هر انسانی در اعماق وجود خود کمال و زیبایی را دوست دارد و به دنبال آن شب و روز می گردد و برای بدست آوردن آن همه جا را در می نوردد.
انسان اگر بداند که صاحب تمامی کمالات در یک وقت خاصی افراد ویژه ای را به نزد خود می خواند و از چشمه کمالات به آنها می نوشاند مسلم دست به اقدامی می زند تا خود را وارد این گروه کند. اما چگونه؟ آیا میتوان در همان وقت خاص خود را در بین آن افراد داخل کرد؟ خیر. چرا که صاحب کمالات، بصیر و علیم است. راه چاره تنها در این است که خود او نیز جزو یکی از همین افراد شود.
در ابتدای امر،خود را هم کلام با او می کند و روابط خود را با او گسترش می دهد و پس از گذشت روزها و هفته ها وارد مرحله جدیدی از روابط می شود و آن زمانی است که در اثر مراودات زیاد، شناخت او بالاتر می رود و شیفته ی جمال و جلال او می شود، سخنش از سر شیدایی و کلامش با سوز و گداز همراه است. اما این شیفتگی نیز باید مدتی ادامه یابد تا در او نهادینه شود و شخص را از لوث محبت ها و دلبستگی های پوج و خیالیش برهاند. هرگاه که او این مرحله را هم پشت سر گذاشت و ظرف دل خود را پاک کرد، زمان آن می رسد که روح تشنه ی خود را از کمالات سیراب سازد.
به دنبال سراب
حال ما نیز در طول زندگانی، به همین صورت است. روزها و ماهها و بلکه سالهای خود را به دنبال یکسری امور نابود شدنی سپری کردیم و هرگاه که به دنبال کمالی دویدیم عاقبت آن را سراب یافتیم. دشمن انسانیت نیز تنها به دنبال همین مطلب است. شیطان قسم خورده است که انسان را به دنبال کمالات خیالی هر روز و شب بدواند تا او را از سرچشمه ی کمالات واقعی غافل کند. (قالَ فَبِعِزَّتِکَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ)(۱) «گفت: به عزّتت سوگند که همه آنان را گمراه خواهم کرد» (اغوا کردن یعنی غایت و کمالی را به جای کمال حقیقی جا زدن)
خداوند صاحب کمالات حقیقی
خداوند رب العالمین و خالق آسمانها و زمین تنها صاحب اصلی کمالات است و اوست که می تواند کمال حقیقی را به ما عطا کند. ماه رمضان را خداوند متعال، ماه خود قرار داد و سفره های نعمات معنوی را گسترانید و بهترین شب سال را که مقدرات بشر در آن رقم می خورد، در اواخر آن قرار داد. اما برای بهره مندی از این ضیافت عظیم، دو ماه رجب و شعبان را را قبل از آن قرار داد. در ماه رجب بندگان با پروردگار خویش رابطه از سرگرفته و دل را مشغول خدای خویش می سازند.
ماه رجب ماه دعا کردن و خواستن از خداست. ماهی است که انسان با انجام نمازهای مستحبی که وارد شده است رابطه ی خود را با خالق خویش قوی تر می کند. ماه بعد که شعبان است ماهی است که بنده رابطه اش با خداوند به حدی رسیده که سرشار سوز و گداز است. دعای کمیل برای این ماه وارد شده است. دعایی که در آن می توان نهایت عشق بنده به خدایش را مشاهده کرد؛ بنده از تقصیر های خود می گوید و از بزرگواری ها و خوبی های مولایش احساس شرمندگی می کند. بر تصور کوچک ترین بدی از جانب خدایش فریاد هیهات سرمی دهد و از اینکه بین او و خدایش فاصله بیفتد ناله ها می کند به گونه ای که از عذاب او آنقدر رنج نمی برد که از فراق او رنج می برد.
بنا بر روایت «کمیل» یار وفادار امیرالمومنین (علیه السّلام)، در جلسه ای یکی از یاران حضرت از ایشان درباره این آیه شریفه سوره دخان «فیها یفرق کل أمر حکیم» سوال کرد، ایشان نیز در تفسیر شب قدر که امور آدمیان در آن مقدر می شود به بیان اهمیت شب نیمه شعبان پرداختند و به خصوص بر خواندن دعای حضرت خضر (علیه السّلام) در این شب (شب نیمه شعبان) تاکید کردند. (۲)
پس از اتمام جلسه و آنگاه که کمیل به منزل خود بازگشت، باز به نزد حضرت مراجعه کرد تا دعای خضر را از ایشان فرا گیرد.حضرت نیز نخست او را امر به نوشتن کردند و آنگاه دعای معروف کمیل را برای او خواندند، و سرانجام او را به خواندن این دعا در شب نیمه شعبان سفارش فرمودند.
در این ماه مناجات شعبانیه وارد شده است که پر است از فرازهای عالی و بی نظیر؛ بهترین تعابیری را که یک بنده می تواند به خدای خویش بگوید در این دعا به چشم می خورد.
مقام معظم رهبری در طی سخنانی در مهر ماه سال ۸۳ درباره ی ماه شعبان فرمودند:
پیغمبر تا دم مرگ، تا آخر عمر، ماه شعبان را بزرگ می داشت و در مقابل ماه شعبان خضوع می کرد و عادت داده بود خودش را به صیام و قیام در ماه شعبان … این ماه شعبان – حتماً می دانید دیگر – دالان و دهلیز ماه رمضان است.
ماه رمضان تالار ضیافت الهی است؛ یک تالار عظیم که اگر کسی وارد آن تالار شد و به خود فرصت داد و همت کرد که از آنچه در آن جا خدای متعال آماده کرده، به خودش بهره ای برساند، بهره فراوانی خواهد برد که آن بهره در ماه شوال و ماه های دیگرِ سال نیست؛ فقط مخصوص ماه رمضان است. انواع و اقسام ضیافت های الهی…اینها را سر سفره ماه رمضان گذاشته اند. بعضی ها می آیند و به این سفره نگاه نمی کنند و از وسط این سفره و اشیاء آن عبور می کنند و می روند و هیچی هم گیرشان نمی آید؛ بعضی ها یک چیز مختصری برمی دارند؛ … اما بعضی ها نه، حسابی می نشینند سر این سفره و از رحمت الهی کیسه خودشان را پُر می کنند.
برای این که انسان بتواند وقتی وارد این تالار شد، چشمش باز باشد، غافل نشود، دچار گیجی و گولی نشود که سرش را بیندازد پایین و از این در وارد شود و از آن در بیرون برود؛ نگاهی به دوروبر کند و استفاده ای ببرد و برای این که این آمادگی در من و شما پیدا شود، این ماه رجب و شعبان را قرار داده اند؛ رجب یک جور، شعبان جور دیگر. رجب، بیشتر ماه نماز است؛ شعبان، بیشتر ماه دعا و روزه است…
آری ماه شعبان ماهی است که انسان با استغفار و مناجات های عاشقانه دل و جان خود را پاکیزه کرده و ظرف وجود خود را برای دریافت فیوضات الهی مهیا می کند.
پی نوشت ها:
۱. حجر ۳۹
۲. ابن طاووس، علیّ بن موسی، اقبال الأعمال، ص ۲۱۲
منبع: تبیان