مجله مطالب خواندنی
سبک زندگی، روانشناسی، سلامت،فناوری و ....مجله مطالب خواندنی
سبک زندگی، روانشناسی، سلامت،فناوری و ....بسته غذایی برای دانشآموزان
جام جم سرا: براساس آمار اعلام شده، قد و وزن ۱۰درصد از دانشآموزان کشور، پایین‌تر از مقیاس جهانی است و سوءتغذیه مهمترین عامل این نارسایی‌ها شناخته شده است. به عبارتی اگر به همین صورت پیش برود در آینده‌ای نه چندان دور با نسلی کوتاه قد و بیمار مواجه خواهیم شد!
این نوع از کوتاه‌قدی که به کوتاه‌قدی سوء‌تغذیه‌ای معروف است، با کوتاه‌قدی ژنتیکی متفاوت بوده و مشکلات بسیاری را برای فرد ایجاد می‌کند.
همچنین در سال‌های اخیر تعداد زیادی از بچه‌ها با مشکل چاقی مواجه هستند که دلیل آن هم مصرف بیش از اندازه فست فود، چیپس، پفک، انواع سس ها، شکلات و شیرینی و مواد چرب برمی‌گردد.
بنابراین اصلاح روش‌های تغذیه در این دوران میتواند از بروز انواع بیماری‌ها در بزرگسالی پیشگیری کند و این موارد، ضرورت توجه به ارائه یک میان وعده رایگان به دانشآموزان در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران از سال‌های دور آغاز شده است. اجرای این طرح با هدف کمک غذایی برای جبران کمبودها، تشویق به حضور در مدرسه، ایجاد تساوی برای یادگیری، رفع گرسنگی، کمک به قدرت یادگیری، کاهش موارد ترک تحصیل و افت تحصیلی، بهبود تمرکز، حافظه و ارتقای سلامت تغذیه‌ای دانشآموزان بویژه در مناطق محروم و ارتقای فرهنگ تغذیه‌ای صورت گرفت. در ایران این طرح از سال تحصیلی ۱۳۵۵ با توزیع یک وعده غذایی روزانه (شیر، نان غنی شده و میوه) در مدارس آغاز شد، هرچند در طی سال‌ها این طرح متوقف بود اما چند سالی است که توزیع رایگان شیر و نان غنی شده در مدارس از سرگرفته شده و برای سال تحصیلی جدید نیز این طرح ادامه خواهد داشت.
توزیع شیر غنی شده از اول مهر
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت از توزیع شیر غنی شده با ویتامین D از ابتدای سال تحصیلی جدید در مدارس کشور خبرداده و به ایران می‌گوید: این طرح در سال اول از استان‌ها شروع خواهد شد و مناطق مشکل دار و ناامن غذایی در اولویت هستند.
دکتر زهرا عبداللهی میافزاید: با توجه به عمده بودن مشکل ویتامین D و E در جامعه، غنی‌سازی مواد غذایی همچون آرد با ویتامین D در دستور کار قرار گرفته است.
به گفته وی، از اول مهر نیز مگادوز ویتامین D در دبیرستان‌های دخترانه و پسرانه به صورت ماهانه در مدارس توزیع میشود و سهم هر دانش‌آموز در سال تحصیلی 9 قرص است.
عبداللهی تصریح کرد: برنامه‌های آموزشی و فرهنگسازی تغذیه صحیح برای حمایت تغذیه‌ای از اقشار مبتلا به سوء تغذیه در خانواده‌های نیازمند انجام میشود.
به گفته وی، دانشآموزان بویژه دانشآموزان دبستانی در دورانی قرار دارند که عادات تغذیه‌ای در آنها در حال شکل‌گیری است و تغییر این عادات غذایی در آینده دشوار است. بنابراین علاوه بر مشاوره رایگان به خانواده‌ها در زمینه‌های بهداشتی و تغذیه‌ای نیازمند توانمندسازی خانوارهای محروم و فقرزدایی نیز هستیم.
سوءتغذیه دانشآموزان و پیامدهای ناشی از آن همچنان گریبانگیر بسیاری از کشورهای در حال توسعه از جمله ایران است، روند رو به گسترش چاقی به عنوان شکلی از بیماری سوء‌تغذیه‌ای در میان کودکان و نوجوانان، این کشورها را با معضل جدیدی مواجه ساخته که منجر به عوارض زیادی از جمله رشد ناکافی، تغییرات رفتاری، افت تحصیلی، کم وزنی، اضافه وزن، کوتاه قدی، کمبودهای ریزمغذی‌ها، پوسیدگی دندان‌ها و... شده است.
دکتر محمد اسدی، کارشناس تغذیه می‌گوید: طبق تحقیقات انجام شده، تغذیه میتواند بیشتر از وراثت روی افراد تأثیرگذار باشد، نوع تغذیه بچه‌ها در کودکی شکل می‌گیرد و آنها طبق عادات غذایی می آموزند که چه بخورند و کی بخورند، بنابراین قسمت اعظمی از عادات غذایی در خانواده و مدرسه شکل می‌گیرد.
وی میافزاید: عمده بیماری‌هایی که افراد در سنین بالا دچار می‌شوند به غذاهایی برمی‌گردد که در دوران کودکی استفاده کرده‌اند. به عنوان نمونه آمار بالای پوکی استخوان و کم خونی و انواع بیماری‌های قلبی، عروقی و... به دلیل تغذیه نامناسب به عادات غلط غذایی افراد در دوران کودکی بر می‌گردد.
وی اظهار می‌کند: دانشآموزانی که صبحانه نمی‌خورند کم دقت، خسته و بی‌حوصله هستند و نمی‌توانند کمبود انرژی ویتامین‌ها را باخوردن وعده‌های غذایی دیگر جبران کنند. بنابراین باید والدین هرروز صبحانه فرزند دانش‌آموز خود را قبل از اینکه به مدرسه برود آماده کنند.
این کارشناس تغذیه با بیان اینکه شایع‌ترین کمبودهای ویتامینی در این دوران، کمبود ویتامین A و D و شایع‌ترین کمبودهای املاح، کمبود ید، آهن و کلسیم است، میافزاید: مصرف ناکافی لبنیات و روی سبب کاهش تمرکز شده و افت تحصیلی دانشآموزان را به دنبال دارد.
وی تصریح می‌کند: خیلی از بچه‌ها شیر دوست ندارند و باید با هزار ترفند تشویق شوند تا شیر بخورند، اما اگر در بین دوستانشان و در مدرسه یا در کنار همکلاسی‌ها شیر بخورند، به نوشیدن آن عادت می‌کنند.
وی با تأکید بر اینکه مصرف پایین انواع لبنیات میان دانشآموزان از چالش‌های تغذیه‌ای کشور محسوب میشود، می‌گوید: مصرف سه وعده لبنیات در روز برای دانشآموزان ضروری است و مصرف بیشتر آن میتواند بر رشد قدی و تراکم استخوان‌های دانشآموزان تأثیر بسزایی داشته باشد.
صبحانه مهمترین وعده غذایی دانش آموزان
اسدی با اشاره به اینکه صبحانه مهمترین وعده غذایی برای دانشآموزان است، گفت: استفاده از میان وعده‌های سالم در طول مدت حضور در مدرسه بهترین روش برای تجدید انرژی و افزایش تمرکز دانشآموزان است.
به گفته وی، مصرف میان وعده‌ها به عنوان غذای سبک در زنگ تفریح برای تجدید انرژی دانشآموزان ضروری است، بنابراین استفاده از خوارکی‌هایی مانند خرما وکشمش علاوه بر تأمین نیاز به انرژی املاح مهمی مانندآهن را که به صورت مستقیم درافزایش یادگیری تمرکز و حافظه تأثیر گذاراست تأمین می‌کند.
این کارشناس تغذیه همچنین با اشاره به اینکه کم خونی، کاهش تمرکز و قدرت یادگیری را به دنبال دارد، افزود: کم خونی در دانشآموزان بویژه در دختران - سن بلوغ - تأثیر بسزایی در کاهش تمرکز دارد. از این رو می‌توان گفت با معاینه سالانه، مصرف مواد غذایی حاوی آهن، مانند گوشت قرمز، مرغ و ماهی، استفاده از مکمل‌های غذایی حاوی آهن، ویتامین B12 و ویتامین C از بروز کم خونی در دانشآموزان پیشگیری شود.
به گفته اسدی، نخستین اثر کمبود روی در بدن بی‌حوصلگی و کاهش قدرت یادگیری است. بنابراین با توجه به پایین بودن مصرف مواد غذایی حاوی روی مانند جگر، میگو و گوشت در برنامه غذایی توصیه میشود که دانشآموزان برای تأمین این نیاز از مکمل‌های غذایی حاوی روی استفاده کنند.
وی همچنین با اشاره به اینکه چاقی و اضافه وزن یکی از معضلات شایع کودکان و نوجوانان کشور است می‌گوید: متأسفانه به دلیل تغذیه نامناسب و زندگی آپارتمان نشینی روند چاقی کودکان شتاب گرفته است.
به گفته این کارشناس تغذیه، زندگی آپارتمان نشینی تحرک را از کودکان گرفته و به جای آنکه آنها فعالیت جسمی مناسبی داشته باشند وقت زیاد خود را مقابل رایانه و بازی‌های آن سپری می‌کنند که همین امر باعث میشود تراکم استخوانی و رشد بدنی مناسبی شکل نگیرد.
این متخصص تغذیه همچنین رعایت تعادل میان مصرف آهن، روی، پروتئین، لبنیات و میوه‌ها و سبزیجات را بسیار با‌اهمیت می‌داند: با رعایت تعادل در مصرف این مواد غذایی مقدار مورد نیاز بدن تأمین میشود و می‌توان با چالش کمبود مصرف لبنیات و روی مقابله کرد.
اسدی با تأکید بر مقابله آموزش و پرورش بر توزیع تنقلات کم ارزش در بوفه مدارس تصریح می‌کند: این سیاست باید در تمام مدارس کشور اعمال شود تا توزیع مواد غذایی کم ارزش، فست فودها و خوراکی‌های دارای افزودنی شیمیایی ممنوع شود.
این متخصص تغذیه می‌گوید: مصرف میوه‌های تازه، مرکبات و صیفی‌جات مانند گوجه فرنگی و هویج باید در برنامه غذایی دانشآموزان قرار بگیرد. این مواد علاوه بر تأمین ویتامین‌ها و املاح کسالت و کرختی صبحگاهان را برطرف و انرژی و شادابی بیشتری برای حضوردانش‌آموزان در کلاس درس ایجاد می‌کند.
به گفته وی، لازم است از حضور دستفروشان و دوره‌گردها در اطراف مدارس که به فروش مواد غذایی فاقد هویت بهداشتی مبادرت می‌کنند، جلوگیری شود.
در آستانه بازگشایی مدارس یکی از موضوعاتی که توجه بسیاری از والدین را به خود معطوف کرده است بحث تغذیه بچه‌ها در مدارس است. دانشآموزان به واسطه فعالیت ذهنی و جسمی که در مدرسه دارند نیازمند دریافت انرژی کافی با تغذیه‌ای مناسب هستند تا از لحاظ فکری و جسمی توانمند باشند. از این رو است که می‌بینیم تغذیه مناسب از سوی کارشناسان و رسانه‌های مختلف به جد تأکید میشود اما با وجود این همچنان فست فودها و تنقلات ناسالم در کیف مدرسه دانشآموزان جای دارد. تغذیه صحیح دانشآموزان در مدارس را بیش از پیش آشکار می‌سازد (محسن غلامی/ایران)
ادامه مطلب ...
توصیه‌های مفید یک متخصص درباره خوراک دانشآموزان
جام جم سرا: گروه‌های اصلی غذایی عبارتند از:
گروه نان و غلات:
این گروه شامل انواع نان، برنج، ماکارونی، رشته، گندم، جو، ذرت و مقدار توصیه شده ۱۱ ـ ۶ سهم در روز است.
هر سهم معادل: یک برش نان سنگک، تافتون یا بربری به اندازه یک کف دست، یا چهار برش نان لواش، یک لیوان غلات پخته مانند برنج یا ماکارونی یا نصف لیوان غلات خام است.
نقش: تأمین‌کننده انرژی در بدن است.
گروه شیر و لبنیات:
این گروه شامل شیر، ماست، پنیر، کشک، بستنی و مقدار توصیه‌شده ۴ ـ ۳ سهم در روز است.
هر سهم معادل: یک لیوان شیر، یک لیوان ماست، ۶۰- ۴۵ گرم پنیر، یک لیوان کشک، یک و نیم لیوان بستنی
نقش: جهت حفظ سلامت و استحکام استخوان‌ها
گروه گوشت، تخم‌مرغ، حبوبات و مغزها:
این گروه شامل انواع گوشت سفید و قرمز، ماهی، جگر، تخم‌مرغ، عدس، نخود، لوبیا، پسته، بادام، گردو و مقدار توصیه شده ۳ ـ ۲ سهم در روز است.
هر سهم معادل: ۶۰ گرم گوشت قرمز یا ماهی یا مرغ، نصف لیوان حبوبات خام یا یک لیوان حبوبات پخته، دو عدد تخم‌مرغ یا نصف لیوان از مغزها است.
نقش: منبع خوبی از آهن هستند.
گروه میوه‌ها و سبزیها:
این گروه شامل انواع مختلف مرکبات، زردآلو، طالبی و سبزیجات سبز تیره مثل اسفناج و سبزیجات زردرنگ مثل هویج است.
مقدار توصیه شده: یک عدد سیب، پرتقال یا موز متوسط، نصف لیوان حبه انگور، نصف لیوان میوه پخته، دو عدد زردآلو، یک‌چهارم طالبی متوسط، نصف لیوان آب میوه یا یک سوم لیوان آب لیمو ترش یا دو قاشق غذا خوری میوه خشک (برگه) است.
نقش: منابع غنی از انواع ویتامین‌ها مواد معدنی و فیبر هستند.
اهمیت صبحانه:
صبحانه یکی از اصلیترین وعده‌های غذایی روزانه کودک است. بچه‌هایی که صبحانه نمی‌خورند دارای ضریب هوشی پایین‌تر و قدرت یادگیری و یادآوری کمتری هستند.
والدین چه کمکی می‌توانند انجام دهند؟
شام در ساعات ابتدایی شب صرف شود تا کودک در ساعت معین و به موقع بخوابد.
کودکمان را صبح به موقع (با فاصله زمان مناسب از زمان حرکت به مدرسه) بیدار کرده تا پس از کمی نرمش و ورزش برای صرف صبحانه اشت‌ها پیدا کند.
فعالیت بدنی در شرایط ناشتا سبب افزایش هورمون رشد در کودکان میشود. پس کمی تحرک به رشد کودکان کمک می‌کند. صبحانه را به‌عنوان یک وعده غذایی مهم تلقی کنند و همگی به دور یک سفره به صرف صبحانه بپردازند تا تشویقی برای کودکان باشد.
سعی شود نان تازه یا گرم شده برای صبحانه تهیه شود.
سفره صبحانه را می‌توان با سبزیجات، خیار و گوجه‌فرنگی، دلپذیر‌تر کرد.
نمونه‌هایی از صبحانه کامل و مقوی شامل:
فرنی، شیر برنج، حلیم و عدسی و فرآورده‌های غلات مثل شیرین‌گندمک همراه با شیر، نان و پنیر و گردو، تخم‌مرغ، کره و عسل، خرما همراه با یک لیوان شیر، نان، و پنیر و گوجه‌فرنگی
میانوعده غذایی در مدرسه:
دانشآموزان در میانه روز به اندازه وعده‌های اصلی گرسنه نیستند بنابراین دقت به اینکه چه مواردی را برای میان وعده انتخاب می‌کنند دارای اهمیت است زیرا قند خون تأمین‌کننده نیاز مغز برای فعالیت است و تأمین و تنظیم قند خون با جگر یا کبد بوده و کودکان به علت کوچک بودن کبد یا جگر ذخیره کافی برای تأمین قند خون ندارند پس علاوه بر مصرف صبحانه مصرف میانوعده از ضروریات تغذیه کودک جهت تأمین کارایی و جلوگیری از حواس‌پرتی در کلاس است.
الگوی پیشنهادی برای میان وعده سالم در کیف فرزندان دانش‌آموزتان:
میوه‌های خشک شامل انجیر خشک، توت خشک، برگه زردآلو و هلو
انواع مغزها شامل بادام، پسته، گردو، فندق
انواع میوه‌ها نظیر سیب، پرتقال، نارنگی، هلو، زردآلو، انگور،
انواع سبزیها نظیر هویج، کاهو، خیار
انواع ساندویچ‌ها مثل نان و پنیر و گردو، ساندویچ تخم‌مرغ، نان، کره و عسل
خوراکی‌های مجاز بوفه مدارس:
تنقلات شامل پسته، بادام، فندق، کشمش، گندم بوداده، توت‌خشک، نخودچی، انجیر خشک و سویای بو داده
انواع کیک و کلوچه و بیسکویت‌های ساده و بدون کرم
انواع ساندویچ‌ها مانند پنیر و نان و به صورت بسته‌های یک نفره
نوشیدنی‌ها:
شیر، ماءالشعیر، دوغ بدون گاز
بستنی‌هایی از نوع بدون رنگ و پاستوریزه
انواع ماست میوه‌ای
خوراکی‌های غیرمجاز بوفه مدارس:
سالاد اولویه
پیراشکی، چیپس
انواع بستنی‌های یخی، شکلات، پاستیل، آب‌نبات‌های رنگی
آدامس، کاکائو، شکلات‌های چسبنده، نوشابه‌های گازدار، انواع پفک
توصیه‌های مهم:
روزانه حتماً باید علاوه بر سه وعده غذایی اصلی (صبحانه، ناهار، شام)، ۲ میانوعده (ساعت ۱۰ صبح و ۴:٣٠ عصر) نیز مصرف شود.
در برنامه غذایی روزانه حتماً از ۴ گروه غذایی اصلی و گروه متفرقه در حد متعادل استفاده کنند.
از دادن شیرینی یا شکلات به‌عنوان جایزه به دانشآموزان خودداری شود.
از تنقلات غذایی کم‌ارزش مانند پفک نمکی، چیپس، شکلات و نوشابه که زمینه‌ساز چاقی و در‌‌نهایت بیماری‌هایی قلبی و عروقی است، استفاده نشود.
باید حداقل روزانه ۶۰ دقیقه فعالیت متوسط یا شدید داشته باشند که توصیه میشود این فعالیت درست قبل از وعده اصلی غذایی (ناهار) نباشد.
برای اینکه یادگیری دانشآموزان در درس‌ها بهتر شود و حافظه خوبی داشته باشند، مصرف ماهی و میگو (۳ ـ ۲ مرتبه در هفته) فراموش نشود.
برای اینکه دچار کم خونی نشده و زود خسته نشوند هر روز از منابع غذایی حاوی آهن مثل گوشت قرمز، مرغ، جگر، تخم‌مرغ، حبوبات، غلات، سبزی‌های برگ سبز، مغزها، خشکبار و... استفاده کنید. (دکتر داود بابابیگلو - متخصص تغذیه/شهروند)
ادامه مطلب ...
«پرسش مهر»؛ دانشآموزان می‌گویند، مسئولان نمی‌شنوند
جام جم سرا:او مهر سال گذشته با طرح این پرسش همان کاری را کرد که پیش از او روسای جمهور قبلی 13 بار دیگر انجام داده بودند و در قالب یک پرسش از دانشآموزان خواسته بودند آنچه را در دل و ذهن دارند روی کاغذ بیاورند و با بالاترین مقام اجرایی کشور در میان بگذارند.
فلسفه پرسش مهر همین است، این که در یک رابطه دو طرفه، رئیس‌جمهور و دانشآموزان کنار یکدیگر قرار بگیرند و یکی در قالب پرسشگر و دیگری در قالب پاسخگو، مسائل مبتلا به جامعه را استخراج کنند و همسو با هم راهکارهای اجرایی را بکاوند. مهر سال قبل نیز دولت یازدهم که شعارش تدبیر و امید و مشی‌اش اعتدال است پرسش مهر را با محور اعتدال و میانه‌روی طراحی کرد و چون رئیس‌جمهور خود را پدر دانشآموزان فرض کرد از آنها خواست در سایه آرامش ناشی از این رابطه پدر و فرزندی پاسخ‌های صمیمانه‌تری به پرسش جدی مهر ارائه دهند.
همه این اتفاقات خوب بود، اما اوضاع در دولت جدید نیز همچون سال‌های قبل طوری پیش رفت که هیجانات روزهای آغاز سال تحصیلی و شوری که پرسش مهر برپا کرده بود، خیلی زود خوابید و به واسطه وجود برخی ناهماهنگی‌ها، پرسش مهر 92 مثل گذشته لنگان لنگان پیش رفت.
امروز دومین روز از مهر سال 93 است، اما نتایج پرسش مهر 92 هنوز اعلام نشده آن هم در شرایطی که پرسش مهر 93 در راه است. این روند البته روندی تکراری است چون در شش سال گذشته نیز وضع به همین شکل بوده، به طوری که پرسش مهر در سال طرح آن به نتیجه نمی‌رسیده و در فضایی دلسردکننده، پرسشی جدید مطرح می‌شده، در حالی که اگر پرسش مهر در همان سال تحصیلی به نتیجه می‌رسید دانشآموزان شرکت‌کننده در این رقابت کشوری می‌توانستد با شور و هیجان بیشتری وارد رقابت شوند و پاسخ‌های معقول‌تر، خلاقانه‌تر و هنری‌تری به پرسش رئیس‌جمهور بدهند و در نتیجه، حس مشارکت در امور و روحیه پژوهشگری در آنها تقویت شود.
پول نیست، مکاتبات اثری نداشته
«پرسش مهر» یک رقابت است، جایی برای عرض اندام همه دانشآموزان برای این که پاسخ پرسش مدنظر رئیس‌جمهور را با زبان شعر، داستان، مقاله‌نویسی، پژوهش، تئاتر، نقاشی یا سرود بدهند، اما شواهد نشان میدهد فقط در هفت سال نخست برگزاری این رقابت ملی، به پرسش مهر این گونه نگاه می‌شده به طوری که از سال هشتم به بعد نه کنگره نهایی آن برگزار شده و نه جوایز برگزیدگان توزیع شده که اگر هم در برخی سال‌ها این جوایز وجود داشته، بسیار کمتر از رقم‌های اعلام شده بوده است.
یک منبع آگاه در وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با جام‌جم این موضوع را تائید می‌کند. او چالش اصلی پرسش مهر را نبود اعتبار برای برگزاری کنگره و نمایشگاه آثار برگزیده می‌داند که نهاد ریاست جمهوری باید آن را تامین کند که تا این لحظه نکرده است. این مقام مطلع می‌گوید علاوه بر نبود اعتبار، نبود یک رابط از سوی ریاست جمهوری که پرسش مهر را همسو با آموزش و پرورش پیش ببرد نیز مشکلی است که این رقابت ملی را به چالش انداخته است. او می‌گوید تا به حال نامه‌نگاری‌های زیادی شده، تماس فراوانی برقرار شده و پیگیری‌های بی‌شماری شده که هیچ کدام به نتیجه نرسیده است.
البته این مقام مسئول معتقد است وضع کنگره پرسش مهر فرهنگیان هم به اندازه بخش دانش‌آموزی‌اش بد است چون پرسش مهر فرهنگیان نیز چند سالی است بلاتکلیف مانده و به برگزیدگان جایزه داده نشده است. پس بیراه نیست اگر نتیجه بگیریم پرسش مهر که در ابتدای هر سال تحصیلی مطرح میشود فقط اقدامی است نمادین که از فلسفه وجودی‌اش فاصله گرفته که البته فرهنگیان و دانشآموزان نیز این شرایط را درک کرده‌اند و هر سال کمتر از سال قبل در این رقابت شرکت می‌کنند، موضوعی که مقام مطلعی که ما از او در این باره کسب اطلاع کردیم آن را تائید کرد و توضیح داد که برای پرسش مهر 92 کمتر از هزار اثر به آموزش و پرورش رسیده است.
پرسش مهر، فرصتی برای شکوفایی
انگار به همه دانشآموزان ایران یک موضوع انشای واحد می‌دهیم وقتی از آنها می‌خواهیم در پاسخ به سوال رئیس‌جمهور قلم بزنند و آثاری بدیع از خود خلق کنند. پرسش مهر را باید از این زاویه نگاه کرد تا فهمید این رقابت ملی برای نظام آموزش و پرورش کشور یک فرصت است، اما در سال‌های اخیر به این فرصت اهمیت داده نشده و حتی برخی مواقع به آن به چشم اقدامی غیرضروری نگاه شده که هزینه‌بر است، در حالی که مواجه کردن دانشآموزان با یک پرسش اساسی که آنها را به تفکر و پژوهش وامی‌دارد حتی اگر نیاز به هزینه داشته باشد عایدی‌اش بیش از هزینه‌ای است که صرف میشود.
امروز آموزش و پرورش در پی تربیت دانشآموزان پژوهشگر است، افرادی که نسبت به آنچه می‌بینند و می‌شنوند حساس باشند و برای یافتن پاسخ پرسش‌های ذهنی خود دست به کاوش بزنند. پرورش خلاقیت و نوآوری در جمعیت دانش‌آموزی کشور نیز از اهداف دیگر مورد تاکید است تا دانشآموزان از پوسته قدیمی و بسته خود خارج شوند و جسارت خلق اثر پیدا کنند.
تاکید بر مهارت‌های نوشتاری و تقویت زبان فارسی در مدارس نیز از تاکیدات آموزش و پرورش است که قصد دارد نوشتن را برای دانشآموزان جذاب کند. حالا اگر به پرسش مهر بهتر نگاه شود این یک سوال در واقع ابزاری است برای رسیدن آموزش و پرورش به همه این مقصودها، یعنی زدن یک تیر به چند نشان، یعنی وارد کردن میلیون‌ها دانش‌آموز به رقابتی ملی و سالم که افزایش دانایی و توانایی را به دنبال می‌آورد. پس بهتر است دقیق‌تر فکر شود به این که یکی از راه‌های داشتن دانشآموزان باانگیزه که برای تفکر و پژوهش انگیزه کافی دارند و به شوق دریافت هدیه از رئیس‌جمهور تلاش می‌کنند، جدی گرفتن پرسش مهر است.
دولت‌های قبل از دانشآموزان چه پرسیدند؟
پرسش مهر در کشور سابقه‌ای چهارده ساله دارد یعنی 14 سال است در روزهای ابتدایی مهر روسای جمهور در یکی از مدارس کشور حاضر می‌شوند و از آنها می‌خواهند به پرسشی که مدنظر آنهاست پاسخ دهند که تجربه این سال‌ها نشان داده هر دولت به فراخور باورها، اهداف، اولویت‌ها و دغدغه‌هایش، پرسش مهر را طراحی می‌کند.
سال 91 که آخرین سال فعالیت دولت دهم بود رئیس‌جمهور یک سوال کلی از دانشآموزان کشور پرسید، این که: «اهداف شما چیست و برای زندگی، مکتب و جامعه خود چه برنامه‌ای دارید؟»
سال قبل از آن نیز رئیس دولت دهم از دانشآموزان سوالی تا حدی مشابه پرسید که طولانی نیز بود و حوزه‌های مختلفی را شامل می‌شد: «اگر شما جای رئیس‌جمهور بودید برای ساختن و سعادت ایران و برای اعتلای نام مردم و پیشبرد امور کشور چه می‌کردید؟ با مسائل جهانی چگونه برخورد می‌کردید؟ برای ریشه‌کنی فقر و آبادانی ایران چه کار می‌کردید؟ و در یک کلام اگر رئیس‌جمهور بودید برای ایران چه اقداماتی انجام می‌دادید؟»
سال 89 نیز این سوال از دانشآموزان پرسیده شد که: «تصویری که از آینده ایران در ذهن شماست چیست و دوست دارید ایران به کجا برسد؟»
سال 88 نیز یک سوال کلی و ایدئولوژیک مطرح شد: «رابطه علم با رشد و کمال و پیشرفت انسان چیست؟ آیا بدون علم می‌توان به مراتب انسانی دست یافت؟ پیامبران از چه طریقی راه کمال را برای انسان‌ها قرار دادند؟»
سال 87 اما که از سال‌های استقرار دولت نهم بود رنگ و بوی پرسش‌ها با سال‌های بعد از آن تفاوت داشت به طوری که رئیس‌جمهور پرسید: «چه کنیم خدمتگزار خوبی باشیم، راه‌های خدمتگزاری چیست و چه کنیم روحیه خدمتگزاری در جامعه گسترش یابد؟»
در سال 86 نیز پرسش مهر به دنبال پاسخ‌های کاربردی از سوی دانشآموزان بود چون رئیس‌جمهور پرسید: «چه عواملی ما را در مسیر پیشرفت همه جانبه قرار میدهد؟ عوامل پیشرفت ایران چیست و موانع پیشرفت کدام است؟»
حرف‌هایی که دانشآموزان به رئیس‌جمهور زدند
بیشتر دانشآموزان دوره متوسطه در رقابت پرسش مهر شرکت می‌کنند و این را تجربه 14 سال قبل نشان داده است. در رقابت سال تحصیلی 93 ـ 92 نیز مدارس متوسطه فعال‌تر بودند و البته دبیرستانی‌ها فعال‌تر از دیگران. برخی از این دانشآموزان حرف‌های قشنگی خطاب به رئیس‌جمهور زدند، مثل یک دختر دانش‌آموز از دورود که به حسن روحانی نوشت: «بابا جونم می‌خوام بهت بگم وقتی سوار ماشین مدل بالات شدی و رسیدی به چهارراهی که بچه‌های کوچیک فال می‌فروشن و شیشه ماشینارو با التماس پاک می‌کنن و کلی هم توهین می‌شنون، تو به اونا لبخند بزنی و بگی من همه جنساتونو می‌خرم... من دوست دارم طوری به وظایفت عمل کنی که وقتی مسئولیتت تموم شد مردم از رفتنت ناراحت بشن. نذار تو دوره‌ای که هستی یکی شب از فقر نون خالی بخوره و دیگری غذایی مفصل داشته باشه.»
امسال یک پسر دانش‌آموز از بافت هم دو خواسته از رئیس‌جمهور داشته، یکی مقابله با فساد اخلاقی و اداری و پایان دادن به مسائل جناحی و حزبی. او نوشته: «هر کسی که بهتر میتواند به مردم خدمت کند باید در موقعیت‌های حساس قرار بگیرد و به اعتقاد من تنها معیار برای عزل و نصب‌ها باید شایستگی افراد باشد.»
دانش‌آموز دختری از خرم‌آباد هم این طور نوشته: «اگر پدرم رئیس‌جمهور بود توصیه می‌کردم به اشتغال جوانان توجه ویژه داشته باشد، توصیه می‌کنم کشور را سلیقه‌ای اداره نکند، همه سدها را خراب کند تا دریاچه ارومیه از خشکی نجات پیدا کند، مواظب جنگل‌ها و حیوانات باشد و آنقدر مدرسه بسازد که کسی مجبور نشود در کلاس‌های کپری درس بخواند یا مجبور به ترک تحصیل شود.»
در بخش شعر هم اشعار دو دانش‌آموز خطاب به رئیس‌جمهور خواندنی است. پسر دانش‌آموزی از نهاوند گفته: «گر باب شود رئیس‌جمهور/ قدرت نکند دو چشم من کور/ از خواسته‌های خود بکاهم/ قاضی بشود عقل و کلاهم/ کاخی نکنم بنا به آمل/ یک سر به خزر سری به بابل/ گویم پدرم ببین خدا را/ احوال قدیم و حال ما را/ پیش از تو بسی بزرگ بودند/ خدمت به من و تو می‌نمودند/ القصه پدر به همت خویش/ ایرانی بساز بهتر از پیش»
و دانش‌آموز دیگری از یزد چنین سروده: «با خودم فکر می‌کنم یک روز/ پدر من رئیس‌جمهور است/ در زمان ریاست پدرم/ دشمنی‌ها ز کشورم دور است/ کار او هست سخت جانفرسا/ مطمئنم که پیر خواهد شد/ ایده‌هایش اگر ثمر بدهد/ کشورم بی‌نظیر خواهد شد/ پدرم باید از همان اول/ فکر و تدبیر را بها بدهد/ بهترین کار خدمت خلق است/ فرصتش را اگر خدا بدهد»(مریم خباز /گروه جامعه)
ادامه مطلب ...
نیمی از دانشآموزان با صبحانه بیگانه‌اند
جام جم سرا: در این بررسی‌ها آمده: فقط 42 درصد دانشآموزان در هر 6 روز هفته که به مدرسه می‌روند و 90 درصد دانشآموزان در روزهای تعطیل و جمعه صبحانه می‌خورند و این در حالی است که تغذیه دانشآموزانی که در سن رشد هستند، اهمیت زیادی دارد.
کارشناسان معتقدند، دانشآموزان نیازهای تغذیه‌ای خاص خود را دارند و برای اینکه رشد جسمی خوبی داشته باشند و میزان یادگیری‌شان در حد مطلوب و مناسب باشد، باید غذای کافی، متنوع و منظمی مصرف کنند. کودکی که گرسنه باشد، یادگیری و تمرکز کافی ندارد. پس تنها مصرف 3 وعده غذای اصلی در این سن کافی نیست و میان‌وعده‌ها نقش مهمی پیدا می‌کنند.
آنان معتقدند، مواد غذایی نظیر خشکبار و انواع میوه‌های خشک شده، با بسته بندی‌های بهداشتی بویژه خرما، انجیر، توت، کشمش، ســویا و انواع شــیر و فرآورده‌های آن، قندهایی که به صورت فوری جذب می‌شوند مانند آب میوه‌ها، عسل و مربا و همچنین مواد قندی را که دیرتر جذب می‌شوند مانند نان و کیک صبحانه باشد.
دکتر علی راستی متخصص تغذیه در مورد نوع تغذیه دانشآموزان می‌گوید: «انتخاب میانوعده مناسب دانشآموزان نقش مهمی در سلامت آنان دارد زیرا عادات غذایی درست را پایه‌ریزی می‌کند و از بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، سرطان، دیابت، فشارخون بالا و چاقی جلوگیری می‌کند.»
وی میوه‌ها و سبزیها را از موادغذایی مهم برای میانوعده دانشآموزان ذکر می‌کند و میافزاید: «اغلب کودکان و نوجوانان به میزان لازم میوه و سبزی مصرف نمی‌کنند، بنابراین میوه‌های خشک و برگه‌ها مانند کشمش، برگه هلو و زردآلو بخصوص اگر بدون شکر باشد جایگزین مناسبی برای میوه‌ها هستند که دانشآموزان می‌توانند در زمان‌های تفریح در مدارس میل کنند. » این متخصص تغذیه با اشاره به اینکه غلات، مغزها، لبنیات کم‌چرب و نوشیدنی‌های سالم از میان‌وعده‌های مناسب برای دانشآموزان است خاطرنشان می‌کند: «والدین باید غلات کامل در اختیار دانشآموزان قرار دهند زیرا نسبت به غلات تصفیه‌شده، فیبر، ویتامین و مواد معدنی بیشتری دارند به عنوان نمونه نان سنگک و ماکارونی سبوس‌دار نمونه‌هایی از غلات کامل هستند.»
وی در مورد علت صبحانه نخوردن دانشآموزان تأکید می‌کند: «صبحانه نخوردن بچه‌ها در ایام مدرسه دلایل مختلفی دارد که یکی از مهمترین آنها، برنامه خوابشان است. برنامه خواب بچه‌ها ارتباط مستقیمی با برنامه غذایی‌شان دارد. آنان معمولاً در فصل تابستان به دیر خوابیدن در شب عادت می‌کنند و برنامه خوابشان نامنظم میشود و در آغاز سال تحصیلی زمان زیادی لازم است تا خوابشان منظم شود، به همین دلیل هنگام صبح بی‌اشتها هستند و صبحانه نمی‌خورند. برای پیشگیری از بروز این مشکل، والدین باید چند روز مانده به بازگشایی مدارس، برنامه‌ریزی کنند تا بچه‌ها زودتر بخوابند و صبح زودتر از خواب بیدار شوند.»
دکتر راستی می‌گوید: «یکی دیگر از دلایل صبحانه نخوردن بچه‌ها، داشتن حالت‌های اضطرابی است و ممکن‌است با خوردن صبحانه دچار حالت تهوع شوند. در چنین مواردی والدین باید علت اضطراب کودک را پیدا و آن را کنترل کنند. علاوه بر این، وعده‌های کم‌حجم و پر پروتئین را برای وعده صبحانه کودکشان انتخاب کنند؛ یک ساندویچ کوچک شامل نان و پنیر و گردو، صبحانه مناسبی برای این دانشآموزان است، به شرط آنکه بعد از آن، میان وعده سالمی نیز باشد.»
وی با اشاره به این مطلب که تغذیه نامناسب در فرایند یادگیری دانشآموزان تأثیر صددرصد داشته و میزان آن را کاهش میدهد، میافزاید: «اگر دانش‌آموزی تغذیه درستی در مدرسه نداشته باشد از ساعت 10 صبح به بعد تمرکز خود را ازدست میدهد.»
این متخصص تغذیه با اشاره به اینکه ذائقه کودکان در خانواده‌هایی که الگوی غذایی سالمی ندارند، بیشتر به غذاهای سرخ‌شده و آماده مصرف عادت می‌کند، میافزاید: «به مرور زمان تمایل کودک به یک وعده غذایی سالم مانند صبحانه کم میشود، در حالی که صبحانه یک وعده غذایی کامل و تأثیرگذار در سلامت دانشآموزان است و قدرت یادگیری و تمرکز آنها را بالا می‌برد. افرادی که صبحانه نمی‌خورند، در درازمدت چاقی یا لاغری به سراغشان می‌آید. از آنجا که نخوردن صبحانه باعث میشود احساس گرسنگی بر فرد چیره شود، از غذاهای پرکالری مصرف می‌کند و چاق میشود. گاهی هم افرادی که عادت به خوردن صبحانه ندارند، چون غذای کافی در طول روز دریافت نمی‌کنند، به مرور زمان لاغر می‌شوند.»
دکتر رضا رحمانی متخصص تغذیه هم در مورد تغذیه دانشآموزان می‌گوید: «دریافت وعده‌های غذایی در فواصل منظم و با تنوع کافی، برای دانشآموزان ضرورت دارد و این در حالی است که مهمترین وعده غذایی آنان صبحانه است که بدن را برای فعالیت‌های روزانه آماده می‌کند از این رو وعده‌های غذایی باید حاوی لبنیات، نان و غلات، میوه و سبزی، آبمیوه و مغزدانه‌ها باشد.»
وی با بیان این مطلب که کودکان بعد از صبحانه در طول روز به یک میانوعده نیاز دارند، میافزاید: «میان‌وعده‌ها باید انرژی کافی را به بدن کودک برساند و در عین حال موادمغذی موردنیاز او را تأمین کند. لقمه‌هایی مانند نان و پنیر و گردو، میوه‌ها و آبمیوه‌های تازه و سبزی‌هایی مانند هویج و خیار، بسیار مفیدند. میوه و سبزیها هم از نظر رنگ و هم از نظر ترد بودن، میتواند جایگزین بسیاری از میان‌وعده‌های صنعتی شود.»
این استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یادآوری می‌کند: «داشتن وقت مناسب برای صرف ناهار، در سلامت تغذیه دانشآموزان بسیار اهمیت دارد. اگر کودک برای ناهار به خانه برمی‌گردد، حضور حداقل یکی از اعضای خانواده به هنگام صرف این وعده غذایی الزامی است. بعد از استراحت و بازی، مصرف میانوعده عصر و در نهایت شام با تنوع بالا و به اندازه کافی، ضروری است.»
وی با اشاره به اینکه معمولاً در سنین پایین رفتارهای تغذیه‌ای کودکان شکل می‌گیرد، می‌گوید: «آموزش ارائه الگوهای غذایی صحیح درمیان خانواده‌ها و جامعه نقش مهمی در تغذیه سالم کودکان ایفا می‌کند و کودکان به‌تدریج می‌آموزند که باید از مواد غذایی سالم و تازه استفاده کنند. دانشآموزان با توجه به اینکه در سن رشد هستند هر روز باید حداقل یک تخم‌مرغ و یک تا دو لیوان شیر مصرف کنند. اگر هم شیر دوست ندارند، دوغ غلیظ کم‌نمک مصرف کنند تا کلسیم مورد نیاز شان را تأمین کند.»
وی میافزاید: «کودکانی که صبحانه نخورده به مدرسه می‌روند نمی‌توانند یادگیری خوبی داشته باشند. علت اصلی صبحانه نخوردن بچه‌ها این است که والدینشان نیز صبحانه نخورده به سر کار می‌روند. بنابراین خوردن صبحانه در منزل را باید نهادینه کرد. اعضای خانواده باید تصمیم بگیرند که این وعده غذایی مهم را مورد غفلت قرار ندهند. اگر شب‌ها کمی زودتر بخوابند و صبح‌ها زودتر بیدار شوند و کودکان را نیز بیدار کنند بعد از کمی ورزش و نرمش در حیاط یا بالکن یا حتی داخل اتاق به صورت دسته جمعی که میتواند حالت تشویقی برای همه داشته باشد و روحیه مناسبی نیز به همه بدهد دور سفره بنشینند.»
این متخصص تغذیه می‌گوید:«برخی بچه‌های لجباز به مرور زمان بی‌اشتها می‌شوند و تمایلی به خوردن صبحانه ندارند و اگر تلاش‌های پدر و مادر برای تشویق فرزند لجباز به خوردن صبحانه بی‌فایده است، حتماً باید با یک متخصص بیماری‌های کودکان مشورت کنند.»
رحمانی با بیان این مطلب که والدین باید بدانند تغذیه کودکان با وضعیت جسمی و روانی آنان و الگوی غذایی خانواده‌ها ارتباط مستقیمی دارد و خیلی وقت‌ها، مشاجره‌های خانوادگی باعث میشود کودکان بی‌اشتها شوند تأکید می‌کند: «حتی شرایط روانی والدین مانند استرس و اضطراب در بی‌اشتهایی بچه‌ها تأثیر زیادی دارد.»
وی در مورد ویژگی‌های یک صبحانه کامل و مغذی یادآوری می‌کند: «یک صبحانه سالم باید به اندازه کافی مواد فیبری و پروتئین داشته باشد، همچنین می‌توان از حبوبات، تخم‌مرغ آب پز، آب پرتقال، نان گندم، مقداری پنیر و گردو، شیر کم‌چرب یا حتی گوشت کم‌چرب برای تهیه صبحانه سالم استفاده و در کنار آن یک میانوعده کوچک که انرژی روزانه دانش‌آموز را تأمین کند، آماده کرد. گاهی با برخی اقدام‌های ساده می‌توان براحتی بچه‌ها را به خوردن صبحانه تشویق کرد، مثلاً طوری برنامه‌ریزی شود که همه اعضای خانواده با هم صبحانه بخورند تا به دلیل صمیمیت خانوادگی که از دور هم بودن ایجاد میشود، کودک نیز به خوردن صبحانه عادت کند. می‌توان میز صبحانه را با ظرف‌های شاد و رنگی چید تا کودکان به خوردن صبحانه ترغیب شوند. اگر شام بچه‌ها پرحجم و سنگین باشد و دیر خورده شود، اشتهای آنها برای خوردن صبحانه کم خواهد شد».(بیتا مهدوی/ایران)
ادامه مطلب ...
مشکل صبحانه نخوردن دانشآموزان
جام جم سرا: توجیهش این بود که چون میلی به خوردن صبحانه ندارد، برای جلوگیری از بوی بد ِ دهان و معده خالی این راه‌حل را کشف کرده است و جر و بحث درباره این موضوع با پدر و مادرش تمامی نداشت.
از کارشناسان تغذیه بارها شنیده‌ایم که صبحانه مهمترین وعده غذایی است و بر بازدهی و هوشیاری ساعات بعدی اثر مستقیم دارد. اما اگر بچه‌ها از خوردن ِ صبحانه طفره بروند باید چه کار کرد؟ آیا لازم است به هر قیمتی به خوردن وادار شوند؟ منطقی به نظر می‌رسد که در درجه اول دریابید این بی‌میلی از کجا نشأت می‌گیرد. شاید شما همه راه‌ها را امتحان نکرده باشید.
دیروقت و سنگین شام خوردن میتواند سبب بی‌اشتهایی در صبح روز بعد شود. شما می‌توانید رویه خود را تغییر داده و به مدت چند روز وعده‌ای سبک برای شام تهیه کرده و در اول شب میل کنید، به این ترتیب صبح روز بعد زودتر از همیشه گرسنه خواهید شد. البته بروز این علائم ممکن است در افراد گوناگون متفاوت باشد. بنابراین استفاده از غذاهایی نظیر سوپ، ساندویچ‌های کوچک و.. که حجم و کالری کمتری دارند، آن هم در اوایل شب با اختلاف چندساعته تا زمان خواب فرزندتان میتواند روی افزایش میل او به صبحانه در روز بعد مؤثر باشد.
اضطراب دیر رسیدن به مدرسه مساله دیگری است که ممکن است ذهن فرزند شما را اشغال کرده و او را از خوردن صبحانه با خیال راحت منصرف کند. بهتر است تهیه و صرف وعده صبحانه آنقدرها هم زمانبر نباشد. خوردن یک کاسه کوچک شامل سریال و شیر نسبت به نیمرو زمان کمتری می‌طلبد.
ناشتا بودن در صبح، از حجم خوردنی‌ها می‌کاهد. درست مانند وقتی که بعد از یک روز روزه‌داری، در وعده افطار با خوردن چند دانه خرما و یک فنجان چای یا شیر گرم، ممکن است بشدت احساس سیری کنیم. چنانچه فرزند خود را مجبور به زیاده‌روی کنید، ممکن است میل او را به کل از بین ببرید. پرخوری به معنای تأمین مواد مغذی بدن نیست!
ذائقه و سلیقه فرزند خود را شناسایی کنید. ممکن است احساس کردن حجم مواد غذایی در زیر دندان (مانند دانه‌های له نشده گندم و حبوبات در حلیم و آش) برای فرزند شما ناخوشایند باشد. می‌توانید صبحانه را نوشیدنی کنید. کار دشواری نیست کافی است ترکیباتی را که برای سلامتی او لازم است با استفاده از مخلوط‌کن کاملا به هم آمیخته و یک مایع یکنواخت و خوشمزه درست کنید. خوردن ترکیباتی نظیر شیرموز، شیر خرما و... با برشی از کیک با بیسکویت هم خوشمزه است و هم زمان کمتری می‌خواهد.
با رعایت شرایط سنی او گهگاهی برنامه‌ای ترتیب دهید که شب ِ قبل، وعده صبحانه را خودش آماده کند. مثلا درست کردن یک قرص پنکیک (کیک تابه‌ای) آن هم با پودرهای آماده‌ای که امروزه در بیشتر فروشگاه‌های مواد غذایی یافت میشود کار لذت‌بخشی است. تهیه ساندویچ‌های کوچک نان و پنیر و گردو و... ساده‌تر به نظر می‌رسد. در صورتی که از تکراری بودن صبحانه شکایت می‌کند، می‌توانید با استفاده از این ترفند، متنوع کردن این وعده را به‌عهده خودش بگذارید.
مواد ضروری در تغذیه دانشآموزان
داشتن برنامه‌ای مناسب برای تغذیه و ورزش دانشآموزان اهمیت ویژه‌ای دارد. غذایی که ارزش تغذیه‌ای چندانی ندارد نمی‌تواند سبب ارتقای کیفیت زندگی بچه‌ها و نیز افزایش پتانسیل آنها در یادگیری و بازدهی بیشتر شود. ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم را می‌توان از میوه‌ها، سبزیها، گوشت و لبنیات کم‌چرب به‌صورت شیر و پنیر و ماست، تامین کرد که بهره‌مندی بهینه از آنها میتواند از بروز مشکلاتی نظیر اضافه‌وزن، پوکی استخوان و دیابت جلوگیری کند.
کیفیت و کمیت برنامه غذایی بچه‌ها به این بستگی دارد که چه جنسیت و پیشینه ژنتیکی دارند و قد و وزنشان چقدر است. پژوهش‌ها نشان میدهد که تغذیه تاثیر مهمی بر قدرت تفکر و حل مساله ایشان دارد، پس لازم است از عوامل ضروری برای بهترین شرایط سلامت آگاه شویم:
انرژی
دوره‌های رشد با میزان اشتهای بچه‌ها ارتباط مستقیم دارد، به این ترتیب در اوج دوران رشد تمایل بیشتری به خوردن دارند. تامین‌کننده‌های انرژی لازم برای رشد و فعالیت‌های جسمانی شامل کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها هستند. همچنین مغز برای آن که بخوبی فعالیت کند به انرژی احتیاج داشته و از این‌رو تامین گلوکز، امری ضروری محسوب میشود.
پروتئین
بدن برای تولید، نگهداری و بازسازی بافت‌های خود به پروتئین احتیاج دارد. تشویق بچه‌ها به مصرف مواد پروتئینی طی دو یا سه وعده در روز در قالب گوشت، ماهی، مرغ و لبنیات تاثیر مثبتی بر فرآیند رشد آنها دارد.
اسیدهای چرب
کمبود اسیدهای چرب در برنامه غذایی کودکان سبب افت عملکرد مغز شده و ممکن است به صورت اختلال در زمینه تلفظ، نوشتن و روخوانی بروز پیدا کند. اُمگا3 و اُمگا6 دو اسید چرب معروفی هستند که برای سلامت انسان ضروری شناخته شده و در این مواد غذایی یافت می‌شوند: ماهی، صدف دریایی، دانه کتان، شاهدانه، روغن سویا و کانولا، دانه‌ها، کدو تنبل، تخمه آفتابگردان، سبزیجات برگدار و البته گردو.
کلسیم
برای داشتن استخوان‌ها و دندان‌های قوی و سالم‌تر بدن به کلسیم نیاز دارد. شیر و محصولات لبنی سرشار از این ماده هستند. اگر به هر دلیلی فرزند شما از خوردن شیر ساده سر باز می‌زند، می‌توانید شیوه‌های مختلف را امتحان کنید: استفاده از شیر داغ به جای شیر سرد، شیرهای طعم‌دار نظیر شیر کاکائو، شیر عسل، شیر موز و... .
آهن
در فرآیند رشد بدن به افزایش خون احتیاج دارد، بنابراین تامین آهن بسیار ضروری است. گوشت، ماهی، مرغ و نان‌های غنی شده و سریال‌ها بهترین منابع تامین آهن در رژیم غذایی هستند.
بچه‌ها در خورد و خوراک از دیگران تاثیر می‌پذیرند
بسیاری از والدین کیف فرزند خود را از لقمه‌ها، ساندویچ‌ها، میوه‌ها و... پر می‌کنند، ولی بعد از مدرسه، با کمال تعجب مشاهده می‌کنند که این خوراکی‌ها دست نخورده باقی مانده است. زمانی که این ماجرا تکرار میشود با او برخورد می‌کنند. او هم راه‌های متفاوتی برای مقاومت به کار می‌گیرد، مثلا ممکن است خوراکی‌ها را به همکلاسی‌هایش بدهد. شاید هم آنها را دور بریزد، ولی در هر صورت از خوردن امتناع می‌کند. باید به خاطر داشته باشیم که بچه‌ها با بزرگ‌تر شدن، قدرت انتخاب پیدا می‌کنند. آنها دیگر نوزادانی چند ماهه نیستند که شیر مادر تنها راه تغذیه‌شان باشد. تغییر فیزیولوژیکی آنها مانند تکامل دندان‌ها و... گویای این مدعاست. آنها می‌توانند و دوست دارند که در خوردن غذاها انتخابگر باشند، اما چه چیزی روی عادات و گزینش‌های آنها تاثیر می‌گذارد؟ ذائقه و سلیقه خانوادگی، دستپخت مادر یا هر کسی که وظیفه پخت و پز در منزل با اوست، نظر دوستان و هم‌مدرسه‌ای‌ها و بالاخره تبلیغات رسانه‌ای، بخصوص از نوع تلویزیونی که با پخش تصاویر پررنگ و لعاب می‌توانند براحتی کودک را مطیع خود کنند و آنچه میتواند به سلامتی فرزند شما کمک کند، عبارت است از:
ـ اصلاح یک رفتار غذایی در خانواده به مرور زمان: گاهی خوردن صبحانه یا استفاده از میوه و سبزیجات و... اصولا جزو سبک زندگی برخی از خانواده‌ها نیست. البته یکشبه هم نمی‌شود متحول شد. پس لازم است با در نظر گرفتن دلبخواهی‌ها به سمت برنامه غذایی سالم‌تر حرکت کنید.
ـ به کار بردن خلاقیت در تهیه و تزئین غذا: صِرف کنار هم قرار دادن تعدادی مواد مغذی، آنقدرها اشتهابرانگیز نیست. تغییر در نحوه برش، تزئین و حتی انتخاب ظرف مناسب برای غذا هم اهمیت دارد.
ـ بیان جاذبه‌ها و دافعه‌ها: لازم است درباره فواید خوراکی‌های سالم و تاثیر آن بر فرآیند رشد و یادگیری به فرزند خود آگاهی بدهید و از سوی دیگر او را نسبت به مضرات خوراکی‌هایی که هزینه تبلیغاتشان صرف به خطر افتادن سلامت فرزندتان میشود، مطلع کرده و استفاده از آنها را محدودتر کنید. (ضمیمه چاردیواری)
فاطمه عمانی
منبع:en.wikipedia.org/wiki
ادامه مطلب ...
تقویت تمرکز در دانشآموزان
عواملی که تمرکز را از بین می‌برند عبارت است از:
عوامل درونی: این عوامل مربوط به مشکلات جسمی و روحی است که دانش‌آموز درگیر آن است و ابتدا باید مطمئن شویم فرزند ما از لحاظ روحی و جسمی با مشکل روبه‌رو نشده است و اگر این مساله وجود داشته باشد قبل از اقدام به تمرینات تمرکز لازم است به حذف عوامل درونی بپردازیم.
عوامل بیرونی: شامل شرایط محیط و مطالعه میشود. نور و دما، محرک‌های مزاحم محیطی مانند سروصدا و تلویزیون، شلوغی و رفت و آمد دیگران، وجود تصاویر و اشیای متنوع در محیط، لوازم‌التحریر نامناسب و نداشتن برنامه زمانی مشخص جزو عواملی است که میتواند براحتی تمرکز فرد را با مشکل روبه‌رو کند.
علاوه بر حذف عوامل درونی و فراهم کردن شرایط محیطی مناسب لازم است تمریناتی برای بهبود تمرکز به افراد داده شود. این تمرینات میتواند برای شما اثربخش باشد و بویژه برای دانشآموزانی که با درک ریاضی مشکل دارند، مفید است:
1ـ در یک اتاق روی یک صندلی بنشینید و روی یک شیء مانند کتاب تمرکز کنید و به مدت 30 ثانیه به آن کتاب نگاه کنید و سپس چشمان خود را ببندید و سعی کنید به کمک ذهن خود کتاب را به همان صورتی که دیده بودید، تجسم کنید. سپس به مدت 30 ثانیه به کتاب نگاه کنید و این بار سعی کنید تمام جزئیات آن را به خاطر بسپارید و دوباره چشمانتان را ببندید و آنقدر این تمرین را تکرار کنید تا بتوانید کتاب را به طور کامل و با تمام جزئیات در ذهن خود تجسم کنید. این تمرین را می‌توانید با اشیای دیگری مانند تابلوی نقاشی، گلدان یا یک ردیف کتاب از قفسه کتابخانه انجام دهید.
2ـ روی کاغذ یک جمع عدد دورقمی بنویسید و به آن نگاه کنید و نیاز ندارد به صورت ذهنی جمع کنید، بلکه فقط اعداد را به خاطر بسپارید و چشمانتان را ببندید و اعداد را به خاطر بیاورید. همین کار را با انجام یک ضرب عدد سه رقمی در سه رقمی انجام دهید.
3ـ چشمانتان را ببندید و یک صفحه خالی و یک محاسبه ریاضی را تصور کنید و روی آن بنویسید و به جواب برسید.
4ـ تمرین اول را در حالتی انجام دهید که کمی سروصدای محیطی وجود دارد. می‌توانید تلویزیون را روشن کنید و این تمرین را انجام دهید.
5ـ در یک اتاق تاریک در فاصله دو متری یک شمع روشن کنید و در حالت راحت بنشینید و به مدت 60 ثانیه مستقیم به شعله شمع نگاه کنید. سپس چشم خود را ببندید و بدون اینکه فشاری به چشم خود وارد یا اخم کنید بکوشید که شعله شمع را تصور کنید.
این تمرینات میتواند سه هفته متوالی اجرا شود.
دکتر مهرنوش دارینی - روان‌شناس و مشاور
ادامه مطلب ...
خوراکی‌های مناسب برای زنگ تفریح دانشآموزان
جام جم سرا: دکتر یحیی پاسدار افزود: والدین تا حد امکان از دادن ساندویچ سوسیس، کالباس، همبرگر و فلافل به دانشآموزان خودداری کنند، مگر در مواردی که نسبت به سالم بودن آن اطمینان داشته باشند.
این متخصص تغذیه گفت: در کنار ساندویچ، میوه‌ها نیز باید در تغذیه زنگ تفریح دانشآموزان لحاظ شود و بهتر است این میوه‌ها به صورت خرد شده باشد تا میل و رغبت دانشآموزان برای مصرف آن را افزایش دهد. میوه‌هایی مانند سیب، هلو، شلیل، گلابی، موز و انگور برای کودکان بسیار انرژی‌زا هستند. در مورد نوشیدنی مناسب برای دانشآموزان در مدرسه نیز باید گفت، والدین حتما شیر را برای دانشآموزان تهیه کرده و سعی کنند به جای آبمیوه‌هایی که از اسانس در تولید آنها استفاده شده، آبمیوه طبیعی به فرزندان خود بدهند.
پاسدار اضافه کرد: مصرف چیپس و پفک به دلیل وجود اسیدهای چرب ترانس که ریسک ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش میدهد، برای دانشآموزان زیان‌آور است. والدین باید دانشآموزان را نسبت به مضرات استفاده از این نوع مواد خوراکی آگاه کنند. نباید به بوفه مدارس به شکل یک واحد درآمدزا نگاه شود، بلکه این واحد باید به‌عنوان یک واحد کمک تغذیه برای دانشآموزان عمل کرده و مواد مغذی موردنیاز برای سلامت دانشآموزان را فراهم کند.
ادامه مطلب ...
پرداخت کامل دیه به ۱۰ تن از دانشآموزان شین‌آبادی
جام جم سرا: حسین احمدی‌نیاز، وکیل دانشآموزان شین‌آبادی در پاسخ به این پرسش که آیا کار حقوقی برای پرداخت دیه دانشآموزان شین‌آبادی به اتمام رسیده، اظهار داشت: سند نهایی ابلاغ پرداخت ۱۰۰ درصد دیه و ارش دانشآموزان شین‌آبادی با استدلال فقهی و قانونی که داشتیم، انجام شد.
وی افزود: اکنون هشت نفر از دانشآموزان حادثه دیده به همراه خانواده دو نفر از فوت شدگان می‌توانند ۱۰۰ درصد دیه را دریافت کنند، اما امکان پرداخت ۱۰۰ درصدی به ۱۸ نفر حادثه دیده که قبلاً رضایت داده‌اند و نصف دیه را دریافت کردند، وجود ندارد. آن رضایتی که قبلاً خانواده ۱۸ دانش‌آموز شین‌آبادی امضا کردند خلاف قانون بود و دادخواست ابطال آن را در ارومیه تقدیم دادگاه می‌کنیم.
وکیل دانشآموزان شین‌آبادی با اشاره به متن قانون در این خصوص گفت: بر اساس ماده ۵۶۰ از قانون جدید مجازات اسلامی هرگاه دیه زن مازاد بر ثلث دیه مرد باشد، نصف میشود؛ در ماده ۵۶۲ قانون هم آمده است که ارش بین زن و مرد مساوی است و در ارش نباید این تفاضل صورت گیرد.
وی اضافه کرد: در تبصره ذیل ماده ۵۶۰ گفته شده مازادی که کسر شده است از طرف دیگر پرداخت شود، یعنی از صندوق تأمین خسارات باید ۱۰۰ درصد پرداخت شود. با در نظر گرفتن اصل بیستم قانون اساسی، با این توجیه فقهی و قانونی شرکت بیمه ایران که خیلی هم در این باره کمک کرد، موافقت کرد تا ۱۰۰ درصد دیه ۱۰ نفر از این دانشآموزان را پرداخت کند، اما برای ۱۸ نفر دیگر ابتدا باید بر اساس دادخواست ابطال رضایت آنها انجام شود تا ۱۰۰ درصد دیه به آنها هم تعلق گیرد. (فارس)
ادامه مطلب ...
هشدار وزارت بهداشت درباره افزایش چاقی در دانشآموزان
جام جم سرا: به گفته دکتر علی‌اکبر سیاری حدود ۱۵ درصد دانش آموزان کشور دچار اضافه وزن و چاقی‌اند و متاسفانه این روند رو به افزایش است. از طرف دیگر با مشکل کم تحرکی نیز روبرو هستیم. به طوری که تنها حدود ۵۶ درصد دانشآموزان از برنامه ورزشی مدارس استفاده می‌کنند.
وی افزود: از آنجا که عوامل خطری که منجر به مرگ زودرس می‌شوند از دوران کودکی مشکل‌ساز می‌شوند، بنابراین لازم است بتوانیم با همکاری وزارت آموزش و پرورش بر روی عوامل خطر سلامت دانشآموزان بویژه کم تحرکی، تغذیه ناسالم، مصرف دخانیات و اضافه و وزن چاقی کار کرده و از افزایش آن جلوگیری کنیم.
سیاری ادامه داد: در آموزش و پرورش برنامه خوبی برای سیستم ورزشی وجود دارد و با توجه به وجود پایگاه‌های تغذیه‌ای در مدارس می‌توان روی مبحث غذای سالم نیز اقدامات اصلاحی را انجام داد.
وی به معاینات و سنجش سلامت دانش آموزان اشاره کرد و گفت: دانشآموزان سالانه در سه سطح معاینه می‌شوند؛ بدو ورود به مدرسه که از لحاظ سلامت جسمی، روانی و آمادگی تحصیلی مورد بررسی قرار می‌گیرند و همچنین غربالگری‌هایی که در مقطع راهنمایی و دبیرستان انجام میشود و در نیاز دانش آموز مربوطه به سطوح بالا‌تر ارجاع داده میشود. در مجموع به دنبال انجام این اقدامات پرونده سلامت ویژه دانش آموزان تشکیل می‌دهیم و نهایتا هر دانش آموز زمان فارغ‌التحصیلی از دبیرستان از کارت سلامت برخوردار خواهد بود.
سیاری به تفاهم‌نامه وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش جهت اصلاح بوفه‌های مدارس و اقلام توزیعی در این بوفه‌ها اشاره کرد و افزود: دستورالعمل اجرایی پایگاه‌های تغذیه‌ای سالم به امضای وزاری بهداشت و آموزش و پرورش رسیده و اقلام مجاز و غیرمجاز جهت عرضه در بوفه مدارس مشخص شده است.
وی گفت: مواد غذایی که در بوفه‌ها توصیه می‌کنیم موادی هستند که تحت عنوان غذای سالم نیاز کالری کودکان را تامین کرده، کم نمک و کم چربی هستند. بر اساس این دستورالعمل هفت نوع موادغذایی جهت عرضه در بوفه‌های مدارس مشخص شده است. به عنوان مثال خشکبار شامل توت، انجیر، انواع برگه‌ها، شیر و فرآورده‌های لبنی کم چرب و بویژه شیرهای غنی شده با ویتامین دی و کلسیم، دوغ بدون گاز، آب معدنی و بهداشتی، انواع میوه مانند سیب و نارنگی، بیسکویت بدون کرم، لقمه سالم مانند نان و پنیر و گوجه و نان و تخم، غذاهای پختی شامل انواع لوبیا و عدسی کم نمک و کم چرب مجاز و انواع سوسیس و کالباس، نوشابه‌های گازدار و... غیرمجاز است. (ایسنا)
ادامه مطلب ...
تنبیه بدنی دانشآموزان بندر گناوه با لوله پولیکا [+عکس]
جام جم سرا: در یکی از مدارس گناوه وقتی معلم در کلاس حاضر میشود تا ارزشیابی را از دانش آموزان صورت دهد، متوجه میشود که اغلب آنان در وضعیت مطلوب درسی قرار ندارند. به همین دلیل معلم –که مدیر مدرسه نیز است- همه دانش آموزان آن کلاس را به حیاط مدرسه می‌برد و تک به تک آنان را تنبیه بدنی می‌کند. در پی این تنبیه حال یکی از دانش آموزان بشدت رو به وخامت می‌رود، طوری که اثرات آن روی دستهای وی روز به روز نمایان‌تر میشود.
طبق گفته یک منبع آگاه در گناوه، بعد از این حرکت ناپسند، دانش آموزان توسط معاون مدرسه در رابطه با مسئلهٔ پیش آمده مورد تهدید قرار می‌گیرند و در نتیجه این دانش آموز ۱۵ ساله تا سه روز هیچ حرفی در رابطه با این ماجرا نمی‌زند!
در پی اطلاع از وقوع اتفاق مزبور، مدیر آموزش و پرورش شهرستان گناوه، مدیرکل آموزش وپرورش استان و معاون و مشاور اداره کل به گناوه آمدند تا از نزدیک در جریان وضعیت دانش آموز و حادثه مزبور قرار بگیرند.
اعضای خانواده این دانش آموز از حضور مسئولان آموزش و پرورش تشکر و قدردانی کردند و اعلام نمودند که ما تا این لحظه هیچ گونه شکایتی نکرده‌ایم و در حال حاضر تنها سلامت و بهبودی فرزندمان برای ما مهم است.
طبق تایید پزشک معالج، عفونت دست ناشی از ضربه لوله پولیکا بر دستان دانش آموز و در نتیجه قطع شدن رگ دست وی است. پزشک معالج این دانش آموز گزارشی از روند درمان ارائه کرد و از وضعیت عمومی این نوجوان اعلام رضایت نموده است.
همچنین در پی این اقدام نامتعارف و غیر قانونی، جمعی از فرهنگیان در نامه‌ای از مدیرکل آموزش پرورش استان بوشهر بدون اظهار نظر در مورد این حرکت مدیر خاطی، خواستار نرمش در برخورد با وی گردیده و برای دانش آموز مضروب آرزوی سلامتی کرده‌اند! لازم به ذکر است که یکی از معاونان آموزش و پرورش گناوه پیگیر جمع آوری این نامه شده و خود آن نامه را در فضای مجازی منتشر کرده است. به همین دلیل برخی از رسانه‌ها به اشتباه از آن به عنوان اطلاعیه آموزش پرورش یاد کرده‌اند در صورتی که این نامه هیچ رسمیتی ندارد.
این اتفاق واکنش‌ها و نظرات متفاوتی را به دنبال داشت و برخی فرهنگیان در فضای مجازی به بحث راجع به آن پرداختند. عده‌ای عنوان می‌کنند که تنبیه در هر صورت راهکار مناسب برای آموزش نیست و دستهای دیگر نظر بر این داشتند که دانش آموز سالاری در حال رواج است و باید به هر نحوی از آن جلوگیری شود. (نقل با تلخیص از جوان ایرانی)
ادامه مطلب ...