به دنبال ظهور پدیده انقلاب دیجیتال در دهه‌های اخیر، رشد نفوذ گوشی تلفن همراه و رونمایی از اپلیکیشن‌های جدید به تنهایی توانسته به‌طور مداوم تحولات نوآورانه را در زندگی‌های امروزی رقم بزند. در واقع، موبایل و اپلیکیشن به‌عنوان موج نوینی از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای ارائه خدمات به کاربران و مناطق جدید با رشد چشمگیری در حال توسعه بوده، به‌طوری که مجموع زمان صرف شده برای اپلیکیش روی گوشی‌های اندروید در سطح جهانی از سال 2014 تا 2015 حدود 63درصد رشد کرده است. همچنین استفاده از برنامه روی پلت‌فرم‌های جدیدتر مانند گجت‌های پوشیدنی، تلویزیون، واقعیت مجازی و افزوده، اینترنت اشیا و خودرو افزایش خواهد یافت. به‌طور کلی انتظار می‌رود دانلود از اپ‌استورها که در سال 2015 حدود 2/ 111میلیارد دلار بوده با رشد 33درصدی به 3/ 147میلیارد دلار در سال 2016 و 3/ 284میلیارد دلار در سال 2020 برسد.
گزارش موسسه پژوهش بازار App Annie که به مطالعه اقتصاد اپلیکیشن پرداخته و رویکرد پیش‌بینانه برندها، سازمان‌ها، سرمایه‌گذاران و توسعه‌دهندگان نرم‌افزار درباره فرصت‌های جهانی برای پنج سال آینده مورد هدف قرار داده نشان می‌دهد اقتصاد اپلیکیشن تا سال 2020 می‌تواند تا دو برابر رشد کند و به ارزش 101میلیارد دلار برسد که رشد مرهون استفاده فزاینده از برنامه موبایل و نفوذ گوشی‌های هوشمند در جهان است. بازیها 85 درصد درآمد بازار جهانی اپلیکیشن در سال 2015 معادل 8/ 34میلیارد دلار را ایجاد کردند و انتظار می‌رود این رقم در سال 2016 به 5/ 41میلیارد دلار و در سال 2020 تا 6/ 74 میلیارد دلار رشد کند. با این حال رشد اقتصاد برنامه‌های موبایلی به بازیها ختم نمی‌شود. در مقایسه با چند سال گذشته، زمانی که اپلیکیشنها تحت سلطه شرکت‌های بازی‌ساز یا رسانه‌ای بودند، هم اکنون ناشران از هر صنعتی اعم از بانکداری، خرده‌فروشی، خطوط هوایی، خدمات تاکسی‌یاب و سازمان‌های دولتی به دنیای اپلیکیشنها وارد شدند. 2016، سال فوق‌العاده‌ای برای اقتصاد برنامه بوده به‌طوری‌که پیش‌بینی شده در پایان دسامبر، مصرف‌کنندگان 52میلیارد دلار صرف خرید اپلیکیشن موبایل از اپ استورها کرده و پرداختی آنها برای برنامه‌های تبلیغاتی در موبایل به 77میلیارد دلار برسد.
در حالی که بازارهای بزرگ مانند آمریکا، ژاپن و چین هسته اصلی رشد درآمد اپلیکیشن هستند، موسسه App Annie فرصت فوق‌العاده‌ای را در بازارهای در حال رشد مانند هند، اندونزی، مکزیک و آرژانتین می‌بیند. استفاده از برنامه و درآمد حاصل از آن لزوما تحت تاثیر رکود منطقه آمریکای لاتین نبوده؛ به‌طوری که در کشورهایی مانند آرژانتین و برزیل در سال 2015 با رشد چشمگیری توسعه یافته است. به عبارت دیگر، با وجود کاهش رشد اقتصادی برزیل در سال جاری، درآمد حاصل از برنامه‌های موبایلی 40درصد رشد خواهد کرد. این امر یادآور قدرت بازار گوشی‌های هوشمند و نرم‌افزارهای موبایلی در طول دوره 2008 تا 2010 در بازارهای بالغ مانند آمریکا است. همچنین موسسه مذکور برآورد کرده در نیمه اول سال 2016، چین از لحاظ کسب درآمد کل از اپ‌استورها از آمریکا پیشی می‌گیرد.
اقتصاد اپلیکیشن در سال 2017
براساس پیش‌بینی موسسه پژوهش بازار App Annie، فروش برنامه‌های موبایلی در اپ‌استورها و تبلیغات در سال 2017 به 166میلیارد دلار خواهد رسید. پرداختی مصرف‌کننده در فروشگاه‌های نرم‌افزار تلفن همراه حدود 65میلیارد دلار از این رقم را تشکیل خواهد داد. اگرچه بازیها محرک اصلی این درآمد هستند، اما این رشد در درآمد حاصل از برنامه‌های اصلی مچ‌میکینگ (dating apps) و رسانه‌ای سریع‌تر خواهد بود. فروش برنامه‌های تبلیغات نیز 101 میلیارددلار در نظر گرفته شده که سهم قابل توجهی از این درآمد همچنان به رسانه‌های اجتماعی، پلت‌فرم‌های ویدئویی و بازی تعلق خواهد داشت. در این دسته‌بندی‌ها، فرمت آگهی ویدئویی موبایل سریع ترین رشد درآمد را تجربه کرده و علاوه بر این، تبلیغات برند با رشد 5/ 12درصدی از کل درآمد تبلیغات اپلیکیشنی، بیشترین سهم را خواهد داشت. زمان صرف شده در اپلیکیشن‌های خرید مربوط به گوشی‌های اندروید در طول سه‌ماهه اول سال 2016 در سراسر جهان (به استثنای چین) حدود 52درصد بوده که عمدتا به دلیل رشد در تجارت‌های موبایلی است. در سال 2017، بیشترین رشد برای تبدیل خرده‌فروشان سنتی و فیزیکی به برنامه‌های تلفن همراه انتظار می‌رود.
ابزار سیاستی
اقتصاد اشتراکی (Sharing economy) به سرعت در حال توسعه است که این امر پتانسیل بالای رشد اپلیکیشنها و چالش سیاست‌ها برای انطباق با این سرعت رشد را به همراه دارد. بنابراین سیاست‌های موجود نیاز به بازنگری دارند. این اصلاح رویکرد در حالی بوده که ممکن است رویکردهای جدید در تنظیم مقررات و سیاست‌گذاری‌ها منافع موجود را تهدید کرده و با قوانین مصوب برای مدل‌های فن‌آوری و کسب‌وکار گذشته، ناسازگار باشد. با این‌حال، توسعه اقتصاد دیجیتالی و به دنبال آن اقتصاد اشتراکی که اقتصاد اپلیکیشن یکی از پایه‌های اصلی آن است، ارتقای شکل ارائه خدمات به شهروندان، بالا بردن بهره‌وری و کاهش هزینه‌های دولت برای ارائه خدمات عمومی را در پی دارد، مستلزم به روز کردن و پیشرفت ساختارهای فنی و قوانینی است. در گام نخست باید ساختار بازار متناسب با تغییرات تکنولوژی حوزه اپلیکیشنها اصلاح شود که این امر نیازمند انتقال آنها به کانون یک اکوسیستم در حال رشد، تغییر شرایط آنلاین به ترکیب آنلاین با آفلاین(برای ارائه خدمات) و تغییر رویکرد حاکمیتی به پلت‌فرم و اکوسیستم برای شناسایی شکست بازار است. عامل دیگر، سرعت تغییر در تصمیم‌گیری است که این امر نیز مستلزم جلوگیری از مداخله عجولانه، تمرکز بر منافع مصرف‌کننده به جای منافع سازنده و حمایت از نوآوری با رویکرد مدیریت هزینه در اقتصاد کل است. به‌کارگیری مجموعه‌ای از اصول سیاست نیز یکی دیگر از موارد مهم در توسعه و اصلاح رویکرد به این بخش از اقتصاد بوده که با توجه به امکان نوآوری بدون مجوزهای قانونی، هدف‌گذاری برای پذیرش فناوری در ارائه اهداف سیاست‌ها و تفکیک کارکردهای اجتماعی و نظارتی در سیاست‌گذاری میسر است.
طرح‌های سیاستی روشن
همان‌طور که اشاره شد بهره‌برداری از پتانسیل دنیای دیجیتال به‌ویژه در حوزه اقتصاد اپلیکیشن مستلزم نگاه اصلاحی در سیاست‌های فعلی است؛ به‌طوری‌که انتظار می‌رود در ابتدا، شاخص و اهداف سیاست‌ها با اپلیکیشنها انطباق داده شود. به این ترتیب به منظور اجرای آن باید اندازه‌گیری نفوذ گوشی‌های هوشمند و باز بودن شاخص برای نوآوری ناسازگار با سیاست‌های فعلی، سپس تاکید بر دسترسی فراگیر به وایرالس و داده‌های دولت در تنظیم اهداف و نقد و بررسی اهداف فعلی داده‌های اپلیکیشنها در‌مقابل نمونه‌های قدیمی مدنظر قرار بگیرد. همچنین سیاست باید بتواند جوابگوی نوآوری‌ها باشد؛ به‌طوری که مقرراتی که در آن نوآوری رقابت را افزایش می‌دهد، کنترل و مقررات مربوط به بخش خدمات مانند برنامه‌های تاکسی‌یاب را اصلاح کرده و درخصوص برنامه‌های کاربردی مانند اپلیکیشن‌های پزشکی که مجهز به سخت‌افزار هم است، بین برنامه و سخت‌افزار موردنظر هماهنگی ایجاد کند. همانند دیگر بخش‌های اقتصاد بازار انتظار می‌رود در این مورد نیز نسبت به میزان و شکل مداخله دولت یک رویکرد محتاطانه اتخاذ شود، به‌طوری که قانون رقابت مبنای حل و فصل مسائل بازارهای دیجیتال باشد و عواقب ناخواسته درباره امنیت یا الزامات محلی‌سازی داده‌ها در نظر گرفته شود. در نهایت، زیرساخت موردنیاز برای داده‌ها و استفاده از داده‌ها تسهیل شود. به این منظور انتظار می‌رود، ضمن ایجاد امکان دسترسی به داده‌ها، از طریق رمزگذاری نسبت به حفاظت آنها اطمینان خاطر حاصل شود.
