ویتامین D از جمله مواد مغذی ضروری برای بدن انسان است
بدخلق و افسرده شده اید
کاهش دما می تواند خلق و خوی انسان را تحت تاثیر قرار دهد و احساس غم و افسردگی را ایجاد کند. این شرایط که به نام اختلال خلقی فصلی نیز شناخته می شود، اغلب با کوتاه شدن روزها در فصول سرد و کمبود نور خورشید مرتبط است. نتایج یک مطالعه نشان داد افرادی که دارای سطوح پایینتر ویتامین D هستند، ۱۰ برابر احتمال بیشتری دارد دچار افسردگی شوند.
اساسا، این شرایط به سطوح هورمون سروتونین در مغز باز می گردد. با قرار گرفتن در معرض نور روشن، مانند نور خورشید، سطوح سروتونین نیز افزایش خواهد یافت. پس برای پیشگیری از احساس غم و افسردگی در فصول سرد می توانید میزان قرار گرفتن در معرض نور خورشید در روزهای آفتابی را افزایش داده و یا از فواید نور درمانی در ماه های سردتر و تاریکتر استفاده کنید.
وزن اضافه می کنید
در کنار کمک به تولید ویتامین D، نور خورشید ماده مغذی مهم اکسید نیتریک را تامین می کند که به روند خوب سوخت و ساز کمک کرده و از پرخوری جلوگیری می کند. مطالعه ای که در نشریه Diabetes منتشر شد، نشان داد که قرار گرفتن در معرض پرتوهای فرابنفش می تواند افزایش وزن را کند کرده و مانعی در برابر دیابت باشد.
تعریق بیش از اندازه روی پیشانی یکی از نشانه های کمبود ویتامین D است
در معرض خطر بیماری قلبی یا سرطان قرار دارید
قرار گرفتن به میزان کافی در معرض نور خورشید می تواند برای سلامت انسان مفید باشد، اما فعالیت هایی مانند حمام آفتاب که مواجهه بیش از اندازه با نور خورشید را موجب می شوند، همچنان می توانند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهند. در مقابل، کمبود نور خورشید می تواند احتمال ابتلا به سرطان پستان و سرطان پروستات و همچنین بیماری قلبی عروقی را افزایش دهد.
نتایج مطالعه ای که توسط پژوهشگران دانشگاه هاروارد انجام شده بود، نشان داد، مردانی که دارای کمبود ویتامین D ناشی از کمبود نور خورشید بودند، احتمالی بیشتری دارد به بیماری قلبی مبتلا شوند. برخی پزشکان قرار گرفتن در معرض نور خورشید به مدت ۱۵ دقیقه در روز بدون استفاده از ضدآفتاب برای تامین دوز روزانه ویتامین D را توصیه می کنند.
استخوان های شما درد می کنند
آن چه ممکن است به اشتباه آرتریت یا فیبرومیالژیا (خستگی و درد مزمن عضلانی) در بزرگسالان در نظر گرفته شود، در حقیقت، می تواند کمبود ویتامین D ناشی از کمبود نور خورشید باشد. بزرگسالانی که به میزان کافی در معرض نور خورشید قرار نمی گیرند، به ویژه در زمستان، اغلب در عضلات و استخوان های خود احساس درد می کنند. مواد مغذی مانند کلسیم و کلاژن طی همکاری با هم استخوان ها را می سازند، اما بدون دوز کافی از ویتامین D، این روند دچار اختلال می شود و احساس درد و تپش می تواند در استخوان ها شکل بگیرد. استخوان های ضعیف می توانند نشانه ای از کمبود کلسیم نیز باشد.
اغلب بیمار می شوید
قرار نگرفتن در معرض نور روز می تواند شما را بیمار سازد. دوز سالم از ویتامین D سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند که احتمال ابتلا به عفونت ها و آنفلوانزا را کاهش می دهد. برای دور نگه داشتن بیماری تلاش کنید روزانه حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در معرض نور خورشید قرار بگیرید.
خوب نمی خوابید
کمبود نور خورشید می تواند در چرخه خواب اختلال ایجاد کند. مطالعات نشان داده اند که سپری کردن مدت زمان بیشتر زیر نورهای مصنوعی می تواند مشکلات جدی خواب را به همراه داشته باشد. در حقیقت، با پرهیز از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و باقی ماندن در خانه، شما می توانید در ریتم شبانه روزی خود (ساعت داخلی بدن) اختلال ایجاد کنید که می تواند به معنای کاهش کیفیت خواب و شکل گیری بی خوابی باشد.
بیش از اندازه عرق می کنید
تعریق بیش از اندازه روی پیشانی، به ویژه اگر فعالیت خاصی انجام نمی دهید، یکی از نشانه های کلاسیک کمبود ویتامین D است. اگر دمای بدن و میزان فعالیت شما عادی است، اما روی پیشانی قطرات عرق را مشاهده می کنید، شاید زمان آن فرار رسیده تا به پزشک مراجعه کرده و سطوح ویتامین D بدن خود را کنترل کنید.
همیشه از ضدآفتاب استفاده می کنید
فکر می کنید همواره SPF بیشتر بهتر است؟ در واقعیت، اگر میزان قرار گرفتن در معرض پرتوهای خورشید متعادل و به اندازه باشد، نور خورشید می تواند فواید بسیاری نیز به همراه داشته باشد. نیازی نیست تا هوا گرم و آفتابی باشد تا به عنوان پاداش ویتامین D دریافت کنید. حتی در روز ابری و سرد نیز قرار گرفتن کوتاه مدت در برابر پرتوهای فرابنفش می تواند طول عمر بیشتر و احساس شادی را برای شما در پی داشته باشد. پس، از خانه خارج شوید و اجازه دهید نور خورشید پوست شما را نوازش دهد.
منبع:asriran.com
نوشته علائمی که نشان میدهد کمبود ویتامین D دارید اولین بار در بامداد پدیدار شد.
یافته جدید پزشکی؛
دانش > پزشکی - همشهری آنلاین:
طبق یک تحقیق جدید، نوزادان متولدشده با میزان ویتامین D پایین از احتمال بیشتر ابتلا به بیماری ام اس در سنین بالاتر مواجه هستند.
به گزارش خبرنگار مهر، کمبود ویتامین D مشکلی شایع در بین جمعیت عمومی از جمله زنان باردار است.
دکتر نت مانک نیلسون، سرپرست تیم تحقیق از موسسه استاتنز سرم دانمارک، در اینباره میگوید: «مطالعه ما اثبات نمیکند که افزایش میزان ویتامین D موجب کاهش ریسک ابتلا به ام اس میشود. مطالعات بیشتری برای اثبات یافتههای ما نیاز است.»
به گفته محققان در حدود ۲.۵ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به ام اس هستند. این بیماری مزمن سیستم عصبی مرکزی از طریق اسیب به میلین که ماده چربی روکش کننده الیاف عصبی است شناخته میشود. علائم ام اس متفاوت بوده اما میتواند شامل مشکل در راه رفتن، خستگی، کرختی و مشکلات بینایی باشد.
اسناد و شواهد نشان میدهد کمبود ویتامین D در ابتلا به ام اس نقش دارد.
در این مطالعه محققان نمونه خون خشک شده و ذخیره شده در بیوبانک دانمارک را مورد بررسی قرار دادند. محققان تمامی کودکان دانمارکی متولدشده از ماه می سال ۱۹۸۱ را که تا سال ۲۰۱۲ مبتلا به ام اس شده بودند شناسایی کردند.
آنها نمونه خون ۵۲۱ فرد مبتلا به ام اس را با نمونه خون ۹۷۲ دانمارکی با جنسیت و سال تولد مشابه که سالم و بدون بیماری ام اس بودند مقایسه کردند.
محققان با تقسیمبندی نمونههای خون بر اساس غلظت ویتامین D دریافتند افراد دارای بالاترین میزان ویتامین D نصف افراد دارای کمترین میزان این ویتامین، در معرض احتمال ابتلا به ام اس قرار داشتند.
به گزارش جام جم آنلاین از مهر، دکتر آدیت گیند، سرپرست تیم تحقیق در این باره می گوید: «بعد از مطالعه این گروه از بیماران به مدت یک سال، ما شاهد کاهش ۴۰ درصدی بیماری تنفسی حاد در بین افرادی بودیم که دوز بالای ویتامین D مصرف کرده بودند.»
وی در ادامه می افزاید: «ویتامین D می تواند موجب بهبود توانایی سیستم ایمنی در مقابله با عفونت ها شود چراکه خط مقدم دفاع سیستم ایمنی را پرورش می دهد.»
به گفته گیند، غالبا در افراد مسن خط مقدم دفاع ضعیف و معیوب می شود اما ویتامین D می تواند موجب تقویت آن شده و از بیماری های نظیر ذات الریه، برونشیت و آنفلوآنزا پیشگیری کند.
همچنین ممکن است از بروز عفونت ها و تشدید بیماری انسدادی مزمن ریوی نظیر آمفیزم پیشگیری کند.
همزمان گیند دریافت افرادی که دوز بالاتر ویتامین D دریافت کرده بودند شاهد افزایش در زمین خوردن بودند. میزان زمین خوردن در افرادی که دوز کمتر ویتامین D مصرف کرده بودند به مراتب کمتر از گروه دریافت کننده دوز بالاتر ماهانه ویتامین D بود.
در این آزمایش، ابتدا تاثیر ویتامین D بر عفونت های تنفسی ۱۰۷ بیمار با میانگین سنی ۸۴ سال که در خانه سالمندان زندگی می کردند در یک دوره ۱۲ ماهه بررسی شد.
از بین این تعداد ۵۵ بیمار دوز بالای ویتامین D یا ۱۰۰ هزار واحد در ماه (میانگین ۳۳۰۰ تا ۴۳۰۰ واحد در روز) دریافت کردند و ۵۲ نفر دوز پایین تر بین ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ واحد در روز دریافت کردند.
افرادی که دوز بالاتر ویتامین دریافت کرده بودند میزان بیماری تنفسی حادشان به نصف کاهش یافته بود. همچنین میزان زمین خوردن شان دو برابر شده بود.
به گفته گیند، یافته ابتدایی در مورد تاثیر ویتامین D بر کاهش بیماری تنفسی حاد می تواند گام مهمی در درمان این عفونت خطرناک باشد.
ویتامین ث: کمبود این ویتامین یکی از
دلایل بروز سردرد است. ویتامین ث برای تقویت خون در مویرگ ها و بهبود جریان
خون در مغز و همچنین سنتز نوراپی نفرین و سروتونین (دو انتقال دهنده عصبی)
ضروری است. سطح کافی این انتقال دهنده های عصبی می تواند به شما در پردازش
استرس و کاهش سردردهای مرتبط با استرس کمک کند. مرکبات، کلم بروکلی،
سبزیجات تیره رنگ، فلفل در رنگ های مختلف، منابع خوبی از ویتامین ث هستند.
ویتامین ب 6: مانند ویتامین ث، ویتامین ب 6 نیز مسئول سنتز انتقال دهنده های عصبی است. کمبود این ویتامین نیز توانایی برای بدن را برای ذخیره و جذب ویتامین ب 12 که نقش مهمی در کاهش سردرد دارد، کاهش می دهد. مصرف الکل و استفاده از قرص های پیشگیری از بارداری خطر ابتلا به کمبود ویتامین ب 6 را افزایش می دهد. مرغ، ماهی و تخم مرغ منابع اصلی ویتامین ب 6 هستند.
ویتامین ب 12: برای تولید سلول های قرمز خون و سوخت و ساز چربی ها و کربوهیدرات ها ضروری است. کمبد این ویتامین تمام بافت ها را از اکسیژن محروم می سازد و در نتیجه منجر به بدتر شدن و مزمن شدن سردرد می شود. ویتامین ب 12، علاوه بر ویتامین ب 6 نیاز به اسید فولیک برای تاثیر در بدن دارد. کمبود اسید فولیک و ویتامین ب 12 اگرچه مستقل از هم رخ می دهند اما می توانند علائم مشابه داشته باشند. گوشت گاو، مرغ و ماهی منابع خوبی از ویتامین ب 12 هستند.
ویتامین آ: ویتامین آ محلول در چربی است و دوز روزانه آن برای مردان 3000 هزار واحد و برای زنان 2300 واحد است. ویتامین آ برای رفع سردردهای مزمن یک راه تسکین طبیعی است. البته در مصرف دوزهای این ویتامین باید احتیاط کرد چون مصرف دوزهای بیش از 6 هزار واحد در روز خطر مسمومیت، تهوع و سردرد و سرگیجه را افزایش می دهد و علت آن به هم ریختن تعادل اعصاب مرکزی یا همان مغز و نخاع است. ویتامین آ در منابع حیوانی از قبیل شیر، زرده تخم مرغ، اسفناج، کلم، هویج، و گوجه فرنگی یافت می شود.
منیزیم: مصرف مواد غذایی حاوی منیزیم، باعث جلوگیری از ابتلا به سردرد و دروصرت درگیری با سردرد عصبی، باعث درمان آن می شود. نیاز روزانه منیزیم در زنان 270 میلی گرم و در مردان 300 میلی گرم است که این نیاز در زمان ابتلا به سردرد عصبی افزایش می یابد. مصرف مواد غذایی حاوی منیزیم، باعث تسریع در روند گردش خون به ویژه خونرسانی به سلول های مغز می شود. انواغ غلات و حبوبات، سبزی های پهن برگ مانند اسفناج، خانواده کلم ها به ویژه کلم بروکلی، سیب زمینی آب پز یا به صورت پوره، سرشار از منیزیم هستند. خوردن غلات آماده با شیر بدون چربی یا غلات پخته برای شام یا ناهار، منیزیم لازم بریا بدن را تامین می کند. انواع آجیل های خام نیز سرشار از منیزیم هستند.
دکتر نت مونک نایلسن، محقق دانمارکی که سرپرستی این تحقیق را به عهده داشت میگوید: «این تحقیق ثابت نمیکند که افزایش سطح ویتامین D خطر ابتلا به بیماریام اس را کاهش میدهد. برای تأیید نتایج این تحقیق به مطالعات بیشتر نیازمندیم.»
حدود 2.5 میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری ام اس مبتلا هستند. ام اس یک بیماری مزمن دستگاه عصبی مرکزی است که در آن به غلافهای میلین که رشتههای عصبی را میپوشانند، صدمه وارد میشود. این بیماری چند علامت دارد که ازجمله میتوان به مشکل در راه رفتن، خستگی، بیحسی و مشکلات بینایی اشاره کرد.
طبق این تحقیق، کمبود ویتامین D در پیشرفت بیماری ام اس نقش دارد. بااینوجود محققان میگویند اینکه آیا سطح ویتامین D در دوران جنینی نیز در ابتلا به ام اس مؤثر است یا نه هنوز مشخص نیست.
بااینحال نتایج این تحقیق جدید با نتایج تحقیق دانشمندان فنلاندی که سال جاری میلادی منتشر شد، همخوانی دارد.
برای انجام این تحقیق جدید، محققان نمونۀ خونهای خشکشدۀ نوزادان دانمارکی را که در «بانک ذخایر زیستی غربالگری نوزادان دانمارک» نگهداری میشد، بررسی کردند. آنها تمامی متولدین از می 1981 را که تا سال 2012 به ام اس مبتلا شده بودند، مشخص کردند.
در این تحقیق، نمونۀ خون 521 نفر از مبتلایان به ام اس با نمونۀ خون 972 نفر از همسالان آنها با جنسیت یکسان که به این بیماری مبتلا نبودند با یکدیگر مقایسه شد.
با تقسیم نمونهها به 5 گروه بر اساس سطح ویتامین D در بدن آنها، محققان دریافتند که افرادی که از بالاترین سطح این ویتامین برخوردار بودند نسبت به کسانی که کمترین سطح این ویتامین را داشتند، حدود 50 درصد کمتر به ام اس مبتلا میشوند.
به گفتۀ یکی از محققان «انجمن ملی ام اس امریکا»، بررسی سایر عوامل خطر برای ابتلا به بیماری ام اس نیز اهمیت دارد. علاوه بر خطر بالقوۀ کمبود ویتامین D، مواردی نظیر سیگار کشیدن، چاقی و سابقۀ ابتلا به عفونت ویروسی موسوم به «مونونوکلئوز» نیز خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهند.
حتی باوجود نتایج این دو تحقیق بزرگ، کارشناسان هنوز هم آمادگی ندارند افزایش مصرف ویتامین D به مادران باردار را توصیه کنند و دانشمندان هنوز نمیتوانند دربارۀ چگونگی تأثیر سطح ویتامین D بر افزایش خطر ابتلا به ام اس توضیح دهند.
یکی دیگر از محققان دراینباره گفت: «هرچند برای توصیه به مادران باردار برای مصرف ویتامین D بهمنظور کاهش خطر ابتلای فرزندانشان به ام اس مدارک کافی وجود ندارد، کمبود یا فقر این ویتامین در دوران بارداری همچنان موضوعی نگرانکننده است. بانوان باید دربارۀ اینکه آیا افزایش مصرف ویتامین D برای آنها مناسب است یا نه با پزشک خود مشورت کنند.»
بدن انسان بهطور طبیعی با قرار گرفتن در معرض نور خورشید ویتامین D تولید میکند. این در حالی است که غذاهایی نظیر ماهی سالمون و تن و زردۀ تخممرغ حاوی مقادیر بالایی از ویتامین D هستند. این ویتامین را میتوان به شیر یا سایر فرآوردهها نیز اضافه کرد و یا بهصورت مکمل مصرف کرد.
نتایج این تحقیق نشان داده است که ویتامین D برای سلامتی استخوانها، رشد سلولها، عملکرد سیستم ایمنی بدن و کنترل التهابها عنصری حیاتی است.
طبق اعلام انجمن غدد درونریز و انجمن مواد غذایی و تغذیه در آکادمی ملی علوم در امریکا، مادران باردار باید دستکم روزانه 600 واحد بینالمللی ویتامین D دریافت کنند.
نایلسن افزود این تحقیق جدید محدودیتهایی دارد ازجمله اینکه «ما افرادی را مورد مطالعه قرار دادیم که در سنین جوانی به ام اس مبتلا شده بودند و بنابراین نتایج این تحقیق برای تمامی مبتلایان به ام اس کاربرد ندارد.»
نتایج این تحقیق 30 نوامبر (10 آذر) منتشر شد.
جام جم سرا: به گزارش مجله پریونشن، مطالعه جدیدی در زمینه مشکلات تنفسی صورت گرفته که نشان میدهد ویتامین E نیمه پنهانی دارد هر چند یکی از انواع ویتامینE، که به «آلفا توکوفرول» معروف است و در روغن زیتون و روغن آفتابگردان وجود دارد، سبب ارتقای سلامت ریهها میشود، نوع دیگر این ویتامین که به گاما توکوفرول معروف است و در روغنهای سویا، ذرت و کانولا وجود دارد، میتواند سبب کاهش ظرفیت و ضعف عملکرد ریهها شود. گروهی از محققان دانشگاه نورث وسترن آمریکا میزان هر دو نوع ویتامین E را در خون 4526 فرد بزرگسال به مدت 20 سال بررسی کردند. آنها در پایان این پژوهش طولانی به این نتیجه رسیدند ریههای افرادی که میزان ویتامین E از نوع گاما توکوفرول در بدنشان بالاست، چیزی حدود 10 تا 17 درصد ضعیفتر از دیگران عمل میکند. این افراد نمیتوانند اکسیژن کافی وارد بدن خود کنند و در دفع دی اکسیدکربن بدن نیز مشکلاتی خواهند داشت.
پس برای آن که ریههایتان همیشه سرحال و توانا بماند، باید ویتامین E مورد نیاز بدن خود را از منابعی که سرشار از نوع آلفا توکوفرول است، تامین کنید. به عبارت سادهتر برای طبخ غذا یا آمادهکردن سالاد بیشتر باید از روغنهای زیتون یا آفتابگردان استفاده کنید. اگر هم از آن دسته افرادی هستید که در انجام هر کاری به دنبال بهترین میگردید، به توصیه اکید همین پژوهش گوش دهید: وقتی پای سلامت ریهها در میان است، به هیچ روغنی جز «روغن زیتون» فکر نکنید!
اگر نگاهی اجمالی به انبوه پژوهشهای علمی در زمینه فشار خون بالا بیندازیم و نتایج نگرانکننده تقریبا همه این پژوهشها را از نظر بگذرانیم، باورمان میشود هرگز نباید فشار خون را بیاهمیت بدانیم، بویژه اگر به سلامت مغز و قوای شناختی خود علاقهمندیم. ظاهرا خطرات فشار خون برای مغز، فقط به بروز سکته خلاصه نمیشود و تبعات ناگوار و جبرانناپذیر دیگری هم دارد. به گزارش مجله پریونشن، ابتلا به فشار خون بالا میتواند به مرور سبب آسیب سلولهای مغز شود: مطالعهای که بتازگی در نشریه نورولوژی منتشر شده، نشان میدهد افرادی که در دوران میانسالی به فشار خون بالا مبتلا هستند، نسبت به افراد سالم، بیشتر در معرض اختلالات شناختی و ضعف حافظه در دوران سالمندی قرار خواهند گرفت.
محققان برای انجام این پژوهش فشار خون بیش از 4000 فرد را یک بار در حدود پنجاه سالگی و بار دیگر در هفتاد و شش سالگی آنها اندازهگیری و بررسی کردند. بعلاوه در هفتاد و شش سالگی از مغز این افراد به شیوه ام.آر.آی تصویربرداری شده تا معلوم شود در این سن رگهای خونی مغزشان تا چه اندازه سالم است و چه میزان آسیب دیده است. در نهایت و پس از طی تمام این مراحل، معلوم شد افرادی که در دوره میانسالی یعنی همان حدود پنجاه سالگی به فشار خون بالا مبتلا بودهاند در دوران سالمندی مغزشان کوچکتر شده، میزان سلولهای خاکستریشان کاهش یافته بود و در آزمونهای فوق امتیاز کمتری به دست آورده بودند. محققانی که این پژوهش را انجام دادهاند، میگویند احتمالا دلیل این عارضه، مشکلاتی است که تحت تاثیر فشار خون بالا در عملکرد رگهای خونی بروز میکند. در واقع فشار خون بالا به مرور این رگها را ضعیف میکند و آنها نمیتوانند وظیفه خود را برای رساندن خون و مواد غذایی به مغز بدرستی انجام دهند و همین عامل آسیب بافتهای مغز را در پی خواهد داشت. (مسعود ایثاری/ضمیمه سیب)
جام جم سرا: بررسیهای مشابهی از سوی انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور نیز تائید میکند که بیش از 80 درصد مردم دچار کمبود ویتامین D هستند.
در این که منبع اصلی تولید ویتامینD نور خورشید است شکی نیست، اما به دلیل مضرات اشعه ماوراءبنفش از جمله بالارفتن خطر سرطان پوست، امروزه اکثر افراد از تماس مستقیم با نور آفتاب، آن هم بدون استفاده از ضدآفتاب اجتناب میکنند و به این ترتیب امکان تامین ویتامین D از این طریق به حداقل میرسد. به این ترتیب راهی به جز تامین ویتامین D از طریق تغذیه و دارو با هدف درمان کمبود این ویتامین وجود ندارد.
به همین دلیل در دنیا بسیاری از تولیدکنندگان لبنیات، محصولات لبنی غنی شده با ویتامین D را عرضه میکنند که قرار است در کشور ما نیز تولید شود و عرضه این محصولات در سطح وسیع صورت بگیرد.
دکتر سیدحسین صمدانیفر، فوقتخصص غدد و متابولیسم با تاکید بر این که کمبود ویتامین D در مردم ما بسیار شایع است، میگوید: تقریبا همه افراد و بویژه کودکانی که در سنین رشد پیش از بلوغ هستند، خانمهایی که تصمیم به بارداری دارند و نیز خانمها پس از سن یائسگی باید نسبت به تامین ویتامین D مورد نیاز روزانه بسیار توجه داشته باشند. بر این اساس، میزان مورد نیاز این ویتامین روزانه بین 800 تا 1000 واحد است که این میزان پس از یائسگی افزایش مییابد.
نکته مهم در مورد ویتامین D اینجاست که این ویتامین یک هورمون پیشرفته نیز در بدن محسوب میشود که موجب جذب کلسیم از طریق رودهها میشود و به همین دلیل کاهش سطح ویتامین D در بدن با اختلالات کلسیمی و عوارض اسکلتی ـ عضلانی ناشی از آن همراه خواهد بود.
درد و ضعف عضلانی
دکتر صمدانیفر با تاکید بر این که کمبود ویتامین D با نشانههایی چون ضعف و گرفتگی عضلانی و خستگی بروز پیدا میکند، توضیح میدهد: البته کمبود این ویتامین و نیز اختلالات کلسیمی از طریق آزمایش خون قابل بررسی و تائید است، اما در بسیاری موارد و وقتی دلیل مشخص دیگری وجود نداشته باشد خستگی، بیحالی، ضعف، ناتوانی و درد عضلانی، خبر از کمبود ویتامین D میدهد. بیشک هر نوع درد مبهم و پراکنده و ضعف کلی در بدن، ضعف در ایستادن و بالا رفتن از پله و درد استخوان، بویژه در ناحیه لگن و پاها را باید از نظر احتمال کمبود ویتامین D مورد بررسی قرار داد.
این فوقتخصص غدد تاکید میکند: هر چه سن افراد بالاتر میرود خطر پوکی و نرمی استخوانها به دلیل کمبود ویتامین D تشدید میشود. به همین دلیل، مصرف خوراکی این ویتامین در کنار مصرف لبنیات، براساس نیاز روزانه هر شخص، بویژه در گروههای آسیبپذیرتر توصیه میشود. بررسیهای جدید نشان میدهد کمبود ویتامین D فقط با اختلالات استخوانی و عضلانی همراه نیست، بلکه در بروز برخی بیماریهای مغزی مانند ام اس، نارساییهای قلبی، ضعف سیستم ایمنی بدن یا حتی ناباروری نیز تاثیرگذار است.
کودکانی که بخوبی رشد نمیکنند
به گفته دکتر صمدانیفر، کمبود ویتامین D در کودکان با اختلالات رشد و گاهی بروز اختلالات ساختاری در استخوان و پهن شدن صفحات رشد استخوانی نمود پیدا میکند. راشیتیسم نیز از آن دست بیماریهایی است که به علت کمبود ویتامین D در کودکان ایجاد شده و خود را معمولا با پرانتزیشدن زانوها نشان میدهد. همچنین دیرراهافتادن، کوتاه قدی یا دیر دنداندرآوردن کودکان نیز میتواند از علائم کمبود ویتامین D باشد.
درمان، فقط با دارو
درمان کمبود ویتامین D فقط از طریق مکملهای دارویی تزریقی یا خوراکی ممکن است که بنا بر تشخیص پزشک و بر اساس میزان کمبود این ویتامین در شخص صورت میگیرد.
دکتر صمدانیفر با اشاره به این مطالب تاکید میکند: گرچه گاهی نیازهای خاص سنی و دورهای چون دوران رشد، بارداری و یائسگی ایجاب میکند که پزشک به شخص حتی بدون نیاز به آزمایش خون، ویتامین D خوراکی تجویز کند، ولی باید توجه داشت مصرف زیاد و خودسرانه این ویتامین میتواند با مسمومیت شدید نیز همراه باشد. علائم چنین مسمومیتی که از افزایش سطح کلسیم خون ناشی میشود شامل تشنگی، ادرار زیاد، تهوع و استفراغ، گیجی و سردرد میشود. بیشک موارد منع مصرف یا افزایش مصرف ویتامین D نیز از سوی پزشک به شخص گوشزد میشود.
به خاطر داشته باشید پیشگیری از کمبود ویتامین D فقط با مصرف لبنیات غنی شده با ویتامین D ، توجه به نشانههای احتمالی کمبود این ویتامین و مصرف مکملهای دارویی با تائید و تجویز پزشک ممکن است.
پونه شیرازی / گروه سلامت
جام جم سرا:متاسفانه چند سالی است آمارهای هشداردهندهای درباره کمبود این ویتامین در ایرانیها به گوش میرسد. از آنجا که ویتامین D از اهمیت بالایی برخوردار است و کمبود آن مشکلات اساسی به بار میآورد، متخصصان بر این باورند که بهترین راه مقابله با این مشکل، غنیسازی مواد غذایی با این ماده مغذی است. در این باره با دکتر کورش صمدپور، متخصص تغذیه و رژیم درمانی گفتوگو کردهایم.
***
نقش ویتامین D در بدن چیست و روزانه به چه میزان از آن نیاز داریم؟
ویتامین D یکی از ویتامینهای محلول در چربی است. کمبود این ویتامین باعث بروز بیمارهایی مانند راشیتیسم، نرمی استخوان، پوکی استخوان و بالاخره ضعف و کاهش توده عضلانی میشود. نیاز روزانه بدن در گروههای سنی متفاوت است؛ برای مثال افراد بالای 65 سال، کودکان و خانمها نیاز بیشتری به ویتامین D دارند. بهطور متوسط بدن ما روزانه به 400 تا 600 واحد بینالمللی از این ویتامین نیاز دارد که البته این میزان تنها برای پیشگیری از بیماریهای متابولیک استخوانی است. اگر نقشهای دیگر ویتامین D مانند پیشگیری از ابتلا به بعضی بیماریهای مزمن را در نظر بگیریم، این نیاز به 1000 تا 2000 واحد بینالمللی در روز افزایش مییابد.
شنیده میشود کمبود ویتامین D در ایران بسیار شایع شده. این ادعا تا چه میزان صحت دارد و چه عواملی باعث این کمبود شده است؟
ویتامین D جزو شایعترین کمبود ریزمغذیها در ایران است. نتایج اخیر بررسی کشوری ریزمغذیها نشان میدهد حدود 80 درصد مردم بخصوص جمعیت شهرنشین، دچار کمبود این ویتامین هستند. تحقیقاتی هم که به صورت پراکنده در بعضی مراکز استانها انجام شده نشان میدهد افراد بزرگسال جامعه ایران، بین 40 تا 80 درصد کمبود ویتامین D دارند که آمار هشداردهندهای است.
منبع اصلی ویتامین D نور خورشید است و منابع غذایی آن محدود. از منابع غذایی این ویتامین میتوان به ماهی بخصوص سالمون و ساردین، روغن کبد ماهی، زرده تخممرغ (به میزان کم) و لبنیات اشاره کرد. متاسفانه ماهی و روغن کبد ماهی در برنامه غذایی ایرانیها جایگاه بالایی ندارد. البته در صورت مصرف کافی این مواد غذایی نیز تنها 20 درصد نیاز روزمره تامین میشود. واقعیت این است که نور آفتاب بیش از 80 درصد نیاز روزانه به این ویتامین را تامین میکند؛ اما وضع شهرنشینی، آلودگی هوا، نوع پوشش، رنگ پوست تیره، ترس از مضرات نور آفتاب و استفاده از کرمهای ضدآفتاب باعث شده مردم کمتر در معرض نور آفتاب قرار بگیرند و در نتیجه کمبود این ویتامین شایع شده است. البته کمبود ویتامین D یک مشکل جهانی است.
اشاره کردید بچهها به مکمل نیاز دارند. این مکملها به چه صورتی باید مصرف شوند؟
نوزادان باید روز پانزدهم تولدشان از قطره ویتامین A+D یا مولتیویتامین استفاده کنند. معمولا روزانه 25 قطره که معادل 400 واحد بینالمللی است تجویز میشود که باید تا یک سالگی استفاده شود. البته کودکانی که با شیرخشک تغذیه میشوند، نیازی به این مکملها ندارند؛ زیرا شیرخشکها حاوی این ویتامین هستند، اما برای کودکانی که از شیر مادر تغذیه میکنند مصرف این قطرهها اجباری است که خوشبختانه در مراکز بهداشتی سراسر کشور ارائه میشوند.
گفته میشود یکی از روشهای مقابله با این کمبود، غنیسازی محصولات غذایی با این ویتامین است. آیا این شیوه در ایران اجرا میشود؟
یکی از راهکارهای مقابله با کمبود ریزمغذیها، غنیسازی است. در کشور ما غنیسازی با ویتامین D خیلی محدود است. در دورهای غنیسازی شیر با ویتامین D انجام شد، اما بعدها بنا به دلایلی مانند به صرفه نبودن از نظر اقتصادی یا فقدان فرهنگسازی ادامه پیدا نکرد. امروز بهصورت محدود شیر یا دوغ را با ویتامین D غنی میکنند، اما این محصولات به صورت گسترده توزیع نمیشوند.
غنیسازی محصولات غذایی به چه صورتی انجام میشود و چه نهادهایی متولی این امر هستند؟
غنیسازی معمولا روی غذاهایی که قوت غالب مردم هر کشوری است، انجام میشود. ویتامینها یا املاحی به این مواد غذایی افزوده میشوند تا کمبود آن جبران شود؛ برای مثال به آرد، آهن و اسیدفولیک افزوده میشود. این روند را غنیسازی میگویند. البته روش دیگری نیز وجود دارد که به آن بازسازی میگویند. برای مثال در فرآیند تهیه آرد، سبوس از گندم جدا میشود. بیشتر مواد مغذی مانند ویتامینهای گروه B در همین پوسته گندم قرار دارد. در بیشتر کشورها بخصوص آمریکا، بازگرداندن این مواد مغذی به آرد اجباری است. این کار را که در واقع بازگرداندن مواد مغذی به محصول است بازسازی میگویند. اما غنیسازی در واقع افزودن ماده مغذی به محصولی است که فاقد آن است؛ مانند اسیدفولیک و آهن به آرد، ویتامین D به شیر یا ید به نمک. برای دستیابی به غنیسازی محصولات غذایی در سطح ملی، همکاری بین وزارت بهداشت، وزارت صنعت و معدن و تجارت، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت کشور لازم است. اما مهمترین سازمانی که در کشورهای دیگر نیز متولی این امر است، سازمان غذا و داروی آن کشور است که باید مجوزهای لازم را برای انجام این کار صادر کند و همیشه نظارت مستمر داشته باشد.
غنیسازی ویتامین D در چه محصولاتی امکانپذیر است؟
با وجود شیوع بالای کمبود ویتامین D و هشدار متخصصان اقدامهای جدی درباره غنیسازی محصولات غذایی با ویتامین D انجام نشده است. اخیرا بعد از سه سال وقفه، کمیته کشوری غنیسازی تشکیل جلسه داده و افزودن ویتامین D به آرد را مصوب کرده است که این امر نیاز به بررسیهای بیشتری دارد؛ زیرا تجربه موفق جهانی درباره اضافه کردن ویتامینD به آرد محدود است. تجربه کشورهای دیگر نشان داده بهترین ماده حامل برای ویتامین D شیر است، زیرا مصرف ویتامین D بدون اصلاح کلسیم بدن نمیتواند مشکلگشا باشد. در واقع کلسیم و ویتامین D لازم و ملزوم و تنظیمکننده همدیگر هستند. بنابراین شیر بهعنوان منبع خوب کلسیم بهترین گزینه برای غنیسازی است. در بعضی کشورها مانند آمریکا یا کانادا غنیسازی شیر با ویتامین D سابقهای 90 ساله دارد. توصیه میشود در کنار کار تحقیقاتی مصوب این کمیته برای غنیسازی آرد با ویتامینD، که به احتمال زیاد بین سه تا چهار سال طول میکشد، از تجربههای انستیتو تحقیقات غدد دانشگاه علوم پزشکی تهران و انستیتو تحقیقات تغذیه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی استفاده شود و کارخانههای تولیدکننده محصولات لبنی به تولید شیر و دوغ غنیشده با ویتامین D در سطح گسترده تشویق شوند.
از سوی دیگر، مطبوعات، صدا و سیما و متخصصان باید آگاهیهای لازم را برای تشویق مردم به استفاده از این محصولات ارائه بدهند. در کشورهای دیگر محصولاتی مانند آبمیوهها، بخصوص آبپرتقال و مارگارین و همچنین غذاهای کودکان مانند غلات صبحانه را نیز با این ویتامین غنی کردهاند. در کشور ما یکی دیگر از گزینههای مناسب برای غنیسازی، دوغ است که یک نوشیدنی سنتی و پرطرفدار ایرانیها محسوب میشود؛ البته به شرطی که نمک موجود در آن کنترل شود.
در حال حاضر موفقترین محصول غنیسازیشده در ایران چیست؟
نمک غنیشده باید موفقترین محصول غنیسازیشده در ایران است. نتایج تحقیقاتی که هر ده سال درباره بیماری گوارتر انجام میشود، بیانگر کاهش چشمگیر شیوع گواتر نسبت به زمان قبل از غنیسازی نمک با ید است. از نظر سازمان بهداشت جهانی، ایران جزو کشورهای موفق در کنترل این بیماری شناخته شده؛ اما مهمترین مساله در بحث غنیسازی، نظارت مستمر است. اگر نظارتها به طور دقیق انجام نشود امکان دارد در روند غنیسازی مشکل ایجاد شود، زیرا در هر زمانی امکان دارد افراد سودجو نمکهای غیریددار را وارد بازار کنند.
آیا پیشنهاد غنیسازی محصولاتی مانند انواع کیکها یا پفک و... که مورد علاقه بچهها هستند منطقی است؟
در بعضی کشورها این کار انجام میشود. اما در واقع یک اصل مهم در غنیسازی انتخاب غذاهایی است که قوت غالب مردم آن کشور است؛ برای مثال ذرت در مکزیک یا آرد در بیشتر کشورهای خاورمیانه انتخاب مناسبی است. از آنجا که کیکها، پفکها و... ارزش غذایی ندارند و مصرف آنها توصیه نمیشود، غنیسازی آنها را نیز توصیه نمیکنند. البته در ایران در برههای غنیسازی بعضی کیکها با زینک (که بهعنوان میانوعده برای کودکان استفاده میشد) صورت گرفت؛ اما چون هدف اصلی کاهش انرژی دریافتی مردم از مصرف غذاهای نامناسب است، غنیسازی این محصولات نیز توصیه نمیشود.
آیا امکان دارد مصرف مواد غذایی غنیشده با مواد مغذی باعث مصرف بیش از اندازه و مسمومیت شود؟
سازمان غذا و دارو حساسیت زیادی روی کنترل میزان مورد استفاده از این ویتامینها در ماده حامل دارد. معمولا این مواد مغذی به میزانی به این محصولات افزوده میشود که در چارچوب تغذیه مناسب مشکلزا نمیشود، اما باز مساله کنترل و نظارت بسیار پررنگ است.
در پایان اگر نکتهای به نظرتان میرسد بفرمایید.
با توجه به کمبود شدید ویتامین D در بین همه طبقات اجتماعی و خطرات بالقوه نور زیاد خورشید، مانند احتمال ابتلا به سرطان پوست، نیاز به اقدام فوری برای غنیسازی موادغذایی با ویتامین D و مکمل یاری ویتامین D زیر نظر پزشکان احساس میشود. مصرف خودسرانه مکمل این ویتامین که در بین مردم مشاهده میشود، احتمال خطر مسمومیت را بهدنبال دارد. استقبال کارخانههای تولیدکننده لبنیات در تولید محصولات غنیشده و همکاری سازمان غذا و دارو در این زمینه و استقبال مردم از خرید محصولات غذایی غنیشده با ویتامینD ممکن است راهکاری فوری و موثر باشد.
عواقب کمبود ویتامین D برای سلامت بدن
میزان ویتامین D شیر مادر به میزان کافی نیست، به همین دلیل نوزادان در معرض خطرند و باید از روز پانزدهم تولد از مکملهای ویتامین D استفاده کنند. خوشبختانه این مساله در پروتکل مکمل یاری کشوری است و کودکان حداقل تا یک سالگی باید از مکمل ویتامین A+D استفاده کنند. کودکانی که با کمبود این ویتامین مواجهاند، دچار بیماری راشیتیسم میشوند که نوعی اختلال استخوانی است. در بزرگسالان این مشکل خود را بهصورت استئومالاسی که با علائمی مانند ضعف عضلانی و دردهای استخوانی همراه است و در نهایت به صورت پوکی استخوان بروز میکند. کمبود ویتامین D تنها به این عوارض ختم نمیشود، نتایج پژوهشهای جدید نشان داده دریافت نکردن کافی ویتامین D خطر ابتلا به بیماریهایی مانند اماس، دیابت، انواع سرطانها مانند سرطان پروستات، روده بزرگ و سینه را در خانمها افزایش میدهد و باعث ضعف دستگاه ایمنی بدن میشود. متاسفانه اخیرا در کشور بیماری اماس نسبت به دو دهه گذشته شایعتر شده است. بیشتر این افراد دچار کمبود ویتامین D هستند، بنابراین تامین ویتامین D کافی برای بدن یکی از روشهای پیشگیری از ابتلا به این بیماری و بیماریهای مزمن دیگر است. (ضمیمه سیب)
فاطمه مهدیپور
جام جم سرا:در این میان، یکی از مسائلی که مدتهاست ذهن پژوهشگران را به خود مشغول کرده است، ارتباط میان کمبود این ویتامین و ابتلا به بیماری هولناک زوال عقل است. نتایج مطالعات متعدد نشان داده است که میان کمبود ویتامین D و افزایش میزان ابتلا به زوال عقل ارتباط وجود دارد. به گزارش مجله پریونشن، بتازگی نتایج مطالعهای گسترده در نشریه نورولوژی منتشر شده که بر نتایج پژوهشهای گذشته، مهر تائید میزند.
پژوهشگران شاغل در این پروژه، میزان ویتامین D بدن 1700 بزرگسال را اندازهگیری کردند و به مدت بیش از پنج سال میزان سلامت آنها را بدقت زیر نظر گرفتند. در پایان معلوم شد افرادی که ویتامین D بدنشان کمتر از حد قابلقبول بوده، در مقایسه با افرادی که میزان ویتامین D بدنشان طبیعی بوده، در مجموع 53 درصد بیشتر در معرض ابتلا به زوال عقل قرار داشتند. نگرانکنندهتر اینکه این افراد 70 درصد بیشتر در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر قرار داشتند. آلزایمر در واقع رایجترین شکل زوال عقل به شمار میرود. باید توجه داشت که مطابق نتایج این پژوهش، هرچه کمبود ویتامین D شدیدتر باشد، احتمال ابتلا به زوال عقل نیز بالاتر خواهد بود. این گروه تحقیقاتی میگویند که تا حد زیادی از این یافتهها شگفتزده شدهاند. هر چند از همان ابتدا توقع داشتند که کمبود ویتامین D نقش موثری در میزان بالای ابتلا به زوال عقل بازی کند، اما آنچه در پایان یافتند نشان میدهد این نقش در واقع دو برابر میزانی بود که پیشبینی میکردند.
اما ویتامین D چه ربطی به زوال عقل دارد؟ بنا به اظهارات اعضای گروه پژوهشی، آنچه اکنون در زمینه این ارتباط میدانیم تنها بر اساس دادههای آزمایشگاهی حاصل از مطالعات جانوری است. درباره انسان، هنوز دقیقا معلوم نیست که واقعا ویتامین D در چارچوب همان سازوکارهایی عمل کند که در بدن جانوران عمل میکند. به همین دلیل، هنوز بسیار زود است که بخواهیم برای پیشگیری از بروز زوال عقل توصیه یا تجویز کنیم که افراد مبتلا به کمبود ویتامین D برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری مکملهای خوراکی مصرف کنند. زیرا برخی مطالعات دیگر حکایت از آن دارد که کمبود ویتامین D احتمالا نشانه وجود مشکلاتی در سلامت افراد است؛ نه علت بروز آنها. در واقع و به زبان دقیقتر، تمام آنچه علم پزشکی میداند صرفا این نکته است که میان کمبود ویتامین D و بروز بیماریهای زوال عقل در انسان «همبستگی» وجود دارد؛ اما دانشمندان هنوز نمیتوانند بگویند که این کمبود، علت بروز زوال عقل است. شاید عامل اصلی دیگری در کار باشد که هم کمبود ویتامین D و هم بروز زوال عقل ناشی از آن عامل باشد. به همین دلیل این محققان توصیه میکنند تا زمانی که متخصصان سلامت، ارتباط دقیق ویتامین D و زوال عقل را تعیین کنند، افراد عجالتا منابع خوراکی ویتامین D را بیشتر در برنامه غذایی خود بگنجانند و زمان بیشتری در معرض آفتاب قرار بگیرند. به گفته این محققان ماهیهای چرب مانند ماهی آزاد و نیز قرارگیری در معرض آفتاب دو منبع طبیعی برای تامین ویتامین D به شمار میروند. خوراکیهای غنیشده با ویتامین D نیز منابع کمکی خوبی در این زمینه هستند. البته این محققان توصیه دیگری هم دارند که مانند توصیه قبلی اما و اگر چندانی ندارد و تاثیر آن بر کاهش احتمال ابتلا به بیماریهای زوال عقل روشن و واضح است: تا آنجا که میتوانید ورزش کنید! فعالیت جسمانی در هر سن و سالی بویژه در میانسالی و سالمندی، از مهمترین اقدامات پیشگیرانه در برابر زوال عقل است. (ضمیمه سیب)
مسعود ایثاری
جام جم سرا:اما به غیر از آن دلایل محکمتری هم وجود دارد؛ دلایل تغذیهای. اگر همین حالا بخواهید چند دلیل برای آن ذکر کنید که چرا هنوز تخممرغ را از سبد غذاییتان خارج نکردهاید، به کدام موارد اشاره خواهید کرد؟
1ـ پروتئین زیاد: هر دانه تخممرغ که وزنی تقریبا برابر با 50 گرم دارد، حاوی 6 گرم پروتئین حیوانی است. به همین دلیل مصرف یک روز در میان تخممرغ میتواند نیاز بدن را به پروتئین تا حد زیادی برطرف کند. بنابراین میتوانید به جای مصرف گوشت و دیگر منابع پروتئینی این خوراکی را جایگزین کنید تا گوشت کمتری استفاده کنید.
2 ـ آهن فراوان: هر دانه تخممرغ حاوی 3 درصد آهن است که بیشترین مقدار آن در زرده تخممرغ ذخیره شده است. بنابراین با خوردن تخممرغ، بخش عمدهای از نیاز بدن به این عنصر مهم تامین میشود. به همین دلیل یکی از خوراکیهای توصیهشده برای نوزادانی که بتازگی مصرف غذای کمکی را شروع میکنند، خوردن تخممرغ است. به این ترتیب، از همان دوره کودکی ذخیره آهن آنها افزایش مناسبی مییابد. اگر همراه با تخممرغ موادغذایی حاوی ویتامین C مصرف کنید، امکان جذب آهن افزایش مییابد. بنابراین همراه تخممرغ، کمی لیموترش یا چند حلقه گوجهفرنگی میل کنید تا ساندویچ تخممرغ شما مقویتر و کاملتر شود.
3 ـ انواع ویتامین: در هر دانه تخممرغ ویتامینهای متعددی وجود دارد که هرکدام ویژگیهای تغذیهای خاص خودش را دارد از جمله:
ویتامینB2 : این ویتامین که آن را به نام ریبوفلاوین هم میشناسید به تجزیه موادغذایی و تامین انرژی بدن کمک میکند. در صورت کمبود این ویتامین در بدن افت انرژی پدید میآید. علاوه بر آن با تجزیه ناقص مواد غذایی ترکیبهای غذایی مهمی که باید در بدن دریافت و جذب شوند، دفع میشود و همین فرآیند بدن را دچار کمبود بعضی از املاح و ویتامینها میکند.
ویتامینB12: نام دیگر این ویتامین کوبالامین است. دریافت این ویتامین برای عملکرد گلبولهای قرمز خون ضروری است. در نبود این ویتامین فرد مستعد کمخونی، اختلال در انتقال اکسیژن و موادغذایی به سلولها میشود. بنابراین این بار به جای آن که برای تامین انرژی مورد نیاز بدن آمپول B12 بزنید، یک عدد تخممرغ بخورید.
ویتامین A: این ویتامین را به نام رتینول هم میشناسید. خوردن مواد غذایی حاوی این ویتامین مانع از آسیب به شبکیه چشم میشود. این نکته بویژه برای افرادی که به هر دلیل شبکیه چشم آنها دچار مشکل است، ضروری است.
ویتامین E: نام دیگر این ویتامین توکوفرول است. ویتامین E یکی از انواع آنتیاکسیدانهاست. بنابراین مصرف آن میتواند رادیکالهای آزاد، یعنی عامل ابتلا به انواع سرطانها، را از بین ببرد. از سوی دیگر این ویتامین نقش محافظتی دارد و بافتها و سلولها را از تخریب و آسیب ناشی از سوختوساز بدن و مواد زائد ایجادشده در اثر این سوختوساز حفظ میکند.
ویتامینD: هر دانه تخممرغ حاوی 11 درصد ویتامین D است. با توجه به این که معمولا بدن همه افراد، بویژه خانمها، در معرض کمبود ویتامین D قرار دارد، مصرف موادغذایی حاوی ویتامین D مانند تخممرغ ممکن است مانع از ابتلا به این کمبود شود. اگر همراه با خوردن این خوراکی عالی، کمی هم پیادهروی کنید، ویتامین D و کلسیم بهتر جذب شده و هم تخممرغ خوردهشده راحتتر و بهتر هضم میشود.
4 ـ املاح به میزان نیاز: تخممرغ علاوه بر این که حاوی مقدار زیادی ویتامین است، مقدار زیادی املاح هم دارد. به همین دلیل مصرف آن نیاز بدن به این گروه از عناصر را هم برطرف میکند.
سدیم: بدن نیازمند حد مناسبی از سدیم است. این عنصر برای تنظیم عملکرد پمپ سدیم ـ پتاسیم ضروری است و باعث میشود قلب مانند ساعت کار کند.
پتاسیم: یکی از راهکارهای آرامش اعصاب، مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم است. دریافت این عنصر باعث میشود قلب و اعصاب هم بهدرستی کار کنند. دلیل آن نیز دخالت این عنصر در انتقال پیامهای عصبی است.
روی: یکی از دلایل ریزش موی سر، کمبود روی است. از طرفی کمبود آن باعث ضعف دستگاه ایمنی میشود و بدن مستعد ابتلا به انواع بیماریها خواهد شد.
فسفر: برای حفظ سلامت استخوانها و دندانها، فسفر بسیار مهم است. وجود آن باعث کمک به جذب کلسیم نیز میشود. اگر فسفر موجود در تخممرغ را در کنار 2 درصد کلسیم موجود در این خوراکی بگذاریم، خواهیم دید که با خوردن تخممرغ، چهار ستون بدن سالم میماند.
ید: مقدار ید موجود در تخممرغ زیاد نیست، اما همین مقدار اندک هم برای بهبود عملکرد غده تیروئید و جلوگیری از ابتلا به مشکلات غده تیروئید مناسب است.
5 ـ اسید آمینه: واحد سازنده پروتئین اسید آمینه است. در ابتدای مطلب نیز توضیح دادیم که تخممرغ حاوی پروتئین است، اما اسیدهای آمینه موجود در تخممرغ ضمن تامین نیاز بدن به اسید آمینه، به طور اختصاصی برای عضلهسازی مناسب هستند. به همین دلیل افرادی که در رژیم غذاییشان به طور متعادل تخممرغ میل میکنند، ساختار عضلانی مناسبی دارند.
پخته بخورید
یکی از بیماریهای شاخص در اثر مصرف تخممرغ خام یا نیمپز، سالمونلاست. بنابراین از این نظر توصیه میشود تخممرغ را خوب بپزید و بعد آن را میل کنید، اما تاکید بر مصرف تخممرغ پخته دلیل دیگری هم دارد؛ با پختن تخممرغ، هضم آن آسان میشود. بنابراین بهترین شیوه مصرف تخممرغ پختن و سپس نیمرو است. این نکته بویژه برای کودکان، زنان باردار و شیرده و سالمندان نکته بسیار مهمی است.
مراقب کلسترول باشید
تخممرغ با وجود همه ویژگیهای تغذیهای، یک اشکال بزرگ دارد و آن کلسترول بالای آن است. البته این بیشتر برای افرادی که مبتلا به کلسترول بالا هستند، مسالهساز است. هر دانه تخممرغ که حدود 50 گرم وزن دارد، 78 کیلوکالری انرژی دارد و حاوی 187میلیگرم کلسترول است. به همین دلیل مصرف این خوراکی ممکن است باعث بروز مشکل کلسترول بالا شود.
نشسته نگه دارید
شاید تنها خوراکی که همیشه توصیه میشود آن را نشسته داخل یخچال بگذارید، تخممرغ باشد. به این دلیل که روی سطح تخممرغ یک لایه محافظ وجود دارد که با شستن تخممرغ این لایه از بین میرود و مستعد ابتلا به آلودگی میشود. بنابراین بدون آن که آنها را بشویید، در یخچال بگذارید.
بهتر است تخممرغها با جعبه دردار را خریداری کنید تا خطر آلودگی محیط یخچال نیز کاهش یابد. (ضمیمه سیب)
مهتاب خسروشاهی/ کارشناس علوم و صنایع غذایی