اختلافات میان آنچه انجام میدهد و آنچه میگویید، را توضیح دهید
اگر چه شما ممکن اسـت بگویید که برای صداقت ارزش قائل هستید، اما نوجوانتان متوجه خواهد شد که گاهی دروغ میگویید. شاید به خواهرتان گفته باشید از هدیهاش بسیار خوشتان آمده، در حالی که واقعاً از آن متنفر هستید. یا از آشپزی همسایهتان تعریف کرده باشید؛ در حالی که از دست پخت او لذتی نبردهاید. نوجوانان آنقدر بزرگ شدهاند که مهارتهای اجتماعی را درک کنند و بفهمند چرا شما گاهی به مهربانی نسبت به صداقت ارجحیت میدهید. با نوجوان خود در مورد این اختلافات صحبت کنید تا برای آنها روشن شود چرا این گزینهها را انتخاب کردهاید.به اشتباهات خود اعتراف کنید
اگر چه مهم اسـت که یک الگوی خوب برای فرزند خود باشید، اما هیچ کس کامل و بی عیب و نقص نیست. اشتباهات خود را قبول کنید. وقتی کاری را خراب کردید به فرزند خود بگویید. این فرصتی مناسب اسـت برای این که به او مسئولیت پذیری در قبال رفتارش را بیاموزید.ارزشها را به نوجوان خود نشان دهید.
صحبت کردن در مورد ارزشها، آسان اسـت، اما اگر رفتار شما با کلامتان هم خوانی نداشته باشد، درسهایی که به فرزندتان میدهید، مؤثر نخواهد بود. به نوجوان خود نشان دهید که بر طبق ارزشهایتان زندگی میکنید. اگر با فرزندتان در مورد اهمیت خانواده حرف میزنید، باید زمان کافی برای در کنار هم بودن خانواده را فراهم کنید.در مورد اینکه چگونه تصمیمهای مهم را میگیرید، با هم صحبت کنید.
در زمانی مناسب با نوجوانتان در مورد تصمیم گیریهای خود صحبت کنید. برای مثال اگر تصمیم گرفتید شغل جدیدی را انتخاب کنید، به نوجوانتان بگویید چرا چنین تصمیمی گرفتید. آیا میخواستید حقوق بیشتری داشته باشید؟ ساعات فراغت بیشتری داشته باشید؟ محل کارتان به منزل نزدیکتر باشد؟ آیا به این خاطر این تصمیم را گرفتید تا بتوانید زمان بیشتری را در خانه و در کنار خانواده بگذرانید؟ صحبت کردن در مورد ارزشهایی که شما را به گرفتن یک تصمیم سوق داد اسـت، به فرزند شما کمک میکند اهمیت زندگی بر اساس ارزشهای شخصی را دریابد.به آنچه میگویید، عمل کنید
اگر به نوجوانتان بگویید که کاری را انجام خواهید داد، ضروری ست که سر حرف خود باشید و آن را انجام دهید. تهدیدهای تو خالی و وعده های سر خرمن باعث فرزند شما به حرفی که می زنید اعتماد نکند. اگر میخواهید فرزندتان به گفتگوهایی که در مورد ارزشها میکنید، توجه کند؛ بسیار مهم اسـت که به او نشان دهید که قابل اعتماد هستید.فرصتهایی را برای صحبت در مورد ارزشها ایجاد کنید.
مکالمات عادی را به صحبت در مورد ارزشها تبدیل کنید. به جای اینکه از فرزندتان بپرسید تکالیفش را انجام داده اسـت یا امتحانش را چگونه داده اسـت، از او بپرسید که چگونه با دیگران رفتار کرده اسـت و یا اوقات فراغتش را چگونه گذرانده اسـت و پولش را چطور خرج کرده اسـت.به آدمهایی که پایبند ارزشها نیستند به عنوان نمونه اشاره کنید.
هر روز اخبار پر از داستان آدمهایی اسـت که تصمیماتی اشتباه گرفتند و دچار دردسر شدند یا به دیگران آسیب رساندهاند. با فرزند خود در مورد افرادی که بر طبق ارزشهایی که شما دارید، رفتار نکردهاند یا رفتارهایشان با ارزشهایشان متناقض بوده اسـت، حرف بزنید. در مورد عواقب آن صحبت کنید و دلایل مفید بودن ارزشهایتان را بررسی کنید.نوجوانتان را با افرادی ارزشهایی مشابه دارند، آشنا کنید.
فرزند شما ارزشها را از اطرافیانش میآموزد. اطمینان حاصل کنید که نوجوان شما در کنار همسالان و بزرگسالانی قرار دارد که ارزشهایی شبیه شما دارند. اینگونه ارزشهایی که به او میآموزید، تقویت میشوند.به پیامهای کلامیای که ارسال میکنید، توجه کنید
گر چه عمل و رفتار بیشتر از کلمات تأثیرگذارند، اما با این وجود کلماتی که به کار میبرید نیز مهم هستند. به گفتگوهایی که با فرزند نوجوان خود دارید، توجه کنید. آیا تنها او را برای موفقیتهایش تشویق میکنید؟ یا برای سخت کوشی و صداقتش نیز او را تحسین میکنید؟ آیا در مورد مهربان بودن با دیگران نیز صحبت میکنید یا تمام مکالماتتان در مورد شادی شخصی اسـت؟ اطمینان حاصل کنید رفتارهایی را که به ارزشهای شما نزدیکترند، تشویق و تحسین میکنید.در مورد دو راهیهای اخلاقی صحبت کنید
زندگی پر از دو راهیهای اخلاقی اسـت. میتوانید با نوجوانان در مورد دو راهیهای اخلاقی صحبت کنید. در مورد دو راهیهایی که دولتمردان با آنها رو به رو هستند، بحث کنید. همچنین، در مورد مسائل خاصی که نوجوان شما ممکن اسـت روزانه با آنها رو به رو شود -همچون تقلب کردن و یا قلدری هم کلاسیها- صحبت کنید.سازگارشدن با نوجوانان در حال تغییر
زندگی با فرزند نوجوان کار سادهای نیست. بسیاری از والدین نمیدانند چگونه باید با این فرد دمدمی مزاج و کلهشقی که در قالب فرزندشان جای گرفته اســت، کنار بیایند! در همین زمان، آنها به یاد فرآیند بزرگشدن خود میافتند. در این حین نوجوان هم ممکن اســت به دلیل فقدان دوران بچگی خود و روابط سالهای قبلش غصهدار باشد. به هر حال، مسئله مهم این اســت که بتوانید اوضاع خود را با دید درستی نگاه کنید. هرقدر هم نوجوانتان پردردسر باشد، این وضعیت یک مرحلهی تغییر اجباری محسوب میشود. خود شما هم مثل هر فرد بزرگسال دیگری، این مرحله را طی کردهاید. سالهای نوجوانی خود را به خاطر بیاورید: چه قدر طغیان میکردید؟ لباسهایتان چطور بود؟ آیا والدین شما از آهنگهایی که گوش میکردید، گله نمیکردند؟ خلاصهی کلام، آیا واقعاً، رفتار، تجربیات و شکل روابط شما با این وضعی که نوجوان شما دارد، خیلی متفاوت بود؟ به احتمال زیاد نه، این دوران، وقتی اســت که افراد باید هویتی برای خود به دست بیاورند، خود را از والدینشان جدا کنند و روابط مهمی را در خارج از خانواده شکل بدهند. یکی از مهمترین وظایف شما این اســت که بگذارید نوجوانتان همین کار را انجام بدهد؛ در این دوره از زندگی شک و تردید دربارهی مسائل خود و رودرویی با تجربیات دشوار برای همه، اجتنابناپذیر اســت. نوجوان باید مستقلبودن را یاد بگیرد. او باید بفهمد بزرگسالی چه شکلی اســت. پس بگذارید که شروع کند و خود در مورد زندگیاش تصمیم بگیرد. با این حال لازم اســت که محدودیتهایی برای آنها ایجاد کنید. اما در داخل این مرزهای مشخص باید به او کمی میدان بدهید، برایش فضا ایجاد کنید تا بتواند بالهای خود را بازکرده و حس کند که الان کیست و میخواهد در آینده چه کسی باشد. در طی این مسیر، ممکن اســت او بعضی از توصیههای مفید شما را قبول نکند، اما این هم جزئی از رشد اوست. خوشبختانه، بسیاری از ارزشهایی که شما قبل از نوجوانی به او القا کردهاید، پایدار خواهد ماند و احتمالاً در بزرگسالی هم، بخشی از نظام ارزشی او خواهند بود.غلبه بر مشکلات ارتباطی
آیا میتوانید با نوجوانتان خوب ارتباط برقرار کنید؟ شما هم مثل خیلی از پدر و مادرهای دیگر، به این سوال با آه و ناله، جواب میدهید که: "من اصلاً نمیتوانم با او رابطه برقرار کنم" یا ممکن اســت بگویید "بعضی وقتها حس میکنم انگار داریم با دو زبان مختلف با هم صحبت میکنیم، به نظر میرسد اصلاً یک کلمه از حرفهای مرا نمیفهمد". البته تعجبی ندارد که خیلی از نوجوانها هم، دقیقاً همین احساس را دارند. اگر از آنها هم سؤال شود که آیا میتوانند با والدینشان ارتباط خوبی برقرار کنند، اغلب جواب خواهند داد نه. بیگانهبودن نسلها با همدیگر، تازگی ندارد و احتمالاً از اول تاریخ وجود داشته اســت. برقرار کردن ارتباط، هیچ وقت کار سادهای نبوده اســت، خواه بین زن و شوهر باشد، یا رئیس و مرئوس، یا والدین و فرزندان. بویژه در خلال سالهای بحرانی نوجوانی، این مسئله برای خانواده پیچیدهتر میشود.شکستن سدها
بارها به نظر میرسد که نوجوان شما، علاقهای ندارد در مورد زندگیاش مطلبی را با شما مطرح کند. اگر در مورد نامزدش از او بپرسید که "تو و نامزدت امشب کجا میروید؟" خیلی راحت طوری جواب شما را میدهد که انگار در محرمانهترین مسئلهی زندگیاش فضولی کردهاید. با وجود این، باز هم ناامید نشوید. نوجوانها با وجود مقاومت در برابر مطرحکردن مسائل زندگی خود با شما، به داشتن ارتباط با والدینشان نیاز دارند. هرچند آنها این موضوع را انکار میکنند، اما به هر حال، خانوادهای که در آن رشد میکنند، تا زمان نوجوانی و بزرگسالی برایشان مهم باقی میماند و منبع مهمی برای حمایت و راحتیشان محسوب میشود. البته گاهی هم دلشان میخواهد تنهایشان بگذارید، و بعضی مسائل هم هست که میخواهند محرمانه نگه بدارند. اما این مسائل، به این مفهوم نیست که آنها دیگر به پرورش و راهنمایی شما نیاز ندارند. آنها میخواهند مطمئن باشند که هنوز هم از آنها مراقبت میکنید و هر وقت که به کمک احتیاج دارند، در دسترسشان هستید. همچنین، نیاز دارند که از اشتباهات اجتنابناپذیر و قضاوتهای غلطشان بگذرید. این اشتباهات و قضاوتهای غلط، بخشی از فرآیند یادگیری انسان اســت. با تجربه یاد خواهید گرفت که نوجوان شما در مورد چه مسائلی دوست دارد صحبت کند و برای چه مسائلی محدودیت قائل اســت. اغلب، مسائل جنسی یکی از مشکلترین مسائل برای بازکردن بحث اســت. در خیلی از خانوادهها، بیشتر نوجوانها آن را کاملاً شخصی قلمداد میکنند و نمیخواهند در این زمینه صحبت کنند که آیا از لحاظ جنسی فعالاند یا نه. به این خواستههای آنها احترام بگذارید، اما از برقرارکردن رابطه ناامید نباشید. شرایطی را فراهم کنید تا او خودش همه چیز را برای شما بازگو کند. مراقب باشید در آن زمان او را سرزنش نکنید، بلکه شنوندهی خوبی باشید. خوب، البته ممکن اســت ذکر جزئیات زندگی جنسی برای آنها غیرممکن باشد، اما به هر حال، میتوان در مورد خیلی از مسائل دیگر با آنها رابطه برقرار کرد، مانند اینکه: در مدرسهشان چه خبر اســت، میزان اعتیاد در همسن و سالهای آنها چقدر اســت، یا میهمانیای که آخر هفته قرار اســت بروند، چگونه اســت و به خاطر داشته باشید، او دیدگاه و عقاید شما را در مورد مسائل جنسی از طریق سالها رابطهی والد و فرزندی، به خوبی میداند و از آنها آگاه اســت.شناسایی اضطرابها
این دوران، نه تنها برای نوجوانها دورهی تغییر و تحول اســت، بلکه برای والدین هم دورهی پیچیده و مشکلی محسوب میشود. بعضی از پدر و مادرها، مشکل میتوانند تأیید و اعتراف کنند که پسر یا دخترشان در حال رشد اســت و دیگر آن بچهی کوچکی نیست که چند سال قبل به آنها وابسته بود. مشکل میتوان با این واقعیت کنار آمد که بچهها بزرگ میشوند و آشیانه را ترک میکنند.ایجاد بیشترین رابطه
آیا صادقانه سعی میکنید بفهمید در ذهن نوجوانتان چه میگذرد؟ آیا میخواهید وقت صرف کنید که بفهمید او در چه مورد فکر میکند؟چند نکتهی دیگر برای کمک بیشتر
بعضی کمکهای اضافی برای شکستن سدهای موجود در روابط، در بیشتر خانوادهها میتواند مفید باشد. بعضی از کارهایی که نمونههایی از آن در ادامه ذکر میشود، میتوانند مسیر حل بعضی از مشکلات را هموار سازند. این تمرینها به اعضای خانواده کمک میکنند تا در بیان مطالبی که میخواهند بگویند و فهم احساسی که دیگران واقعاً دارند، مهارت پیدا کنند.وقتی نوجوان به نظم و انضباط نیاز دارد
بیشتر نوجوانها این جمله را شنیدهاند که: "دوران نوجوانی بهترین سالهای زندگی اســت" اما بیشتر والدین، بیصبرانه دوست دارند این دوران هرچه زودتر تمام شود!ایجاد مقدار کمی محدودیت
- "کجا میروی؟"وقتی نوجوان قوانین را نقض میکند
نظم و انضباط یکی از مسئولیتهای والدین اســت و بسیاری از پدر و مادرها، در این مورد احساس کمبود میکنند. در دوران کودکی فرزندتان، با تنبیهکردن او به زحمت میتوانستید نظم و انضباط را محقق سازید، علاوه بر این، بحرانهای آن دوران از مسائل کوچک فراتر نمیرفت، برای مثال اتاقشان را مرتب نمیکردند یا سر ساعت 8:30 نمیخوابیدند. اما در دورهی نوجوانی، شرایط خیلی مشکلتر میشود و این شرایط ممکن اســت پیامدهایی داشته باشند که تا آخر عمر گریبانگیر او باشند. با وجود این، بچه در هر سنی که باشد، اصول کلی نباید تغییر کند. اگر شما با دقت و وضوح محدودیتهایی را وضع کردید و نوجوان آنها را نقض کرد، این کار باید برایش پیامدی داشته باشد. اگر نوجوان هنوز معنی روابط علت و معلولی را درک نکرده اســت، دورهی نوجوانی وقت مناسبی برای درک این مفهوم اســت. هر نوجوانی، گاهی مقررات را تا آخرین حد تعیینشده میکشاند و بعد هم از این حد میگذرد. در این مواقع باید او را جریمه کنید؛ همانطور که برای رفتارهای خوب او باید پاداش در نظر بگیرید. اگر از کنار رفتار اشتباه او گذشتید، این پیام را به نوجوان منتقل میکنید که میتواند از پیامدهای هر کاری، حتی کارهای بدتر از آن هم در امان باشد، و شما واقعاً اهمیتی نمیدهید که او چه کار میکند.در نوزدهمین جشنوارهی بینالمللی قصهگویی
کودک و نوجوان > فرهنگی - اجتماعی - خبر > در نوزدهمین جشنوارهی بینالمللی قصهگویی، نوجوانان هم قصه میگویند.
به گزارش ادارهی کل روابط عمومی و امور بینالملل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، فراخوان این رویداد فرهنگی و بینالمللی منتشر شده و بخش قصهگویی و داستاننویسی رضوی جشنوارهی امام رضا(ع) با این رویداد همراه شده اسـت.
نکتهی گفتنی اینکه در 18 دورهی گذشتهی جشنواره قصهگویی، کودکان و نوجوانان که همواره مخاطب و شنوندهی قصهگویی مربیان حرفهای بودهاند؛ اکنون میتوانند تواناییهای خود را در این عرصه و بر روی صحنه محک بزنند و خود قصهگویی کنند.
در شیوهنامهی جشنوارهی قصهگویی کانون پرورش فکری سه موضوع آزاد، سبک زندگی ایرانیاسلامی و رضوی تعیین شده و قرار اسـت جشنواره در شش بخش مربیان فرهنگی، هنری، ادبی، فراگیر کانون، پرورش فکری کودکان و نوجوانان، آزاد شامل معلمان، دانشجویان، مربیان کودک، اولیای تربیتی و...، پدر بزرگها و مادر بزرگها، نوجوانان 14 تا 17 ساله، قصهگویان بینالمللی و مقالهنویسی با موضوع قصهگویی برگزار شود.
دبیرخانهی جشنواره در ادارهی کل آفرینشهای فرهنگی کانون تأکید کرده اسـت که علاقهمندان باید با فیلمبرداری از قصهی خود (در نهایت 20 دقیقهای) با نمای بسته و در حضور دستکم دو مخاطب کودک و نوجوان لوح فشرده این قصهگویی را تا روز 20 شهریور 1395 به دبیرخانهی استانی جشنواره در ادارههای کل کانون استان محل سکونت خود ارسال کنند.
گاهشمار جشنواره پس از این روز، اعلام اسامی پذیرفته شدگان برای شرکت در مرحلهی استانی را 31 شهریور، زمان برگزاری جشنوارههای استانی را مهر و جشنوارهی بینالمللی را بهمن 1395 تعیین کرده اسـت.
در نهایت و در مرحلهی بینالمللی سه برگزیده در بخش ملی، سه برگزیده در بخش بینالمللی، دو برگزیده در بخش پدر بزرگها و مادر بزرگها، یک برگزیده در بخش فراگیر برای کودکان و نوجوانان دارای نیازهای ویژه و سه برگزیده در بخش نوجوانان جایزه خواهند گرفت.
در بخش رضوی نیز علاوه بر حضور هشت قصهگو و هشت داستاننویس برگزیده در جشنواره، این افراد به پانزدهمین جشنوارهی بینالمللی امام رضا(ع) در سال 1396 نیز معرفی خواهند شد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر میتوانید به سایت کانون پرورش فکری به آدرس www.kanoonnews.ir مراجعه کنید.
رفتار جراتمندانه یعنی توانایی بیان افکار، احساسات و عقاید خود به شکل مستقیم، صادقانه و متناسب، به نحوی که به حقوق خود و دیگران صدمهای نرسانیم. ما برای زندگی روزانه و کنترل امور خود نیاز داریم قاطع و محکم رفتار کنیم و البته این نوع رفتار به معنای عدم انعطاف و نداشتن محبت نیست، بلکه افراد و بالاخص نوجوانان یاد میگیرند که از حق خود دفاع کنند و کلام خود را به زبان بیاورند و از قضاوت دیگران نترسند. افرادی که جراتمند نیستند، معمولا اضطرابهای پنهان، خشم درونی، سرزنش کردن خود و کم کردن تعاملات اجتماعی در آنان بیشتر به چشم میخورد و این مساله باعث میشود، نهایتا از سلامت روان فاصله بگیرند. با توجه به این که انسانها در زندگی خود به سه شکل (پرخاشگرانه، منفعلانه و جراتمندانه) رفتار میکنند، لازم اســت میزان بروز هر کدام از رفتارها مورد ارزیابی قرار گیرد و اگر میزان رفتار منفعل و پرخاشگر بیشتر از رفتار جراتمندانه اســت، این مهارت در فرد تقویت شود.
نوجوانان اغلب برای نشان دادن استقلال خود از رفتارهای پرخاشگرانه استفاده میکنند و این مساله باعث میشود میزان روزهای آرامی که تجربه میکنند، کاهش یابد و نهایتا گرایش بیش از حد به محیط خارج از خانه و رفتارهای خطرساز و آسیب زا و مراوده با دوستان مخرب پیدا کنند. بنابراین لازم اســت به نوجوان آموزش دهیم به جای پرخاشگری، جراتمندانه رفتار کند و به نظر او در خانواده بها داده شود.
این مهارت یعنی:
ـ پذیرش کاستیها و نقاط ضعف خود
ـ تمرکز کردن بر نکات مثبت خود
ـ ابراز عقیده کردن
ـ تقاضای تغییر رفتار نامطلوب دیگران
ـ رد کردن درخواست غیرمنطقی دیگران
ـ ابراز احساسات مثبت و منفی
ـ شروع کردن و ادامه تعاملات اجتماعی
ـ ابراز جملات متعارف هنگام رویارویی یا جداشدن از دیگران
در طول یک هفته یا دو هفته لازم اســت رفتارهای خود را مورد ارزیابی قرار دهیم و میزان بروز هر کدام از رفتارهای قاطع، منفعل و پرخاشگر خود را مشخص کنیم و به این سه شکل رفتار جراتمندانه از خود بروز دهیم:
1ـ رد کردن جراتمندانه: زمانی که با درخواست نادرست و نامعقول دیگران مواجه میشویم، میتوانیم با روش رد جراتمندانه به درخواست آنان پاسخ منفی بدهیم.
2ـ بیان کردن جراتمندانه: از این روش برای بیان احساس و افکار خود در تشکر از دیگران استفاده میکنیم.
3ـ درخواست جراتمندانه: از این روش در مواقعی که نیازمند کمک گرفتن از دیگران هستیم، استفاده میکنیم.
دکتر مهرنوش دارینی
روانشناس و مشاور
مهمترین تحولات جسمی و روحی در این دوران شکل می گیرد. دراین ایام، نوجوان و والدین شاهد تغییرات اساسی در ظاهر و روان نوجوان هستند. نوجوان درتلاش اســت تا بین تصوری که از خود دارد و تصوری که دیگران از او دارند، هماهنگی ایجاد کند. گاهی اوقات طرد شدن از سوی اجتماع یا اطرافیان، می تواند سببب شود که نوجوان از هیچ راهی نتواند احساس هویت کند.
تغییرات هورمونی، جسمی، تغییر نگرش نسبت به خود و اطرافیان، تلاش برای اثبات خود، رهایی از دوران کودکی از جمله مهمترین تغییرات دوران نوجوانی محسوب می شوند.
نحوه تربیت و پرورش نوجوان از دوران کودکی، در کسب مهارت های مواجهه با این دوران بسیار تاثیر گذار اســت. از طرفی محیط خانواده و مدرسه نیز می تواند بستر رشد روحی و عقلی نوجوان را فراهم کند؛ یا موجب سرخوردگی او شود. از آنجایی که تمام والدین خواهان موفقیت و پیشرفت فرزندان هستند، نحوه برقراری ارتباط با آنان بسیار حایز اهمیت اســت و می تواند نقش تعیین کننده ای در آینده آنان داشته باشد. در ادامه به چند نکته اساسی برای نحوه ارتباط با نوجوانان اشاره شده اســت:1)دستوری حرف نزنید.
سعی کنید مکالمه بین شما و نوجوان کاملا دو طرفه باشد. دستوری حرف زدن و دیکته کردن یکسری دستورالعمل ها، آن هم با صدای بلند، سبب می شود که نوجوان واکنش نشان دهد و حداقل در ظاهر بی اعتنا باشد. لحن صدای خود را آرام کنید و سعی کنید نوجوان را در بحث شرکت دهید. به نحوی برخورد کنید که نوجوان، شما را در مقابل خود نبیند و کاملا حس کند که در کنار او ایستاده اید. با نوجوانان با احترام برخورد کنید و آثار شگفت انگیز آن را مشاهده کنید.
2)هنگام برقراری ارتباط با نوجوان، تمام نکات مثبت او را درنظر داشته باشید و مدام گوشزد کنید.
این کار سبب رشد اعتماد به نفس و عزت نفس نوجوانان شده و نسبت به انجام کارهای خوب تشویق می شوند.
3)به نوجوان توهین نکنید.
توهین به طرف مقابل، در هر سنی باشد، سبب می شود که حرف های شما شنید نشود. یادمان باشد شنونده هر شخصی باشد، هرگز حق توهین ندارید.
4)نوجوان را با هم سن و سالانش مقایسه نکنید.
یادمان باشد رفتار و جایگاه امروز فرزند ما، نتیجه مستقیم تربیت و محیط خانوادگی اســت که ما برای او ترتیب داده ایم. مقایسه نوجوان با هم سن و سالانش سبب سرخوردگی می شود. هر شخص دارای ویژگی ها و امتیازات مخصوص به خود اســت که باید با بازگو کردن و مهم جلوه دادن آن، زمینه پرورش و رشد را فراهم کرد.
5)زمان مناسب برای صحبت کردن را پیدا کنید.
یادمان باشد هر زمانی برای صحبت کردن با نوجوان و گوشزد کردن نکات مهم کافی نیست. از قبل زمانی را با هماهنگی نوجوان درنظر بگیرید؛ حتی می توان نوجوان را به یک رستوران، کافی شاپ یا پارک دعوت کرد و پس از ایجاد یک فضای مناسب، شروع به صحبت کرد.
6)به تغذیه نوجوانان اهمیت دهید.نوجوانان به دلیل تغییرات هورمونی بسیار تحریک پزیر هستند و نسبت به تمام عوامل محیطی واکنش نشان می دهند. سعی کنید از طبخ غذاهای شیرین، چرب و پر ادویه تا حدامکان خودداری کنید. غذاهای سالم به ویژه میوه، سبزیجات، لبنیات کم چرب، گوشت سفید و آجیل توصیه شده اســت.
7)نوجوان را در تصمیم گیری ها شرکت دهید.
نظر خواستن از نوجوان سبب افزیش اعتماد به نفس و رشد هویت مستقل می شود.
8)از نصیحت های بی موقع پرهیز کنید.
یادمان باشد هر زمانی برای نصیحت مناسب نیست؛ تا زمانی که نوجوان آرام نشده باشد و پذیرای شنیدن نباشد، تمام حرف های ما بی اثر خواهد بود.
9)در ابتدا با همسرتان به اتحاد برسید.
یکی از مهمترین مشکلات والدین در تربیت صحیح فرزندان، یکسو نبودن تصمیمات اســت. اگر فرزندان و به ویژه نوجوانان شاهد دوگانگی نظرات شما باشند، به سختی می توانند اعتماد کنند و به ناچار مجبور به انتخاب یکی از طرفین هستند.
10)فرزندانتان را جلوی همدیگر یا بقیه هم سن و سالانشان تحقیر و سرزنش نکنید.
11) نوجوانان را برای شرکت در فعالیت های ورزشی و گروهی ترغیب و تشویق کنید.
12)به استقلال نوجوان احترام بگذارید.
13)با احترام به روابط اجتماعی نوجوانان، آنها را کاملا زیر نظر داشته باشید.
15)نوجوانان را در فضای مجازی تنها نگذارید و زمان استفاده از شبکه های اجتماعی را محدود کنید.
16)از مشاور مناسب کمک بگیرید.
17)مشکلات مالی و روابط والدین با یکدیگر به فرزندان ارتباطی ندارد.
18)از مشاجره پرهیز کنید و محیط خانه را آرام نگه دارید.
19)نوجوانان را از عواقب کارهای پرخطر آگاه سازید.
20)نوجوانان را نسبت به آینده بدبین نکنید.
21)خودتان را جای فرزندان قرار دهید.
22)دوران نوجوانی خود را فراموش نکنید.
23)نوجوانان مسئول برآورده کردن آرزوهای دست نیافته شما نیستند.
24)با نوجوانان صادق باشید.
به گزارش جام جم سرا ، این نوشتار راهکارهایی پیشروی شما میگذارد که در برابر آسیبهای پیشروی فرزندتان چگونه برخورد کنید.
شبنشینیهای ممنوعه و اعتیاد
سرآغاز اکثر آسیبها، دوره نوجوانی و جوانی اسـت و معمولا جمع دوستان و گروه همسالان بستر اصلی شروع یک آسیب محسوب میشود. یکی از آسیبهای جدی که جوانان و نوجوانان را تهدید میکند، اعتیاد به مواد مخدر و مشروبات الکلی اسـت که معمولا در شبنشینیهای دوستانه اتفاق میافتد. والدین نقش بسزایی در جلوگیری از ورود بچهها به وادی اعتیاد دارند؛ بسیاری از خانوادهها بهواسطه مشغلههای زیاد شغلی، نگرانیهای معیشتی، عدم آگاهی و شاید به دلیل عدم توانایی در برقراری ارتباط مناسب با فرزندان، وظیفه اصلی خود به عنوان یک والد را تا حدودی فراموش کردهاند و نتوانستهاند بخوبی ایفای نقش تربیتی کنند و چهبسا عدم مراقبت والدین باعث شده اسـت بسیاری از جوانان به واسطه معاشرت با دوستان کمتجربه و هیجانطلب، خیلی راحت و بهگونهای کاملا خاموش در دام اعتیاد گرفتار شوند. برای پیشگیری و ممانعت از بروز این آسیب در فرزندان چه باید کرد؟
ابراز محبت و علاقه کنید
شما به عنوان یک والد، باید اولویت تربیتی خود را تغییر دهید. درست اسـت فرزند شما به امکانات رفاهی نیازمند اسـت، اما آسایش مالی هیچگاه نمیتواند جبرانکننده خلأهای احساسی و عاطفی بین نوجوان و والدین باشد. اگر به نیازهای عاطفی فرزندتان توجه کرده و اعتماد به نفس او را تقویت کنید، بیشک نوجوان قوی و خودباوری را پرورش خواهید داد که نهتنها نسبت به محیط اطراف خود شناخت واقعی دارد، بلکه به واسطه شخصیت بسیار مستحکمش در مواجهه با وسوسههای اجتنابناپذیر، بسیار مقاوم اسـت. معمولا چنین نوجوانی خطوط قرمز زندگیاش را میشناسد و هیچوقت خود را در مرتبهای نمیبیند که به هیجانات و لذتهای زودگذر دل خوش کند یا حتی درصدد یک بار امتحان کردن آنها برآید؛ چراکه خوب میداند هیجان و تجربه اول بسیار خطرناک اسـت.
امنیت روانی نوجوان را تضمین کنید
نوجوانان بشدت نیازمند امنیت روانی هستند و این به آن معناست که آنها باید از محبت و عشق والدین نسبت به خود مطمئن باشند. نوجوانان به محبت بیقید و شرط والدین خود نیاز دارند تا اعتماد به نفس خود را پرورش دهند. نوجوانی که امنیت خاطر دارد، یاد میگیرد و میداند که هنگام گرفتاری کسانی هستند که میتواند به آغوش امن آنها پناه ببرد، پس نیازی نمیبیند برای فرار از مشکلات به امنیتهای زودگذر و موقتی چون مواد مخدر رجوع کند. والدین باید بدانند صرف دوست داشتن فرزند کافی نیست، بلکه لازم اسـت محبت ابراز شود، به طوری که یک نوجوان آن را لمس و احساس کند. پس نوجوان خود را در آغوش بگیرید، او را نوازش کنید و ببوسید، با او صحبت کنید و همدل و همراه او باشید.
به نوجوان اطلاعات دهید
بسیاری از نوجوانان از حقیقت وقایع موجود در جامعه بیاطلاع هستند و از آنجا که طبیعت تنوعطلب و هیجانخواهی دارند، بسیار متمایل هستند با تجارب جدید روبهرو شوند، اگرچه گاهی نیز ممکن اسـت برخی از همسالان جسور، آنها را ترغیب به انجام برخی از کارها کنند. چهبسا یک نوجوان به خاطر کم نیاوردن در مقابل دوستان و فرار از تحقیر و سرزنش دوستان یا ابراز وجود و قدرتنمایی به مصرف موادی چون سیگار، مشروبات الکلی، قلیان یا مواد مخدر رو آورده اسـت. چهبسا با خود گفته اسـت که «مصرف یکباره آن مرا معتاد نخواهد کرد و من قادر هستم هر زمان که بخواهم مصرف آن را ترک کنم»، و این همان اندیشه غالبی اسـت که باعث شده اسـت بسیاری از نوجوانان و جوانان با توسل بر آن، در ورطه اعتیاد و نابودی فرود آیند. برای مواجهه با وسوسههای لحظهای نوجوان و اجتناب از تکانههای اجتنابناپذیر این دوران، بر والدین واجب اسـت که ذهن و روح فرزندشان را با اطلاعاتی غنی در این زمینه اشباع کنند. بهتر اسـت درباره خصوصیات و ویژگیهای دوستان خوب با فرزندتان صحبت کنید و او را با روشهایی که ممکن اسـت فریب دوستان ناباب را بخورند، آشنا سازند، بنابراین آگاهی دادن در مورد پیامدهای خطرناکی که پیشروی نوجوان و جوان مصرفکننده اسـت هم خالی از لطف نیست.
بلوغ جنسی زودرس
مواجهه پیش از موعد کودک با تصاویر و محرکهای مختلف جنسی، باعث بلوغ زودرس میشود. بلوغ زودرس برای هر دو جنس مشکلات فراوانی را ایجاد میکند که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
رفتارهای جنسی زودهنگام، طرد توسط همسالان، بروز هیجانات منفی، واکنشهای افراطی به تغییرات بدنی، انتظارات غیرواقعبینانه اطرافیان و والدین و ... .
شکلگیری عقاید و نگرشهای اشتباه جنسی
محصولات غیراخلاقی جنسی، به صورت کاملا اغراقآمیز و غیرواقعی رابطه جنسی را نشان میدهند، در نتیجه باعث میشوند نوجوانان که هنوز نگرش و اطلاعات درستی نسبت به امور جنسی ندارند، کاملا عقاید و باورهای اشتباه را بپذیرند و این تصاویر و محتوا را به عنوان الگوی درست رابطه جنسی بپندارند. بنابراین در بزرگسالی و در برخورد با واقعیت رابطه جنسی دچار مشکل شوند.
در معرض خشونت و تجاوز جنسی قرار گرفتن
تماشای تصاویر مستهجن، کودک و نوجوان را بیشتر در معرض برقراری رابطه جنسی و در نتیجه خشونت و تجاوز جنسی قرار میدهد، چه بسا بسیاری از متجاوزان جنسی از تصاویر و فیلمهای محرک جنسی برای فریب و تحریک کودکان و همچنین متقاعدسازی آنان استفاده میکنند.
تقلید و انجام رفتارهای جنسی
بسیاری از نوجوانان پس از تماشای صحنههای فیلمهای غیراخلاقی، به تقلید از بازیگران فیلمها، این اعمال را با دوستان یا حتی افرادی از جنس مخالف خود انجام میدهند که ممکن اسـت ارتکاب آنها موجب بارداریهای ناخواسته، ابتلا به بیماریهای جنسی و حتی اعتیاد و وابستگی به رابطههای جنسی غیرمتعارف شود.
ایجاد ترس و سردرگمی
معمولا دیدن تصاویر جنسی باعث میشود نوجوانان خیلی زودتر از زمان لازم درباره روابط جنسی کسب اطلاعات کنند، در حالی که ممکن اسـت آمادگی جسمی برای انجام چنین کاری را نداشته باشند؛ این عامل باعث ایجاد سردرگمی و ترس و حتی نفرت نسبت به مسائل جنسی در زمان کنونی و آینده نوجوان میشود. چه بسا ممکن اسـت نوجوان پس از مشاهده و رویارویی با این تصاویر، بشدت مضطرب شود و علائمی چون ناخن جویدن، شب ادراری و کابوس شبانه را نشان دهد.
مشاهده تصاویر محرک جنسی، به طرق مختلفی میتواند روی کودکان و نوجوانان تاثیرگذار باشد، اما بهتر اسـت این نکته را نیز بدانید که همه نوجوانان به یک میزان دچار آسیب نمیشوند و لزوما تماشای تصاویر جنسی، کودک را همیشه تحت تاثیر قرار نمیدهد، چه بسا تاثیر دیدن این تصاویر کاملا تدریجی اسـت و اگر فرزند شما تاکنون یک یا چند بار با آنها روبهرو شده اسـت، هنوز جای نگرانی شدیدی نیست، چرا که با مداخلههای مناسب میتوانید مانع از اثرات نامطلوب آن شوید.
آموزش دهید
با فرزند خود ارتباط برقرار کنید؛ ارتباطی صمیمانه، اما توام با احترام و مطابق با نیازهای نوجوان میتواند چون سپر محکمی مانع از انواع آسیبها شود. شرم و حیای کاذب را کنار بگذارید و با نوجوانتان درباره مسائل جنسی و تمایل به تماشای تصاویر مستهجن و اثرات منفی آن صحبت کنید. بهتر اسـت آگاهی خود را در این زمینه بالا ببرید تا علاوه بر پیشگیری، بتوانید به فرزندان خود، اطلاعات صحیح و واقعی ارائه بدهید.
با فناوریهای جدید آشنا شوید
فناوریهای جدیدی مانند تلفن همراه، اینترنت و... از جمله روشهای دسترسی نوجوان به محصولات غیراخلاقی اسـت، پس برای پیشگیری لازم اسـت با این موارد آشنا شوید. یادتان باشد استفاده از روشهای خشنی مثل محروم کردن نوجوان از امکانات تفریحی یا قطع اینترنت و...، هرگز چاره کار نیست، چه بسا نوجوان نه تنها احساس حقارت میکند بلکه نسبت به این مسائل کنجکاو و جو نیز میشود.
نسرین دهخوارقانی/ مشاور خانواده
گاهی در اتوبانهای شهر با آرامش در حال رانندگی هستیم که یکباره رانندگی بدون احتیاط جوانان و خودروهای اسپرت و لوکس آنها، ما را شوکه میکند! به نظر شما چاره این شیطنت جوانانه چیست؟
در این که افراد بالغ و بیشتر از سن ۱۸ سال مجاز به رانندگی هستند، شکی نیست، اما بارها دیده یا شنیدهایم که متأسفانه نوجوانانی با سرعتهایی باورنکردنی و با بیاحتیاطی کامل به کام مرگ کشیده شدهاند.
از اینرو سازندگان خودرو از سال ۲۰۰۹ تا کنون، گام را در این عرصه فراتر نهاده و به کمک والدین نوجوانان و جوانان آمدهاند. از جمله این سازندگان میتوان به شرکت خودروسازی فورد اشاره کرد که در بعضی از محصولات خود تکنولوژی Ford MyKey تعبیه نموده است. به کمک این فناوری با باز بودن کمربند، حتی رادیو نیز روشن نخواهد شد. در سرعتهای بالا و با گذر از محدودهای که والدین تعیین میکنند، راننده با یک صدای «دینگ» مواجه میشود و حتی صدای سیستم صوتی نیز کاهش مییابد.
در کنار فورد، شرکت کیا نیز با سرویس UVO eService، جنرال موتورز با قابلیت Teen Driver و برخی دیگر از تولیدکنندگان همگی در خدمت والدین هستند تا اطلاعات لحظهای از آنچه فرزندانشان پشت فرمان انجام میدهند، در اختیار آنها قرار دهند.
اما از جایی که باید همیشه شرایط حال را مدنظر قرار داد، در ادامه به چند نمونه از تکنولوژیهایی اشاره میکنیم که در خودروهای تولید داخل نیز قابل استفاده هستند و میتوانند تا حدودی شما را نسبت به رانندگی فرزندانتان مطلع کنند.
حتی اگر خودروی مدل بالایی نداشته باشید، مطمئنا به ایمن رانندگی کردن نوجوان یا جوان خود اهمیت زیادی میدهید و به فکر کنترل احتمالی آنها هستید. لازم نیست خودروی پورشه یا مازراتی داشته باشید؛ تولیدکنندگان ردیابهای جیپیاس فکر این را هم کردهاند. کافی است یک ردیاب به اندازهی فندق (یا بزرگتر) به زیر داشبورد متصل کنید و با نصب اپلیکیشنهای اختصاصی در تلفن همراه خود، هر لحظه از مکان فعلی و میزان سرعت خودرو مطمئن شوید. یکی از این گجتها Voxx Carlink ASCL4 است که میتواند به هر خودرویی متصل و با iOS و Android همگامسازی شود. این گجت علاوه بر این که میتواند بهعنوان یک اسپیکر و میکروفون برای فرزندتان هنگام تماسها عمل کند، پس از هر بیاحتیاطی برای شما یک نوتیفیکیشن ارسال خواهد کرد. اما اگر باز هم بخواهیم آن را سادهسازی کنیم، جیپیاسهای ردیاب خودرویی هستند که هماکنون در داخل کشور عرضه میشوند و تنها با یک سیم کارت، مکان فعلی خودرو و سرعت متوسط یک دقیقهی اخیر خودرو را در اختیارتان قرار میدهند. ضمنا میتوانید با تماس با آن از صحبتهای افراد داخل خودرو مطلع شوید، بدون آنکه به این امر پی ببرند!
سازمان حمل و نقل ایالات متحده آمریکا طی تحقیقاتی اعلام کرد نوجوانان و جوانان بارها بیشتر از رانندگان پختهتر علاقهمند به صحبت با تلفن همراه پشت فرمان خودروی خود هستند. البته ناگفته نماند پیامک زدن و تلگرام فرستادن پشت ترافیک و چراغ قرمز در تهران هیچ جایگزینی ندارد!
اما با اپلیکیشن ZoomSafer دیگر جای نگرانی نیست؛ این برنامه که قابلیت اتصال به Voxx Carlink ASCL4 دارد، امکان شیطنتهای رانندگی نوجوانانه را از آنها دریغ میکند. همچنین برنامه carplay اپل نیز بهصورت مستقل امکان برقراری تماس، دریافت موقعیتهای جغرافیایی یا گوش دادن به موسیقیهای دلخواه را تنها بهصورت Voice-Activated یا مبتنی بر صدا میسر میکند.
هوندا سیویک نیز ابزاری رایگان مشابه Siri Eyes در اختیار رانندگان قرار میدهد. جایگزین نزدیک به آن همانطور که خودتان مطلع هستید، سیستم بلوتوثی دارای اسپیکر و میکروفونی است که به سیستم ضبط خودرو متصل میشود و در کسری از ثانیه، هم تماس میگیرد و هم به تماسها پاسخ میدهد.
هیچ چیز بهتر از رانندگی خودران توسط خود اتومبیل نیست؛ هم ایمنتر میراند و هم نگران اشتباههای فردی و احتمالی نوجوان خود نیستید. اما با وجود اینکه این تکنولوژیها خیلی محدود و بعضا نایاب هستند، آپشنهایی وجود دارند که میتوانند تجربه ایمنتری برایمان به همراه داشته باشند.
سیستم Teen Driver شرکت شورولت مجهز به هشدار دید کور در دو کناره خودرو است، که مشابه این تکنولوژی در MyKey فورد نیز وجود دارد. همچنین با آپشن MyKey شرکت فورد، علاوه بر موارد بالا، یک دستیار هوشمند پارک خودرو و هشدار تصادف نیز در اختیار خواهید داشت. نکته قابل توجه اینجا است که هیچ یک از این ویژگیها نمیتوانند توسط فرزندتان بهصورت موقت یا دائم از کار بیافتند.
در پایان، یک خبر خوشحالکننده دیگر این است که شرکت GM (جنرال موتورز) در حال توسعه سیستم ترمز هوشمندی است که با استفاده از GPS و Wi-FI بهطور خودکار فعالیت میکند و قرار است سامانههای راداری پیشین را کنار بگذارد و با نهایت دقت به ایمنسازی راهها بپردازد.
موارد ذکرشده همگی راهنما و کمکی است و برای داشتن تجربه رانندگی و سفری ایمنتر، اما آیا به نظر شما بهتر نیست بهجای اجبار، فرزندانمان را متقاعد کنیم با این وضعیت مسیرها و ایمنی خودروها، ایمنتر برانند؟!
از یک دیدگاه میتوان سوالات درباره بلوغ را به دو دسته اصلی تقسیم کرد. اول سوالاتی که والدین درباره بلوغ فرزندانشان دارند و دوم سوالات خود نوجوانان درباره بلوغ.
سوالات والدین عمدتا درباره بلوغ زود رس، بلوغ دیر رس و کلا نحوه برخورد آنها با انواع بلوغی است که برای فرزندانشان چه دختر و چه پسر رخ داده و میدهد و سوالات خود نوجوانان بیشتر سوالاتی است در جهت آرام کردن اضطراب و ترسهای ایشان از بلوغ و تبعات آن و نحوه سازگاری با شرایط جدیدی که بلوغ به آنها تحمیل میکند.
وظیفه هر پدر و مادری است که قبل از بلوغ، و در ماهها یا سالهایی که کودکشان به بلوغ نزدیک میشود با فرزند همجنس خود، درباره بلوغ و شرایط بلوغ، درباره بهداشت بلوغ و چگونگی سازگاری با آن، مفصل و واضح صحبت کنند.
بعد از این صحبت بهتر است کتابی به زبان ساده برای فرزندشان تهیه کنند تا به سوالات احتمالی او در باره بلوغ پاسخ بدهد و برای فرزندشان خاطر نشان کنند که میتواند سوالات خود را از خود آنها هم بپرسد.
والدین لازم است بلوغ را ترسناک یا باعث شرمندگی، معرفی نکنند. بلکه از بلوغ به عنوان دورهای مثبت در زندگی و نشانه رشد و بالندگی فرزندشان یاد کنند و سعی کنند در زمان بلوغ هم به فرزندشان اطمینان خاطر بدهند که وارد روندی طبیعی و عادی شده است و از اضطراب او بکاهند.
بسیاری از نوجوانان در زمان بلوغ، درونگراتر، پرخاشگرتر و گاه تحریکپذیرتر و حساستر میشوند و والدین باید بدانند که این حالات طبیعی است و با فرزندشان تا انتهای دوره بلوغ مدارا کنند.
مشکلات والدین در زمان بلوغ فرزندان
والدین خجالتی!
برخی والدین ادعا میکنند که خجالت میکشند درباره بلوغ فرزندانشان با آنها صحبت کنند.
متاسفانه این والدین خود با اختلالات روانی کم یا زیاد نظیر اعتماد به نفس پایین، افسردگی، اضطراب یا ... دست به گریبانند و زیر پوشش شرم و خجالت، میخواهند از انجام وظایف والدانه خود شانه خالی کنند.
لازم است این نوع والدین هر چه سریعتر برای درمان خود اقدام کنند. خجالتی بودن فضیلت نیست، اما در مقابل فرزند و مسایل او خجالتی بودن و آماده نکردن او، نوعی جنایت روانی محسوب میشود.
والدین بیتوجه
والدین بیتوجه والدینی هستند که مسایل فرزندشان برایشان اهمیت ندارد.
بلوغ، نگرانی، ترس یا ناراحتی فرزندشان برایشان مهم نیست و گمان میکنند مسایل خود به خود حل میشوند یا اگر هم حل نشوند وظیفه خود نمیدانند کاری کنند.
متاسفانه این قبیل والدین نیز از اختلالاتی رنج میبرند و لازم است زودتر به درمان خود اقدام کنند.
والدین وسواسی
والدین وسواسی اغلب بلوغ فرزندانشان را میپذیرند، اما نحوه برخورد آنها با بلوغ، وسواسی و آزار دهنده است.
آنها بعد از بلوغ قوانین سختگیرانهتری برای فرزندان خود وضع میکنند و با آن قوانین فرزندشان را به جای محبت کردن و آرامش بخشیدن، تحت فشار مضاعف قرار میدهند.
چنین والدینی هم لازم است ابتدا سراغ درمان وسواس خود بروند.
والدین خشک و سرد
این قبیل والدین هم گویی احساس ندارند و نمیتوانند با فرزندانشان همذات پنداری کرده و آنها را درک کنند در نتیجه با خشک بودن و سردیشان نمیتوانند فرزندانشان را در زمان بلوغ آرام کرده و محیط گرمی برای کودکی که نوبلوغ است فراهم آورند.
فرزندان این قبیل والدین در زمان بلوغ درونگراتر و منزویتر میشوند و از والدین خود بیشتر فاصله میگیرند و چه بسا در دام اطلاعات غلطی بیفتند که دوستان یا همکلاسیها به آنها میدهند.
والدین مسخره کننده!
اینها همانهایی هستند که تا علائم جسمانی اندکی که نشانگر بلوغ است در فرزند خود میبینند شروع میکنند به سر به سر گذاشتن یا مسخره کردن!
طبیعی است که کودکان این والدین نیز بلوغ خود را از والدینشان پنهان کنند یا از آنها فاصله بگیرند و در همان دامهای اطلاعات بیرون از منزل بیفتند.
فهرست والدین مشکل دار به همین جا ختم نمیشود، جا دارد همه ما به عنوان مادر یا پدر، نقاط ضعف خود را بشناسیم و هر چه زودتر آنها را از بین ببریم وگرنه زمان بلوغ فرزندانمان که میتواند دوره گذر از مرحله کودکی به مرحله جوانی و سرزندگی باشد تبدیل به بدترین کابوس زندگی آنها میشود و چون کودکی و نوجوانی فرد، هرگز از یاد نمیرود، تاثیر مثبت یا منفی رفتار والدین در این دو دوره نیز تا آخر عمر با فرزندانمان باقی خواهد ماند!
وظیفه والدین است که به سوالات فرزندان در باره بلوغ پاسخ بگویند. در حال حاضر یک کتاب خوب یا یک سایت معتبر میتواند به کمک آنها بیاید اما آن را هم خود والدین باید پیدا کرده و در اختیار فرزندان قرار بدهند.
کمک گرفتن از یک دوست خانوادگی خردمند یا یکی از اقوام دانا در فامیل که کودک ما با او احساس راحتی و صمیمیت میکند نیز برای والدینی که در پاسخگویی به فرزندان مشکل دارند میتواند مفید باشد.
این اطلاعات بهتر است قبل از بلوغ و نزدیک بلوغ به آنها انتقال یافته و بعد از بلوغ تکمیل شود. هرگز نگذارید فرزندتان بدون آمادگی اولیه وارد این دوران شود تا تبعات بلوغ برایش قابل پذیرشتر و سازگاریاش بیشتر شود.
یادمان باشد استفاده از «زبان خشونت» یکی از موانع برقراری ارتباط دوستان با نوجوان اسـت. گرچه راه برقراری ارتباط دوستانه و صحیح با نوجوانان هم چندان آسان نیست؛ البته گاهی هم نوجوانان به گونه ای رفتار می کنند که والدین چاره ای جز ابراز خشونت ندارند. پس چه کار باید کرد؟
باور نوجوان
والدین گاهی نمی توانند نوجوان را باور کنند. بنابراین ترجیح می دهند مدام وی را تحت کنترل داشته باشند تا از او اشتباهی سر نزند؛ در صورتی که لازم اسـت گاهی نوجوان در زندگی خود ریسک کردن را تجربه کند که البته این حرف، به معنای اجازه داشتن وی برای امتحان راه های اشتباه و خطرناک نیست. بلکه باید اجازه داد نوجوان هیجانات خود را به نوعی نشان دهد و ما هم نباید مانع بروز آن ها شویم. گاهی نوجوان فقط دوست دارد خودش را بیشتر نشان دهد. بنابراین باید او را درک کنیم؛ در غیر این صورت او پافشاری بیشتری بر خواسته های خود خواهدکرد.
هراس های بیهوده والدین
بعضی اوقات والدین به دلیل ترس های بیش از حد خود، مدام نوجوان را از چیزهایی که دوست دارد تجربه کند، محروم می کنند؛ مثلا هر جایی بخواهد برود، از وی توضیح می خواهند و در نهایت هم مکالماتشان تبدیل به جنجال و رفتارهای خشونت آمیزی می شود که نه تنها فاصله زیادی میان آنان به وجود می آورد، بلکه موجب می شود نوجوان دیگر نتواند به والدینش اطمینان کند و آنان را محرم راز بداند.
متاسفانه گاهی پدر و مادر وقتی حس کنند فرزندشان می خواهد استقلال داشته باشد و دیگر مایل نیست مانند کودکی به آن ها وابسته باشد، نگران می شوند و تصمیم می گیرند در مقابل آنان ایستادگی و مقاومت کنند.
گاهی والدین فکر می کنند فرزندانشان باید هر کاری که آن ها می خواهند، انجام دهند، وگرنه آبرویشان خواهدرفت؛ در حالی که باید بدانیم فرزندان ما افرادی کاملا مستقل و جدا از ما هستند و دلیلی ندارد که همیشه مطابق میل و سلیقه ما رفتار کنند. گاهی هم والدین می خواهند نوجوان، ناکامی های زمان خودشان را برای آن ها جبران کند و به همین دلیل دائم با او اختلاف سلیقه دارند و از او ایراد می گیرند؛ گرچه در مواردی دیده می شود علایق و خواسته های نوجوان برخلاف نظر والدینش اسـت.
گاهی حتی والدین می گویند: «اصلا تو با من بیرون نیا! با این سر و وضعی که برای خودت درست کردی، مردم در مورد من چی فکر می کنن!» این نوع برداشت های والدین از ارتباط با نوجوان تاثیر بسیار مخربی در ذهن او باقی می گذارد و کاری می کند که نوجوان دیگر نتواند محیط خانواده را محیط امنی برای خود خود بداند و در آن احساس راحتی و آسایش بکند.
یادمان باشد فرزندان ما نمایندگان ما نیستند که حتما بر طبق میل و علاقه ما رفتار کنند؛ بنابراین اگر کاری هم می کنند که مخالف سلیقه ماست، نباید انتظار داشته باشیم برای اینکه ما احساس خوبی داشته باشیم، حتما آنان خواست خودشان را نادیده بگیرند.
به دوران نوجوانی خودمان برگردیم
برای اینکه بتوانیم نوجوان را به خوبی درک کرده و ارتباط بهتری از هر لحاظ با او برقرار کنیم، بهتر اسـت نگاهی به دوران نوجوانی خودمان و خواسته ها و علایق در آن دوران بیندازیم. گاهی زبان گفتار ما به درون ما و تجربیاتمان بر می گردد. وقتی با خشونت و تلخی با ما ارتباط برقرار شود، ما هم ناخودآگاه آن را به فرزندانمان منتقل می کنیم. درواقع والدین باید ببینند در تاریخچه خود چه اندوخته ای دارند و از چه ادبیاتی برای برقراری ارتباط با دیگران استفاده می کردند.
درواقع والدین باید به این نتیجه برسند آن فضایی که سال ها پیش میان آنان و والدینشان حاکم بود، امروزه دیگر جو دلخواهی تلقی نمی شود؛ ضمن اینکه خود آن ها هم معمولا رضایتی از نوع ارتباط خود با والدینشان نداشته اند؛ ولی بدون اینکه متوجه باشند، دارند مثل آن ها رفتار می کنند.
نوجوان سالاریگاهی وقتی والدین می بینند که ارتباطشان با نوجوان خوب نیست، نخستین کار این اسـت که زبان مناسبی را برای گفت و گو انتخاب کنند؛ درواقع والدینی که اقتدار ندارند، از زبان «کرنشی» استفاده می کنند؛ یعنی انگار می خواهند با تملق نوجوان را به سوی خود جذب کنند.
در بعضی خانواده ها هم نوجوان سالاری حاکم می شود؛ چون والدین از ترس اینکه فرزندشان به سمت دوستانش گرایش پیدا کند، بیش از حد به وی و نیازهایش توجه می کنند؛ در صورتی که این روش هم به نفع نوجوان نیست و نمی تواند نتیجه بخش باشد.
پس یادمان باشد برای اینکه در نهایت نوجوان سالاری در خانواده باب نشود، بهتر اسـت حتما آموزش ببینیم و به «خودآگاهی» بیشتری برسیم و هر کار اشتباهی که انجام می دهیم، علت واقعی آن را از خودمان بپرسیم. مثلا وقتی با خشونت به نوجوان تحکم می کنیم یا بر سر او داد می زنیم، از خودمان سوال کنیم که ریشه این رفتار من با فرزندم از کجاست و چرا من چنین کاری کردم؟! البته والدین برعکس این سوالات را هم می توانند از خود بپرسند و ببینند چرا می گذارند نوجوانان هر کاری که مایلند انجام بدهند.
انتخاب زبان مناسب بین والدین
مهم ترین زبان و ارتباط در خانواده، زبان یا ارتباطی اسـت که والدین با یکدیگر برقرار می کنند. درواقع جایی که نوجوان نخستین الگوی خود را انتخاب می کند و از آن تاثیر می پذیرد، محیط خانواده و نوع ارتباطی اسـت که بین والدینش برقرار اسـت. همچنین میزان هماهنگی ای که بین پدر و مادر در انتخاب نحوه برقراری ارتباط با فرزندشان وجود دارد، نقش مهمی در یادگیری نوجوان برای برقراری ارتباط با دیگران ایفا می کند. گاهی مادر از نوجوان حمایت می کند؛ در حالی که پدر، مخالف اسـت و او را شماتت می کند. یادمان باشد بدترین کار این اسـت که والدین با راه انداختن جنگ قدرت بین خود، هر لحظه بخواهند نوجوان را به سمت خود بکشانند، چون در این صورت نه تنها مسائل بین خودشان را حل نمی کنند، بلکه مشکلات آنان با فرزندانشان بیشتر خواهدشد.
بنابراین اگر والدین مشکلی با یکدیگر دارند، نباید آن را به فرزندانشان منتقل کنند و یا بدتر از آن، بخواهند فرزندانشان را وسیله ای برای تلافی مشکلاتشان قرار دهند.
نوجوان فرزند ماست، نه فقط یک دانش آموزفراموش نکنیم مورد مهم، کیفیت ارتباطی اسـت که ما با نوجوان برقرار می کنیم، نه کمیت آن. ما می توانیم ساعت ها در کنار فرزندانمان باشیم و با گفت و گو به نتیجه درستی برسیم. وقتی هم نتوانیم زبان مناسبی را برای گفت و گو انتخاب کنیم، مدام به فرزندمان می گوییم: «درس هات رو خوندی؟ نمی خوای بری سر درس هات؟ پس کی کارات تموم می شن؟!»
در صورتی که لازم اسـت قبل از هر پرسشی درخصوص مدرسه و درس، احوال خودش را بپرسیم و نشان بدهیم که چقدر برای ما مهم اسـت.
ولی والدین تا فرزندشان وارد خانه می شود، او را یک دانش آموز می بینند و نقش ناظم را برایش ایفا می کنند؛ مثلا گاهی نوجوان می خواهد برنامه مورد علاقه اش را ببیند؛ ولی پدر و مادر آن قدر او را سرزنش می کنند که چرا به جای درس خواندن، تلویزیون تماشا می کند که باعث می شوند فرزندشان نه از دیدن فیلم لذت ببرد و نه از درس خواندن. درواقع گاهی ما با رفتار اشتباه خود فقط مانع «لذت بردن» فرزندمان از کاری که می کند می شویم و بدین ترتیب عزت نفس او را هم نابود می کنیم.
خبرگزاری آریا -
از آنجا که نوجوانان و جوانان بخش مهمی از سرمایه انسانی جامعه را تشکیل میدهند، تغییرات اجتماعی – فرهنگی این نسل از این ظرفیت برخوردار است که منشأ دگرگونیهایی در دیگر سطوح جامعه باشد. از این رو، شناخت این که آنان چطور از قابلیتهای اینترنت و موبایل استفاده میکنند و از آن تأثیر میپذیرند، به یک دغدغه مهم تبدیل میشود.
ایـنترنت، به عنوان یکی از کارآمـدترین رسانههای جهانی برای برقراری ارتباط و تـعامل بینالمللی نقش تعیین کنندهای در انتقال فرهنگ و اطلاعات دارد. در ارتباط با استفاده از این فناوری، کشورهای جهان به دو دسته تولیدکننده و مصرف کننده تقسیم میشوند.
امروزه، جوانان ونوجوانان بیشترین سهم را در استفاده از این رسانه دارند و فناوری اینترنت نیز متقابلاً بر نوجوانان، تأثیرات مثبت و منفی میگذارد که بررسی این تأثیرات قابل تأمل است. دوره نوجوانی هم زمان است با دوره بلوغ؛ یکی از بحرانیترین دورههای زندگی. در دروه بلوغ، تغییرات گوناگونی در ابعاد شخصیتی نوجوان رخ میدهد که هر کدام به نوعی میتواند بر او اثر بگذارد و حتی گاهی شخصیّت او را دگرگون سازد.
بررسیهانشان میدهد که اینترنت بر نوجوانان تاثیر زیادی دارد و همچنین پیامدهای مثبت و منفی اجتماعی بسیاری دارد. از اوایل دهه 90 میلادی، پژوهشها و بررسیهای بسیاری در زمینه روان شناسی اینترنت و تأثیر آن برسلامت و رفتار انسان انجام پذیرفته است. امروزه موضوع اینترنت، مساله مهمی برای بیشتر کشورها، به ویژه کشورهای در حال توسعه و از جمله کشورهای اسلامی است.
آگاهی از پیآمدهای اینترنت و در کنار آن، در نظر گرفتن راهبردهای مناسب برای استفاده درست و پیشگیری یا کاهش پیآمدهای احتمالی منفی آن، اهمیت اساسی دارد. در جامعه امروز ما، گرایش به اینترنت و استفاده از آن چنان رایج شده است که بیشتر خانوادهها، رایانه شخصی دارند و اعضای خانواده، بخش زیادی از وقت خود را در استفاده از اینترنت سپری میکنند.
اینترنت در میان همه گروههای اجتماعی اعم از زن و مرد، پیر و جوان، بیسواد و باسواد از جذابیت خاصی برخوردار است. گسترش اینترنت، مانند هر نوآوری دیگری به ایجاد دگرگونیهایی در جنبههای مختلف زندگی انجامیده و استفاده از آن، امری اجتنابناپذیر شده است، به گونهای که بدون آن زندگی برای کسانی که بدان خوگرفتهاند، دشوار میشود. ویژگیهای منحصر به فرد اینترنت از جمله محتوای تحریک آمیز، سهولت دسترسی، آسودگی و سادگی کار با رایانه، هزینه پایین و تحریک برانگیزی بصری، همگی موجب استقبال عظیم مردم در سراسر جهان شده است.
امکانات وسیع این دنیای مجازی به حدی است که تمامی افراد خانواده به خصوص نوجوانان و جوانان را در هر سن و با هر تفکر و سلیقه مجذوب و معطوف خود میکند. شاید همین ویژگیهای منحصر به فرد اینترنت است که امکان استفاده نابجا و سوء استفاده از آن را برای کاربران خود فراهم میکند. حجم آسیبهای پنهانی که از سوی پدیدههای نوظهور بر جوامع وارد شده و میشود کم نیست و لزوم پرداختن به این مسأله احساس میشود. به طور قطع استفاده زیاد از اینترنت معضلات و بحرانهای روحی و جسمی خاصی را به همراه خواهد داشت که اگر به موقع، تشخیص و به آن پرداخته نشود میتواند سلامت روانی جامعه را با چالشهای جدیدی روبه رو کند.
از طرف دیگراهمیت این پژوهش جنبه گسترش و توسعه فوق العاده سریع اینترنت است و اینکه اینترنت یک رسانه بی همتاست؛ که دارای قابلیتهای متن، دیداری- شنیداری است و جوانان ونوجوانان از مشتریان پر و پاقرص اینترنت به حساب میآیند این بی همتایی وتاثیرگذاری، اهمیت مطالعه آن را دو چندان میسازد. نوجوانی دورهای از زندگی است که نخستین تجارب زندگی در حساسترین دوران رشد انسان رخ میدهد، آینده نگری، انقلابی گری و شورش، عشق، رابطه جنسی، تحصیل و شغل آینده و تثبیت هویت، همه در این دوران شکل میگیرند.
شاید از همین روست که توجه به روانشناسی نوجوانی در دهههای گذشته از اهمیت بیشتری، به ویژه در کشورهایی که جمعیت جوان آنها رو به افزایش بوده، یافته است. در ایران براساس آمار رسمی نوجوانان حدود سی درصد از کل جمعیت جوان کشور را تشکیل میدهند. این درحالی است که به نسبت این جمعیت نه تنها متخصصان روانشناسی بالینی و مشاوره کافی وجود ندارد بلکه هنوز جایگاه و نقش آنان در فرایند بهداشت روانی نوجوانان به خوبی روشن نشده است.
پیش از انتشار عقاید و نظرات اریکسون این گونه جوانان بزهکار تلقی میشدند، چون در این سن نوجوان در پی استقلال وهویت یابی است، لذا رفتارهایی در همین راستا از او سر میزد که به ظاهر برای افرادی که از ویژگیهای این دوران غافل بودند نابهنجار مینمود و این رفتارها را به منزله رفتارهای ضداجتماعی و بر علیه اطرافیان میدانستند. نوجوانان همه با بحران هویت روبه روشدهاند، با این تفاوت که بعضی سادهتر آن را حل میکنند. نوجوانان و جوانان شیفته ابراز لیاقت و اظهار وجود و شایستگی هستند.
اثبات شخصیت و احراز هویت برای آنان یکی از مطبوعترین لذایذ روحانی است که برای نیل به آن، از هیچ کوششی دریغ نمیکند؛ مثلاً، جوانی که برای اولینبار استخدام میشود و شغل و مسؤولیتی به عهده میگیرد به خودمیبالد و احساس میکند که جامعه او را به عضویت پذیرفته است؛ او این پولی را که از این راه به دست میآورد هر چند کم باشد با چندین برابر پولی که رایگان از والدین گرفته است قابل مقایسه نمیداند؛ چون این پول را سند شخصیت خود میداند.
اولیای دین اسلام به نوجوان نقش و مسؤولیت وزارت دادهاند و این امر نشان دهنده اهتمام اسلام به رابطه با جوان و نوجوان است. او دنبال کسب هویت است و اگر از طرف خانواده تحقیر شود، هویت خود را نمییابد. در دوره نوجوانی ارزشها و استانداردهای اخلاقی برای انسان مطرح میشود. تواناییهای فزاینده نوجوانان آنان را متوجه مسائل و ارزشهای اخلاقی میکند و راههای پیچیدهتری را برای کنار آمدن با آن مییابند. در عین حال، آنچه جامعه از نوجوانان میخواهد به سرعت در حال تغییر است و همین مستلزم ارزیابی مجدّد و مداوم ارزشها و اعتقادات اخلاقی است.
فراگیر شدن رسانهها در آغاز قرن بیست و یکم باعث افزایش نقش اینترنت در شکل دهی به فرهنگ، هویت و باورها و ارزشهای اجتماعی شده است. اینترنت پدیده شگفت قرن، انقلاب مهمی در ارتباطات پدید آورده است. ویژگی عمدهای که در اینترنت وجود دارد و در سایر رسانهها دیده نمیشود، تعامل است.
در گذشته هویت افراد و روابطشان با دیگران وابسته به فضای مادی ای بود که در آن زندگی میکردند و مکان عنصری تعیین کننده بود. اما در حال حاضر بواسطه ظهور تکنولوژیهای نوین اطلاعاتی و ارتباطی، محدودیتهای زمان و مکان از بین رفته و فرد دیگر به مکان محلی و بومی خود وابسته نیست. امروزه مشاهده میکنیم مولفههای فرهنگی که توسط رسانه به ذهن مخاطبان نفوذ میکند نه تنها موقعیت خانواده را ضعیف میکنند، بلکه جای گروههای هم سال که پیشتر در هویت یابی افراد تاثیر میگذاشت را نیز گرفته است.
منبع:روزنامه مردم سالاری