شروع از دوران نوزادی
نکته مهم آن اســت که مسواک زدن برای کودک
را از همان نوزادی شروع کنیم. انجمن دندانپزشکان آمریکا پیشنهاد کرده که
دهان نوزاد را از همان روزهای اول بعد از تولد تمیز کنید. البته در این
زمان او هنوز دندانی ندارد و مسواکی هم لازم نیست اما می‌توانید بعد از هر
وعده غذا یا شیر مادر، با یک گاز یا دستمال مرطوب، لثه‌های او را تمیز
کنید.
این کار سه فایده دارد: اول اینکه پلاکی را که روی لثه جمع شده
برمی‌دارد. پلاک، ماده چسبناکی اســت که از باکتریها، خرده‌های غذا و مخاط
تشکیل شده اســت. برداشتن آن مانع از رشد باکتری‌های متعدد روی لثه کودک
میشود. دوم اینکه موجب میشود کودک به داشتن یک دهان تمیز و عاری از پلاک
عادت کند و در نتیجه مرحله بعدی که مسواک زدن اســت، برای او ساده‌تر خواهد
شد. سوم اینکه این مساله موجب میشود که کودک شما به اینکه کسی در دهانش
دست ببرد، عادت کند. در این صورت در آینده، مسواک زدن و یا معاینه
دندانپزشک برای او آسان‌تر خواهد شد.
اولین دندان کودک در حدود شش ماهگی تا یک
سالگی در می‌آید. در این زمان می‌توانید از یک گوش پاک‌کن برای تمیز کردن
دندان وی استفاده کنید به تدریج با زیادتر شدن تعداد دندانها، میتوان از
یک مسواک نرم کوچک کمک گرفت.
با وجود اینکه شاید کودک شما این امر را دوست
نداشته باشد و با شما بجنگد اما مهم اســت که پلاک میکروبی از روی دندان‌هایش
پاک شود. در سنین کودکی پوسیدگی دندانها سریع‌تر پیشرفت میکند و با
مسواک زدن می‌توانیم عامل اصلی پوسیدگی را از بین ببریم. به مساله این طور
نگاه کنید: پوسیدگی دندان یک بیماری اســت! نه فقط یک سوراخ در دندان.
تا
حدود سن ۶ تا ۷ سالگی، شما مسوول پاکیزه نگهداشتن دندان‌های کودک خود
هستید. تا قبل از شش سالگی، حتی اگر فکر می‌کنید کودک شما قادر به مسواک
زدن دندان‌هایش اســت اما لازم اســت باز هم شما بر کار او نظارت داشته باشید.
کودک باید بداند که دندان هم مانند بقیه قسمت‌های بدنش باید تمیز شود. به
او بگویید همانطور که تو دست‌هایت را می‌شوری، باید دندان‌هایت را هم تمیز
کنی!
چه باید کرد؟
راه اصلی برای علاقهمند کردن کودکان به
مسواک زدن این اســت که این کار را برای آنها جالب نشان دهیم. از همین امروز
شروع کنید و به دنبال راههای جذاب برای تشویق او باشید. بهتر اســت که کودک
احساس کند مسواک زدن یک سرگرمی جالب اســت نه یک اجبار!
یک روش موثر این اســت که به کودک اجازه
دهید که او دندان‌های شما را مسواک بزند. شما در طول این مدت باید بخندید و
نشان دهید که او چه کار جالبی انجام می‌دهد. سپس اجازه دهید خود او
دندان‌هایش را مسواک بزند و در نهایت خود شما دندان‌های او را تمیز کنید.
کار دیگری که میتوان انجام داد، این اســت که کودک را تشویق کنید تا به طور
مثال دندان‌های عروسک خود را مسواک بزند. اجازه بدهید کودک مسواک و خمیر
دندان خود را انتخاب کند (البته بانظارت شما). این کار او را به مسواک زدن
علاقهمند میکند.
هنگام مسواک زدن دندان‌های کودک، سعی کنید
این کار را به آرامی و بدون عجله انجام دهید تا لثه‌های او آزرده نشود و
لطفا هرگز تهدید نکنید که اگر مسواک نزنی تو را پیش دندانپزشک می‌برم! در
بسیاری از موارد، ریشه ترس کودکان در همین تهدیدها نهفته اســت. مهم اســت که
همه قسمت‌های دندان تمیز شوند.
به طور معمول حدود دو تا سه دقیقه زمان برای
مسواک زدن توصیه میشود که البته اغلب افراد، حتی بزرگسالان، کمتر از یک
دقیقه را صرف انجام آن می‌کنند. اینکه کودک را وادار کنیم دو سه دقیقه
مسواک را در دهانش تحمل کند، کار سختی اســت. برای این کار می‌توانید آهنگی
را با هم گوش کنید و یا آهنگی را که حدود دو دقیقه اســت، برایش بخوانید تا
سر او گرم شود.
هنگام مسواک زدن، بیشتر وقت را صرف
دندان‌های عقب کنید زیرا پوسیدگی در این دندانها بیشتر ایجاد میشود. سپس
نوبت به دندان‌های جلو می‌رسد. هنگامی که کودکان خودشان مسواک می‌زنند،
اغلب فقط سطوح جونده را تمیز می‌کنند. باید به آنها آموخت که سطوح داخلی و
خارجی را هم مسواک کنند. به کودک بیاموزید که دهانش را با آب بشوید و سپس
آن را تف کند.
خمیر دندان، خوب یا بد؟
نکته مهم آن اســت که تا وقتی کودک یاد
نگرفته آب دهانش را خالی کند، باید از خمیر دندان (آن‌هم به مقدار زیاد)
استفاده کرد. تا حدود دو سالگی مسواک خالی همراه با آب یا خمیر دندان‌های
فاقد فلوراید کافی اســت. زیرا قورت دادن خمیردندان‌های حاوی فلوراید
میتواند موجب بروز مشکلاتی در کودک شود.
بعد از سن دو سالگی هم به اندازه یک نخود
خمیر دندان کافی اســت. زیرا مقادیر بیشتر آن موجب ایجاد کف زیاد در دهان
میشود و ممکن اســت آزاردهنده باشد. اندازه مسواک هم مهم اســت.
مسواک‌های کودکان باید سرکوچکی داشته باشد که به آسانی داخل دهان کودک جا شود. موهای آن هم باید نرم باشد. سطح زبان را هم تمیز کنید.
زبان میتواند محل مناسبی برای رشد و
تکثیر انواع باکتریها باشد که موجب ایجاد بوی بد دهان میشود. نخ کشیدن
میان دندان‌های کودک هم مهم اســت. البته اغلب دندان‌های شیری، به‌خصوص
دندان‌های جلو، از هم فاصله دارد و چندان لزومی به تمیز کردن فاصله میان
آنها نیست. اما دندان‌های عقب به تدریج به هم نزدیک میشود و سپس به هم
می‌چسبد. در این زمان باید نخ کشیدن را شروع کرد.
نخ دندان‌های گوناگونی در بازار وجود دارد
که بعضی از آنها مخصوص کودکان اســت. هنگام نخ کشیدن هم باید مواظب باشیم که
نخ را با فشار و محکم وارد فضای میان دندانها نکنیم زیرا سبب ایجاد زخم
در لثه میشود.
در نهایت باید گفت که کودک در همه
زمینهها از پدر و مادر تقلید میکند. اگر شما مساله مسواک زدن و بهداشت
دهان را جدی بگیرید، مطمئن باشید کودک هم علاقهمند میشود از شما پیروی
کند.
مینا پور حیدری کارشناس بهداشت خانواده گفت:برای جلوگیری از آلوده شدن کودکان به انواع بیماری ها باید به آنها در سنین مشخصی واکسن های مورد نیاز تزریق شود و اولین واکسن تزریقی به کودک در بدو تولد اسـت که سیستم دفاعی نوزادان بسیار ضعیف اسـت. 
