در میان زنان، این دوران با توقف کامل عملکرد تخمدان‌ها و قطع کامل قاعدگی اتفاق می‌افتد. اگر خانم‌ها در 45 تا 50 سالگی به مدت یکسال عادت ماهانه نشوند، وارد دوران یائسگی می‌شوند. برخی متخصصان معتقدند با هورمون درمانی (HRT) می‌توان سن یائسگی زنان را تا 60 سالگی به تاخیر انداخت. هورمون درمانی راهی برای مواجهه با عوارض یائسگی است که در آن هورمون‌های مصنوعی استروژن و پروژسترون برای خانم‌ها تجویز میشود.
هورمون درمانی و باروری
دکتر صفیه عشوری‌مقدم، متخصص زنان و زایمان در گفت‌وگو با جام‌جم درباره این روش درمانی می‌گوید: افزایش سن یائسگی با کمک هورمون درمانی به معنای تداوم فعالیت تخمدان‌ها و در نتیجه باروری نیست؛ بلکه استفاده از داروهایی است که با کمک آن می‌توان شایع‌ترین عوارض یائسگی را رفع کرد و تا حد امکان مانع بروز این مشکلات یا شدت آنها شد.
این متخصص زنان و زایمان در پاسخ به این پرسش که آیا همه افراد مجاز به استفاده از این روش درمانی هستند، می‌گوید: این روش ممکن است برای همه افراد مناسب نباشد. افرادی که سابقه فامیلی سرطان پستان یا آندومتر (سرطان دیواره داخلی رحم) دارند و اتفاقا از این سابقه هم خبر ندارند، هورمون‌درمانی میتواند خطر ابتلا به سرطان را در آنها بالا ببرد.
به گفته دکتر عشوری‌مقدم، لخته شدن خون در عروق، سکته مغزی یا قلبی ناشی از آن و اختلالات کبدی از دیگر عوارض استفاده از این روش درمانی در بعضی از افراد میتواند باشد.
نوجوانی بهترین زمان آماده شدن برای یائسگی
تعریق شبانه، بی‌نظم شدن قاعدگی، تغییر در خلق و خو، خستگی مفرط، نازک شدن یا ریزش مو، افزایش موهای صورت، مشکل در تمرکز، سردرگمی و اختلال ذهنی، سرگیجه، نبود تعادل، نفخ ناگهانی، اختلال خواب، افزایش حساسیت، تغییر بوی بدن، تپش قلب، درد در ناحیه سینه، درد مفاصل، عضلات و تاندون‌ها، احساس سوزن سوزن شدن اندام‌ها بخصوص دست و پا، تغییرات فشار خون، سوءهاضمه، جوش زدن صورت، خشکی بدن، کاهش تمایل جنسی، بی‌خوابی، گرگرفتگی یا احساس سرما، عصبانیت، زودرنجی، بدخلقی و بی‌حوصلگی از عوارض قبل و بعد از دوران یائسگی است.
دکتر عشوری‌مقدم با تأکید بر این که اگر یائسگی با آمادگی و شناخت فرد همراه باشد دیگر نگران‌کننده نیست، می‌گوید: زنان ما از دوران نوجوانی باید خود را با ورزش، تغذیه مناسب، مراقبت درست از استخوان‌ها و تامین کلسیم بدن در حد نیاز آماده کنند.
رفع گُرگرفتگی با مصرف دارو
بیش از 80 درصد زنان در زمان یائسگی از گرگرفتگی شکایت می‌کنند. کاهش ترشح هورمون استروژن باعث افزایش حرارت بدن و قرمزی آن میشود. دکتر عشوری‌مقدم بر ضرورت مصرف مداوم دارو به منظور کنترل گرگرفتگی تأکید میکند و می‌گوید: به محض قطع دارو، گُرگرفتگی بروز میکند، بنابراین تا زمان رفع مشکل دارو باید مصرف شود. ضمن آن که بیشتر خانم‌ها یکی دو سال اول، از گُرگرفتگی شکایت می‌کنند و به مرور زمان مشکل رفع میشود.
ابتلا به بیماری‌های قلبی حتی با وجود هورمون درمانی
نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد گاهی زنان، 20 سال دیرتر از مردان به بیماری‌های قلبی مبتلا می‌شوند، اما از 50 سالگی به بعد با ورود به دوران یائسگی، خطر ابتلا به این بیماری‌ها میان هر دو گروه، تقریبا به مرز برابر می‌رسد.
دکتر عشوری‌مقدم در پاسخ به این پرسش که آیا هورمون درمانی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را در زنان کاهش می‌دهد، می‌گوید: در این زمینه اتفاق نظر وجود ندارد. بررسی‌ها نشان داده است هورمون درمانی خطر ابتلا به این بیماری‌ها را کاهش نمی‌دهد و چه‌بسا در مواردی این خطر را تشدید کند.
امکان فوت افراد بر اثر شکستگی در سنین بالا
شکستگی لگن، مچ دست، دنده‌ها و ستون فقرات از شایع‌ترین اتفاقات دوران میانسالی و سالمندی است. این مشکل که بر اثر کاهش قدرت و تراکم استخوان و در نتیجه پوکی استخوان به وجود می‌آید، یکی از دغدغه‌های جدی برای دوران بعد از یائسگی است.
دکتر کتایون برجیس، متخصص زنان و فلوشیب نازایی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم با تأکید بر ضرورت مصرف کلسیم مطابق استانداردهای تعریف شده، می‌گوید: پوکی استخوان مشکلی است که پیشگیری از آن باید از دوران نوجوانی و 18 ـ 17 سالگی دختران آغاز شود. دختران از این دوران باید مراقب تراکم استخوانشان باشند و ذخیره استخوانی خود را بالا ببرند در غیر این صورت در دوران میانسالی انتظار نداشته باشند استخوان‌هایی مقاوم در برابر شکستگی و پوکی داشته باشند؛ اتفاقا در این دوران، با کاهش ذخایر استخوانی مواجه هستیم. وی خاطرنشان میکند: با کمک هورمون‌درمانی خطر شکستگی استخوان در سنین بالا را ـ که حتی گاهی به مرگ منجرمی شود ـ می‌توان کاهش داد.
قبل از 40 سالگی یائسه نمی‌شوید
مختل شدن فعالیت هورمون‌ها و به تبع آن قطع قاعدگی و بروز علائم فیزیکی و روانی ناشی از آن را برخی متخصصان، یائسگی زودرس نامگذاری کرده‌اند، اما دکتر برجیس معتقد است در صورتی که فردی قبل از 40 سالگی با چنین مشکلی مواجه شود، به آن نمی‌توان یائسگی زودرس گفت، بلکه نارسایی زودرس تخمدان (POF) است و لازم است فرد درمان‌های مربوط را دریافت کند.
این متخصص زنان و زایمان سن طبیعی یائسگی را 45 تا 50 سالگی عنوان میکند و می‌گوید: در صورتی که خانمی در 40 تا 45 سالگی یائسه شود به آن یائسگی زودرس گفته میشود که البته ژن فرد در بروز این وضعیت نقش کلیدی دارد. 45 تا 52 سالگی، سن یائسگی عادی است.
سهیلا فلاحی
دانش و سلامت
