جام جم سرا: آنچه در ادامه خواهید خواند، اطلاعاتی کمابیش مناسب درباره موارد تاثیر گذار در تعویض روغن در اختیار خوانندگان محترم قرار خواهد داد.
چرا روغن موتور باید تعویض شود؟
روغن از زمان شروع به کار موتور در معرض اکسیده شدن و تجزیه حرارتی قرار گرفته و روغن پایه آن آلوده شده و از کیفیت آن کاسته میشود وهمچنین مواد افزودنی استاندارد آن نظیر مواد افزودنی پاک کننده نیز، مصرف می‌شوند. در این حالت خاصیت روانکاری، پاک کننده و جذب ذرات معلق و ناخالصی‌ها، کاهش می‌یابد.
آیا سیاه شدن روغن موتور نشاندهنده زمان مناسب تعویض روغن است؟
این تصور که سیاه شدن روغن نشانه خراب شدن وعدم کیفیت آن است، صحیح نیست. اگر در دستگاه یا موتور خودرو روغن پس از مدتی تغییر رنگ ندهند و اصطلاحاً سیاه نشود، باید در اسرع وقت آن را تعویض نمود زیرا، سیاه شدن روغن به علت خاصیت پاک کنندگی دوده ناشی از احتراق و جذب ذرات معلق و ناخالصی روغن موتور است. در غیر این صورت، ذرات ناخالصی و دوده بر روی قطعات متحرک موتور رسوب کرده و باعث جلوگیری از انتقال حرارت، ساییدگی زودرس قطعات، روغن سوزی، کاهش راندمان و توان موتور میشود.
عوامل موثر در مدت زمان کارکرد و تعویض روغن موتور
به نقل از ویوان، شرایط کاری موتور مانند رانندگی با سرعت بالا، رانندگی با بار بیش از حد استاندارد در جاده‌هایی با شیب زیاد، در جا کارکردن زیا موتور در ترافیک‌های سنگین، رانندگی با سرعت بالا در هوای سرد قبل از گرم شدن روغن موتور، خاموش روشن نمودن موتور به دفعات زیاد در هوای سرد و رانندگی در جاده‌های خاکی و گرد و غبار به مدت طولانی، کیفیت احتراق موتور (تنظیم به موقع موتور و رفع ایرادات برقی و سوخت رسانی)، کیفیت روغن موتور و سوخت مصرفی، کیفیت فیلتر‌های هوا و روغن و تعویض به موقع آنها
آیا نوع و کیفیت سوخت مصرفی تاثیری در تعویض روغن دارد؟
سربی که برای بهسوزی به بنزین اضافه می‌شد، پس از ورود به روغن موتور باعث اکسیده شدن سریع‌تر روغن و افت کیفیت روغن می‌گردید که خوشبختانه در حال حاضر حذف شده است. بنزین با اکتان پایین به دلیل ایجاد احتراق ناقص و اضافه نمودن دوده به روغن میشود که این موضوع نیز با کاهش خاصیت روانکاری روغن میشود. استفاده از بنزین‌های سوپر متناسب با تکنولوژی موتور، این مشکل را تا حدودی بر طرف میکند.
آیا نوع روغن در مدت زمان تعویض آن، موثر است؟
با پیشرفت تکنولوژی ساخت موتور‌ها، شرایط کارکرد موتور از لحاظ افزایش دور، نسبت تراکم بالا، دمای احتراق بیشتر، فشار زیاد‌تر به یاتاقانهای ثابت و متحرک بیشتر شده است و سازندگان روغن موتور را براین داشته است تا روغن‌هایی متناسب با تکنولوژی موتور‌ها یا زمان تعویض بیشتر تولید نمایند. امروزه با توجه به استاندارد‌های زیست محیطی، تبخیر و کاهش سطح روغن موتور محدود شده است و سرریز روغن به منظور تامین کسری روغن موتور کاهش یافته است.
از آنجا که در بازار انواع روغن‌ها با درجات و کیفیتهای مختلف موجود است، پیشنهاد میشود با رجوع به دستورالعمل کارخانه سازنده خودرو، به استفاده از روغن توصیه شده و تعویض بموقع آن با توجه به نکات بیان شده، اقدام نمایید.
انتخاب روغن مناسب، تضمین کننده عمر طولانی و راندمان بالای موتور:
برای انتخاب روغن موتور خوب، عوامل و پارامترهای مختلفی باید مدنظر قرار گیرد. روغن موتور مرغوب، دارای گرانروی مناسب و ضریب اصطکاک بسیار پایین بوده و توانایی روانکاری بخش‌های مختلف و قطعات متحرک موتور را داراست. ضمناً روغن موتور علاوه بر سازگاری با ترکیبات پلیمری موجود؛ باید دارای اثرات بازدارندگی خوبی در مقابل زنگ زدگی، خوردگی، اکسیداسیون و سایش باشد.
وظایف روغن موتور به طور کلی شامل موارد زیر است:
کاهش اصطکاک قطعات متحرک موتور
کاهش سایش قطعات موتور
خنک نمودن قطعات داخلی موتور
تمیز نگهداشتن قطعات داخل موتور از دوده و ترکیبات حاصل از تجزیه روغن و رسوبات بین قطعات
آب بندی کامل بین سیلندر و پیستون
محافظت قطعات موتور در مقابل خوردگی
کارکرد بهینه قطعات متحرک موتور در دماهای مختلف
پایه گرانروی روغن:
ویسکوزیته یا گرانروی، مقاومت سیال در مقابل جاری شدن است. از لحاظ گرانروی، روغن به دو بخش تقسیم میشود.
الف: روغن‌های تک درجه‌ای Mono Grade
ب: روغن‌های چند درجه‌ای یا چهار فصل Multi Grade
امروزه استفاده از روغن‌های تک درجه‌ای مانند ۳۰ یا ۴۰، در موتور‌ها توصیه نمی‌شود و روغن‌های چند درجه ای (چهار فصل)، کاربرد بیشتری دارند. این روغن‌ها مطابق طبقه بندی SAE (انجمن مهندسی خودرو)، به صورت زیر تعریف می‌شوند:
۲۰W۵۰
۱۰W۴۰
عدد قبل از W نشاندهنده گرانروی روغن موتور در دمای پایین بوده و هرچه این عدد کمتر باشد، قابلیت استفاده در دمای پایین‌تر را دارا است. عدد بعد از W، نشاندهنده گرانروی در دمای بالا بوده و هرچه این عدد بزرگ‌تر باشد، روغن در دمای بال‌تر چسنده‌تر و سفت‌تر خواهد بود.
مهمترین و با اهمیت‌ترین خاصیت روغن، حضور آن از لحظه استارت تا خاموش شدن موتور به صورت بی‌وقفه است، به نحوی که با تمامی قطعات متحرک و ثابت د رتماس باشد. لذا ویسکوزیته روغن باید به گونه‌ای انتخاب شود که بهترین حالت روانکاری را در کمترین زمان، ممکن سازد. ضمن اینکه خودرو در حالت سرد به راحتی استارت خودروده و بدین ترتیب عمر باتری و استارت طولانی‌تر شود.
مشخصات روغن:
انستیتو نفتی آمریکا APIبرای طبقه بندی روغن‌ها بر چسب کیفیت و فناوری ساخت آنها کد بندی خاصی ابداع نموده است. حرف اول، معرف نوع موتور محل مصرف (حرف C برای خودروهای دیزلی و حرف S برای برای خودروهای بنزینی) و حرف دوم، نشاندهنده سطح کیفیت روغن خواهد بود. به این مفهوم که حرف A پایین‌ترین سطح کارایی را نشان میدهد و با بالا رفتن حروف سطح کارایی نیز افزایش خواهد یافت. مانند SG، SJ، SL، SM، و...
سطوح کارایی بالا‌تر، نشان از میزان افزودنی‌های بیشتر در روغن بوده و در تست ازمایشگاهی و عملکردی، شرایط حادتری را تحمل میکنند. افزودنی‌های مختلف، مقاومت روغن را برای شرایط سخت حرارتی و فشار زیاد موتور بهینه میکنند.
روغن‌های توصیه شده توسط شرکتهای سازنده خودرو دارای خواص لازم بوده و نباید افزودنی‌های متفرقه موجود در بازار را به آن اضافه نمود. زیرا موجب اختلال در عملکرد و خواصی که از باتدا در روغن وجود دارد می‌شوند.
دو نکته مهم:
سیاه نشدن روغن در حین کارکرد، نشانه مرغوبیت آن نیست بلکه به این معناست که روغن قابلیت جذب ذرات اسیدی و ناخالصی را نداشته است.
از ترکیب چند روغن با یکدیگر و مصرف همزمان آنها در موتور خودداری نمایید.
