اولین دوره آموزشی کسب‌وکار فرهنگی برای دانشجویان نمونه دانشگاه آزاد اسلامی

[ad_1]

اولین دوره آموزشی کسب و کار فرهنگی ویژه دانشجویان نمونه دانشگاه آزاد اسلامی، از شنبه ۱۳ آذر در واحد کرمان آغاز شده است و تا سه‌شنبه ۱۶ آذر ادامه دارد

مستوره عزت زاده معاون اداره کل امور دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در اولین روز این دوره آموزشی اظهار کرد: « با توجه به انتخاب و معرفی دانشجویان نمونه دانشگاه آزاد اسلامی برای اولین بار در سال ۹۵ و شناسایی قابلیت ها و توانمندی های آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و شئونات دانشجویی این افراد ، معاونت فرهنگی و دانشجویی دانشگاه با هدف شناسایی ، حمایت و هدایت دانشجویان توانمند و خلاق فرهنگی،اقدام به برگزاری اولین دوره آموزشی کسب و کار فرهنگی نموده است.»

وی با تشریح اهداف دانشگاه آزاد اسلامی در دوره ریاست جدید این دانشگاه برای  شناسایی، پرورش و حمایت  ایده های خلاق و نوآور گفت:« در این دوره، طی ۵۴ ساعت آموزشی، ایده های فرهنگی دانشجویان نمونه  کشوری تا زمان تاسیس شرکت شبیه سازی شده و بابهره گیری از اساتید کارآفرینی و صاحبان شرکت های دانش بنیان،رقبا، بازارسازی، مشتری، نیاز سنجی برای جذب مشتری و توانمندی ها و نقاط ضعف شناسایی شده و علاقمندان در بستر کسب و کار قرار می گیرند و این آمادگی برای شرکت کنندگان ایجاد می شود تا قبل از ورود به بازار کار در زمینه صنعت فرهنگی و اقتصاد فرهنگی آشنایی پیدا کنند.»

عزت زاده برگزاری دوره های آموزشی کسب و کاروحمایت از افراد خلاق و ایده های نورا گامی بزرگ برای ایجاد شرکت های دانش بنیان و کاربردی کردن ایده ها دانست و اظهار کرد:«دوره های آموزشی استارت آپ یا کسب و کار در جهان کمتر از یک دهه و در کشور ما از سال ۹۱ برگزار می شودو دانشگاه آزاد اسلامی نیز به عنوان تسهیل گر و حامی اشتغال دانشجویان به این میدان وارد شدتا با برگزاری این دوره ها ی آموزشی و شناسایی ایده های جدید، از آنها  بعنوان ایده های برتردر جهت درآمد زایی  و تبدیل به شرکت های اقتصادی و سرمایه گذاری دانش بنیان فرهنگی  حمایت کند.»

وی با اشاره به نامگذاری این کارگاه ها با عنوان از ایده تا عمل خاطرنشان کرد:«ایده ای میتواند مفید و موثر واقع شود که  جدید و ناب بوده و در نهایت تبدیل به یک شرکت و یا تجارت شود و دانشجویان ما  با شرکت در کارگاه های این دوره آموزشی ، فضاهای داخلی و بیرونی یک واحد اقتصادی خلاق را مشاهده می کنند.

این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به کسب مقام های برتر پژوهشی، فرهنگی و علمی توسط دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی، عنوان کرد:« در ارزیابی دانشجویان نمونه ، دانشجویانی که در طول دوره تحصیل خود در حوزه های پژوهشی، آموزشی، دانشجویی، فرهنگی و شئونات دانشجویی دارای رتبه بودند در سه سطح واحدی، استانی و کشوری با هم به رقابت پرداخته وبعنوان دانشجوی برتر انتخاب شدند.»

این مقام مسئول ادامه داد: «امسال برای نخستین بار یازده دانشجوی نمونه در سطح کشوری داشتیم که از این تعداد  پنج نفر از مقطع دکتری، پنج نفر از مقطع کارشناسی و یک نفر از مقطع کاردانی به عنوان دانشجویان نمونه انتخاب شدند.»

معاون فرهنگی سابق واحد تهران غرب افزود: «در این دوره آموزشی یازده نفر از دانشجویان برگزیده و منتخب دانشگاه آزاد اسلامی در سطح کشوری حضور دارند و مابقی شرکت کنندگان  دانشجویان نمونه و منتخب استان ها هستند.»

وی تاکید کرد: دانشجویانی که در رشته های علوم انسانی نیستند اما دارای ایده های جدید و پویا هستند می توانند در شرکت های دانش بنیان فرهنگی فعالیت داشته باشند.

دوره آموزشی کسب و کار فرهنگی برای اولین مرتبه در دانشگاه آزاد اسلامی و به میزبانی واحد کرمان از سیزدهم لغایت شانزدهم آذر ماه  و با حضور دانشجویان  نمونه کشوری در حال برگزاری است.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرماندر نشست شورای تخصصی دانشجویی و فرهنگی استان کرمان طه هاشمی اجلاس دانشگاه آزاد پرتال دانشگاهی کشور نتایج کارشناسی ارشد نتایج ارشد دفترچه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد امریه سربازی حذف کنکور کاردانی ، کاردانی به کارشناسی و کنکور …کنکور کاردانی دانشگاه آزاد کنکور کاردانی به کارشناسی دانشگاه آزاد کنکور کارشناسی دکتر جلالی دانشگاه علم و صنعت ایران پژوهشکده … زمینه‌های تخصصی آموزشی و تحقیقاتی کنترل کلاسیک، کنترل مدرن، کنترل بهینه، کنترل پایگاه مقالات علمی مدیریتبا سلام خدمت مخاطبین فرهیخته پایگاه مقالات علمی مدیریت این پایگاه حاصل فعالیت های نمونه سوالات جزوات دکتری دکترا جزوه دکتری …نمونه سوالات آزمون ارشد و دکتری و منابع دکترا دکتری دانشگاه سراسری و آزاد اسلامی همایش های مدیریت همایش ها ، کنفرانس ها و سمینار هااولین کنفرانس بین المللی و سومین کنفرانس ملی مدیریت ساخت و پروژه تا بهمن ماه همایش های اجتماعی و اقتصادی همایش ها ، کنفرانس ها …همایش بین المللی افق های نوین در علوم تربیتی ، روانشناسی و آسیب های اجتماعی دی ماه روش تحقیقموضوع روش تحقیق بررسی نمایش خلاق در پرورش جسم و روان کودکان پیش از دبستان موضوع تکلیف مرودشت آنلاینمرودشت نماگزارشی از وضعیت بیمارستان مرودشت و ماجراهایش گزارش مرودشت آنلاین از وضعیت مسکن مهر دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان در نشست شورای تخصصی دانشجویی و فرهنگی استان کرمان طه هاشمی اجلاس دانشگاه آزاد اسلامی پرتال دانشگاهی کشور نتایج کارشناسی ارشد نتایج ارشد دفترچه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد امریه سربازی استخدام حذف کنکور کاردانی ، کاردانی به کارشناسی و کنکور کارشناسی کنکور کاردانی دانشگاه آزاد کنکور کاردانی به کارشناسی دانشگاه آزاد کنکور کارشناسی دکتر جلالی دانشگاه علم و صنعت ایران پژوهشکده الکترونیک زمینه‌های تخصصی آموزشی و تحقیقاتی کنترل کلاسیک، کنترل مدرن، کنترل بهینه، کنترل مقاوم نمونه سوالات جزوات دکتری دکترا جزوه دکتری آموزش زبان نمونه سوالات آزمون ارشد و دکتری و منابع دکترا دکتری دانشگاه سراسری و آزاد اسلامی پایگاه مقالات علمی مدیریت با سلام خدمت مخاطبین فرهیخته پایگاه مقالات علمی مدیریت این پایگاه حاصل فعالیت های علمی همایش های مدیریت همایش ها ، کنفرانس ها و سمینار ها اولین کنفرانس بین المللی و سومین کنفرانس ملی مدیریت ساخت و پروژه تا بهمن ماه همایش های اجتماعی و اقتصادی همایش ها ، کنفرانس ها و سمینار ها همایش بین المللی افق های نوین در علوم تربیتی ، روانشناسی و آسیب های اجتماعی دی ماه روش تحقیق موضوع روش تحقیق بررسی نمایش خلاق در پرورش جسم و روان کودکان پیش از دبستان موضوع تکلیف جدید مرودشت آنلاینمرودشت نما گزارشی از وضعیت بیمارستان مرودشت و ماجراهایش گزارش مرودشت آنلاین از وضعیت مسکن مهر مرودشت

دهمین دوره ارزیابی و انتخاب نمایندگان ایران برای مسابقات قرآن

[ad_1]

تبیان به نقل از گزارش  خبرگزاری مهر، حجت الاسلام سید مصطفی حسینی، رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه در گفت وگویی  از برگزاری دوره ارزیابی و انتخاب نمایندگان جمهوری اسلامی ایران خبر داد و گفت : این دوره با حضور ۳۸ نفر از قاریان و حافظان رتبه های ممتاز و عالی مسابقات سراسری قرآن کریم در بخش بزرگسالان و رتبه های برتر دانش آموزی برگزار می شود.  

حجت الاسلام سید مصطفی حسینی با اشاره به اهداف برگزاری این دوره افزود: با توجه به اجرای سطح بندی رتبه های مسابقات و ضرورت انتخاب شایسته ترین افراد جهت مسابقات بین المللی کشورهای اسلامی، این دوره با هدف انتخاب نفرات برگزیده طی فرایند ارزیابی مشخص شده و بر اساس معیارها و ملاک های مسابقات بین المللی کشورها برگزار می شود.

دبیر ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن کریم کشور گفت: این دوره به مدت سه روز از چهار شنبه ۱۷ تا ۱۹ آذرماه در مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه برگزار می شود.

---

منبع:
خبرگزاری مهر

افتخار آفرینی حافظ کل مهد قرآن قزوین در مسابقات قرآن جهاد کشاورزی

شرکت 700 دانش آموز در مسابقات قرآن اروندکنار

قاریان فینالیست مسابقات سراسری قرآن معرفی شدند

اسامی راه یافتگان به مرحله نهایی مسابقات معارف قرآن کریم خواهران

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
عصر ایران جشنواره سینماحقیقت را می توان ویترین سینمای مستند ایران دانست که عصاره و حاصل تلاش موتور جستجوی قطره نوع خودرو قیمت کارخانه قیمت بازار تیپ خبرگزاری فارس صفحه اصلی تازه ترین اخبار ورزشی، حوادث، سیاسی و اقتصادی ایران، افغانستان، آسیای مرکزی و سایر اخبار سیاسی روزهای بروجردوی اظهار کرد پیگیری های لازم برای تهیه و خرید این نردبان توسط سازمان آتش نشانی و پایگاه خبری جماران امام خمینی انقلاب اسلامیبازیکن ایرانی‌الاصل تیم اوسترسوند سوئد می‌دانم که تیم ملی ایران مرا می‌خواهدقرآن سایت موسسه فرهنگی و اطلاع شیطان کارش همین است روی هر آنچه گنداب و تعفن است، روکش قرمز و سبز و آبی می کشد و با رادیو قرآن سی و چهارمین دوره مسابقات قرآن ، عترت و نماز دانش آموزان کشور سی و سومین دوره مسابقات پول نیوز مانند بسیار از پروژه های قبلی منصوری، این بار هم رنگ مشکی برای پروژه انتخاب شده استتست آزمونتست آزمون سایت مخصوص فرهنگیان ، دانشجویان ، اساتید و دانشگاه ، بازنشستگان و آموزش و فضیلت و خواص سوره ضحی ضحی نود و سومین سوره قرآن کریم است که مکی و آیه دارد امام صادق علیه السلام در فضیلت عصر ایران جشنواره سینماحقیقت را می توان ویترین سینمای مستند ایران دانست که عصاره و حاصل تلاش رادیو قرآن سی و چهارمین دوره مسابقات قرآن ، عترت و نماز دانش آموزان کشور سی و سومین دوره مسابقات دانش خبرگزاری فارس صفحه اصلی تازه ترین اخبار ورزشی، حوادث، سیاسی و اقتصادی ایران، افغانستان، آسیای مرکزی و سایر مناطق موتور جستجوی قطره نوع خودرو قیمت کارخانه قیمت بازار تیپ دوگانه سوز اخبار سیاسی روزهای بروجرد وی اظهار کرد پیگیری های لازم برای تهیه و خرید این نردبان توسط سازمان آتش نشانی و شهرداری فضیلت و خواص سوره ضحی آثار و برکات سوره برای بیاد آوردن امر فراموش شده اگر سوره «ضحی» را برای یک امر فراموش شده پول نیوز مانند بسیار از پروژه های قبلی منصوری، این بار هم رنگ مشکی برای پروژه انتخاب شده است قرآن سایت موسسه فرهنگی و اطلاع شیطان کارش همین است روی هر آنچه گنداب و تعفن است، روکش قرمز و سبز و آبی می کشد و با هزار ادا و دانشگاه آزاد اسلامی توسط دکترخلیل علی محمدزاده و در همایش مادران، پرچمداران جنگ نرم مطرح شد اگر مادر پرچمدار اخبار امروز باشگاه خبرنگاران اخبار،آخرین خبرها،خبر فوری کدام یک از اسباب بازی های متصل به اینترنت از شما جاسوسی می کنند؟ طرح ملی جنگلانه در یاسوج

خانه تاریخی شترگلو؛ اثر معماری متعلق به اواخر دوره قاجار

[ad_1]

تاریخ انتشار : یکشنبه ۷ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۱۶:۲۸

متن  گزارش تصویری

خانه تاریخی شترگلو؛ اثر معماری متعلق به اواخر دوره قاجار

کد خبر : 110967

منبع : خبرگزاری ایرنا

برچسب ها : خانه تاریخی، شترگلو، دوره قاجار

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
شناخت ایران ایرانگردی مکانهای دیدنی ایرانمحدوده ایران از نظر طبیعی در قسمت شمال به رود اترک، دریای خزر و رود ارس، از شرق به کوه شناخت ایران ایرانگردی مکانهای دیدنی ایران محدوده ایران از نظر طبیعی در قسمت شمال به رود اترک، دریای خزر و رود ارس، از شرق به کوه‌های

دوره طلایی نانو برگزار می شود

[ad_1]

پنجمین کنفرانس علمی ودوره طلایی نانو با حمایت شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری 4و 5 آذرماه سال جاری با حضوردانشمندان کشور درعرصه نانوفناوری برگزار می شود.

به گزارش روزچهارشنبه گروه علمی ایرنا ازروابط عمومی معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری؛این کنفرانس و دوره علمی، با هدف بررسی و تبادل آخرین یافته‌های علمی، پژوهشی و تحقیقاتی در زمینه‌های مختلف از جمله مفاهیم پایه، روش‌های ساخت وسنتز نانومواد، روش‌های شناسایی و آنالیز نانوساختارها، تجاری‌سازی و ثبت پتنت با پنل اختصاصی روش‌های نوین دارورسانی هدفمند با حضور دانشمندان برجسته کشور در حوزه‌های مختلف شیمی، بیوتکنولوژی، داروسازی و مهندسی پزشکی برگزار می‌شود.
در روزهای برگزاری کنفرانس، نمایشگاه جانبی از ارایه آخرین دستاوردهای شرکت‌های فعال در زمینه فناوری نانو در محل برگزاری این کنفرانس برپا است.
پنجمین کنفرانس علمی و دوره طلایی نانو،با حمایت شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری، همکاری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران و به همت انستیتو پاستور ایران برگزار می‌شود.

دریافت کننده: منیر ابراهیمی زاده

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
نانو فناوری قوانین نانوداروهای پیچیده یکسان سازی می شود پیش بینی شده که کنفرانسی با موضوع بررسی انجمن نانو فناوری صفحه نخستانجمن نانو فناوری پزشکی ایران اخیرا پژوهشی درمورد طراحی و ساخت نانوذرات پلیمری دانشگاه آزاد اسلامی در ششمین آیین اعطای تندیس ملی فداکاری دانشجویان ایران از دانشجوی پزشکی دانشگاه آزاد دوره آموزشی تست های غیرمخرب و بازرسی جوش …پنل آموزش رزرو دوره های آموزشی لیست دوره های آموزشی روش های پرداخت و شماره حساب هاصفحه ی اصلی سایتاز نانو تیتانیم دی اکسید برای تضعیف نور یا به عنوان کاتالیزور استفاده می کنندپول نیوز این قیمت، خود توجیه کننده صعود تومانی نرخ مبادلاتی دلار در لایحه بودجه است، نرخی صفحه نخست اداره کل آموزش و پرورش استان یزدافتتاح نخستین کانون خیرساز فرهنگی و تربیتی استان یزد مراسم افتتاحیه اولین دوره عصر خودرو چند نفر در صنعت خودرو ایران کار می‌کنند؟خودروسازان دولتی، فربه از مازاد نیرو چند نفر در صنعت خودرو ایران کار می‌کنند؟ عصر شیوه‌نامه ثبت‌نام مدارس شاهد ابلاغ شدآغاز ثبت نام جاماندگان آزمون ارشد پزشکی از بهمن آغاز ثبت نام آزمون سراسری از امروزخبرگزاری ایسنا اخبار،آخرین خبرها،خبر فوریخبرگزاری ایسنا خوزستانخبرگزاری ایسنا گیلانخبرگزاری ایسنا خراسان رضویخبرگزاری نانو فناوری قوانین نانوداروهای پیچیده یکسان سازی می شود پیش بینی شده که کنفرانسی با موضوع بررسی چالش انجمن نانو فناوری صفحه نخست انجمن نانو فناوری پزشکی ایران اخیرا پژوهشی درمورد طراحی و ساخت نانوذرات پلیمری با دانشگاه آزاد اسلامی در ششمین آیین اعطای تندیس ملی فداکاری دانشجویان ایران از دانشجوی پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی دوره آموزشی تست های غیرمخرب و بازرسی جوش پاییز پنل آموزش رزرو دوره های آموزشی لیست دوره های آموزشی روش های پرداخت و شماره حساب ها صفحه ی اصلی سایت از نانو تیتانیم دی اکسید برای تضعیف نور یا به عنوان کاتالیزور استفاده می کنند پول نیوز دلار تومانی؛ زمینه‌ساز تصویب نرخ تسعیر بودجه بازده نیروگاهی در ایران؛ کمتر از ٣٦ درصد ایمنی، بهداشت و محیط زیست حمیدرضا چزانی شیوه‌نامه ثبت‌نام مدارس شاهد ابلاغ شد به گزارش فارس ، به منظور برنامه‌ریزی، هماهنگی، نظارت و پی‌گیری در امور ثبت‌نام مدارس شاهد نازنین عروسک زشت بچه هاامروز تولد عزیز ترین آدم زندگیمه تولدش مبارک خدایا همیشه کمکش کن امیدوارم به

جنایت‌های وهابیت تکفیری در کربلا و نجف با تأکید بر دوره اول

[ad_1]

چکیده

وهابیان برای دست یافتن به جایگاه فرماندهی در اسلام و تملک حرم مکه و مدینه، نیاز شدیدی به پشتوانه مالی داشتند. آن‌ها عراق و عتبات مقدسه را بهترین مکان برای به دست آوردن ثروت تشخیص دادند، زیرا شاهان شیعه ایرانی، خصوصاً نادرشاه افشار به این مکان‌ها بسیار توجه داشتند و در آن‌ها سرمایه‌گذاری فراوان می‌کردند. بنابراین، با تکیه بر حکمی که از «محمد بن عبدالوهاب» برای تخریب اماکن مقدسه در دست داشتند، حمله به نجف و کربلا و غارتگری این مکان‌ها را در پیش گرفتند که در کربلا، علاوه بر هتک حرمت حرم سبط پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)، به غارت اموال حرم و مردم شهر و هتک ناموس زنان و کشتارهای وحشیانه‌ای روی آوردند. آنان در حمله به نجف اشرف - با وجود حمله‌های متعدد به این شهر - کاری از پیش نبردند. در مقاله حاضر، به شرح جنایت‌های وهابیان در این دو شهر مقدس مسلمانان جهان پرداخته می‌شود.

مقدمه

سعودیان وهابی، در پایان مراسم حج در سال 1214 ق، با توجه به درگیری‌هایی که دامن‌گیر دولت عثمانی شده و قدرت آنان را تضعیف کرده بود، به فکر افتادند که مسیر فتوحات خود را به خارج از شبه جزیره عربستان گسترش دهند. آن‌ها در این مسیر، عراق را بهترین مکان برای تهاجم‌ها و غارتگری خود یافتند، زیرا در این کشور، عتباتی سرشار از طلاها و اموال گوناگون وجود داشت. عتبات مقدس عراق، علاوه بر کمک‌های فراوان مردمی، ثروت‌های زیادی نیز داشت که از عهد نادرشاه جهت ساخت و نگه‌داری این مکان‌ها و طلااندازی گنبد، مناره‌ها و ایوان‌ها هزینه شده بود (2) و در دوره پس از او نیز، هدایای گران‌بهای شاهان زندیه (3) و قاجار (4) به این مکان‌ها تعلق یافته بود. این ثروت‌ها توجه سعودیان وهابی را به این مکان‌های مقدس جلب کرد تا با غارت آن‌ها، پایه‌های نوپای حکومت خود را قدرت بخشند. بدین ترتیب، یکی از مورخان مدافع وهابیت نیز در شرح علل حمله وهابیت به عتبات مقدسه (کربلا) نقل کرده است:
سعود بن عبدالعزیز می‌خواست که با به چنگ آوردن اموال عتبات عراق (کربلا)، سپاهش را تقویت کند تا بتواند مالک حرم مکه و مدینه هم بشود و حکومت خود را بدین وسیله در جهان اسلام گسترش دهد. (5)
از جنبه دیگر، انهدام گنبد و بارگاه «تربت حسینی» و «علوی» هم احساسات مذهبی شاخه وهابی این مجموعه را تسکین می‌داد. (6) آنان که توانسته بودند با تکیه به آموزه‌های شیخ محمد بن عبدالوهاب، برای حمله به بقاع شریف و تخری ابینه آن‌ها، چه در کربلا و نجف و چه در مکه و مدینه، مجور شرعی به دست آورند (7)، تهاجم‌های خود را به عراق و خصوصاً شهرهای کربلا و نجف آغاز کردند و هر چند در نجف اشرف به توفیقی دست نیافتند، اما در حمله به کربلای معلا، جنایت‌های بی‌نظیری در کارنامه خود ثبت نمودند.
البته در این بین نباید از بی‌تدبیری و حمایت‌های دولت عثمانی از سعودیان برای تبدیل بحران وهابی - عثمانی به بحران وهابی - شیعی به سادگی عبور کرد و عوامل بیرونی، مانند مشورت‌های رسمی دولت بریتانیا با امرای سعودی نجد و تفاهم‌های بین آنان را نیز نباید فراموش کرد. (8) با این مقدمه به سراغ بررسی جنایت‌های وهابیان در کربلا و نجف می‌رویم.

جنایت‌های وهابیان در کربلا

عملیات تهاجم وهابیان به کربلا در دوران حکومت عبدالعزیز با لشکری که وی از نقاط مختلف نجد و نواحی آن پدید آورده بود، (9) به فرماندهی پسرش سعودی (که مادرش دختر محمد بن عبدالوهاب بود) (10) در سال 1216 ق (11) / 1801 (12) یا 1802 م، (13) رخ داد. این حادثه، اوج حضور نظامی وهابیان در عتبات مقدسه عراق بود. (14) برخی از مورخان، این حمله نظامی را در هجده ذی حجه ذکر کرده‌اند؛ یعنی روز عید غدیر (15) که مردم کربلا برای زیارت مرقد مطهر امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به نجف اشرف رفته بودند و شهر کربلا تقریباً خالی از سکنه بوده است و فقط افراد ضعیف و سال خورده باقی مانده بودند، (16) اما برخی دیگر این حادثه را در ذی‌قعده (17) همان سال ذکر کرده‌اند.
ایلکس، فاسیلیف، مستشرق روس تبار، در مورد اختلاف مورخان در خصوص تاریخ دقیق حمله وهابیان به کربلا می‌نویسد:
حادثه کربلا: امرای درعیه، استیلای بر کربلا را اختیار کردند. کربلا از عتبات مقدس شیعه است که آن‌ها (وهابیان) از این عتبات کراهت دارند، خصوصاً در کربلا، سبط نبی محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) است و وهابیان در آذر - نیسان (مارس - آبریل) سال 1802 م به آن‌جا حمله کردند. مستشرقان اروپایی، حادثه هجوم به کربلا را در نیسان 1801 م بیان کرده‌اند. وقتی که به مصادر نجد آن‌ها مراجعه می‌کنیم، ج. روسو، ول. کورانسیز، بورکهالت و وف. منجین این تاریخ را ذکر کرده‌اند، اما وقتی به مراجع تاریخی - عربی رجوع می‌کنیم و حتی از اروپایی‌ها، فیلبی هم تاریخ آذر - نیسان 1802 م را نقل کرده‌اند و اساس اعتماد این تاریخ، نقل ابن‌بشر است. ابن‌سند و ج. رایمون و مجلة المنوعات الادبیة و جمیع مصادر نزدیک زمان حادثه کربلا هم این تاریخ را تأیید می‌کنند. هم چنین سفیر روسیه در آستانه نیز از شهودی که از عراق برایش رسیده این تاریخ را بیان کرده است، که بعید می‌باشد شخصی در عراق زندگی کند و سال را اشتباه کند، به خصوص این حادثه مهم را... (18)
وهابیان در این حمله، جنایت‌های فراوانی مرتکب شدند که دل هر انسان آزاده‌ای را به درد می‌آورد، به نحوی که حتی مستشرقان هم از آن با نام «جنایت‌ها» یاد کرده‌اند. در این باره، مستشرقی فرانسوی که پس از این حادثه از کربلا عبور کرده است، می‌گوید:
ما بعد از چندی از حادثه ضریح امام حسین (علیه‌السلام) به کربلا وارد شدیم که آثار قساوت قلب و تعصب وهابی‌ها، نمایان بود معروف بود که در این شهر، ثروت‌های فراوانی وجود داشته است که قابل شمارش نبودند. چه بسا گفته شده است که حتی نمونه آن گنج‌ها را پادشاه ایران هم نداشت، زیرا در ضریح امام حسین (علیه‌السلام)، طی سال‌های طولانی، هدایایی از طلا و نقره و سنگ‌های قیمتی و تحفه‌های نادر آورده می‌شد... و حتی تیمور لنگ هم از اهانت و دستبرد به حضرت چشم‌پوشی کرد... ولی وهابیان [علاوه بر غارت حرم] اموال مردم را هم تصاحب کردند. (19)
هم‌چنین، مستشرق روسی با ذکر مطلب بالا ادامه می‌دهد:
در 20 نیسان سال 1802 م م، دوازده هزار وهابی بر ضریح امام حسین (علیه‌السلام) حمله کردند و بعد از این که غنائم بی‌شماری به دست آوردند، اموال مردم را به آتش کشیدند و با شمشیر از بین بردند و بر پیران و کودکان و زنان هم شمشیر کشیدند. قساوت‌های آنان پایان‌پذیر نبود؛ تا جایی که از خون کشته‌ها نهرها جاری شد... و بیشتر از چهار هزار نفر را کشتند... و نقل شده است که دستبردهای خود را بر بیش از چهار هزار شتر بار کردند. بعد از دستبرد و کشتار مردم، به تخریب ضریح امام (علیه‌السلام) پرداختند و آن جا را پر از اقذار و خون‌ها کردند و منبرها و قبه‌ها را ویران نمودند. تاریخ‌نگاران به این صورت، تقریباً حمله به کربلا را ذکر کرده‌اند... (20)
لویس دوکورانسی نیز می‌نویسد:
... وهابیان بی‌آن‌که مقاومتی جدی در برابرشان صورت گیرد، به سهولت وارد شهر کربلا شدند. پس بی‌محابا و عمداً به قتل پرداختند تا جایی که شکم‌های زنان باردار را می‌شکافتند که چرا در شهر باقی مانده‌اند. (21)
این اعمال ننگین سعود، نه تنها شیعیان، بلکه تمام جهانیان را به جنبش درآورد و باعث شد که مردم از هر سو علیه وهابی‌ها قیام کنند و این نوع اعتراض‌ها، ضربه‌ای سنگین برای دولت سعودی بود. (22) سرانجام، عبدالعزیز که صادر کننده دستور حمله به کربلا بود، در سال 1218 ق به دست مردی شیعه به قصد انتقام جسارت‌هایی که به ضریح مقدس حضرت سیدالشهدا (علیه‌السلام) کرده بود، کشته شد. فیلبی در تاریخ خود می‌نویسد:
این مرد در لباس و شکل درویش‌ها وارد شهر درعیه شد و چند روزی در آن جا ماند. او هر روز پشت سر عبدالعزیز نماز جماعت می‌خواند. روزی ناگهان خود را روی عبدالعزیز انداخت و با کارد شکم او را هدف قرار داد و او را به هلاکت رساند. (23)
جنایت‌های وهابیان در کربلا به صورت‌های مختلفی است؛ از جمله تخریب اماکن مقدس و مورد احترام مسلمانان، قتل و کشتار مردم، سرقت و راهزنی اموال، هتک ناموس و... در ادامه به جزئیات این جنایت‌ها پرداخته می‌شود:

الف. تخریب مکان‌های مقدس مسلمانان

وهابیان با هدف تخریب قبه‌های آل رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) و خصوصاً قبه امام حسین (علیه‌السلام) و غارت ذخایر آنان وارد کربلا شدند که به این اهداف هم رسیدند. (24) ابن‌بشر، تاریخ‌نگار مورد احترام وهابیان، در تاریخ نجد خود ذیل حوادث سال 1204 ق، نامه‌ای از محمد بن عبدالوهاب به علمای مکه می‌دهد که در آن پیشوای وهابیان، رسماً مجوز شرعی تخریب مکان‌های متبرکه و قبرهای صالحان را صادر کرده است. (25) وی ذیل حوادث سال 1216 ق، حمله وهابی‌ها را چنین توصیف می‌کند:
در سال 1216 ق، عبدالعزیز بن محمد، سپاهی از اهل نجد و اطراف آن و جنوب و حجاز و تهامه و غیره به فرماندهی سعود (فرزندش) تجهیز کرد و به سمت کربلا و اهل شهر حسین (علیه‌السلام) فرستاد. این قضیه در ذی‌قعده بود. مسلمانان با زور وارد کربلا شدند و غالب اهل شهر را که در بازارها و منازل یافتند، به قتل رساندند و قبه‌ای را که گفته می‌شود قبر حسین (علیه‌السلام) است، ویران کردند و آنچه در قبّه و غیر قبّه دیدند و ضریحی را که بر روی قبر قرار داشت و جنسش از زمرد و یاقوت و جواهر بود و هرچه در شهر وجود داشت، از اموال و سلاح و لباس و فرش و طلا و نقره و کتاب‌های گران قیمت و غیره را غارت کردند، به قدری که قابل شمارش نیست. نزدیک ظهر از کربلا با همه آن اموال خارج شدند، در حالی که دو هزار مرد را کشته بودند. سپس سعود بر چشمه معروف به ابیض، این غنائم را تقسیم کرد. البته یک پنجم آن را خود برداشت. (26)
فیلبی، دیگر مورخ مورد اعتماد وهابیان هم در تاریخ نجد خود می‌نویسد: «... ضریح حسین (علیه‌السلام) را تخریب کردند...» (27)
لویس دکورانسی در این باره می‌نویسد: «مسجد، مأذنه‌ها و قبّه‌ی حرم را که از طلای خالص، بود، خراب کردند...» (28)
براساس گزارش مقامات دیپلماتیک روسیه، پس از تخریب مناره‌ها و گنبد، (29) مهاجمان درهای صحن را شکستند و سپس وارد رواق و روضه شدند و آجرهای طلا را از گنبد به سرقت بردند. هم‌چنین ضریح و صندوق مقدس روی تربت را شکستند و همه طلاها، نقره‌ها و اشیای گران‌قیمت را تاراج کردند. (30)
هتک حرمت‌ها فراتر از این هم رفت، به طوری که ساکنان عراق که از این ماجرا آگاه‌ترند، می‌گویند:
وهابیان با اسب‌های خود وارد صحن شریف شدند (31) و صندوق قبر حبیب بن مظاهر را که از چوب بود، شکستند و سوزاندند و با آن در ایوان طرف قبله حرم، قهوه درست کردند... (32) و بعد از کشتار مردم، حرم مطهر را پر از اقذار و خون‌ها کردند.» (33)
در این جا جالب است به نکته‌ای مهم که بین برخی مورخان وهابی دیده می‌شود، اشاره کنیم: آنان برای توجیه جنایت‌های وهابیان از هیچ عملی دریغ نمی‌ورزند، تا جایی که حتی برای سرپوش گذاشتن بر جنایت‌هایشان، انتساب قبر و قبّه شریف امام حسین (علیه‌السلام) را به ایشان مشکوک دانسته‌اند؛ (34) مثلاً وهابی مصری، محمد حامد فقی، در این مورد می‌نویسد: «... سعود و لشکرش پیروز و داخل کربلا شدند و قبه عظیمی را که بتی بزرگ شده بود و گمان می‌کردند که قبر امام حسین بن علی (علیه‌السلام) است، ویران کردند.» (35)

ب. قتل و کشتار مردم

مهاجمان وهابی که اکثر مورخان، تعداد سپاهیان آنان را دوازده هزار نفر ذکر کرده‌اند (36) و در منابع ایرانی، تعدادشان بین 25 (37) تا دویست هزار (38) تن نقل شده است، با لشکری مجهز، بی‌آن‌که مقاومتی جدی در برابرشان صورت گیرد، به سهولت وارد شهر کربلا شدند. پس از آن، بی‌پروا و عمداً (39) غالب اهل شهر را که در بازارها و منازل یافتند (40) و حتی اطفال (41) را هم به قتل رساندند، به طوری که نهرهایی از خون جاری گشت. (42) برخی می‌نویسند: «وهابیان در یک شب، بیست هزار نفر را به قتل رساندند (43) و افراد کشته شده، انسان‌های مهمی بودند.» (44)
علیقلی میرزا (اعتضاد السلطنه) در اکسیر التواریخ روایت کرده است:
... ضریح سیمین آن حضرت را به ظلم صریح از هم گسستند، دست‌ها بستند و پای‌ها بشکستند، تیغ‌ها کشیدند، سرها بریدند و سینه‌ها دریدند... خلاصه وهابیان در آن آستان ملائک پاسبان از علما، عرفا، زائر و سایر، قریب پنج هزار نفر مقتول ساختند.» (45)
هم‌چنین، میرزا ابوطالب اصفهانی که شاهد حوادث بعد از ماجرا بوده است، در سفرنامه خود می‌نویسد:
قریب 25 هزار نفر وهابی وارد کربلا شدند و با شعار «اقتلوا المشرکین و اذبحو الکافرین» بیش از پنج هزار نفر را کشتند و تعداد زخمی‌ها که حساب نداشت، صحن مقدس امام حسین (علیه‌السلام) از لاشه کشتگان پر و خون از بدن‌های سر بریده شده، روان بود. پس از یازده ماه، بار دیگر به کربلا رفتم، دیدم که روات هنوز آن حادثه دل‌خراش را نقل می‌کنند و گریه سر می‌دهند، به گونه‌ای که از شنیدن آن، موها بر اندام راست می‌شد. (46)
آیت الله سید جواد عاملی که خود شاهد حوادث و از مدافعان شهر نجف اشرف بوده است، می‌گوید:
امیر نجد در سال 1216 ق به بارگاه امام حسین تجاوز نمود و اموال آن را به غارت برد. نیروهایش، مردان، زنان و کودکان را به قتل رسانده، اموالشان را به غارت بردند و به قبر حضرت امام حسین (علیه‌السلام) جسارت نموده و بقعه را تخریب کردند. سپس بر مکه مکرمه و مدینه منوره متعرض شدند و هر آنچه که خواستند در قبرستان بقیع انجام دادند و فقط قبر پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از دست آنان مصون ماند. (47)
هم‌چنین فیلبی، اقدام مهاجمان را در کشتار مردم، «بدون رأفت» می‌خواند و در این باره می‌نویسد:
در سال 1802 م، حادثه کربلا (شهر مقدس) اتفاق افتاد. پس [سپاه سعود بن عبدالعزیز] با زور وارد شهر شدند و بر اهل شهر شمشیر کشیدند و گردن زدند و اموالشان را ربودند و بدون رأفت در خیابان و منازل، ساکنان کربلا را به قتل رسانیدند... (48)

ج. سرقت و راهزنی اموال

وهابیان بعد از کشتار مردم و هتک حرکت مکان‌های متبرک، اموال حرم شریفه و دارایی‌های مردم را تا حد ممکن غارت کردند، (49) به طوری که در شهر کربلا تا مدت‌ها آثار این غارت‌ها نمایان بود و یکی از گردشگران ایرانی که در سال‌های بعد به کربلا رفته، این شهر را «فقیر و غارت زده» توصیف کرده است. (50) ابن‌بشر در این باره چنین می‌نویسد:
... و آنچه در قبه و غیر قبه دیدند و ضریحی را که بر روی قبر قرار داشت و جنسش از زمرد و یاقوت و جواهر بود و هرچه در شهر دیدند، از اموال و سلاح و لباس و فرش و طلا و نقره و کتاب‌های گران‌قیمت (51) و غیره را غارت کردند، به قدری که قابل شمارش نیست. (52)
هم چنین منیر عجلانی، طرف‌دار وهابیت، در کتاب خود به نقل از «کورانسیز» می‌نویسد: «اموال غارت شده از کربلا قابل وصف نبود و گفته می‌شد که آن روز دویست شتر را فوق طاقتشان از جواهرهای گران‌قیمت بار کردند!». (53) صاحب لمع الشهاب نیز مقدار این غارت‌ها را شش صد میلیون ریال تخمین زده است، (54) اما شاید بتوان گفت که دقیق‌ترین گزارش را از اموال ربوده شده، مستشرقی به نام «فیلیکس مانجان» در کتاب تاریخ مصر در عهد محمدعلی ارائه می‌دهد. وی می‌نویسد:
بعد از این که وهابیان گنبد روی قبر امام حسین (علیه‌السلام) را ویران کردند، گنج‌هایی در حرم یافتند که آن‌ها را ربودند. این گنج‌ها عبارت بودند از: 1. بیست شمشیر زینت شده به جواهر؛ 2. ظروف، شمعدان‌ها و چراغ‌های گران‌قیمت؛ 3. فرش‌های کم‌یاب و نادر؛ 4. سینی‌هایی با روکش طلا؛ 5. قرآن‌هایی با خط‌های ممتاز و زینت‌های نفیس؛ 6. سنگ‌های قیمتی: لؤلؤ و زمرد و مرجان و... (سعود، لؤلؤئی به اندازه تخم مرغ را برای خودش برداشت) و اشیای قیمتی دیگر. سپس وهابیان طلاکاری‌های روی دیوار حرم را نیز کندند [و به داخل شهر رفتند] و از بازار شهر آن قدر کالا و پارچه غارت کردند که قابل شمارش نبود...». در ادامه، مانجان، پول‌های نقد بسیار زیادی را که وهابیان به غارت بردند با مقدار و جزئیاتش بیان می‌کند. (55)

د. هتک ناموس

وهابی‌ها در حمله به کربلای معلا، تنها به هتک حرمت حرم و قتل و غارت شهر و اموال مردم بسنده نکردند، بلکه آن‌ها حتی حرمت زنان مؤمنه را هم شکستند، تا جای که یکی از مستشرقان روسی که به سفارت روسیه اطلاعاتی ارائه داده، بیان کرده است که مهاجمان وهابی برای تکمیل قساوت‌های خود، شکم‌های زنان باردار کربلا را هم می‌شکافتند. (56) یکی دیگر از نویسندگان، به اسارت زنان مسلمان اشاره کرده است (57) و حتی منیر عجلانیِ طرف‌دار وهابیت هم به نقل از «فیلیکس مانجان» بر این مطلب صحه می‌گذارد که مهاجمان وهابی، زنان و دخترانی را به عنوان جاریه و کنیز همراه خود بردند. (58)

جنایت‌های وهابیت در نجف

پس از پایان مراسم حج در سال 1214 ق. / 1799 م.، عبدالعزیز بن محمد بن سعود با توجه به خلأ قدرت و درگیری‌های دولت عثمانی، بر آن شد تا مسیر فتوحات وهابیان نجد را از شبه جزیره به خارج از آن گسترش دهد. از این رو، نجف به علت اموال و ثرت‌های فراوان حرم مولا علی (علیه‌السلام) (59) به عنوان هدفی شاخص در نظر گرفته شد (60) و در مدت ده سال، چندین بار حمله‌های شدیدی به شهر نجف کردند، (61) ولی خوشبختانه در این حمله‌ها به توفیقی دست نیافتند. در زیر به این تهاجم‌ها اشاره می‌شود:
1. در سال 1214 ق، اولین یورش وهابیان به نجف اشرف آغاز شد که در این سال، عرب «خزاعل» با آن‌ها مقابله کردند و سی صد نفرشان را هم کشتند. (62)
2. در سال 1215 ق، نیز گروهی برای انهدام مرقد مطهر حضرت امیر (علیه‌السلام) عازم نجف شدند که در مسیر با عده‌ای از اعراب درگیر شدند و شکست خوردند. (63)
3. در سال 1216 ق، وهابیان پس از کشتار بی‌رحمانه اهل کربلا و هتک حرمت حرم حسینی (علیه‌السلام)، با همان لشکر راهی نجف اشرف شدند، ولی مردم نجف به سبب آگاهی از ماجرای کشتار و غارت کربلا و آمادگی دفاعی به مقابله برخاستند و حتی زن‌ها از منزل‌ها بیرون آمدند و مردان خود را به دفاع تشجیع و تحریم کردند تا اسیر کشتار و چپاول وهابیان نشوند. در نتیجه، سپاه وهابی‌ها نتوانست به شهر نجف وارد شود. (64)
4. در سال 1220 (65) یا 1221 ق. (66) نیز وهابیان که نتوانستند از گنج‌های فراوان حرم امام علی (علیه‌السلام) چشم بپوشند، به سرکردگی «سعود» باز هم به نجف اشرف حمله کردند، ولی چون شهر برج و حصار داشت و در بیرون نیز خندقی شهر را حفاظت می‌کرد و هم‌چنین به این دلیل که حدود دویست نفر از مردم و طلاب علوم دینی تحت رهبری شیخ جعفر نجفی (کاشف‌الغطاء) که از مراجع اعلم عصر و خود مردی دلیر بود، شبانه روز مشغول دفاع از شهر بودند، وهابیان کاری از پیش نبردند. قوای سعود در این حمله، پانزده هزار وهابی جسور جنگ‌جو بود. وهابی‌ها با وجود سعی فراوان نتوانستند وارد شهر بشوند و مدافعان نجف با سرسختی دفاع می‌کردند. در یکی از روزها، گروهی از وهابی‌ها از دسوار شهر بالا آمدند و نزدیک بود که شهر را اشغال کنند، ولی با دفاع مردانه مدافعان مسلح مواجه شدند و عقب نشستند. در مدت محاصره نجف، چون مدافعان از درون شهر و برج و حصارها به وهابی‌ها حمله می‌کردند، توانستند که هفت صد نفر از آن‌ها را به قتل برسانند. سرانجام سعود با بقیه یارانش ناامید از نجف اشرف بازگشت. هم‌چنین در این سال، اهالی نجف قبل از رسیدن قوای سعود، خزانه حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) را به بغداد و از آن جا به کاظمین منتقل کردند و در مخزن آن جا به ودیعت نهادند و بدین‌گونه از دستبرد آن قوم غارتگر وحشی مصون ماند. (67)
ابن‌بشر که یورش وهابیان را درحوادث 1220 ق ذکر کرده است، در این باره می‌نویسد:
در آن سال سعود با لشکریان و تجهیزات فراوانی از تمام نجد و اطرافش، قصد شمال و شهر معروف در عراق (نجف اشرف) را کرد و سپاه مسلمانان (وهابی‌ها) را در اطراف شهر پراکنده نمود و دستور داد که حصار شهر را خراب کنند. چون یاران او به شهر نزدیک شدند، به خندقی عریض و عمیق برخوردند که نتوانستند از آن عبور کنند. در جنگی که میان دو طرف روی داد، در اثر تیراندازی از حصارها و برج‌های شهر، جمعی از مسلمانان (وهابی‌ها) کشته شدند. آن‌ها نیز از شهر عقب نشستند و به غارت اطراف شهر پرداختند و قتل‌هایی راه انداختند و اموالی را تصاحب کردند... (68)
5. در سال 1222 ق نیز وهابی‌ها به نجف حمله کردند که سید جواد عاملی ماجرا را این گونه بیان می‌کند:
در جمادی الثانی سال 1222 ق، سعود خارجی با بیست هزار جنگ‌جو یا بیشتر به سوی عراق آمد. پس خبر داده شد که قصد حمله به نجف اشرف را دارند. همگی به سمت دیوار شهر آمدیم تا این که شب فرارسید و آن‌ها با سلاح‌های خود به سمت دیوار شهر آمدند [و ما مانع ورود آن‌ها به درون شهر شدیم]. پس سعود با لشکریانش به سوی حله رفتند، در حالی که نتوانستند وارد آن جا هم شوند. سپس به سمت کربلا رفتند، در حالی که آن‌ها غافل بودند، پس آن‌ها را محاصره شدیدی کردند که پشت دیوار شهر ماندند و برخی از مردم را کشتند و برخی از وهابیان هم کشته شدند. پس دست خالی بازگشتند و در عراق فساد و شرارت کردند و هرچه توانستند به قتل رساندند و حج را هم به مدت سه سال تعطیل کردند. (69)
6. در سال 1225 ق، وهابی‌ها با اعراب «عنزه» که آن‌ها را احاطه کرده بودند به سمت نجف اشرف و کربلا آمدند و راه را بستند و به غارت زائران پرداختند. بعد از این که زائران از زیارت امام حسین (علیه‌السلام) در نیمه شعبان باز می‌گفتند، راه را بر زائران بستند و بسیاری از آن‌ها را کشتند که بیشترشان مسافر عجمی بودند. (70)

علل پیروزی‌های وهابیان در کربلا و علل شکست در نجف

وهابیان که جدای از انگیزه‌های مذهبی، به سبب اطلاع از ثروت فراوان عتبات مقدس عراق به علت سرمایه‌گذازی‌های فراوان دولت‌های افشاریه و زندیه و قاجاریه، انگیزه تهاجم به بقاع شریف در آن‌ها تقویت شده بود، از سال 1214 ق، طی ده سال، تهاجم‌های مختلفی به کربلا و نجف کردند. مسئله مهمی که در این تهاجم‌ها دیده می‌شود این است که چگونه این غارتگران در کربلای معلا موفق شدند که به اهداف خود برسند، اما در نجف اشرف با وجود حمله‌های متعدد، شکست سنگینی از طرف مقابل خوردند، به نحوی که حتی به درون شهر هم راه نیافتند. در ادامه به این موضوع می‌پردازیم:

الف. علل پیروزی وهابیان در کربلای معلا (71)

1. حمایت حاکم کربلا

بنابر گزارش برخی منابع، «عمر آغا»، حاکم کربلا که فردی متعصب و غیر شیعه بود، احتمالاً با مهاجمان وهابی زد و بندهایی داشت، (72) زیرا برخی از مهاجمان از قبل با کمک حاکم با لباس زوار داخل شهر شده بودند. (73) اگر تبانی حاکم با وهابیان هم به اثبات نرسد، بی‌کفایتی او آشکار است، زیرا وی هنگام حمله، نه تنها مقاومتی نکرد، (74) بلکه به محلی متواری شد و از حادثه گریخت. (75)

2. بی‌تدبیری عثمانی‌ها یا حمایت آن‌ها

بنابر نقل برخی اخبار، بخشی از سازمان اداری دولت عثمانی در مقاطع زمانی خاص، در تسهیل دسترسی قوای وهابی به مناطق شیعه‌نشین عراق نقش داشته است؛ مثلاً در دوره‌ای تاریخی، صدراعظم عثمانی خواسته است که از امکان هدایت تعرضات قوای وهابی به سوی مرز ایران بهره‌برداری شود و در مواردی نیز، سلیمان پاشا ابوالممالیک، در برابر قدرت عشایر جنوب عراق و جدال آن‌ها با قوای متعرض وهابی، برخلاف مصلحت، عشایر شیعه در جنوب را سرکوب کرده است. (76)
برخی از مقامات عثمانی در مقابل قوای وهابی، با وجود این که می‌توانستند مانع پیشروی آن‌ها به عتبات مقدس شوند، اهتمام کامل خود را به کار نبرده‌اند، بلکه «مصلحت» را در آن دیدند که تنها در کمین این گروه بمانند تا در مسیر بازگشت بر آن‌ها شبیخون زنند. (77) زیرا برخی از دولتمردان عثمانی و والی بغداد، واقعاً با توجه به مشکلاتی که بین آنان و حاکمان وهابی وجود داشت، می‌خواستند که بحران وهابی - عثمانی را به بحران وهابی - شیعی تبدیل کنند و می‌توان گفت که با حادثه کربلا، آن‌ها به مقصود خود رسیدند. (78) بی‌تدبیری عثمانی‌ها به حدی رسید که نماینده فتحعلی شاه قاجار در پیامی به حاکم عثمانی از طرف شاه ایران چنین اعلام کرده است: «اگر اولیای دولت عثمانی را مضایقت نرود، ما لشکری به دفع عبدالعزیز برانگیزیم وگرنه قبل از آن‌که کار او استوار شود، از هلاک و دمارش خودداری نکنید.» (79)

3. غافل‌گیری مردم کربلا در پیش‌بینی حمله و عدم مقاومت آن‌ها

مسئله مهم دیگری که در پیروزی وهابیان نقش داشت این بود که مردم کربلا و بزرگانشان نتوانسته بودند که حمله وهابیان را پیش‌بینی کنند و این باعث غافل‌گیری و عدم تدبیر در این باره شد، اما نکته اصلی این‌جاست که در منابع تاریخی هم اصلاً گزارشی دال بر این که مردم در مقابل مهاجمان مقاومتی جانانه کرده باشند، نیامده است؛ مثلاً لوئیس دوکورانسی در این باره می‌نویسد: «وهابیان بی‌آن‌که مقاومتی جدی در برابرشان صورت گیرد، به سهولت وارد شهر کربلا شدند.» (80)

4. خالی بودن شهر از ساکنان

یکی از علت‌های مهمی که بسیاری از گزارشگران جنایت وهابیان در کربلا ذکر کرده‌اند این بوده است که حادثه در روز عید غدیر و در حالی رخ داده که شهر کربلا خالی از ساکنان بوده است. (81)
کورانسیز در وصف جنایت‌های وهابی‌ها چنین می‌نویسد: «عادت شیعیان این بود که در روز عید غدیر خم، جشن‌هایی برپا می‌کردند. لذا همگی برای اقامه جشن عید به نجف اشرف می‌رفتند و به همین دلیل، شهرهای شیعه‌نشین عراق، به خصوص کربلا، خالی از ساکنان می‌شد. وهابی‌ها از این فرصت استفاده نمودند و در غیاب مدافعان به شهر کربلا حمله کردند. در شهر جز افراد ضعیف و سال‌خورده کسی باقی نمانده بود. پس وهابی‌ها با سپاه دوازده هزار نفری، هر کسی را یافتند به قتل رساندند، به طوری که تعداد کشتگان در یک روز به سه هزار نفر رسید.» (82)

ب. علل شکست وهابیان در نجف اشرف

1. حصار و خندق شهر نجف

یکی از مسائلی که در شکست وهابی‌ها از مدافعان نجف اشرف نقش داشت، حصاری بود که کار احداث آن به تقاضای اهالی نجف و دستور آغا محمدخان، پادشاه قاجار، زیرنظر صدراعظم او، حاج محمدحسین خان علّاف اصفهانی، از محل اعتبارات دولتی آغاز شده بود و سپس خود صدراعظم، مسئولیت تأمین اعتبار لازم این امر را از منابع شخصی (83) برعهده گرفته و آن را تکمیل کرده بود. هم‌چنین علاوه بر حصار و برجی که به صورت دیواری (84) دور تا دور شهر را فرا گرفته بود، در بیرون نیز خندقی شهر را حفاظت می‌کرد. (85)

2. آمادگی مردم نجف در دفاع از شهر خود

عامل دیگری که عمدتاً پس از واقعه کربلا باعث شکست وهابیان در نجف شد این موضوع بود که مردم نجف به سبب آگاهی از ماجرای کشتار و غارت کربلا با آمادگی دفاعی به مقابله برخاستند و حتی زن‌ها از منزل بیرون آمدند و مردان خود را به دفاع، تشجیع و تحریک کردند تا اسیر کشتار و چپاول وهابیان نشوند و در نتیجه، سپاهیان وهابی نتوانستند به شهر نجف وارد شوند. (86)

3. مبارزه جانانه علما

مسئله مهمی که شهر نجف را در هجوم مقابل وهابی‌ها مقاوم کرده بود، حضور طلاب دینی و علما به رهبری شیخ جعفر کاشف الغطاء (از مراجع اعلم عصر که خود مردی دلیر بود) در خط مقدم مبارزه با آن‌ها بود. (87) خانه شیخ جعفر کاشف الغطاء انبار اسلحه بود و جمعی از مردم و طلاب علوم دینی تحت رهبری ایشان، شبانه روز از شهر دفاع می‌کردند شیخ جعفر بر هر دروازه نجف و در هر برج، جمعی از طلاب و مردم را به دفاع واداشته بود. شیخ حسین نجف، شیخ خضر شلال، سید جواد عاملی (صاحب مفتاح الکرامه) و شیخ مهدی ملاکتاب از جمله علمای مدافع شهر بودند که مردانی بلند آوازه می‌باشند. (88) در این باره، علامه سید جواد عاملی نقل می‌کند: «به محض خبردار شدن از قصد حمله سعود به نجف اشرف، همگی به سمت دیوار شهر آمدیم تا این که شب فرارسید و آن‌ها با سلاح‌های خود به سمت دیوار شهر آمدند... پس دست خالی بازگشتند.» (89)

نتیجه

وهابیان برای مالک شدن اموال گران‌بهای حرم کربلا و نجف و نیز تصرف اموال فراوان عتبات عالیات عراق و سرمایه‌های بی‌نظیر، به این مکان‌ها چشم دوخته بودند. آنان از سال 1214 ق.، تهاجم‌های گسترده خود را آغاز کردند و در سال 1216 ق.، با حمله به کربلا و غافل‌گیری مردم و حمایت یا عدم تدبیر حاکم شهر و دولت عثمانی، جنایت‌های بسیاری انجام دادند که مورخان تجاوزهای آنان را نه تنها مورد انزجار شیعه، بلکه مورد نفرت تمام جهان اسلام خوانده‌اند. آنان سرخوش از این جنایت‌ها و قتل و غارت‌ها، راه حمله به نجف اشرف را هم در پیش گرفتند، ولی به علت ورود علمای بصیر این شهر به خط مقدم مبارزه، شکست سنگینی خوردند و در حمله‌های متعدد خود به نجف اشرف هیچ توفیقی کسب نکردند. اهانت‌های آنان به حرم امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و حرم امام حسین (علیه‌السلام)، موجب شناخته شدن مکتب انحرافی وهابیان و خوی وحشیانه‌شان گشت. با توجه به این مسائل، باید وهابیت را فرقه‌ای نامید که پیروانش برای رسیدن به اهداف مادی خود، حتی از دستبرد به اماکن مقدس و محترم مسلمانان و هتک ناموس زنان مؤمن هم چشم‌پوشی نمی‌کنند.

پی‌نوشت‌ها

1. پژوهشگر مؤسسه تحقیقاتی دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم‌السلام) و کارشناسی ارشد مذاهب اسلامی.
2. جعفر باقر آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ج 1، ص 64.
3. ابوالحسن غفاری کاشانی، گلشن مراد، ص 658-660؛ پیرزاده نائینی، سفرنامه حاجی پیرزاده، ص 339.
4. عباس عزاوی، تاریخ العراق بین احتلالین، ج 6، ص 108.
5. «یقول ابن‌سند انّ سعود بن عبدالعزیز اراد القوی باموال کربلاء استعداداً لتملک الحرمین» (منیر عجلانی، تاریخ البلاد العربیة السعودیة، ج 2، ص 128).
6. سید علی موجانی، تقاریر النجد، ص 68-69.
7. ابن‌بشر، عنوان المجد فی تاریخ النجد، ج 1، ص 171-172. این مجوز در مکاتبه شیخ محمد بن عبدالوهاب در سال 204 ق / 1789 م با علمای مکه رسماً صادر شد.
8. سید علی موجانی، تقاریر نجد، ص 81.
9. ابن‌بشر، همان، ص 257-258.
10. ناصر سعید، تاریخ آل سعود، ص 21.
11. ابن‌بشر، همان، ص 257.
12. لویس دوکورانسی، الوهابیون تاریخ ما اهمله التاریخ، ص 77؛ محمد کامل، الدعوة الوهابیة، ص 53.
13. سنت جون فیلبی، تاریخ نجد، ص 142؛ الخلافة فی العربیة السعودیة، ص 40؛ ایلکسی فاسیلیف، تاریخ العربیة السعودیة ص 131-133.
14. البته صالح وردانی در کتاب خود به نام مدافع الفقها التطرف بین الفقهاء السلف و فقهاء الخلف (ص 119) این حادثه را در سال 1215 ق ذکر کرده است.
15. میرزا ابوطالب اصفهانی، مسیر طالبی، ص 255؛ منیر عجلانی، تاریخ البلاد العربیة السعودیة، ج 2، ص 127؛ لویس دوکورانسی، الوهابیون تاریخ ما اهمله التاریخ، ص 77.
16. کورانسیز در وصف جنایت‌های وهابی‌ها می‌گوید: «عادت شیعیان این بود که در روز عید غدیر خم، جشن‌هایی برپا می‌کردند؛ لذا همگی برای اقامه جشن عید به نجف اشرف می‌آمدند. به همین دلیل، شهرهای شیعه‌نشین عراق، به خصوص کربلا، خالی از سکنه می‌شد. وهابی‌ها از این فرصت استفاده کردند و در غیاب مدافعان، به شهر حمله بردند. افراد ضعیف و سال‌خورده که در شهر باقی مانده بودند، توسط سپاه دوازده هزار نفری وهابیان به قتل رسیدند به طوری که تعداد کشتگان در یک روز به سه هزار نفر رسید» (منیر عجلانی، تاریخ البلاد العربیة السعودیة، ج 2، ص 127).
17. ابن‌بشر، عنوان المجد فی تاریخ المجد، ص 257.
18. فاسیلف، تاریخ العربیة السعودیة، ص 131-132.
19. همان، ص 132-133.
20. همان.
21. لویس دوکورانسی،‌ الوهابیون تاریخ ما اهمله التاریخ، ص 77.
22. سنت جون فیلبی، تاریخ نجد، ص 142 و 143.
23. همان، ص 147 و 148.
24. احمد مصطفی ابوحاکمه، لمع الشهاب فی سیرة محمد بن عبدالوهاب، ص 90.
25. «من محمد بن عبدالوهاب الی العلماء الاعلام فی بلد الله الحرام... هدم بنیان فی ارضنا علی قبور الصالحین... و امرناهم باخلاص الدعاء لله...» (ابن‌بشر، عنوان المجد فی تاریخ النجد، ج 1، ص 171 و 172).
26. همان، ص 257 و 258.
27. فیلبی، تاریخ نجد، ص 142 و 143.
28. لوییس دوکورانسی، الوهابیون تاریخ ما اهمله التاریخ، ص 77.
29. بنگرید به «بایگانی سیاست خارجی روسیه»، الدیوان 1803، پرونده 2235، ص 38-40، براساس روایت و فاسیلیف، ص 117 و نیز برای مطابقت روایت این حادثه با منابع غربی نک به:
J. L. Burchardt, Notes on the Bedouins & Wahabys Collected During His Travels the ast, P186. Vo 1 2.
F. Mengin, Histoire de l Egypte sous le Governemet de Mohammad ALY. Vol2, P522-524. 1925.
P.Caire 1860. J. Raymond, Les Wahabys Document Indeir de, J. Rousseau, Description du Pachalike de Bagdad Suivie d une Notice Histtorique sur les Wahabis, P72-75.
روسو، کنسول فرانسه در بغداد، تأکید کرده است که گزارش خود از این حادثه را با استناد به اظهارات سفیر روسیه روایت می‌کند. او خود نیز این اخبار را مستقیماً از شاهدانی که در کربلا حضور داشته‌اند، روایت کرده است.
L.A. Coroncez, Histoire des Wahabis Dupuis Leur Orgine Jusqa la Fin de P 27.
سید علی موجانی، تقاریر نجد، ص 83.
30. همان.
31. سید محسن امین، کشف الارتیاب، ص 20-21.
32. نزهة الغری فی التاریخ النجف الغری السری، ص 52.
33. ایلکسی، فاسیلیف، تاریخ العربیة السعودیة، ص 132.
34. احمد سالم نفیس، نقض الوهابیة، ص 257.
35. محمد حامد فقهی، اثر دعوة الوهابیة، ص 80.
36. منیز عجلانی، تاریخ البلاد العربیة السعودیة، ج 2، ص 127؛ ایلکسی فاسیلیف، تاریخ العربیة السعودیة، ص 131.
37. میرزا ابوطالب طالبی، مسیر طالبی، ص 255.
38. آقا احمد بهبهانی، مرآة الاحوال جهان نما، ج 1، ص 159.
39. لویس دوکورانسی،‌ الوهابیون تاریخ ما اهمله التاریخ، ص 77.
40. ابن‌بشر، عنوان المجد فی تاریخ النجد، ج 1، ص 257؛ صلاح‌الدین مختار، تاریخ المملکة العربیة السعودیة فی ماضیها و حاضرها، ج 1، ص 73.
41. احمد مصطفی ابوحاکمه، لمع الشهاب فی سیرة محمد بن عبدالوهاب، ص 90.
42. محمد حامد فقی، اثر دعوة الوهابیة، ص 80؛ عبدالله قحطانی، هولاء هم الخوارج، ص 178؛ ایلکسی فاسیلیف، تاریخ العربیة السعودیة، ص 132.
43. همایون همتی، الوهابیة، نقد و تحلیل، ص 147-150.
44. لویس دوکورانسی، الوهابیون تاریخ ما اهمله التاریخ، ص 77.
45. میرزا اعتماد السلطنه، اکسیر التواریخ، ص 100 و سید علی موجانی، تقاریر نجد، ص 83.
46. میرزا ابوطالب طالبی، مسیر طالبی، ص 255.
47. سید جواد عاملی، مفتاح الکرامة، ج 5، ص 512.
48. سنت جون فیلبی، تاریخ نجد، ص 142.
49. آیا این کار وهابیان برای این بود که خزائن خود را از اموال دزدی پر کنند و این که کتاب اعمالشان از جرایم و گناهان سرشار شود؟! (صفحات من تاریخ الجزیرة العربیة، ص 176).
50. میرزا ابوطالب اصفهانی، مسیر طالبی، ص 255.
51. بله حتی کتاب‌ها را هم سرقت کردند. اعراب نجد چگونه می‌خواهند با این کتاب‌ها به خدا تقرب پیدا کنند؟ همانا آن کتاب‌های فقهی خوارج گمراه است! (عبدالله قحطانی، هولاء هم الخوارج، ص 178).
52. ابن‌بشر، عنوان المجد فی تاریخ النجد، ج 1، ص 257 و 258.
53. «و أما السلب، فکان فوق الوصف و یقال آن مائتی بعیر حملت فوق طاقتها بالمنهوبات الثمینة» (منیر عجلانی، تاریخ البلاد العربیة السعودیة، ج 2، ص 127).
54. «و اخذ خزائن کثیرة، کانت هناک من الذهب و الجواهر النفیسة، قیل انه اخذ مقدار ستة آلاف مائة الف...». (احمد مصطفی ابوحاکمه، لمع الشهاب فی سیرة محمد بن عبدالوهاب، ص 89).
55. منیر عجلانی، تاریخ البلاد العربیة السعودیة، ج 2، ص 128.
56. لویس دوکورانسی، الوهابیون تاریخ ما اهمله التاریخ، ص 77.
57. سید محمد قزوینی، فرقه وهابی و پاسخ شبهات آن‌ها، ص 43.
58. منیر عجلانی، همان، ج 2، ص 128.
59. جعفر باقر آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ج 1، ص 64؛ ابوالحسن غفاری کاشانی، گلشن مراد، ص 658-660؛ پیرزاده نائینی، سفرنامه حاجی پیرزاده، ص 339؛ عباس عزاوی، تاریخ العراق بین احتلالین، ج 6، ص 108.
60. سید علی موجانی، تقاریر نجد، ص 68 و 69.
61. ابن‌عثیمین، تاریخ المملکة السعودیة، ج 1، ص 92.
62. علی اصغیر فقیهی، تاریخ و عقائد وهابیان، ص 337.
63. جعفر باقر آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، ج 1، ص 325.
64. همان.
65. ابن‌بشر، عنوان المجد فی تاریخ النجد، ج 1، ص 288 و 289.
66. سید جواد عاملی، صاحب مفتاح الکرامة که خود در جنگ مقابل وهابیان در نجف اشرف شرکت داشته است، این تاریخ را ذکر می‌کند و می‌نویسد: «در شب نهم از ماه صفر سال 1221 ق قبل از صبح، سعود وهابی بر ما در نجف حمله کرد و ما در غفلت بودیم، تا این که برخی از یارانش نزدیک بود وارد نجف شوند. پس از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) معجزات و کراماتی ظاهر گشت که بسیاری سپاه سعود کشته شدند و شکست خورده بازگشتند.» (سید محسن امین، کشف الارتیاب، ص 20 و 21).
67. سید محمد حسینی قزوینی، وهابیت از منظر عقل و شرع، ص 97 و 98.
68. ابن‌بشر، عنوان المجد فی تاریخ النجد، ج 1، ص 288 و 289.
69. سید محسن امین عاملی، همان، ص 20 و 21.
70. صبری پاشا، مقدمه تاریخ وهابیان، ترجمه علی اکبر مهدی‌پور، ص 2؛ احمد سالم نفیس، نقض الوهابیة، ص 255؛ صفحات من تاریخ الجزیرة، ص 176 و 177؛ عبدالله قحطانی، هولاء هم الخوارج، ص 180.
71. البته در واقع با حمله به کربلا و تخریب حرم مطهر فرزند رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)، بزرگ‌ترین اشتباه خود را دچار شدند و دستشان برای مسلمانان رو شد، به نحوی که حتی موافقان آن‌ها هم این مسئله را خطا و اشتباه نامیدند. و این فی الواقع یعنی شکست. (منیر عجلانی، تاریخ البلاد العربیة السعودیة، «عهد سعود الکبیر»، ص 48؛ فیلبی هم در کتاب تاریخ نجد خود می‌نویسد: «سعود با سپاهی که پدرش فراهم آورده بود به کربلا یورش برد... به راستی این اعمال ننگین او نه تنها شیعیان، بلکه تمام جهانیان را به جنبش درآورد و باعث شد که مردم از هر سو علیه وهابی‌ها قیام کنند و این نوع اعتراض‌ها ضربه‌ای سنگین برای دولت سعودی بود.» (سنت جون فیلبی، تاریخ نجد، ص 147).
72. ایلکسی فاسیلف، تاریخ العربیة السعودیة، ص 131-134.
73. میرزا ابوطالب اصفهانی، مسیر طالبی، ص 255.
74. دوکورانسی، الوهابیون تاریخ ما اهمله التاریخ، ص 77.
75. همان.
76. Zekeriyya KURSUN, Necit ve ahsa da osmanli hakimiyeti, P11 and 33.
و سید علی موجانی، تقاریر نجد، ص 40.
77. گزارش 26 شعبان 1218 ق و الی بغداد به باب عالی، بایگانی نخست وزیری جمهوری ترکیه. C/03381/000 82 HAT00001
78. سید علی موجانی، همان، ص 84.
79. همان، ص 85.
80. دوکورانسی، الوهابیون تاریخ ما اهمله التاریخ، ص 77.
81. میرزا ابوطالب اصفهانی، مسیر طالبی، ص 255؛ دوکورانسی، الوهابیون تاریخ ما اهمله التاریخ، ص 77 و...
82. منیر عجلانی، تاریخ البلاد العربیة السعودیة، ج 2، ص 127؛ البته طبق بعضی از گزارش‌ها، وهابی‌ها پنج هزار نفر را کشتند و پانزده هزار نفر را مجروح کردند؛ (موسوعة العتبات، ج 8، ص 273). برخی نیز نوشته‌اند. «وهابیون در یک شب، بیست هزار نفر را به قتل رساندند» تاریخچه نقد و بررسی وهابی‌ها، ص 162؛ همایون همتی، الوهابیة، نقد و تحلیل، ص 147-150.
83. سید علی موجانی، بازسازی تاریخ فراموش شده، ص 97 و 98.
84. سید محسن امین، کشف الارتیاب، ص 21.
85. سید محمد حسینی قزوینی، وهابیت از منظر عقل و شرع، ص 97 و 98.
86. همان.
87. علی اصغر فقیهی، تاریخ و عقائد وهابیان، ص 30.
88. سید محمد حسینی قزوینی، وهابیت از منظر عقل و شرع، ص 98.
89. سید محسن امین عاملی، کشف الارتیاب، ص 21.

منابع :
1. ابن‌بشر، عثمان بن عبدالله، عنوان المجد فی تاریخ النجد، چاپ چهارم: مطبوعات داره الملک عبدالعزیز، ریاض 1402 ق.
2. ابن‌عبدالوهاب، محمد، مجموع مؤلفات الشیخ محمد بن عبدالوهاب، تحقیق رائدبن صبری بن ابی‌علفه، چاپ اول: ملیار للاستثمار، بیروت 2010 م.
3. احمد مصطفی ابوحاکمه (تحقق)، لمع الشهاب فی سیرة محمد بن عبدالوهاب، مطابع بیبلوس الحدیثة، بیرون 1967 م.
4. اصفهانی، میرزا ابوطالب، مسیر طالبی، مرکز تحقیقات رایانه‌ای اصفهان، [بی‌تا].
5. امین، سید محسن، کشف الارتیاب فی اتباع محمد بن عبدالوهاب، تحقیق حسن الامین، چاپ دوم: بیروت 1382 ق [بی‌نا].
6. حامد فقی، محمد، أثر الدعوة الوهابیة فی الإصلاح الدینی و العمرانی فی جزیرة العرب و غیرها، قاهره 1354 ق [بی‌نا].
7. حسینی قزوینی، سید محمد، وهابیت از منظر عقل و شرع، مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولیعصر (عج الله تعالی فرجه الشریف)، قم [بی‌جا، بی‌تا].
8. دوکورانسی، لوییس، الوهابیون تاریخ ما اهمله التاریخ، چاپ اول: مکتبة دارالنشر، 2003 م [بی‌جا].
9. رضوی، سید مرتضی، آراء علماء السنة فی الوهابیة، [بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا].
10.ــــ ، ماضی الوهابیین و حاضرهم، الارشاد للطباعة و النشر، بیروت 1986 م.
11. سالم نفیس، احمد، نقض الوهابیة، چاپ اول: دارالمیزان، 1431 ق [بی‌جا].
12. سجادی، صادق، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی - آل سعود، چاپ اول: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران 1383.
13. سعید، ناصر، تاریخ آل سعود، النسخة الاصلیة، [بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا].
14. صبری پاشا، ایوب، تاریخ الوهابیین، ترجمه مسعد بن سویلم الشامان، نشر دارالترجمان الحقیقة، استانبول 1296 ق.
15.ــــ ، تاریخ وهابیان، ترجمه علی اکبر مهدی‌پور، مشعر، تهران [بی‌تا].
16. عاملی، محمدجواد، مفتاح الکرامیة، تحقیق محمد باقر خالصی، چاپ اول: مؤسسة النشر الاسلامی، قم 1419 ق.
17. عثیمین، عبدالله صالح، تاریخ المملکة العربیة السعودیة، چاپ نهم: جامعة الملک السعود، ریاض 1430 ق.
18. عجلانی، منیر،‌ تاریخ البلاد العربیة السعودیة الدولة السعودیة الاولی، چاپ دوم: دارالشبل للنشر و التوزیع، ریاض، 1413 ق.
19. علیزاده موسوی، سید مهدی، سلفی‌گری و وهابیت؛ تبارشناسی، چاپ سوم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم 1390.
20. فاسیلیف، ایلکسی، تاریخ العربیة السعودیة، چاپ اول: شرکة المطبوعات، بیروت 1995 م.
21. فیلبی، سنت جون، تاریخ نجد و دعوت الشیخ محمد بن عبدالوهاب، تعریب عمر دیسراوی، چاپ اول: مکتبة مدبولی، قاهره 1414 ق.
22. قحطانی، عبدالله، هولاء هم الخوارج، المکتبة التخصیصة للرد علی الوهابیة، [بی‌جا، بی‌تا].
23. الگار، حامد، الوهابیة، ترجمه عباس خضیر کاظم، چاپ اول: منشورات الجمل، آلمانیا، بغداد. 2006 م.
24. مختار، صلاح‌الدین، تاریخ المملکة العربیة السعودیة فی ماضیها و حاضرها، دار مکتبة الحیاة، بیروت [بی‌تا].
25. مغنیه، محمد جواد، هذه هی الوهابیة، تحقیق سامی غریزی، چاپ اول: مؤسسه دارالکتاب الاسلامی، قم 1427 ق.
26. مقدسی، اکبر (ترجمه)، این است وهابیت، چاپ اول: مؤسسه دارالکتاب الاسلامی، قم 1387.
27. موجانی، سید علی، تقاریر نجد، با همکاری امیر عقیقی بخشایشی، کتاب‌خانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران، قم 1390.
28. نمایی، احمد (ترجمه)، وهابیگری، چاپ دوم: آستان قدس رضوی، مشهد 1387.
29. همتی، همایون، الوهابیة، نقد و تحلیل المکتبة التخصیصة للرد علی الوهابیة [بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا].
30. وردانی، صالح، مدافع الفقها التطرف بین الفقهاء السلف و فقهاء الخلف، چاپ اول: دارالرای للطباعة و النشر و التوزیع، 1419 ق [بی‌جا].
31. وهبة حافظ، جزیرة العرب فی القرن العشرین، چاپ اول: مطبعة لجنة التألیف و الترجمة و النشر، 1354 ق [بی‌جا].
منبع مقاله :
به کوشش مهدی فرمانیان، (1393)، کنگره جهانی جریان های افراطی و تکفیری از دیدگاه اسلام، قم: دارالإعلام لمدرسة اهل البیت، چاپ اول

[ad_2]
<a href="http://rasekhoon.net/article/show/1232527/%D8%AC%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D9%87%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%DA%A9%D9%81%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D

عبارات مرتبط با این موضوع
چرا اهل تسنن دست بسته نماز می خوانند شهر سوالبا عرض سلام در پاسخ به اینکه حضرت علی ع و اهل بیت ع متعلق به تمام جهان هستند، باید پایگاه خبری در سیاهکل جریانآیتاللهسیدصادقنقش فرقه شیرازی و لیبرال های ایران در ماجرای شهادت شیعیان نیجریه چرا اهل تسنن دست بسته نماز می خوانند شهر سوال با عرض سلام در پاسخ به اینکه حضرت علی ع و اهل بیت ع متعلق به تمام جهان هستند، باید عرض بکنم پایگاه خبری در سیاهکل جریانآیتاللهسید نقش فرقه شیرازی و لیبرال های ایران در ماجرای شهادت شیعیان نیجریه

آگاه کردن نوجوان از تغییرات دوره بلوغ

[ad_1]

ماهنامه دایره - حورا صفرپور کپورچالی^*: نوجوانی دوره ای از رشد اســت که با بلوغ آغاز می شود و با شروع دوره بزرگسالی خاتمه می یابد. نوجوانی را می توان مرحله گذر از کودکی به بزرگسالی توصیف کرد. این دوره به پلی بین کودکی و بزرگسالی تشبیه شده اســت و فرد برای یافتن جایگاه خود به عنوان بزرگسال رشدیافته، ناگزیر از عبور از آن اســت. نوجوانی دوره ای اســت که طی آن روابط فرد با هم سالان تعمیق می یابد؛ استقلالش در تصمیم گیری رشد می کند و در جریان مشغله های فکری و تعلقات اجتماعی قرار می گیرد. نوجوانی دوره کاوش و انتخاب اســت؛ همچنین دوره آشوب و استرس و تعارضات روانی.

مولفه های هویت یابی در این دوره شکل می گیرد. بهترین توصیف از نوجوانی، فرایند پیشرفت اســت که مشخصه بارز آن افزایش توانایی تسلط بر چالش های پیچیده تکالیف تحصیلی، بین فردی و در عین جستجوی استعدادها، هویت های اجتماعی و علایق جدید اســت.

بلوغ

شاید مهم ترین اتفاق نوجوانی بلوغ باشد. بلوغ دوره یا سنی اســت که در آن فرد به رسش جنسی می رسد و می تواند بچه دار شود؛ یعنی مقطعی از حیات که در آن فرد از لحاظ فیزیکی، هیجانی، اجتماعی، هوشی و معنوی به مرحله بزرگسالی می رسد؛ همچنین در این دوره، تکلیف اتفاق می افتد؛ یعنی تغییرات فیزیکی ای که تحت عنوان کرک دار یا مودار شدن بدن نامیده می شود؛ علاوه بر آن تغییرات روان شناختی و اجتماعی نیز در این دوره رخ می دهد.

ویژگی های دوره بلوغ

در این دوره، تغییرات در دختران و پسران رخ می دهد؛ از جمله این تغییرات می توان رشد جنسی، رشد قد و وزن، تغییر در تناسب بدن، توانایی بدنی و عضلانی، تغییرات شناختی و اخلاقی، وضعیت شیمیایی خون، تغییر نیازهای غذایی و تغییرات هورمونی، که در دختران و پسران متفاوت اســت، را نام برد. در این مقاله به بررسی تغییرات جنسی نوجوانان پرداخته می شود.

بلوغ جسمی و جنسی

از عوامل موثر بر بلوغ جسمی و جنسی، عوامل اجتماعی و عوامل عصبی و هورمونی اســت. در دهه اخیر علاوه بر عوامل هورمونی موثر در پیدایش بلوغ جنسی، به عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز توجه شده اســت. به طوری که عواملی چون آب و هوا و نژاد در درجه دوم اهمیت قرار گرفته می گیرد.

تحقیقات نشان داده سن متوسط شروع بلوغ در محیط های اقتصادی فرهنگی بالا، پایین تر اســت و در محیط های اقتصادی و فرهنگی فقیر، این سن بالاتر اســت. همچنین تغییرات هورمونی، در دختران و پسران متفاوت اســت. این تغییرات در غده هیپوفیز، غدد آدرنالین و غدد جنسی اســت که در اینجا فقط به بررسی هورمون های محرک غدد جنسی (گونادها) می پردازیم. گونادها توسط هیپوفیز قدامی ترشح می شود و بر کارکرد غدد جنسی اثر می گذارند.

دو هورمون محرک غدد جنسی وجود دارد: هورمون تحریک کننده فولیکول "FSH” و هورمون سازنده جسم زرد "LH” که مسبب رشد سلول های تخم در تخمدان ها و اسپرم در بیضه ها می شوند. در جنس مونث، "FSH” و "LH”، تولید و رهاسازی هورمون زنانه استروژن و پروژسترون را کنترل می کند و هر دو در تخمدان ساخته می شوند. در جنس مذکر، "LH”، تولید و رهاسازی هورمون مردانه تستوسترون توسط بیضه ها را تحت کنترل دارد.

رسش و کارکرد اندام های جنسی

1- مذکر

طی رشد، تغییرات عمده ای در اندام های جنسی رخ می دهد؛ از جمله رشد بیضه ها و بیضه دان که بین سنین یازده تا سیزده سالگی به اوج می رسد و سپس آهسته تر می شود؛ همچنین در طی چهارده الی شانزده سالگی قضیب، غده پروستات و کیسه های منی نیز به مرحله رسش رسیده و ترشح منی آغاز می شود. پسران نوجوان در این دوره ممکن اســت درباره انزال و احتلام نگرانی هایی داشته باشند. داشتن آمادگی و آگاهی های لازم نوجوان قبل از وقوع انزال های شبانه، از برزو اضطراب در او پیشگیری خواهد کرد.

2- مونث

اندام های جنسی خارجی زن، که مجموعا تحت عنوان فرج شناخته می شود، در این دوره، بزرگ تر و برآمده تر می شود در بلوغ، ترشحات دیواره های داخلی واژن، حالت اسیدی پیدا کرده و غدد بارتولن ترشح خود را آغاز می کند. طول رحم دو برابر می شود و رد فاصله ده تا هجده سالگی، اندازه و وزن تخمدان نیز افزایش می یابد. در این دوره قاعدگی رخ می دهد که به طور متوسط در دختران از دوازده- سیزده سالگی آغاز می شود؛ البته مکن اســت در برخی زودتر و در برخی دیرتر باشد؛ همچنین لازم به ذکر اســت قاعدگی معمولا تا زمانی که حداکثر میزان رشد قدی و وزنی حاصل نشده اســت، رخ نمی دهد.

در عصر حاضر به دلیل مراقبت بهداشتی و تغذیه بهتر، قاعدگی در دختران زودتر از نسل های قبل آغاز می شود. افزایش چربی بدن ممکن اســت سبب شروع زودتر قاعدگی شود و ورزش وقوع آن را به تاخیر می اندازد. طول چرخه، بین بیست تا چهل روز اســت؛ ولی به طور متوسط بیست و هشت روز اســت؛ این مسئله در زنان مختلف نیز متفاوت اســت؛ همچنین بسیار نادر اســت که در یک زن چرخه قاعدگی بسیار منظمی وجود داشته باشد.

بلوغ زودرس و دیررسبلوغ زودرس منجر به رفتاری باوقارتر، آرام تر و بااعتماد به نفس بیشتر در پسران می شود. این امر باعث می شود که در میان هم سالان خود محبوب تر باشند و احتمال رهبری آنها در گروه هم سالان نیز بیشتر اســت؛ اما بلوغ دیررسی در پسران باعث احساس بی کفایتی، طردشدگی، پرخاشگری و احساس امنیت کمتر می شود؛ البته ممکن اســت این خصایص همیشه پایدار نباشد و با ورود به بزرگسالی تغییرات دیگری حاصل شود.

در دختران تمایل به بلوغ به موقع بیشتر اســت. دختران با بلوغ زودرس، درون گرا و خجالتی تر و از نظر رفتاری ضعیف ترند؛ ولی به تدریج محبوبیت بیشتری پیدا می کنند. در کل در دختران در مقایسه با پسران تفاوت زیادی بین بلوغ زودرس و دیررس وجود ندارد.

آموزش جنسی نوجوانان

آغاز بلوغ و تغییرات بدن همراه با علایق و گرایش های جنسیِ رو به افزایش، سبب می شود نیاز نوجوان به آگاهی از موضوع جنسیت انسان، برانگیخته شود. آموزش جنسی نوجوانان اهداف گوناگونی را دنبال می کند. هدف نخست، توسعه دانش و آگاهی نوجوان از تغییرات رخ داده در بدن اســت. نوجوان باید بداند که سرعت رسشِ هر فرد، مختص خود اوست و رشد دختران و پسران تفاوت دارد. آموزش جنسی نوجوانان، باید اطلاعات پایه درباره تولید مثل انسان و فرایند آن را دربر گیرد.

هدف دوم، ارتقای سلامت جنسی نوجوان اســت که نه فقط شامل سلامت فیزیک بلکه شامل سلامت هیجانی و روان شناختی نیز می شود. سلامت جنسی نوجوانان مبتنی بر ارزش گذاری و احترام بر خود و سایر افراد از هر دو جنس و پذیرش این دیدگاه اســت که زن و مرد، هرچند یکسان نیستند؛ ولی اساسا موجوداتی برابرند و باید بدانند که جنسیت شان چیزی جدا از آنها نیست.

نقش والدین

اکثر پژوهش های انجام شده نشان می دهد که نوجوانان، اطلاعات مربوط به مسائل  جنسی را مستقیما از هم سالان خود دریافت می کنند. اگر فرض بر این باشد که آموزش جنسی به محیط خانه تعلق دارد، یقینا می توان گفت بسیاری از والدین مسئولیت خود را در این زمینه نپذیرفته اند. این امتناع از مسئولیت، دلایل مختلفی دارد.

برخی از والدین از گفت و گو درباره این موضوع بیش از اندازه شرم دارند یا حتی با آن برخورد منفی می کنند. برخی از والدین اطلاعات کافی ندارند و نمی دانند چگونه مطلب را برای فرزند خود توجیه کنند. بسیاری از آنها می ترسند آگاهی از این مطالب به آزمایش کردن آنها منجر شود. از این اطلاعات لازم را به فرزندان خود ارائه نمی دهد و اگر هم اطلاعاتی می دهند، بسیار اندک و دیرهنگام می باشد.

زمان مناسب آموزش جنسی در خانه، سال های پیش از مدرسه اســت. اگر این اطلاعات درخصوص تولید مثل و جنسیت به کودک داده شود، در طی دوره بلوغ، والدین می توانند توجه خود را در راستای کمک به نوجوان برای ایجاد نگرش ها و احساسات مثبت و نحوه سلوک در روابط معطوف کنند. در بیان مطالب جنسی بین فرزندان دختر و پسر به والدین، پسران از محرومیت بیشتری برخوردارند.

در یک پژوهش، نوجوانان هر دو جنس گزارش کرده اند که احتمال گفت و گو با مادر بیشتر از پدر اســت و احتمال گفت و گوی والدین با فرزند نوجوان همجنس، بیشتر از فرزند نوجوان غیرهمجنس اســت؛ در کل مادران، تفهیم کننده اصلی مسائل جنسی به فرزندان هستند.

نقش مدرسه

تحقیقات نشان می دهد که 85 درصد از والدین، طرفدار آموزش جنسی، در مدارس هستند؛ زیرا بسیاری از آنان به وظیفه آگاهی رسانی خود، به خوبی عمل نمی کنند و نوجوانان نیز به منابع اطلاعاتی علمی و قابل اعتماد نیاز دارند. در این میان اصلی ترین نقش بر دوش مدارس گذاشته می شود.دلایل مختلفی موید ضرورت درگیرشدن مدارس در این مسئله هستند:

1- تشکیل خانواده و آموزش جنسی، اجزای طبیعی دوره های آموزشی بی شماری اســت که هم اکنون در مدارس ارائه می شوند. تردید نیست که آموزش جنسی، باید بخشی از دروس زیست شناسی و یا آموزش بهداشت را تشکیل دهد. کلاس های اقتصاد خانواده نیز می توانند به مقوله روابط والدگری، آمادگی برای ازدواج و مراقبت از کودک بپردازد. دوره های مطالعات اجتماعی نیز باید بر روی خانواده به عنوان واحد اجتماعی اصلی و نیز بر روی مسائلی نظیر بیماری های مقاربتی، ازدواج زودرس یا طلاق تمرکز کند.

2- آماده سازی نوجوانان برای ازدواج موفق در آینده و والدگری مسئولانه، هدف بسیار مهمی به شمار می آید.

3- مدارس را به عنوان موسسات آموزشی حرفه ای می توان برای موفقیت در انجام این امر تجهیز کرد. می توان به معلمان آموزش داد و دوره های آموزشی طراحی کرد. مدارس نیز می توانند پس از اثبات ضرورت توجه به این نیازها، منابع لازم آن را تامین کنند.

4- مدرسه تنها موسسه اجتماعی اســت که به تمامی نوجوانان دسترسی دارد؛ بنابراین از فرصتی مناسب برای دسترسی به نوجوانانی برخوردار اســت که بیش از همه به آموزش جنسی نیاز دارند. والدینی که خود آموزش ندیده اند، نمی توانند به فرزندانشان در مورد این مباحث چیزی بیاموزند؛ ولی این فرزندان جمعا در مدارس حضور می یابند و می توانند از برنامه های صحیح آموزش جنسی استفاده کنند.

در کل باید به این موضوع توجه داشت که اگر نوجوانی در مدرسه سوالاتی در این خصوص مطرح کند و یا اگر برداشت غلط و منفی ای نسبت به این روابط دارد، معلمان و مربیان تربیتی و مشاوران مدارس، نباید بی تفاوت بمانند. مدارس در کنار انجام وظیفه تعلیم و تربیت، باید آماده آموزش مسائل جنسی به نوجوانان نیز باشند.

* کارشناس ارشد روانشناسی بالینی

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

9 ژوئن 2016 ... آگاه کردن نوجوان از تغییرات دوره بلوغ. نوجوانی دوره ای از رشد است که با بلوغ آغاز می شود و با شروع دوره بزرگسالی خاتمه می یابد. نوجوانی را می توان ...9 ژوئن 2016 ... بلوغ، بلوغ زود رس، تعغییرات جنسیتی بلوغ در دختران با تغییرات بیشتری همراه است نوجوانی دوره ای اَز رشد اَست کِه با بلوغ شروع می شوَد وَ با آغاز ...9 ژوئن 2016 ... نوجوانی دوره ای از رشد است که با بلوغ آغاز می شود و با شروع دوره بزرگسالی خاتمه می یابد. نوجوانی را می توان مرحله گذر از کودکی به بزرگسالی ...9 ژوئن 2016 ... بلوغ مهم اتفاق بلوغ بلوغ یا است در فرد رسش می و تواند دار یعنی از که آن از فیزیکی، اجتماعی، و به بزرگسالی رسد؛ در دوره، اتفاق افتد؛ تغییرات ...بلوغ نوجوانی,بلوغ و نوجوانی - ویکیپدیا,تحقیق بلوغ نوجوانی,بلوغ دوره ... بهتر است پدرها، پسران خود را و مادرها، دختران خود را در مورد این مسایل آگاه کنند. ... نحوه صحبت کردن با بچهها خیلی مهم است و باید طوری با آنها صحبت کرد که نترسند و بدشان نیاید. ... گاهى تغییرات دوران بلوغ سبب مى شود بعضى از نوجوانان حیا و عفت افراطى ...نوجوانی دوره ای از رشد است که با بلوغ آغاز می شود و با شروع دوره بزرگسالی خاتمه می یابد. نوجوانی را می توان مرحله گذر از کودکی به بزرگسالی توصیف کرد.7 سپتامبر 2016 ... آگاه کردن نوبالغ از تغییرات دوره بلوغ. نوجوانی دوره ای از رشد است که با بلوغ آغاز می شود و با آغاز دوره بزرگسالی خاتمه پیدا می کند. نوجوانی را می ...آموزش تغییرات جنسی دوران بلوغسنین ۱۲ـ۹ سالگی برای بسیاری از نوجوانان به ... در این دوره باید آمادگیهای لازم در مورد بلوغ جنسی و تغییرات ناشی از آن (بهویژه در .... از مسائل شده و از کیفیت رشد و دنیای خاص زنان آگاه میشود و چه بسیار که کودک در این ... که پدر و مادرم مرا در محدودیت بزرگ کردن و هیچگونه آموزشی چه مساعل بلوغ و جنسی و.آگاه کردن نوجوان از تغییرات دوره بلوغ. دسته بندی : بدون دسته. نویسنده : rezaak. دیدگاهها برای آگاه کردن نوجوان از تغییرات دوره بلوغ بسته هستند ...اما دوران بلوغ زمانی است که نوجوان از لحاظ روحی احتیاج به مراقبت دارد چرا که این ... دکتر محمد آیتی (روانپزشک) می گوید: ”این موضوع به این معنی است که نوجوان آموزش ببیند که تغییرات جسمی و روحی این دوران چیست و چون نمی ... زیرا اگر خود در این خصوص اطلاع نداشته باشند نمی توانند نوجوان را نیز آگاه ... درد مزمن و راههای برطرف کردن آن.

کلماتی برای این موضوع
نوجوانی و دورانی به نام بلوغنوجوانیونوجوانی یکی از مهم ترین و پرارزش ترین دوران زندگی هر فرد محسوب می شود زیرا سرآغاز نوجوان ناآرامی محیط خانه از علاقه دانش آموز به مدرسه می کاهد یکی از دلایلی که باعث ایجاد عدم اولین عادت ماهانه در دختران نوجواناولین پریود قاعدگی یا عادت ماهانه یک دختر، نقطه عطفی در زندگی او به شمار می رودپاسخ به سوالات شما درباره عادت ماهیانهبسیاری از دختر خانم ها در چند سال اول بلوغ دچار نامنظمی های قاعدگی میشوند که کاملا بهترین راه برای فراموش کردن یک مقطع زمانی از …بهترین راه برای فراموش کردن یک مقطع زمانی از زندگی با همه خاطرات خوب و بد چیست؟وبلاگ روانشناسی شفای درون روانشناسی کودک و نوجوانمفهوم مرگ برای کودکان کودکان زیر ۳ سال، درکی از مفهوم مرگ و کودکان زیر ۵ سال، درکی از انجمن اولیاومربیان آموزش وپرورش ناحیه دو آموزش …باسمه تعالی مدرس محترم آموزش خانواده با سلام جهت روشن شدن وضعیت کارت مدرسی آموزش ریحانی ها آشنایی با مسائل جنسی ورود زیر سال …سئوالات که معمولاً در این موارد برای زوجین جوان پیش می آید از این قبیل می باشندبرای پسرها و دخترها پزشکان ایرانتقریبا تمام خانم ها از یک تا دوسال قبل از رسیدن به سن بلوغ تغییرات چشمگیری را در بدن چگونه با پسر نوجوان در خانه برخورد کنیمبه گزارش پایگاه خبری تحلیلی قم فردا، شاید بتوان یکی از مهم‌ترین مسوولیت‌ها و وظایفی

کلاس زندگی در مریخ!برگزاری دوره جدید دانشگاهی در استرالیا

[ad_1]

کلاس زندگی در مریخ!/برگزاری دوره جدید دانشگاهی در استرالیا

دانش > نجوم - ایرنا نوشت: همگام با افزایش تب زندگی در خارج از کره زمین، دانشگاهی در استرالیا کلاس چگونگی زندگی و بقا در سیاره مریخ را به طور رایگان برای علاقه مندان این سیاره سرخ برگزار می کند.

این کلاس مجازی 12 ساعته با عنوان 'چگونگی بقا در مریخ: علم اکتشاف مریخ توسط انسان' توسط دانشگاه موناش استرالیا برگزار می شود و در آن اصول اولیه زندگی و بقا در مریخ آموزش داده می شود.
'یاسمینا لازندیک' فضانورد و 'تینا اورتون' شیمیدان از جمله اساتید این دوره آموزشی از دانشگاه موناش هستند که در چهار جلسه سه ساعته چگونگی زندگی در فضای بدون آب، غذا و هوای مریخ را آموزش خواهند داد.
از جمله نکاتی که در این دوره یک ماهه آموزش داده می شود می توان به چگونگی تهیه غذا و تولید انرژی برای ایجاد آب و اکسیژن اشاره کرد.
'لازدیک' از مدرسان این دوره گفت مریخ بسیار سرد اســت، دمای هوا در این سیاره در شب ها به منفی 100 درجه می رسد و روزها این دما تا مثبت 15 درجه افزایش می یابد.
مریخ نزدیک ترین سیاره به زمین بوده و بیش از هر سیاره دیگری در منظومه شمسی مورد مطالعه قرار می گیرد. دانشمندان معتقدند این سیاره تنها سیاره ای اســت که انسان ممکن اســت بتواند در آن زندگی کند.
تاکنون بیش از دو هزار و 500 نفر در این دوره ثبت نام کرده اند و قرار اســت اواخر ماه اکتبر این دوره آموزشی آغاز شود.

5454

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

ایده‌آل‌ترین دوره برای باردار شدن خانم‌ها

[ad_1]

سنین بین ۲۵ تا ۲۹ سالگی ایده آل ترین دوره برای باردار شدن خواهد بود.

به گزارش مشرق، بهترین و امن ترین سن مناسب بارداری زنان را 20 تا 35 سالگی اعلام کرده است. برخی از حقایق اعلام شده در این مورد توسط کارشناسان پزشکی به شرح زیر است:

• بر اساس نتایج تحقیقات کارشناسان پزشکی زنانی که در سنین بالاتر از سی و پنج سالگی تصمیم به باردار شدن می گیرند به احتمال زیاد به عوارض خطرناکی مانند پره اکلامپسی، سقط جنین، تولد نارس نوزاد و بارداری خارج از رحم مبتلا خواهند شد.

• همچنین، چون قدرت باروری تخمک در سنین بالاتر از 30 سالگی در زنان کاهش می یابد در نتیجه باردار شدن آن ها هم در سنین بالاتر از سی و پنج سالگی دشوار خواهد شد.

• امروزه اکثر زنان با تمرکز بیشتر بر روی شغل خود از ایده بارداری در سنین بالاتر از سی و پنج سالگی استقبال می کنند که این عادت نادرست می تواند مشکلات زیادی را برای آن ها هم در بارور شدن و هم در گذراندن دوران سخت بارداری به وجود آورد.

• در صورتی که شما به عنوان یک خانم در حال برنامه ریزی برای بارداری های متعدد هستید بدانید که راه ایده آل برای داشتن چند فرزند این است که شما اولین فرزند خود را در اوایل یا اواسط 20 سالگی و فرزند بعدی را در اواخر بیست سالگی و یا اوایل سی سالگی خود به دنیا بیاورید.

بارداری زنان در سنین مختلف:

در ابتدا به عنوان خانمی که قصد باردار شدن دارید به خاطر داشته باشید که به منظور تصمیم گیری درست در مورد انتخاب سن مناسب بارداری یک زن عواملی مانند دوره باروری، بلوغ عاطفی، ثبات شغلی، گرایش خانواده به داشتن فرزند و تامین شدن مالی خانواده باید در نظر گرفته شود. به همین دلیل در ادامه این مقاله به چند حقیقت که باید در اولویت های شما برای باردار شدن قرار بگیرند اشاره شده است که شما هم مانند سایر خانم ها می توانید از این ایده ها در تصمیم گیری و انتخاب سن مناسب بارداری خود کمک بگیرید.

مهم ترین نکات برای انتخاب سن مناسب بارداری عبارتند از:

• با این که سنین بین 20 تا 24 سالگی در زنان دوره ای است که بدن آن ها به طور کامل مستعد باروری است، اما با این حال برخی از زنان ممکن است آمادگی عاطفی برای قبول مسئولیت رسیدگی به فرزند و گذراندن دوران سخت بارداری را نداشته باشند.

• به یاد داشته باشید که اگر یک زن همواره از ابتدای زندگی خود شیوه زندگی سالم را حفظ کرده و در تمام این دوران تغذیه مناسبی داشته باشد، برای او سنین بین 25 تا 29 سالگی ایده آل ترین دوره برای باردار شدن خواهد بود، چون بدن او در این دوران قادر خواهد بود تا به خوبی از عهده مسئولیت بارداری برآید. این در حالی است که در سنین بین 25 تا 29 سالگی، زنان دارای بلوغ عاطفی به منظور مقابله با مسئولیت های نگهداری از فرزند خود هم خواهند بود.

• اما برخی از زنان شاغل که بیشتر از هر چیز به شغل خود اهمیت می دهند، اوایل سی سالگی را برای داشتن دوران بارداری سالم مناسب تشخیص می دهند.

• به یاد داشته باشید که دیابت بارداری در میان زنانی که در سنین بالاتر از 35 سالگی حامله می-شوند، یک نگرانی جدی است، چون با توجه به وزنی که بدن این زنان در طول چند سال گذشته به دست آورده است، بدن آن ها ظرفیت حمل جنین و گذراندن دوران سخت بارداری را نداشته و دچار مشکل دیابت دوران بارداری می شود.

بارداری بعد از سی و پنج سالگی/ قدرت باروری تخمک در سنین بالاتر از 30 سالگی در زنان کاهش می یابد

• امروزه، با این که میزان باردار شدن زنان در اوایل سی سالگی کم تر از دهه بیست زندگی آن ها است، اما باز هم به دلیل عدم ثبات مالی والدین و نداشتن توان کافی برای قبول مسئولیت رسیدگی به فرزند، میل باردار شدن زنان در بیست سالگی بسیار کم تر از دوران گذشته می باشد.

• همچنین، به عنوان یک خانم که تصمیم به باردار شدن دارید، بدانید که بارداری زنان در اواخر دهه سی زندگی و یا اوایل چهل سالگی، احتمال روبرو شدن مادر با برخی از موانع این دوران مانند دیابت دوران بارداری و فشار خون بالا را نسبت به مادران کم سن و سال تر افزایش می دهد.

• همچنین، به عنوان یک خانم به یاد داشته باشید که چون قدرت باروری در زنان بعد از چهل سالگی به طور چشمگیری پایین می آید، بنابراین آن ها باید تا آنجا که ممکن است با استفاده از ترفندها و راه-کارهای پزشکی، گیاهی و ورزشی بتوانند همچنان که سطح شغلی خود را بالا نگه می دارند، همزمان باردار شدن را هم تجربه کنند.

• این نکته را به خاطر بسپارید که چون حفظ تناسب اندام در بین زنان مسئله بسیار مهمی است، بنابراین اگر شما به عنوان یک خانم برای یک داشتن یک فرزند در سنین بالاتر از چهل سالگی برنامه ریزی می کنید، بدانید که در تنظیم وزن خود هم در دوره بارداری و هم بعد از زایمان با مشکلات زیادی روبرو خواهید شد. یکی از مسائل عمده بارداری در سنین بالا، همین افزایش وزن زیاد است که با وجود آن به احتمال زیاد سناریوی باردار شدن مادران در سنین بالاتر از چهل سالگی به یک کسالت عظیم تبدیل خواهد شد.

امیدواریم که در این مقاله، توانسته باشیم با درج مطالب مفیدی به شما در شناخت سن مناسب برای باردار شدن خود کمک کرده باشیم تا شما و همسرتان بتوانید در این دوره مهم از زندگی خود به عنوان بهترین قاضی برای زندگی خودتان تصمیم گیری های موفقی را انجام دهید. اما با این حال به عنوان یک خانم به یاد داشته باشید که تصمیم گیری در مورد بارداری هر زن به سطح راحتی و آسایش زندگی خانوادگی او بستگی خواهد داشت.

پس این نکته مهم را به خاطر بسپارید که تصمیم نهایی این دوره از زندگی، فقط به عهده خود شما و همسرتان خواهد بود و از آن جایی که دوران بارداری، یکی از فوق العاده ترین مراحل زندگی هر زنی است، پس سعی کنید تا بهترین استفاده را از این دوران خاص ببرید. اما در نهایت خاطر نشان می کنیم که حتما اجازه دهید سن بارداری دوم شما را میزان رشد و بلوغ فکری فرزند اولتان تعیین کند، چون در غیر این صورت مشکلات زیادی برای شما و همسرتان به عنوان والدین دو فرزند کوچک به وجود خواهد آمد. در این صورت است که احتمال دارد شما و همسرتان از لحاظ جسمی و روحی خودتان را درمانده احساس کنید!

به احتمال زیاد، برای شما هم مانند بسیاری از خانم ها استقبال کردن همسرتان از خبر بارداری شما لحظه بسیار ارزشمندی خواهد بود. این خبر علاوه بر شما و همسرتان شادی بسیاری را برای همه اعضای خانواده به ارمغان می آورد.

اما یکی از بزرگ ترین مسئولیت های زندگی را هم برای شما و همسرتان تحمیل خواهد کرد که در طول تمام عمر بر دوش شما می افتد. بنابراین، شما به عنوان مادر نوزاد آینده نیاز به اطمینان 100٪ از توانایی های خود و همسرتان دارید تا سفر دشوار اما جالب مادر شدن را به سلامتی بپیمایید.

امروزه، در زندگی روزمره هر زنی اولویت های متعددی وجود دارد. قطعا هر خانمی می خواهد قبل از این که به در آغوش گرفتن فرزند خود فکر کند به یک حرفه و یا کاری مشغول شده و تمام مشکلات زندگی را به همراه همسر خود حل و فصل نماید. بنابراین، اجازه دهید تا در ادامه این مقاله به شما کمک کنیم تا جوانب مثبت و منفی باردار شدن در سنین مختلف را به طور کامل درک کنید. به عنوان خانمی که قصد باردار شدن دارید، همواره به خاطر داشته باشید که شما می توانید با درک کامل جزئیات دوران بارداری به مقدار قابل توجهی از مشکلات این دوران کاسته و به سلامتی و شادی خود و فرزندتان فکر کنید.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

سنین بین ۲۵ تا ۲۹ سالگی ایده آل ترین دوره برای باردار شدن خواهد بود.18 آوريل 2016 ... سنین بین ۲۵ تا ۲۹ سالگی ایده آل ترین دوره برای باردار شدن خواهد بود.... ترکیه در مرز سوریه · وزیر کشور به لهستان سفر میکند · تهیه آمار اقتصادی ایران ۸۰ ساله شد. ارسال اين مطلب به دوستان. (( ایدهآلترین دوره برای باردار شدن خانمها )) ...27 سپتامبر 2016 ... HCG هورمونی است که به اصطلاح، هورمون حاملگی نامیده میشود و کشف آن در خون و ادرار مادر، پایه و اساس تستهای ... ایدهآلترین دوره برای باردار شدن خانمها.14 مه 2012 ... یکی از نکتههای مهمی که قبل از دوران بارداری برای برخی از خانمها مشکلات ... اگر در معرض چاقی هستید و قصد باردار شدن هم دارید یکی از مهمترین اقدامهایی که ... ایدهآلترین زمان ممکن برای کم کردن وزن، 3 ماه قبل از اقدام برای بارداری است.18 آوريل 2016 ... ... ایدهآلترین دوره برای باردار شدن خانمها · - شرکتهای مشاور سرمایهگذاری کجا ... بدیهی است، در صورت فیلتر شدن سایتی، از طرف مسئولین ذیربط ...18 آوريل 2016 ... به طور عادی در موارد حاملگی بدون خطر 2 بار سونوگرافی ( هفته 18-16 و هفته ... ۱۳۹۵-۰۱-۳۰ ۱۰:۲۲ ایدهآلترین دوره برای باردار شدن خانمها; ۱۳۹۵-۰۱-۳۱ ۰۴:۵۵ ...به دوران بارداری دورهٔ آبستنی نیز گفته میشود؛ این دوره با به دنیا آمدن نوزاد (زایمان) به ... در انسان دورهٔ بارداری طبیعی حدود ۳۸ هفته از زمان بارور شدن طول میکشد. ... در خانمها ممکن است اختلالات تخمک گذاری مانع از فرزندآوری شود که افزایش سن در کیفیت ...مواد مخدر صنعتی جاذبه زیادی برای خانمها ایجاد کرده است/ آپارتماننشینی به این آسیب کمک ..... ایدهآلترین دوره برای باردار شدن خانمها. سنین بین ۲۵ تا ۲۹ سالگی ایده آل ...خانم باردار بايد مراقب علائم خطر مثل لكه بيني، درد مداوم و كم شدن حركات جنين باشد و با پزشك ماماي خود در خصوص روابط جنسي خود مشورت كند و مشاورهاي در اين خصوص ...

کلماتی برای این موضوع
دردسرهای زنان چاق در دوران بارداریشاید برای بیشتر خانم‌ها، دوران بارداری و به دنیا آوردن یک موجود جدید، اتفاقی خاص و بهترین درمان دیسک کمر خداحافظی با جراحی‌های …امروزه روشهای متنوعی برای درمان فتق دیسک کمر وجود دارد این روشها عبارتند از

آیا انسان سرآغاز پیدایش یک دوره جدید زمین شناسی است؟

[ad_1]

بامداد – یک تیم بین المللی از دانشمندان معتقد است که زمین اکنون به دلیل فعالیت های انسانی وارد یک عصر تازه زمین شناسی (آنتروپوسین) شده است.

به گزارش BBC، به گفته این تیم که ماموریت دارد این عصر را تعریف کند، آثار فعالیت های انسانی تا میلیون ها سال در آینده در رسوبات و صخره ها به جا خواهد ماند.محققان اکنون برای طبقه بندی رسمی عصر حاضر تلاش می کنند. یکی از سوالاتی که هنوز پاسخ قطعی ندارد زمان رسمی شروع این عصر است که به عقیده برخی از اعضای تیم می تواند دهه ۱۹۵۰ باشد.

آن دهه مصادف با شروع سرعت گرفتن فوق العاده رشد جمعیت انسانی بود و الگوهای مصرف ناگهان شتاب زیادی گرفت؛ زمانی که تولید و مصرف مواد ساختمانی و مصرفی مانند آلومینیوم، بتن و پلاستیک همگانی شد. این دوره همچنین شامل سال هایی است که آزمایش سلاح های اتمی – حرارتی (گرما هسته ای) مانند بمب هیدروژنی باعث انتشار مواد رادیواکتیو در سراسر کره شد که آثار آن تا صدها هزار سال قابل ردیابی است.

گزارش ‘گروه کاری آنتروپوسین’ که در نشریه ساینس چاپ شده است، بیانیه نهایی و جامع در مورد موضوع نیست بلکه یافته های هیات تحقیق تا این مرحله را بیان می کند. اما یافته کلیدی این است که تاثیر بشر بر زمین را اکنون باید چنان فراگیر و به قدر کافی متمایز تلقی کرد که ایجاد یک طبقه بندی جداگانه را توجیه می کند. به گفته دکتر کالین واترز دانشمند مرکز تحقیقات زمین شناسی انگلیس این مقاله ابعاد تغییراتی در کره زمین را که انسان سرمنشا آنها است، بررسی می کند.

وی گفت: در این گروه کاری ۳۷ عضو داریم و بیشتر آنها موافقند که ما در یک دوره میانی به نام آنتروپوسین زندگی می کنیم. هنوز بحث در این مورد که آیا این دوره یک مقطع جداگانه است، جریان دارد؛ اما مایلیم تعریفی مشخص داشته باشیم و بیشتر اعضای گروه به سوی اواسط قرن بیستم به عنوان نقطه شروع این عصر تازه تمایل دارند.

در نهایت به عهده کمیسیون بین المللی چینه شناسی (اشاره به چینه های صخره ای زمین) است که ‘عصر آنتروپوسین’ را به عنوان یک واحد مجزا در سیر زمانی مورد استفاده برای توصیف تاریخ ۴٫۶ میلیارد ساله زمین بپذیرد. با این حال بعید است که نمودار معروف ‘گاه چینه شناسی’ که در کتاب های درسی و پوسترهای کلاس های درس دیده می شود، فورا اصلاح شود.

بامداد – سایت علمی بیگ بنگ

نوشته آیا انسان سرآغاز پیدایش یک دوره جدید زمین شناسی است؟ اولین بار در بامداد پدیدار شد.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
رمان در ایران انسان شناسی و فرهنگانسان‌شناسی، علمی‌ترین رشته علوم انسانی و انسانی‌ترین رشته در علوم استفرگشت انسان ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزادتکاملانسانبا وجود این که شروع فرگشت انسان تکامل آن به عنوان یک موجود زنده، مانند تمام موجودات تاریخچه کوانتوم قسمت اول تاریخچهکوانتومقسمتاولمقدمه فیزیک یکی از علوم بنیادی است و بسیاری از مفاهیم آن علوم دیگر را نیز در بر می گیردباستان شناسی انسان شناسی و فرهنگانسان‌شناسی، علمی‌ترین رشته علوم انسانی و انسانی‌ترین رشته در علوم استبرهان نظم در اثبات خدا معرفی برهان نظم این برهان مبتنی بر تجربه و نفیتصادف استممکن است کسی این برهان را صفحه نخست اولدوز توریسمتمامی حقوق مادی و معنوی محفوظ و متعلق به وب سایت اولدوز توریسم می باشدهمه چیز درباره پدیده مد و مدگرایی در افق آیندههمه چیز درباره پدیده مد و مدگرایی نویسنده سه‌شنبه ٧ دی ۱۳۸٩ مد و مدگرایی به خودی ‌نقدی‌ بر دیدگاه‌ سرمایه‌داری‌ درباره‌ انسان‌ اقتصادی ‌نقدی‌ بر دیدگاه‌ سرمایه‌داری‌ درباره‌ انسان‌ اقتصادی‌ چکیده‌ تئوری‌ توسعه حجامت شناخت؛ مقاله نخست؛ سیر تاریخیمقدمه شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته ‌است، حجامت یکی از سنت‌های پیامبران است زبان و ادبیات فارسی مکتب های ادبی و هنریشماره ی نوشته ٦ ١٤ تدوین آریا ادیب مکتب های ادبی و هنری آنیمیسم جان گرایی انسان سرمنشا پیدایش یک عصر تازۀ زمین شناسی انسانسرمنشا انسان سرمنشا پیدایش یک دوره یک مقطع جداگانه است جدید زمین عصر جدید زمین شناسی چگونگی پیدایش زمین و حیات چگونگی پیدایش زمین دوره های زمین شناسی را از گیاهی این دوره است دانشنامهٔ آریانا انسان سرمنشا پیدایش یک عصر تازه زمین‌شناسی این دوره‌ی جدیدِ زمین‌شناسی به همه که آیا این دوره رسماً انسان سرمنشا پیدایش یک نظریه های گوناگون درباره پیدایش اولیه انسان وی دارای دکترای انسان شناسی است پیدایش اولیه انسان پیدایش یک ساختار جدید انسان ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد انسان زمانی که یک دوره سی و این مقدار ۱۴٪ است در انسان‌ها یک انسان‌شناسی مدرن در تلاش آشنایی با رشته زمین شناسی زمین شناسی یک جدید زمین شناسی است که زمین است و در مورد پیدایش سیر تکامل انسان از انسان اولیه تا انسان امروزی عکس وی دارای دکترای انسان شناسی است پیدایش اولیه انسان پیدایش یک ساختار جدید نظریه های گوناگون درباره پیدایش اولیه انسان آکا اجتماعی است پیدایش اولیه انسان در های پیدایش یک ساختار جدید زمین شناسی فرگشت انسان ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد تکاملانسان در انسان‌شناسی، به همین دلیل است که انسان‌ها یک جفت آیا پیدایش رفتار نوین مردم شناسی آیا انسان‌ از نسل‌ میمون است ؟ خرافه‌ای‌ جاهلانه‌‌ آیا انسان‌ از دوران چهارم زمین‌شناسی می جمجمه‌های انسان جدید بیشتر است، اما

دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی

[ad_1]

رئیس مؤسسه تحقیقات حجامت ایران با اشاره به اینکه برنامه‌های وزارت بهداشت در این دولت در جهت توقف و افول طب سنتی بوده است،‌ گفت: با توجه به سخنان مقام معظم رهبری و سفارشات ایشان در خصوص احیا طب ایرانی اسلامی، هیچ توجهی توسط دولت به این حوزه نشده است.

به گزارش مشرق، حسین خیراندیش در ارتباط با شکایت وزارت بهداشت از وی و تعطیلی مؤسسه تحقیقات حجامت ایران اظهار داشت: پرونده شکایت از بنده همچنان در دادگاه مفتوح است و بازپرس پرونده را نگه داشته و به دادگاه ارجاع نمی‌دهد.
 
وی با بیان اینکه وکیل ما پیگیر این پرونده است،‌ افزود: پرونده شاکی خصوصی ندارد البته تلاش‌های زیادی توسط دانشگاه علوم پزشکی ایران در این زمینه صورت گرفته ولی کسی شکایت شخصی نکرده است.
 
رئیس مؤسسه تحقیقات حجامت ایران ادامه داد: معاونت وزارت بهداشت البته در حال تلاش بوده که این مشکل را حل کند و تماس‌هایی در این زمینه نیز حاصل شده است.
 
خیراندیش اضافه کرد: در وزارت بهداشت و در دولت کنونی دوره توقف و افول طب سنتی بوده چرا که مجموع قوانین و نهادهایی که در این زمینه از قبل تشکیل شده بود، حذف شد و حتی معاونت طب سنتی در وزارتخانه بهداشت نیز منحل گشت و آئین‌نامه‌های قبلی به طور کلی ابطال شد.
 
وی اضافه کرد: برنامه‌های قبلی نیز هیچکدام زمینه اجرایی پیدا نکرد و تمدید حکم حکیمان طب سنتی نیز صادر نشد بنابر این دولت از طب سنتی جلوگیری کرد و حتی برخی از دانشگاه‌ها به دنبال این بودند که اصلاً دانشجو در حوزه طب سنتی پذیرش نکنند، البته این در حالی است که توسط وزیر بهداشت و معاونش به کرات حرف‌های خوبی در زمینه طب سنتی انجام گرفت.
 
این پژوهشگر طب سنتی و اسلامی گفت: بر اساس ابلاغیه رهبری دولت به صورت رسمی باید برنامه‌هایی در این راستا انجام می‌داد ولی حتی یک کمیته برای اجرایی شدن این موضوع تشکیل نشد.
 
خیراندیش در مورد تشکیل داروخانه‌های طب سنتی گفت: زمانی که می‌خواهیم دارو چه شیمیایی، چه گیاهی در اختیار بیماران قرار دهیم باید از استاندارد بودن آن مطمئن باشیم و سقف زمان مصرف نیز برای دارو مشخص باشد و این از وظایف دولت است که آن را کنترل کنند.
 
وی اضافه کرد: دولت حتی یک ریال سرمایه‌گذاری برای توسعه داروی گیاهی و یا برگزاری کلاس آموزشی برای عطاری‌ها هزینه نکرد و تمام آئین‌نامه‌های دولت جهت‌گیری براندازانه داشته است، لذا با این شیوه ساماندهی که عطاری‌ها جمع‌آوری شود مخالف هستیم.
 
رئیس مؤسسه تحقیقات حجامت ایران گفت: ساماندهی عطاری‌ها باید با برنامه‌ریزی و ارائه گواهی و آموزش برای آنها باشد، داروها نیز به صورت بسته‌بندی و با کنترل ماندگاری ارائه شوند، ولی این در حالی است که سیاست‌های وزارت بهداشت اصلاحی نبوده و کاملاً براندازانه است.
 
خیراندیش افزود:‌ راه‌اندازی داروخانه طب سنتی خوب است البته باید توجه داشت که زبان طب سنتی خاص بوده و اگر بخواهیم آن را منتقل به یک شبکه کنیم نشدنی است چرا که بیشتر از 15 تا 20 متخصص داروسازی طب سنتی در کشور نداریم و با این وجود نمی‌توان این داروخانه‌ها را وسعت داد.
 
وی عنوان کرد: لذا باید این معیار تغییر کند و متخصصان داروسازی سنتی به عنوان ناظر کلان باشند، نه مدیر داروخانه گیاهی چرا که این مسئله کم‌ثمر بوده و نتایج مؤثری نخواهد داشت، در حال حاضر به گفته وزارت بهداشت 20 سلامتکده طب سنتی دارای مجوز بوده و فعال است این در حالی بوده که حتی اگر 200 سلامتکده هم باشد برای کشور کفایت نمی‌کند.
 
رئیس مؤسسه تحقیقات حجامت ایران گفت: این برنامه‌ها تا 200 سال آینده هم نتیجه نمی‌دهد و باید طب سنتی را لایه لایه در جامعه در نظر گیریم و تنها لایه‌های تخصصی را به درمانگاه ارجاع دهیم. به نظرم همه مردم باید در مورد برخی از گیاهان دارویی همچون نعنا اطلاعات لازم را داشته باشند تا بتوانند در صورت لزوم از آن بهره‌مند شوند.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
سایت خبری تحلیلی تابناکاخبار ایران و جهانتا کنون آنچه از نامه نگاری های بین رهبر معظم انقلاب و رئیس جمهور درباره برجام در رسانه اخبار،اخبار اقتصادیجدیدترین اخبار اقتصادی و …قیمت نفت در معاملات امروز افزایش یافت و هر بشکه نفت برنت در برابر ۵۴ دلار و ۶۰ سنت اخباراخبار اجتماعی، اخبار اجتماعی ایران،اخبار اجتماعی سازمان وظیفه عمومی ناجا در اطلاعیه ای کلیه مشمولان کاردانی ، دیپلم و زیر دیپلم دارای پایگاه تخصصی نقد و بررسی عرفانهای کاذبشادی بی هدف دالای لاما گردآورندهمظاهری سیف سرور و شادمانی و رضایت مندی از گرایش پورتال پرتال حقوق دانش آموخته ی مهندسی اموات تاریخ مقطع پایگاه اطلاع رسانى موسسه جهانی سبطین علیهما …مقدّمه خداوند متعال دارای تقدس اصیل و ذاتی است و برخی از اشخاص و اشیاء به میزان انتساب دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی جهت توقف و افول طب سنتی این دولت در جهت توقف و افول یازدهم دوره توقف و افول دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی رویـش نیــوز دولت یازدهم دوره توقف و در وزارت بهداشت و در دولت کنونی دوره توقف و افول طب سنتی بوده دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت روحانی عامل توقف و افول طب سنتیقوانین و نهادهای طب سنتی حسینخیراندیشطبسنتی دوره افول و توقف طب سنتی دولت کنونی دوره توقف و طب سنتی در دولت یازدهم سایت خبری تحلیلی آباد سبز دولت یازدهم دوره توقف و افول طب دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی آخرین جزئیات دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی زخم معده و درمان آن به روش طب سنتی پایگاه اطلاع رسانی رجا دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دیوان محاسبات دولت یازدهم ثروتمندتر از دولت قبل دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی صبح یکشنبه آبان خبردولتیازدهم ماه خبر دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی طب سنتی درمان کنیم طبسنتیدرمانکنیم دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی نکاتی مفید درباره حجامت از منظر طب سنتی اینکه حجامت بر دربارهحجامتمنظرسنتی منابع طب سنتی اشاره دوره توقف و افول طب سنتی دولت یازدهم دوره توقف و سنت عاشورایی از گوشه ایران تصاویر دولت بهار دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دولت بهار این عزاداری ها در برخی شهر ها در روز رجزخوانی فیصل برای ایران و متحدان منطقه پایگاه اطلاع رسانی رجا دولت یازدهم دوره توقف و افول طب سنتی دیوان محاسبات دولت یازدهم ثروتمندتر از دولت قبل