد غذایی همچنین در تولید سلولهای قرمز خون بسیار موثر هستند و از کمخونی جلوگیری میکنند.
به نقل از ایسنا، مصرف جوانهها به علت کالری پایین، به کسانی که به دنبال از دست دادن وزن هستند توصیه میشود. در فرایند هضم نیز با داشتن آنزیمهای کمک کننده به جذب مواد غذایی کمک میکنند.
محققان با تاکید بر یافتههای پژوهشی توصیه کردند: این مواد غذایی اگر به صورت روزانه مصرف شوند، میتوانند به شما در حفظ پوست سالم و زیبا کمک کنند.
جام جم سرا به نقل از ایسنا: هموگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را در خون جابهجا میکند و به اعتقاد متخصصان سوئدی پروتئین موجود در چغندرقند به نوع انسانی این پروتئین بسیار شباهت دارد. این تیم تخصصی به دنبال آن هستند که بتوانند این پروتئین گیاهی را طوری سازماندهی کنند که بافتهای بدن انسان آن را بپذیرند.
تزریق خون در مواقع اضطراری برای افرادی که خون بسیاری را از دست دادهاند یا همچون بیماران مبتلا به سرطان و بیماریهای خونی به درمانهای طولانیمدت همراه با دریافت خون نیازمند هستند ضروری است.
«نلیدا لیوا» متخصص ارشد این مطالعه گفت: هموگلوبین گیاهی حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد با نوع موجود در خون انسان شباهت دارد. همچنین در این بررسی با دو احتمال روبهرو شدیم. احتمال اول سازگار کردن هموگلوبین گیاهی برای استفاده در بدن انسان و احتمال استفاده از این گیاه به عنوان روش تولید کننده هموگلوبین انسانی است.
پروفسور «لیف بولو» یکی دیگر از متخصصان این مطالعه اظهار کرد: در حال حاضر کمبود قابل توجه ذخیره خون وجود دارد و لازم است به دنبال روشهای جایگزین باشیم.
به گزارش جام جم سرا به نقل از شبکه خبری بیبیسی، به گفته این متخصص هموگلوبین گیاهی رفتاری مشابه با نوع مشاهده شده در مغز انسان داشته و ساختار برابری با آن دارد.
دکتر بابک رضایی اظهار کرد: کمخونی (Anemia) علامتی است که در آن شما گلبول قرمز خون سالم و کافی برای رساندن اکسیژن به سایر بافتهای بدنتان ندارید. ابتلا به کمخونی ممکن است باعث احساس خستگی در شما شود.
وی با اشاره به علائم کمخونی افزود: علایم و نشانههای ابتلا به کمخونی بسته به دلیل کمخونی، نوع کمخونی و بیماریهای مرتبط با کمخونی متفاوت است، این علایم ممکن است شامل خستگی و احساس فرسودگی، رخوت و بیحالی، بیقراری و ناراحتی، درد قفسه سینه و... باشد. دلایل کمخونی نیز میتواند متفاوت باشد که از جمله آنها میتوان به کمخونی ناشی از فقر آهن، کمخونی ناشی از کمبود ویتامین، کمخونی ناشی از بیماریهای مزمن و کمخونی ناشی از بیماریهای ارثی اشاره کرد.
دکتر رضایی تصریح کرد: کمخونی سن و سال نمیشناسد و مربوط به سن خاصی نمیشود، ولی معمولا کم خونی در نوجوانان و زنان در دوران بارداری به فقر آهن مربوط میشود. همچنین این عارضه تمایل به جنس خاصی ندارد، چرا که برخی از بیماریهای عامل کمخونی، در مردان بیشتر و برخی در زنان شایع است. به همین دلیل افراد برای درمان کمخونی خود به پزشک متخصص مراجعه کنند و با افکار عوامانه به درمان خود نپردازند.
این متخصص داخلی یادآور شد: خیلی از انواع کمخونی قابل پیشگیری نیستند. با این حال بعضی از انواع دیگر از جمله کمخونی بسته به فقر آهن و کمبود ویتامین، با یک رژیم غذایی پر ویتامین قابل پیشگیری است، این ویتامینها و مکملها شامل آهن، ویتامین B۱۲ و ویتامین C میشود. (ایسنا)
1310
دکتر حسین اصفهانی گفت: گاهی اوقات برخی کودکان دچار زردی میشوند بنابراین احتمال بروز کم خونی در این کودکان بسیار بیشتر است و توصیه میشود مادران از سن چهار ماهگی به بعد قطره آهن را برای کودکانشان شروع کنند و آن را تا سن یک سالگی ادامه دهند و حتی گاهی اگر لازم شد دادن قطره آهن را تا دو سالگی ادامه دهند.
وی افزود: کم خونی فیزیولوژیکی در بیش از ۵۰ درصد کودکان بروز میکند و بعد از آن دوره تنها ۱۵ درصد کودکان دچار کم خونی میشوند که احتمال ابتلا به کم خونی در کودکان دختر و پسر یکسان است.
اصفهانی تصریح کرد: کودکانی که مجبور به استفاده از شیر خشک هستند کمتر دچار کم خونی میشوند چرا که شیرهای خشک دارای مواد غنی از آهن بوده بنابراین احتمال بروز کم خونی در آنها بسیار کمتر است. کودکانی که از شیر گاو استفاده میکنند بیشتر در معرض کم خونی قرار دارند و بهتر است از چهار ماهگی خوردن قطرههای آهن را شروع کنند و زمانی که کودک توانایی مصرف غذاهای گوشتی را پیدا میکند احتمال بروز کم خونی در او کاهش مییابد.
این پزشک اضافه کرد: علامت کم خونی در کودکان شامل بیحوصلگی، بیحالی و افزایش گریههای کودک است اما در برخی موارد متاسفانه علامت ندارد.
وی خاطرنشان کرد: در نوجوانی قدرت جذب آهن بدن در پسران افزایش مییابد بنابراین احتمال بروز کم خونی در آنها بسیار کاهش مییابد اما در دوره نوجوانی قدرت دفع آهن در دختران بالا میرود بنابراین دختران نوجوان بیشتر در معرض کم خونی قرار میگیرند. (ایسنا)
419
غلامرضا خاتمی در گفتوگویی در پاسخ به سؤال یکی از شهروندان درباره علت کمخونی کودک 9 ماههاش، اظهار داشت: شایعترین علت کمخونی کودکان زیر 2 سال در این سنین کمبود آهن است. کودکانی که با وزن حداقل 3 کیلوگرم به دنیا میآیند و 9 ماه دوران جنینی را طی میکنند تا 5 -6 ماه بعد از تولد ذخیره آهن دارند. در این مدت نیز با شیر مادر تغذیه میشوند که حاوی مواد غذایی است. بعد از آن در کنار شیر مادر سایر غذاهای کمکی همراه با قطره آهن توصیه میشود.
به گزارش فارس، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره کودکانی که نارس به دنیا میآیند، گفت: این کودکان باید زودتر از 6 ماهگی قطره آهن مصرف کنند زیرا دوران جنینی را کامل نگذراندهاند در نتیجه ذخیره آهن کافی ندارند. به محض اینکه وزن آنها 2 برابر شد مصرف قطره آهن شروع میشود یعنی نوزاد 2 کیلویی به محض اینکه وزنش به 4 کیلوگرم رسید باید مصرف قطره آهن را شروع کند.
این فوق تخصص گوارش اطفال با بیان اهمیت مصرف آهن از 6 ماهگی تا 2 سالگی تصریح کرد: بیشترین عامل کمخونی کودکان زیر 2 سال کمبود آهن است به همین دلیل باید مصرف قطره آهن را تا 2 سالگی ادامه داد.
رئیس انجمن پزشکان کودکان اظهار داشت: اگر کودک به دلیل دیگری مانند سوءتغذیه دچار کمخونی شود علاوه بر آهن به پروتئین و ویتامین نیز نیاز دارد که برای جبران آن باید مولتیویتامین مصرف کنند. همچنین قطره آهن و مولتیویتامین باید از غلظت معینی برخوردار باشد معمولاً باید روزانه 15 قطره آهن و 25 قطره مولتیویتامین به کودک داده شود.
وی افزود: اگر کودک دچار سوءتغذیه شود یعنی وزن او از 60 درصد وزن معمولی آن سن پایینتر باشد نیاز به کالری بیشتر و مصرف مولتیویتامین و قطره آهن بیشتری دارد.
این فوق تخصص گوارش اطفال خاطرنشان کرد: وقتی کودک به دلیل سوءتغذیه یا کمخونی در بیمارستان بستری است ویتامینها را به صورت تزریقی دریافت میکند که در این حالت ویتامین خوراکی توصیه نمیشود اما پس از ترخیص لازم است ویتامین خوراکی تجویز شود تا جهش رشد کودک برای ساخت عضلات و سوختوساز بدن کافی باشد. همچنین نیازی به تهیه مولتیویتامین و قطره آهن خارجی نیست و نمونههای داخلی مناسب هستند.
سید جواد علوی گفت: برنج سالم و نان سالم مهمترین نقش را در سلامت خانواده بر عهده دارد و جزو اصلیترین ماده غذایی است که در اولویت تولید قرار گرفته است.
وی افزود: مصرف ماست در افراد سرد مزاج موجب بروز آبریزش بزاق دهان هنگام خواب, استخوان درد, یبوست، سردی اندام انتهایی مانند دست و پاها, کم خونی, درد مفاصل, خارپاشنه, زانو درد, درد سیاتیک و کمر درد میشود.
این کارشناس طب سنتی اظهار کرد: بهتر است که ماست همراه با پونه کوهی, نعنا, زنیان یا دارچین مصرف شود تا از مضراتش کاسته شود.
به گزارش تسنیم، علوی گفت: غربیها غذاهای به ظاهر ساده اما شفابخش مثل آبگوشت، کلجوش، نرگسی، سکنجبین و... را گرفتند و به جای آن غذاهای با طبع سرد خودشان را مثل ماکارونی، گوشت گاو، سوسیس و کالباس، سالاد، سس، نوشابههای گازدار که سر منشاء بسیاری از بیماری هاست را به ایرانیان دادند.
وی افزود: فست فودها، کالباس، سوسیس، چیپس و پفک تماما مضر است و عامل بروز کبد چرب، جوشهای صورت، نازایی و ... است.
این کارشناس طب سنتی خاطرنشان کرد: در یکی دو نسل گذشته مردم همواره با توجه به مزاج خود, فصل، سن، مزاج مکان غذا مصرف میکردند مثلاً در تابستان غذاهای حاضری و غیر پختنی مصرف میکردند و در زمستان غذاهای با کیفیت و سنگین تر مصرف میکردند و به همین دلیل از عمر طولانی تری برخوردار بودند.
طبق تلاش محققان در دانشکدهی پزشکی بیمارستان سنت جورج، کاهش تعداد گلبولهای قرمز در خون باعث کمخونی میشود این بیماری دلایل مختلفی دارد که مهمترین آنها کمبود آهن در بدن است در این حالت ممکن است رنگ پوستتان طبیعی باشد ولی لبهای شما کمرنگتر و پوست شما بیحال و خسته باشد از مهمترین نشانههای کمخونی میتوان به این نشانهها اشاره کرد:
به پوست خود دقت کنید آیا پوسستان رنگ پریده است؟
در حالت کمخونی، حتی اگر رنگ پوستتان معمولی باشد، ولی لبهای شما، کمرنگتر از حد طبیعی است و پوست شما بیحال و خسته میباشد.آیا همیشه احساس خستگی و بیحالی میکنید؟اینها از علائم شایع کمخونی است.
آیا مبتلا به یبوست شدهاید؟
این هم یکی از علائم اولیه کمخونی است و بدون هیچ تغییری در عادت غذایی به وجود میآید یعنی مثلاً بدون کاهش مصرف میوه و سبزی، دچار یبوست میشوید.
آیا تمرکز فکری برای شما سخت شده است؟
این مسئله روی کار شما یا انجام تکالیف درسی شما تأثیرگذار است.
آیا دوست دارید که مواد عجیب و قریبی که خوراکی نیستند، بخورید؟
مثل خاک یا کاغذ، چنین حالتی "پیکا" نام دارد به حالات روحی و روانی خود دقت کنید کمخونی میتواند باعث ایجاد احساس افسردگی در شما شود.
آیا احساس تنگی نفس دارید؟
گلبولهای قرمز خون بخش حیاتی فرآیند تنفس را تشکیل میدهند و این علامت در کمخونی متوسط تا شدید بروز میکند.
آیا احساس میکنید که انگشتان دست و پای شما همیشه سرد هستند؟
این حالت، دلیل کاهش جریان خون در انگشتان دست و پا،در اثر کمخونی اتفاق میافتد.
آیا احساس ضعف یا سرگیجه دارید؟
در کمخونی شدید، هنگام برخاستن از رختخواب احساس ضعف زیادی دارید و یا هنگام بلند شدن از جایتان، احساس سرگیجه میکنید.
چند هشدار مهم:
به گزارش سلامت نیوز، اگر به طور ناگهانی، زخمهایی روی زبان یا دهانتان پیدا شد، اگر خانم هستید و یک مرتبه دچار قطع قاعدگی شدید، نشان میدهد که دچار کمخونی هستید.
اگر بیشتر اوقات غذای فرآورده شده و آماده بخورید، یا بعضی وعدههای غذایی را از برنامه غذاییتان حذف کنید یا ریزهخواری داشته باشید یا از همه گروههای غذایی استفاده نکنید ممکن است که آهن و سایر مواد مغذی را به مقدار کافی دریافت نکنید در این صورت اگر علائم ذکر شده در بالا را داشتید احتمالاً دچار کمخونی هستید تنها راه تشخیص کمخونی، دادن آزمایش خون است اگر فکر میکنید که دچار کمخونی هستید حتما به پزشک مراجعه کنید.
اگر به کمخونی خود شک دارید، هرگز مقادیر بالای مکملهای آهن را مصرف نکنید زیرا دریافت مقادیر زیاد آهن مسمومیتزا است.
به گزارش جام جم سرا ، عاطفه نادری در گفتوگو با ایسنا با اشاره به اینکه در علم تغذیه استفاده متعادل و متنوع از همه مواد غذایی توصیه شده، اظهار کرد: عدهای هستند که گیاهخواری صرف را ترجیح میدهند و البته با کمبود برخی از ویتامینها و مواد مغذی مواجه میشوند.
وی با دسته بندی گیاهخواران به چند دسته مختلف، یادآوری کرد: عدهای از گیاهخواران مصرف تخم مرغ را کنار نمیگذارند که این افراد میتوانند از طریق تخم مرغ B12 و آهن مورد نیاز بدن خود را جذب کنند، اما افرادی که تخم مرغ را نیز حذف میکنند باید تحت نظر متخصص تغذیه یا پزشک از مکملهای آهن و B12 استفاده کنند.
این کارشناس تغذیه خاطرنشان کرد: دستهای از گیاهخواران، لبنیات هم مصرف نمیکنند که این افراد با کمبود کلسیم و ویتامین D نیز مواجه خواهند شد و باید این کمبود را با کمک مکملها جبران کنند. گیاهخوارانی هم هستند که لبنیات مصرف میکنند، اما باید به یک نکته توجه کنند که گیاهخواری مانع جذب کلسیم در بدن میشود.
وی با اشاره به وجود «اگزالات» که یک نوع اسید ارگانیک طبیعی در ساختار گیاهان است، تاکید کرد: اگزالات با قسمت اعظم کلسیم ترکیب میشود و مانع جذب این ماده مفید خواهد شد.
به گفته این کارشناس تغذیه، گیاهخواران مطلق با کمبود آهن مواجه میشوند و علاوه بر آن احتمال کم خونی ناشی از کمبود B12 ( کم خونی مگالوبلاستیک) در آنها بیشتر است، زیرا B12 فقط در منابع حیوانی مانند گوشت قرمز، جگر، خاویار و انواع ماهی وجود دارد یا بخش کمی از آن از طریق پنیر و تخم مرغ قابل جبران است.
نادری رژیم گیاهخواری را رژیمی کم پروتئینتر از رژیم همه چیزخواری دانست و یادآوری کرد: البته این افراد میتوانند بخشی از پروتئین مورد نیاز بدن خود را با مغزها یا حبوبات جبران کنند.
وی با اشاره به اینکه همزمان با کاهش پروتئین در رژیم گیاهخواری، کاهش دریافت چربی را هم داریم، گفت: این رژیم لاغری را برای افراد در پی داد.
این کارشناس تغذیه توصیه کرد که افراد تا حد امکان از همه گروههای غذایی استفاده کنند و رژیم گیاهخواری طولانی مدت نداشته باشند.
این علائم بالینی احتمال ابتلا به کمخونی را در شما زیاد میکند، ولی تائید این عارضه فقط با آزمایش خون ممکن است. کمخونی از تعداد گلبولهای قرمز خون ناشی میشود، اما این اتفاق ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی اتفاق بیفتد که مهمترین آنها کمبود آهن در بدن است، اما علت تمام کمخونیها فقر آهن نیست.
دکتر شیوا نظری، فوقتخصص آنکولوژی درپاسخ به این پرسش که چرا برخی افراد مبتلا به کمخونی میشوند، میگوید: گاهی کمخونی، علل ژنتیکی دارد. یعنی به صورت ارثی یا از طریق جهش ژن و تغییرات کروموزمی ایجاد میشود. از عوامل موثر دیگر در بروز کمخونی، بهرهگیری از روشهای نادرست تغذیه و استفاده نکردن از ریز مغذیها و داشتن رژیمهای نادرست است.
البته دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفتوگو با جامجم تاکید میکند: گاهی نیز ابتلا به بیماریهای مزمنی چون نارسایی کلیه یا کبد، عفونتهای طول کشیده و نیز اعمال جراحی بزرگ میتواند شخص را با کمخونی مواجه کند.
به برنامه غذایی خود دقت کنید
اگر از آن دست افرادی هستید که بیشتر اوقات از غذاهای فرآوری شده و آماده استفاده میکنید یا به هر دلیل، بعضی وعدههای غذایی اصلی روزانه مثل صبحانه را حذف کرده، ریزهخواری میکنید و خود را از دریافت روزانه همه گروههای غذایی ضروری (شیر، لبنیات، پروتئین، میوه، سبزیجات و غلات) محروم میکنید انتظار داشته باشید بدنتان نتواند آهن و دیگر مواد مغذی را به مقدار کافی دریافت کند.
در این صورت اگر با خستگی، بیحالی، کاهش تمرکز، تپش قلب و اختلالات تغذیهای، گوارشی و تنفسی (ابتلا به تنگی نفس ممکن است از عوارض کمخونی باشد) مواجه شدید حتما به متخصص برای تائید و درمان کمخونی مراجعه کنید.
کمخونی، کودک و بزرگسال نمیشناسد
بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، یکچهارم جمعیت جهان به بیماری کمخونی مبتلا هستند که بیش از نیمی از آنها را زنان و دختران تشکیل میدهند. شیوع بیشتر کمخونی میان دختران و زنان نیز به عواملی چون خونریزیهای دوران قاعدگی و خونریزی حین زایمان (زنان در هر زایمان طبیعی بهطور متوسط ۶۰۰ سیسی خون از دست میدهند) باز میگردد. البته کمخونی در نوزادان نارس با وزن کم و در افراد سالخورده نیز به علت مشکلات دندانی و گوارشی و دسترسی نداشتن به گروههای مختلف غذایی در مقایسه با بقیه افراد جامعه شایعتر است. حال این پرسش پیش میآید که آیا کمخونی در کودکان با بزرگسالان متفاوت است؟
دکتر نظری: کمخونی در کودکان با نشانههایی چون کاهش رشد، بیقراری، کاهش اشتها و در موارد شدید نداشتن تمرکز همراه است |
این متخصص بیماریهای خونی و سرطان در کودکان پاسخ میدهد: کمخونی در کودکان با نشانههایی چون کاهش رشد، بیقراری، کاهش اشتها و در مواد شدید، نداشتن تمرکز همراه است. حتی گاهی این عارضه در کودکان به اختلال تکامل گفتاری و حرکتی، کاهش میزان یادگیری و افت تحصیلی منجر میشود. جالب آن که سن شایع کمخونی شامل دوران شیرخوارگی و بلوغ میشود.
وقتی کمخونی خطرناک میشود
اما در چه مواردی کمخونی خطرناک میشود و با عوارض جدی همراه است؟
به گفته دکتر نظری در صورت پایین بودن هموگلوبین حتما باید تحت نظر پزشک اقدامات لازم صورت بگیرد، چرا که موارد شدید کاهش هموگلوبین با خطرات جدی همراه است.
احساس ضعف، خستگی، تحمل پایین و خستگی هنگام بالا رفتن از پلهها میتواند نشانه شروع کمخونی باشد و باید مورد بررسی قرار بگیرد.
اگر فردی مبتلا به کمخونی ناشی از فقر آهن باشد به دلیل افت غلظت هموگلوبین، دچار خستگی میشود و توانایی انجام دادن کارهای روزمره را نخواهد داشت، اما علائم شدید این بیماری شامل خستگی شدید، ضعف، تنگی نفس و فشار آمدن به قلب میشود. به بیان دیگر کمخونی حاد میتواند زمینه شروع بیماریهای قلبی و در صورت تداوم، ابتلا به سرطانهای گوارشی باشد.
قرص آهن همیشه چاره کار نیست
برای تشخیص قطعی کمخونی باید به پزشک مراجعه کرد و هیچ کس نمیتواند صرفا با مشاهده نشانهای، ابتلا به این عارضه را در خود قطعی بداند و به مصرف مکملهای حاوی آهن و اسید فولیک اقدام کند. توجه داشته باشید علائم کمخونی نه تنها میتواند مشابه علائم سایر بیماریها باشد، بلکه کمبود آهن تنها علت کمخونی نیست.
بر این اساس، این متخصص آنکولوژی هشدار میدهد: در هر میزان از کمخونی باید ابتدا علت ایجاد آن تشخیص داده و درمان مناسب آن انجام شود. به علاوه باید توجه داشت مصرف دارو و مکمل آهن فقط در صورت فقر آهن تجویز میشود. به بیان دیگر قرص آهن فقط در موارد فقر آهن مناسب است و در موارد دیگر موثر نیست.
وی تاکید میکند: افرادی که میزان بار آهن بالایی دارند یا تزریق خون مکرر انجام میدهند مانند تالاسمیهای ماژور هرگز نباید قرص آهن مصرف کنند.
پونه شیرازی
دانش و سلامت