رژیم غذایی برای شفاف سازی پوست

جام جم سرا:
خوردن این 10 نوع صبحانه مفید و مغذی می‌تواند به شما برای برداشتن10 قدم بلند تا داشتن پوستی زیبا کمک کند:

• روز 1 : املت ایتالیایی
2 گوجه‌فرنگی بزرگ را با یک زرده تخم‌مرغ و نیمی از سفیده آن مخلوط کنید و با افزودن یک قاشق مرباخوری روغن زیتون و نصف فلفل‌دلمه‌ای قرمز، یک املت ایتالیایی خوشمزه برای صبحانه روز اول خود درست کنید.«گوجه‌فرنگی یکی از بزرگ‌ترین دوستداران پوست ماست»! مطالعات اخیر هم نشان می‌دهد که مصرف سبزی‌ها و صیفی‌های قرمزرنگ به کاهش علایم آفتاب‌سوختگی، افزایش ساخت کلاژن در پوست و کم شدن چین‌وچروک‌های پوستی کمک می‌کند.

• روز 2 : املت میوه‌ها و جوی دوسر
مصرف جوی دوسر، هم برای سلامت قلب مفید است و هم به حفظ سلامت و زیبایی پوست کمک می‌کند. شما می‌توانید صبحانه روز دوم را با مخلوطی از جوی دوسر بوداده یا آب‌پز، به همراه کمی سیب و انجیر ‌تکه‌شده درست کنید. یعنی پس از مخلوط کردن این مواد با یکدیگر، کمی عسل روی آنها بریزید و با استفاده از بخار آب سماور یا کتری، اجازه بدهید عسل به خورد جو و میوه‌ها برود. املت جو و میوه‌ها می‌تواند بهترین جایگزین برای غلات صبحانه سرشار از شکر باشد. هر چقدر مصرف شکر ممکن است باعث ایجاد آکنه در پوست صورت شود، خوردن عسل و سیب از چروک و افتادن پوست پیشگیری می‌کند و به آن لطافت و نرمی می‌بخشد.

• روز 3 : املت یونانی
برای تهیه املت یونانی کافی است حدود300 گرم اسفناج خام و خردشده را با یک تخم‌مرغ، یک قاشق مرباخوری روغن زیتون یا هسته انگور و مقدار بسیار کمی نمک مخلوط کنید و این مخلوط را 20 تا 30 دقیقه روی حرارت بسیار ملایم اجاق گاز بگذارید تا کاملا بپزد. ویتامین A موجود در اسفناج می‌تواند قرمزی و تا حدی لکه‌های پوستی صورت را از بین ببرد و تخم‌مرغ هم به حفظ نرمی و افزایش انعطاف‌پذیری پوست کمک می‌کند.به علاوه، آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این املت مانند لوتئین و زیگزانتین، آثار مخرب اشعه مضر UV را روی پوست دست و صورت از بین می‌برند.

• روز 4 : آب توت‌فرنگی و کیوی
اگر وقت کافی برای تهیه یک صبحانه مفصل ندارید، بهتر است صبح این روز را به جای قهوه‌های فوری پرکالری، با یک لیوان پر از آب توت‌فرنگی و کیوی شروع کنید. این آبمیوه در کمتر از 5 دقیقه آماده می‌شود و ویتامین C فراوان موجود در این میوه‌ها می‌تواند تا حد قابل قبولی به حفظ نرمی و لطافت پوست صورت کمک کند. ویتامین C، باعث افزایش ساخت کلاژن در پوست و پیشگیری از چروکیدگی آن می‌شود. اگر دوست داشته باشید، می‌توانید کیوی‌ها را خیلی خوب بشویید و آنها را با پوستشان آب بگیرید تا دریافت ویتامین C در بدنتان بالاتر ‌رود.

• روز 5 : کیک سیب و گردو
درست کردن صبحانه این روز به وقت بیشتری نیاز دارد اما کیک سیب و گردو از سالم‌ترین و مغذی‌ترین صبحانه‌ها برای حفظ سلامت پوست و قلب است به‌خصوص اگر آن را با آب سیب که سرشار از فیبر است یا با آب پرتقال که غنی از ویتامین‌ C است، بخورید. طرز تهیه کیک سیب و گردو مانند کیک اسفنجی است. برای تهیه این کیک باید از آرد کامل سبوس‌دار (مانند آرد نان سنگک)، تکه‌های سیب زرد سفت و گردوهای خرد شده استفاده کنید. میزان شیر، تخم‌مرغ و شکر هم که به اندازه کیکی که قرار است بپزید، بستگی دارد. امگا3 موجود در گردو، سلامت و شادابی پوست را برایتان به همراه دارد و از خشکی و پوسته‌پوسته شدن پوست دست و صورتتان هم در این روزهای سرد و خشک سال، پیشگیری می‌کند.

• روز 6 : لقمه موز و شکلات تلخ
شاید این صبحانه به نظر کمی عجیب بیاید اما درست کردن آن به سادگی درست کردن یک نیمرو است! کمی شکلات تلخ را روی بخار سماور یا کتری، آب کنید و آن را روی یک کف دست نان سبوس‌دار بمالید و تکه‌های موز را روی شکلات قرار دهید. اگر این صبحانه را با یک لیوان شیر کم‌چرب مصرف کنید، احتمال پوسته‌پوسته و خشک شدن پوستتان را به حداقل می‌رسانید و یک گام بزرگ هم در راه حفظ لطافت و نرمی پوست خود برمی‌دارید.

• روز 7 : پنیر خامه‌ای و نان سبوس‌دار
یکی از دلایل کدر شدن پوست صورت، کاهش میزان چربی آن است. بیشتر عروس خانم‌ها عادت دارند کمی پیش از جشن عروسی‌شان، رژیم غذایی بگیرند و این رژیم می‌تواند باعث کدر و تیره شدن رنگ پوست آنها بشود بنابراین خوردن روزی یک وعده غذای کمی چرب مانند نان سبوس‌دار همراه پنیر خامه‌ای و 2 گردو یا ماهی سالمون بخارپز که سرشار از امگا3 است، می‌تواند به حفظ شفافیت پوست کمک کند.

• روز 8 : چای سبز
امروز به جای چای معمولی یا حتی قهوه، یک لیوان چای سبز همراه با صبحانه‌تان بنوشید. محققان معتقدند نوشیدن چای سبز می‌تواند آثار مخرب اشعه فرابنفش خورشید را روی پوست از بین ببرد و از ابتلا به سرطان پوست هم پیشگیری کند.

• روز 9 : غلات سبوس‌دار با موز و عسل
غلات سبوس‌دار حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که باعث جوان و زیبا ماندن پوست می‌شوند.زینک موجود در این غلات به ساخت بیشتر کلاژن و بازسازی نهایی پوست، کمک می‌کند. برای مغذی‌تر کردن این غلات، می‌توانید کمی موز و عسل را هم در وعده صبحانه به آنها اضافه کنید تا یک غذای کامل پوست را در اختیار داشته باشید.

• روز 10 : سیب‌زمینی شیرین
بتاکاروتن موجود در سیب‌زمینی‌های شیرین می‌تواند مانند یک کرم ضدآفتاب برای پوست باشد.با خوردن سیب‌زمینی شیرین آبپز در وعده صبحانه، بدن بتاکاروتن و ویتامین A خوبی دریافت می‌کند و پوست از آفتاب‌سوختگی و خشکی، درامان می‌ماند.(سالم باش)

*انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی در «جام جم سرا» لزوما به معنای تایید یا رد محتوای آن نیست و صرفاً به قصد اطلاع کاربران بازنشر می‌شود.

رژیم غذایی برای شفاف سازی پوست

جام جم سرا:
خوردن این 10 نوع صبحانه مفید و مغذی می‌تواند به شما برای برداشتن10 قدم بلند تا داشتن پوستی زیبا کمک کند:

• روز 1 : املت ایتالیایی
2 گوجه‌فرنگی بزرگ را با یک زرده تخم‌مرغ و نیمی از سفیده آن مخلوط کنید و با افزودن یک قاشق مرباخوری روغن زیتون و نصف فلفل‌دلمه‌ای قرمز، یک املت ایتالیایی خوشمزه برای صبحانه روز اول خود درست کنید.«گوجه‌فرنگی یکی از بزرگ‌ترین دوستداران پوست ماست»! مطالعات اخیر هم نشان می‌دهد که مصرف سبزی‌ها و صیفی‌های قرمزرنگ به کاهش علایم آفتاب‌سوختگی، افزایش ساخت کلاژن در پوست و کم شدن چین‌وچروک‌های پوستی کمک می‌کند.

• روز 2 : املت میوه‌ها و جوی دوسر
مصرف جوی دوسر، هم برای سلامت قلب مفید است و هم به حفظ سلامت و زیبایی پوست کمک می‌کند. شما می‌توانید صبحانه روز دوم را با مخلوطی از جوی دوسر بوداده یا آب‌پز، به همراه کمی سیب و انجیر ‌تکه‌شده درست کنید. یعنی پس از مخلوط کردن این مواد با یکدیگر، کمی عسل روی آنها بریزید و با استفاده از بخار آب سماور یا کتری، اجازه بدهید عسل به خورد جو و میوه‌ها برود. املت جو و میوه‌ها می‌تواند بهترین جایگزین برای غلات صبحانه سرشار از شکر باشد. هر چقدر مصرف شکر ممکن است باعث ایجاد آکنه در پوست صورت شود، خوردن عسل و سیب از چروک و افتادن پوست پیشگیری می‌کند و به آن لطافت و نرمی می‌بخشد.

• روز 3 : املت یونانی
برای تهیه املت یونانی کافی است حدود300 گرم اسفناج خام و خردشده را با یک تخم‌مرغ، یک قاشق مرباخوری روغن زیتون یا هسته انگور و مقدار بسیار کمی نمک مخلوط کنید و این مخلوط را 20 تا 30 دقیقه روی حرارت بسیار ملایم اجاق گاز بگذارید تا کاملا بپزد. ویتامین A موجود در اسفناج می‌تواند قرمزی و تا حدی لکه‌های پوستی صورت را از بین ببرد و تخم‌مرغ هم به حفظ نرمی و افزایش انعطاف‌پذیری پوست کمک می‌کند.به علاوه، آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این املت مانند لوتئین و زیگزانتین، آثار مخرب اشعه مضر UV را روی پوست دست و صورت از بین می‌برند.

• روز 4 : آب توت‌فرنگی و کیوی
اگر وقت کافی برای تهیه یک صبحانه مفصل ندارید، بهتر است صبح این روز را به جای قهوه‌های فوری پرکالری، با یک لیوان پر از آب توت‌فرنگی و کیوی شروع کنید. این آبمیوه در کمتر از 5 دقیقه آماده می‌شود و ویتامین C فراوان موجود در این میوه‌ها می‌تواند تا حد قابل قبولی به حفظ نرمی و لطافت پوست صورت کمک کند. ویتامین C، باعث افزایش ساخت کلاژن در پوست و پیشگیری از چروکیدگی آن می‌شود. اگر دوست داشته باشید، می‌توانید کیوی‌ها را خیلی خوب بشویید و آنها را با پوستشان آب بگیرید تا دریافت ویتامین C در بدنتان بالاتر ‌رود.

• روز 5 : کیک سیب و گردو
درست کردن صبحانه این روز به وقت بیشتری نیاز دارد اما کیک سیب و گردو از سالم‌ترین و مغذی‌ترین صبحانه‌ها برای حفظ سلامت پوست و قلب است به‌خصوص اگر آن را با آب سیب که سرشار از فیبر است یا با آب پرتقال که غنی از ویتامین‌ C است، بخورید. طرز تهیه کیک سیب و گردو مانند کیک اسفنجی است. برای تهیه این کیک باید از آرد کامل سبوس‌دار (مانند آرد نان سنگک)، تکه‌های سیب زرد سفت و گردوهای خرد شده استفاده کنید. میزان شیر، تخم‌مرغ و شکر هم که به اندازه کیکی که قرار است بپزید، بستگی دارد. امگا3 موجود در گردو، سلامت و شادابی پوست را برایتان به همراه دارد و از خشکی و پوسته‌پوسته شدن پوست دست و صورتتان هم در این روزهای سرد و خشک سال، پیشگیری می‌کند.

• روز 6 : لقمه موز و شکلات تلخ
شاید این صبحانه به نظر کمی عجیب بیاید اما درست کردن آن به سادگی درست کردن یک نیمرو است! کمی شکلات تلخ را روی بخار سماور یا کتری، آب کنید و آن را روی یک کف دست نان سبوس‌دار بمالید و تکه‌های موز را روی شکلات قرار دهید. اگر این صبحانه را با یک لیوان شیر کم‌چرب مصرف کنید، احتمال پوسته‌پوسته و خشک شدن پوستتان را به حداقل می‌رسانید و یک گام بزرگ هم در راه حفظ لطافت و نرمی پوست خود برمی‌دارید.

• روز 7 : پنیر خامه‌ای و نان سبوس‌دار
یکی از دلایل کدر شدن پوست صورت، کاهش میزان چربی آن است. بیشتر عروس خانم‌ها عادت دارند کمی پیش از جشن عروسی‌شان، رژیم غذایی بگیرند و این رژیم می‌تواند باعث کدر و تیره شدن رنگ پوست آنها بشود بنابراین خوردن روزی یک وعده غذای کمی چرب مانند نان سبوس‌دار همراه پنیر خامه‌ای و 2 گردو یا ماهی سالمون بخارپز که سرشار از امگا3 است، می‌تواند به حفظ شفافیت پوست کمک کند.

• روز 8 : چای سبز
امروز به جای چای معمولی یا حتی قهوه، یک لیوان چای سبز همراه با صبحانه‌تان بنوشید. محققان معتقدند نوشیدن چای سبز می‌تواند آثار مخرب اشعه فرابنفش خورشید را روی پوست از بین ببرد و از ابتلا به سرطان پوست هم پیشگیری کند.

• روز 9 : غلات سبوس‌دار با موز و عسل
غلات سبوس‌دار حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که باعث جوان و زیبا ماندن پوست می‌شوند.زینک موجود در این غلات به ساخت بیشتر کلاژن و بازسازی نهایی پوست، کمک می‌کند. برای مغذی‌تر کردن این غلات، می‌توانید کمی موز و عسل را هم در وعده صبحانه به آنها اضافه کنید تا یک غذای کامل پوست را در اختیار داشته باشید.

• روز 10 : سیب‌زمینی شیرین
بتاکاروتن موجود در سیب‌زمینی‌های شیرین می‌تواند مانند یک کرم ضدآفتاب برای پوست باشد.با خوردن سیب‌زمینی شیرین آبپز در وعده صبحانه، بدن بتاکاروتن و ویتامین A خوبی دریافت می‌کند و پوست از آفتاب‌سوختگی و خشکی، درامان می‌ماند.(سالم باش)

*انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی در «جام جم سرا» لزوما به معنای تایید یا رد محتوای آن نیست و صرفاً به قصد اطلاع کاربران بازنشر می‌شود.

۳ اشتباه آنها که رژیم لاغری می‌گیرند

جام جم سرا:
۳ اشتباهی که اغلب ما در رابطه با رژیم لاغری مرتکب می‌شویم می‌تواند رژیم ما را دستخوش اشکال کند:

اشتباه اول: یک رژیم خیلی کم کالری می‌گیرید

خیلی‌ها فکر می‌کنند که هر چقدر کالری کمتری مصرف کنند زود‌تر هم لاغر می‌شوند. اما مصرف کمتر از ۱۲۰۰ کالری، نه تنها باعث نخواهد شد سریع‌تر نتیجه بگیرید، بلکه نرخ سوخت و ساز بدنتان کند شده و بدنتان دیگر برای انجام اعمال همیشگی‌اش انرژی کافی نخواهد داشت.
همچنین چسبیدن طولانی به چنین برنامهٔ غذایی می‌تواند نهایتاً منجر به پرخوری و تجربهٔ رژیم یویو شود. یعنی دوباره چاق خواهید شد. راه حل ایده‌آل این است که کالری‌های مصرفی اضافه را با ورزش بسوزانید، نه اینکه کمتر از نیاز بدنتان غذا بخورید.

اشتباه دوم: همهٔ کالری‌ها را برابر فرض می‌کنید

همانطور که قبلاً هم توضیح داده‌ایم، هنگامی که صحبت از قواعد رژیم گرفتن می‌شود، این نظریه کاملاً اشتباه است. برخی از غذا‌ها شاید به یک میزان کالری داشته باشند، اما بهتر است غذایی را انتخاب کنید که چیزی بیشتر برای شما به ارمغان می‌آورند، چیزهایی مانند فیبر، ویتامین، مواد معدنی، کلسیم و مواد مغذی دیگر.
اگر غذاهای فقیری بخورید که پر از کالری هستند، باعث خواهد شد بدنتان قحطی زده شود! این بدین دلیل است که بر خلاف خوردنی‌های سالم و مغذی، این خوراکی‌ها اشتهای شما به خوردن را ارضا نمی‌کنند و نمی‌توانند برای مدتی طولانی شما را سیر نگاه دارند.

اشتباه سوم: رژیم غذاییتان را شخصی‌سازی نمی‌کنید

این چیزی است که من هنگامی که رژیم گرفتن را شروع کردم یاد گرفتم. برای تنظیم منوی غذای روزانه‌تان با توجه به کالری‌های مواد غذایی، باید عومل زیادی همچون سن، جنسیت، ترکیب و اندازهٔ بدن، فعالیت فیزیکی روزانه و وزن.
افرادی که درشت اندامند یا عضلانی‌تر هستند، سریع‌تر هم کالُری می‌سوزانند. اشخاص سن و سال دار هم با توجه به این حقیقت که عضلاتشان رو به کاهش است، مستعد افزایش وزن هستند و کند‌تر کالُری می‌سوزانند.

تمام این عوامل، نرخ سوخت و ساز شما را که نقش مهمی در کاهش وزنتان دارد را تعیین می‌کنند. گرفتن رژیم‌های سنگین، سوخت و ساز بدنتان را کند می‌کند، چرا که بدنتان هرچه می‌خورید را برای روز مبادا ذخیره می‌کند. بنابراین می‌توان گفت که خوردن وعده‌های متعدد و با اندازهٔ کنترل شده، می‌تواند به شما کمک کند تا سریع‌تر وزنتان را کم کنید!(تناسب اندام)

رژیم غذایی در ​کودکان مبتلا به اسهال

جام جم سرا: از سوی دیگر، بعضی از انواع اسهال در کودکان بسیار شدید و همراه با استفراغ است و در مدت کوتاهی وضع کودک را وخیم می‌کند.

بعضی از انواع اسهال‌ها نیز خونی است که لازم است حتما با دارو درمان شود​ بنابراین درست است که بیشتر اسهال‌ها عامل ویروسی دارد، ولی بعضی اسهال‌های غیرخونی نیز ممکن است علت عفونی خاصی داشته باشد.

در این موارد لازم است علت بیماری از سوی پزشک، شناسایی و درمان شود. با این حال، اسهال به هر علتی که باشد به افزایش نیاز کودک به آب و املاح منجر می‌شود و ضروری است رژیم غذایی کودک در صورت ابتلا به اسهال اصلاح شود.

کودک مبتلا به اسهال بی‌اشتهاست و از طرف دیگر آب و املاح زیادی دفع می‌کند و در هضم کامل مواد غذایی هم دچار اشکال می‌شود بنابراین لازم است مواد غذایی با مقدار کم و مکرر به کودک داده شود.

گرسنه ماندن کودک و حذف پروتئین دریافتی در رژیم غذایی وی باعث به تعویق افتادن بهبود و بدتر شدن بیماری کودک می‌شود. ​از دست دادن آب و املاح با دادن محلول او آر اس (ORS) قابل جبران است.

بر این اساس، لازم است یک بسته از او‌آر‌اس با چهار لیوان آب جوشیده سرد شده مخلوط و در یخچال گذاشته شود. به کودکی که حالت تهوع دارد، می‌توان از این محلول خنک هرچند دقیقه، یک قاشق مرباخوری خوراند و بتدریج مقدار آن را زیاد کرد تا کودک بتواند سایر مواد غذایی را نیز تحمل کند.

مواد غذایی دیگری که در کودک مبتلا به اسهال توصیه می‌شود، آب سوپ خوش‌نمک و دوغ خوش‌نمک است که با ماست حاوی پروبیوتیک تهیه شده باشد.

همچنین در این دوران، کته نرم همراه با مرغ پخته نرم یا هویج رنده و پخته شده نرم، گوشت خوب پخته شده، ماهی پخته شده نرم (در صورت نداشتن آلرژی) و غلات و حبوبات پخته و له شده از مواد غذایی مناسب برای کودک محسوب می‌شود.

از میوه‌ها نیز سیب رنده شده بدون شکر افزوده، پرتقال و میوه‌های زردرنگ و سبزی‌های برگ سبز که سرشار از ویتامین A هستند، توصیه می‌شود.

در صورتی که کودک از شیر مادر استفاده می‌کند، قطع شیر مادر توصیه نمی‌شود، ولی اگر از شیر خشک استفاده می‌کند می‌توان نوع شیر کودک را طبق نظر پزشک عوض کرد.

افزودن روغن به غذا برای افزایش کالری دریافتی او توصیه می‌شود. این امر بخصوص بعد از بهبود اسهال برای جبران وزن از دست رفته کودک پیشنهاد می‌شود.

آبمیوه‌های صنعتی، مواد خیلی شیرین، نوشابه‌ها، چای با نبات زیاد برای اسهال مناسب نیست و موجب بیشتر شدن دفعات دفع می‌شود. استفاده از عرقیاتی مانند عرق نعناع باعث کمتر شدن نفخ در کودک می‌شود.

دادن داروهایی مثل دیفنوکسیلات و آنتی‌بیوتیک‌ها بدون تجویز پزشک توصیه نمی‌شود. در صورت شدید بودن اسهال و کاهش تحمل مواد غذایی و نیز وجود دیگر علائم مانند ضایعات پوستی، تب شدید و کاهش هوشیاری مراجعه سریع به پزشک لازم است.

دکتر فریبا شیروانی - متخصص اطفال و فوق‌تخصص عفونی اطفال

آثار منفی رژیم غذایی پرچرب بر سلامت مغز

جام جم سرا به نقل از ایسنا: نتیجه مطالعات انجام شده دانشمندان در گردهمایی سالانه انجمن عصب‌شناسی نشان داد که استفاده از رژیم غذایی پرچربی اروپایی توسط مادران در دوران بارداری، روند تکامل مغز جنین را در شکم مادر با تاخیر مواجه می‌سازد.

همچنین در تحقیق دیگری نشان داده شد مادرانی که این رژیم را در دوران بارداری مصرف می‌کردند، کودکانشان از عصبانیت و بیش فعالی همراه با کاهش تمرکز رنج می‌بردند.
مطالعه سایر محققان اثبات کرد در دوران نوجوانی نیز این رژیم سرشار از چربی سبب افسردگی شده و در دوران پیری نیز فرد را در معرض میزان بالای ابتلا به زوال عقل و آلزایمر قرار می‌دهد.

باید و نبایدهای رژیم لاغری در سن رشد

جام جم سرا: آنها چنین روشی را در پیش می‌گیرند و همین طور ادامه می‌دهند تا زمانی که دیگر کاری از دست‌شان ساخته نیست و نمی‌توانند مشکل اضافه وزن و چاقی کودک را حل کنند. البته حذف گروه‌های خاصی از مواد غذایی هم راه‌حل خوبی برای مقابله با چاقی کودکان نیست و آن‌طور که متخصصان تغذیه می‌گویند، والدین باید روش صحیح تغذیه را در پیش بگیرند تا با چنین مشکلاتی مواجه نشوند.

تغذیه صحیح کودکی؛ سلامت بزرگسالی

دکتر خدیجه رحمانی، متخصص تغذیه در گفت‌وگو با جام‌جم به اهمیت تغذیه صحیح در دوران کودکی اشاره می‌کند و در این‌باره توضیح می‌دهد: کودکان امروز، آینده‌سازان این جامعه هستند و با توجه به این‌که در سنین رشد قرار دارند، تغذیه صحیح آنها اهمیت زیادی پیدا می‌کند. علاوه بر این، نباید فراموش کنیم کودکان، پیام‌آوران برنامه‌های بهداشت و سلامت تغذیه برای خانواده‌ها هستند و تغذیه صحیح آنها در این سال‌ها، مبنای سلامت‌شان در سال‌های آینده خواهد بود.

بنابراین والدین باید به تغذیه صحیح کودکان اهمیت دهند، زیرا به گفته دکتر رحمانی، هرگونه سوءتغذیه در این دوره می‌تواند بر وضعیت سلامت آنها در سال‌های آینده تاثیر بگذارد. مطالعات و پژوهش‌های متعددی هم در این زمینه وجود دارد که نشان می‌دهد بسیاری از بیماری‌هایی که در سنین سالمندی و میانسالی بروز می‌کند، ریشه در تغذیه دوران کودکی فرد دارد.

این متخصص تغذیه در ادامه یادآور می‌شود: اصول کلی تغذیه دوران کودکی در سنین پیش‌دبستانی و دبستان با بزرگسالان تفاوت زیادی ندارد چون بچه‌ها هم به پروتئین، کربوهیدارت، ویتامین‌ها، مواد معدنی و... نیاز دارند و فقط ممکن است میزان نیاز آنها در مورد بعضی از مواد غذایی خاص، به دلیل رشد‌شان با بزرگسالان تفاوت داشته باشد.

نیازهای تغذیه‌ای کودکان

همان‌طور که گفته شد، کودکان هم به تمام گروه‌های غذایی نیاز دارند و باید به مقدار کافی از این مواد استفاده کنند. دکتر رحمانی با بیان این مطلب می‌گوید: در برنامه غذایی کودکان حتما باید مواد غذایی مورد نیاز از گروه گوشت‌ها به عنوان منبع تامین‌‌کننده پروتئین وجود داشته باشد. گروه گوشت شامل انواع گوشت‌ها، گوشت سفید و قرمز و ماهی‌ها می‌شود. علاوه بر آن، تخم‌مرغ، حبوبات و مغزهای غیر شور نیز به عنوان منبع پروتئین می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

این متخصص تغذیه تاکید می‌کند حتما نیمی از پروتئین دریافتی کودکان باید از منابع حیوانی یعنی گوشت و تخم‌مرغ تامین شود.

وی با اشاره به لزوم مصرف میوه‌ها و سبزیجات یادآور می‌شود: بهتر است کودکان را تشویق کنید از میوه‌های تازه استفاده کنند. در مورد آبمیوه‌ها هم باید از مصرف آبمیوه‌های صنعتی اجتناب کنید و آبمیوه طبیعی را هم بیش از یک واحد در روز ننوشید. سبزیجات نیز باید به مقدار کافی در تمام گروه‌های سنی مصرف شود، زیرا ترکیباتی که در ساختمان سبزی‌ها وجود دارد، علاوه بر ریزمغذی‌ها که سرشار از آنتی‌اکسیدان است، می‌تواند به حفظ سلامت کمک کند. همچنین باید توجه داشت هرچقدر سبزی‌ها و میوه‌ها رنگی‌تر باشد، میزان آنتی‌اکسیدان‌های آن نیز بیشتر است.

وی توصیه می‌کند در هر سه وعده غذایی از گروه سبزیجات استفاده کنید و تنوع را در مصرف سبزی‌ها در نظر داشته باشید؛ به این معنی که هم باید سبزیجات سبز تیره و هم سبزیجات رنگی را در برنامه غذایی‌تان مصرف کنید. همچنین در وعده ناهار و شام باید هم سبزی خام داشته باشید و هم سبزی پخته.

آن‌طور که دکتر رحمانی می‌گوید از غلات نیز به عنوان تنها منبع تامین انرژی باید استفاده شود و بهتر است غلات سبوس‌دار مانند نان‌های سبوس‌دار در برنامه غذایی وجود داشته باشد.

این متخصص تغذیه به گروه لبنیات اشاره می‌کند و می‌گوید: لبنیات یکی از گروه‌های غذایی مهمی است که در برنامه غذایی کودکان باید وجود داشته باشد، ولی توصیه می‌شود از لبنیات کم‌چرب استفاده کنید.

چاقی کودکی؛ دردسرهای بزرگسالی

متاسفانه این روزها کودکان زیادی را می‌بینیم که با مشکل چاقی و اضافه وزن روبه‌رو هستند و این مشکل می‌تواند زمینه‌ساز بروز بیماری‌هایی در سنین بزرگسالی باشد. دکتر رحمانی با اشاره به این موضوع می‌گوید: با توجه به اهمیت کنترل وزن و مقابله با مشکل چاقی در دوران کودکی، توصیه می‌شود برنامه‌ای برای کنترل کالری دریافتی در این دوران داشته باشید.

وی ادامه می‌دهد: برای کنترل وزن باید منابع پر کالری را در رژیم غذایی کودکان محدود کنید و این مطلب به معنای حذف چنین موادی نیست. بنابراین به هیچ عنوان حذف موادی مانند نان و برنج توصیه نمی‌شود. علاوه بر این، مصرف غذاهای چرب و غذاهای حاوی شکر افزودنی مانند انواع کیک‌ها و نوشابه‌ها نیز باید محدود شود. در حالی که متاسفانه این روزها شاهد مصرف بیش از حد چنین موادی هستیم و کودکان به طور روزانه از این مواد غذایی استفاده می‌کنند.

این متخصص تغذیه می‌گوید: نوع روغن‌هایی که در رژیم روزانه کودکان استفاده می‌شود نیز مهم است و توصیه می‌شود از روغن‌های مایع مانند روغن زیتون استفاده کنید تا اسیدهای چرب ضروری بدن را نیز تامین کند، اما در این شرایط هم منابع دریافت روغن باید محدود شود و مصرف بیش از حد نیاز آنها به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

دکتر رحمانی با بیان این‌که ممکن است کودکان در سنین پیش دبستانی و دبستان از نظر کالری به اندازه بزرگسالان نیاز به مصرف مواد غذایی داشته باشند، توضیح می‌دهد: کودکان به طور متوسط روزانه بین 1300 تا 2300 کالری نیاز دارند که می‌تواند معادل نیاز بزرگسالان باشد، اما با توجه به این‌که حجم معده‌شان نسبت به بزرگ‌ترها کمتر است، باید غذاها از نظر ریزمغذی‌ها نیاز آنها را تامین کند. به عبارت دیگر، مصرف مواد غذایی در حجم کم باید مواد مغذی بیشتری را به آنها برساند.

وی می‌افزاید: چاقی یکی از عوامل خطر بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند پرفشاری خون، دیابت، بیماری‌های قلبی ـ عروقی، کبد چرب و... خواهد بود و به همین دلیل مهم باید از ایجاد این مشکل پیشگیری شود.

کودک شما چاق است؟

وقتی در مورد چاقی کودکان صحبت می‌شود، خیلی از پدر و مادرها نگران می‌شوند و می‌خواهند برای حفظ سلامت فرزندشان از یک برنامه غذایی صحیح کمک بگیرند. به همین دلیل هم به رژیم‌های لاغری روی می‌آورند و سعی می‌کنند به کمک این رژیم‌ها، وزن کودکشان را کاهش دهند.

دکتر رحمانی اما این شیوه را صحیح نمی‌داند و می‌گوید برنامه غذایی کودکان را حتما باید بر اساس نظر متخصص تغذیه طراحی کنید. چون بچه‌ها در سنین رشد هستند و فقط باید کالری دریافتی‌شان محدود شود، در حالی‌که ریزمغذی‌ها به هیچ عنوان نباید کاهش یابد.

وی ادامه می‌دهد: بر همین اساس، در مورد کودکان چاق و براساس شرایط سنی‌شان از رژیم‌های کم کالری کمک گرفته می‌شود که این برنامه حتما باید تحت نظر متخصص تغذیه باشد.

این متخصص تغذیه ادامه می‌دهد: وقتی چاقی در سنین رشد اتفاق می‌افتد، هم تعداد سلول‌های چربی افزایش پیدا می‌کند و هم حجم آنها. در حالی‌که در سنین بزرگسالی فقط حجم سلول چربی بیشتر می‌شود. بنابراین نباید این تفاوت مهم را که بین چاقی بزرگسالان و کودکان وجود دارد، نادیده بگیریم. زیرا چاقی کودکان زیربنای چاقی سنین بزرگسالی خواهد بود و زمانی که تعداد سلول‌ها افزایش یابد، کاری از دست کسی ساخته نیست. به همین دلیل اهمیت پیشگیری از بروز چاقی در کودکان که در سنین رشد هستند بسیار بیشتر از چاقی در سنین بزرگسالی خواهد بود.

نیلوفر اسعدی‌بیگی ‌‌/‌‌ گروه سلامت

رژیم غذایی مبتلایان به سلیاک

جام جم سرا: دستگاه ایمنی به گونه‌ای ساخته شده که از بدن در برابر مهاجمان خارجی محافظت می‌کند. وقتی مبتلایان به سلیاک مواد حاوی گلوتن مصرف می‌کنند، دستگاه ایمنی پادتن‌ها یا آنتی‌بادی‌هایی در واکنش به این ماده ترشح می‌کند که به پوشش روده‌ها حمله‌ می‌کند و این امر باعث التهاب در روده‌ها و آسیب به پرزهای موجود در آن می‌شود. از آنجایی که مواد غذایی از طریق همین پرزها از روده جذب می‌شوند، آسیب وارده به آنها مانع از جذب موثر می‌شود و به مرور سوءتغذیه را برای مبتلایان در پی دارد.

آمارهای مبتلایان به سلیاک در ایران نشان می‌دهد که قریب 700 هزار نفر به این بیماری مبتلا هستند که حدود یک درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهند. سلیاک نوعی بیماری خودایمنی است که اغلب از طریق ژنتیک به سایر نسل‌ها منتقل می‌شود. البته آمار ارائه‌شده فقط بخشی از مبتلایان را نشان می‌دهد و شمار عمده‌ای از آنها به دلیل عدم توجه به علائم همچنان ناشناخته باقی مانده‌اند. بر این اساس، آمارهای جهانی حاکی از آن است که از هر 100 نفر، یک نفر به بیماری سلیاک مبتلاست. پزشکان معتقدند به دلیل تاثیر وراثت در انتقال این بیماری به سایر نسل‌ها، افرادی که در خانواده درجه اول خود فرد مبتلا به این بیماری دارند، 10 برابر بیش از دیگران در معرض ابتلا به سلیاک قرار دارند.

سال‌ها پیش تصور می‌شد که سلیاک در ایران رواج ندارد، ولی بررسی‌هایی که در نقاط مختلف کشور صورت گرفته، از شیوع بالای این بیماری در ایران حکایت دارد. به دلیل مشکل بیماران مبتلا در مصرف نان‌های معمولی و بسیاری از مواد غذایی حاوی گلوتن، باید توجهات بیشتری در تامین نان و مواد غذایی مخصوص مبتلایان به سلیاک در کشور صورت گیرد تا آنها نیز بتوانند مانند سایر افراد جامعه زندگی عادی داشته باشند. از این‌رو چند سالی است‌ به منظور تامین رفاه بیشتر بیماران سلیاکی و بالابردن دانش بیماران و خانواده‌های آنها و نیز افزایش آگاهی جامعه، انجمن سلیاک ایران تاسیس شده که وظیفه حمایتی و آموزشی را در این زمینه به عهده دارند.

علائمی را که باید جدی گرفت

مبتلایان به سلیاک معمولا نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهند که آگاهی از این علائم و مراجعه به پزشک در صورت مشاهده هر یک از آنها می‌تواند روند تشخیص و درمان را برای پزشک و بیمار راحت‌تر کند. این قبیل افراد از مشکلات گوارشی مانند نفخ، درد و گاز شکمی، اسهال، کاهش وزن، حساسیت‌های شدید پوستی، کم‌خونی ناشی از فقر آهن، مشکلات ماهیچه‌ای اسکلتی از قبیل گرفتگی‌های عضلانی و درد مفاصل و استخوان‌ها، مشکلات رشدی در کودکان، صرع، احساس سوزن‌سوزن‌شدن ‌ پاها و بروز زخم‌های دهانی رنج می‌برند.

زندگی با سلیاک

دشوارترین مساله‌ای که مبتلایان به سلیاک با آن دست به گریبان هستند، داشتن رژیم غذایی فاقد گلوتن است. بنابراین این نوع رژیم خاص تغییرات بزرگی را در زندگی افراد ایجاد می‌کند و هر کجا و حتی مهمانی‌های دوستانه و خانوادگی که می‌روند، نمی‌توانند آن‌گونه که باید از مراسم و خوراکی‌هایی که در آنجا سرو می‌شود‌ لذت ببرند و باید غذای مخصوص خود را همراه داشته باشند. آنها از خوردن غذاهای اساسی مانند پاستا و ماکارونی، غلات و حتی بسیاری از غذاهای فرآوری‌شده ناتوانند. از این رو، مبتلایان باید هنگام خرید مواد غذایی از فروشگاه‌ها با دقت لازم به مواد تشکیل‌دهنده آن توجه کنند، اما در این میان بهترین راهکار برای مبتلایان مصرف گروهی از مواد غذایی است که عاری از گلوتن باشد.

غذاهای فاقد گلوتن

بسیاری از مواد غذایی وجود دارد که فاقد گلوتن است و مبتلایان به سلیاک براحتی می‌توانند آنها را مصرف کنند. میوه‌ها، سبزیجات، سالاد، برنج، سیب‌زمینی، ذرت، گوشت خالص (سوسیس و کالباس در این گروه قرار نمی‌گیرند)، ماهی، تخم‌مرغ، پنیر، ‌شیر، ماست، نخود، ‌لوبیا قرمز و عدس از جمله مواد بی‌گلوتن هستند. چای، آب، شیر بدون چربی، ذرت، آرد برنج و شیرینی‌های تهیه‌شده از این آرد، پنیر، ژلاتین، عسل، مربا، شکر منهای شکر قهوه‌ای، انواع شربت، انواع آجیل‌ها، روغن زیتون، روغن ذرت، روغن مایع و روغن آفتابگردان نیز در گروه مواد فاقد گلوتنی هستند که مبتلایان می‌توانند بی‌دردسر از آنها استفاده کنند.

غذاهای گلوتن‌دار

لوبیای پخته، گندم و مواد تهیه‌شده از آن، سوسیس و کالباس، برخی بستنی‌ها و دسرها و شیرینی‌ها، چیپس، انواع سس، سوپ، انواع نان‌های معمولی و نان باگت، بیسکویت، گوشت‌های کنسروی، کباب و شنیسل، پیتزا، انواع شیرینی‌هایی که از آرد گندم تهیه می‌شوند مانند سوهان و گز و حلوا، آب‌نبات، سرکه سفید، آجیل بوداده، دارچین، مواد نگهدارنده موجود در غذا‌ و تثبیت‌کننده‌ها جزو موادی هستند که گلوتن دارند و مبتلایان باید مراقب تغذیه خود باشند.

عوارض ناشی از سلیاک

مبتلایان به سلیاک به این دلیل که قادر به خوردن بسیاری از مواد غذایی نیستند، طبعا ممکن است دچار کمبود برخی مواد مغذی در بدن شوند و از این رو در معرض ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات قرار بگیرند:

ـ پوکی استخوان، ضعیف‌شدن استخوان‌ها را در پی دارد و با وارد آمدن کوچک‌ترین فشاری احتمال شکستن استخوان می‌رود. این بیماری به دلیل عدم جذب کافی کلسیم و ویتامین D در بدن مبتلایان به سلیاک، بسیار شایع است.

ـ از دیگر معضلات مبتلایان به سلیاک می‌توان به سقط جنین یا ناباروری اشاره کرد.

ـ نقص‌های هنگام تولد در نوزادان از قبیل نقص در لوله عصبی نوزاد که به دنبال جذب ضعیف مواد مغذی مانند اسید فولیم ایجاد می‌شود.

ـ بروز صرع.

ـ در کودکان مبتلا به سلیاک به دلیل عدم جذب مواد مغذی کافی مشکلات رشدی دیده می‌شود.

ـ احتمال بروز سرطان روده در موارد نادر.

از سوی دیگر، مبتلایان به سلیاک ممکن است علاوه بر این بیماری‌ها، به مشکلات خودایمنی دیگری نیز مبتلا شوند که از این میان می‌توان به بیماری تیروئید، دیابت نوع یک، لوپوس و روماتیسم التهابی مفاصل اشاره کرد. بنابراین، متخصصان معتقدند که مبتلایان به دیابت وابسته به انسولین، مشکلات تیروئیدی و کولیت روده بیش از دیگران در معرض ابتلا به سلیاک قرار دارند.

به‌طور کلی، در حال حاضر درمان خاصی برای بیماری سلیاک وجود ندارد و تنها راه درمان خودداری از مصرف مواد حاوی گلوتن است که از این طریق کیفیت زندگی آنها بهبود قابل‌توجهی می‌یابد و علائم کاهش می‌یابد. در این حالت، پرزهای روده که در فرآیند بیماری از بین رفته‌اند بار دیگر پس از گذشت حدود شش ماه ترمیم می‌شوند. بنابراین متخصصان توصیه می‌کنند که این افراد باید تا پایان عمر از رژیم غذایی فاقد گلوتن پیروی کنند و فقط با این روش است که می‌توان مانع از آسیب به روده‌ها شد.

در برخی موارد نادر، به دلیل آسیب شدید وارده به روده‌ها، رعایت رژیم بی‌گلوتن نیز نمی‌تواند به مبتلایان کمک کند. پزشکان برای این بیماران استفاده از مکمل‌های غذایی را از طریق تزریق وریدی توصیه می‌کنند. در واقع متخصصان تلاش می‌کنند با تجویز دارو، باعث غیرفعال‌شدن دستگاه ایمنی در آنها شوند.

همچنین بیماران باید تحت‌نظر پزشک کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی بدن خود را تامین کنند که در این میان گنجاندن آهن، کلسیم، فیبر، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و فولات در رژیم غذایی روزانه مبتلایان به سلیاک از اهمیت بالایی برخوردار است به طوری که با جبران این کمبودها احتمال بروز اختلالات و بیماری‌های دیگر، تا حد قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. تشخیص این بیماری دشوار است و غالبا پزشکان سلیاک را با سندرم روده تحریک‌پذیر و کرون روده اشتباه می‌گیرند؛ بنابراین افراد باید با مراجعه به‌موقع به پزشک، بیماری را کنترل کنند.

منابع: WebMD، FDA و MayoClinic

ندا اظهری / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)

یک رژیم توپ غذایی برای مبارزه با غم و اندوه

جام جم سرا: نباید فراموش کنیم که افسردگی یک بیماری جدی و شایع ولی قابل درمان است و می‌توان از بروز آن پیشگیری کرد یا در صورت ابتلا، شرایط را بهبود بخشید.

توجه به تغذیه صحیح و مصرف مواد غذایی مفید و مغذی هم یکی از روش‌هایی است که متخصصان برای پیشگیری از افسردگی توصیه می‌کنند و می‌گویند کسانی که به این بیماری مبتلا شده‌اند نیز می‌توانند با پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل، علائم و عوارض آن را بهبود بخشند.

دکتر منصور رضایی، متخصص تغذیه و رژیم‌ درمانی در گفت‌وگو با جام‌جم درباره این بیماری چنین توضیح می‌دهد: یکی از ساده‌ترین تعاریفی که برای افسردگی مطرح می‌شود، این است که فرد از انجام کارهایی که قبلا لذت می‌برده، دیگر لذت نبرد و احساس خوبی نداشته باشد. عوامل مختلفی نیز در بروز افسردگی نقش ایفا می‌کند و هنگامی که در مورد این بیماری صحبت می‌شود باید به سه عامل ژنتیک، عوامل محیطی و رفتاری توجه داشت.

وی می‌افزاید: نور آفتاب، آلودگی‌ها، عوامل شغلی، اضطراب و تنش‌، شرایط خانواده و اجتماع از جمله عوامل محیطی است که می‌تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد. بخش دیگری هم به رفتار فرد مربوط می‌شود؛ به این معنی که بخشی از رفتارها از جمله زندگی تکراری، غذای تکراری و... فرد را در معرض خطر ابتلا به افسردگی قرار می‌دهد.

در مورد مسائل ژنتیکی که کاری از دست فرد ساخته نیست، اما مسائل محیطی و رفتاری را می‌توان کنترل کرد که در این میان، تغذیه هم یکی از مسائل مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

دکتر رضایی با بیان این‌که وضع تغذیه فرد، هم در ابتلا به افسردگی دخالت دارد و هم پس از ابتلا به این بیماری می‌تواند نقشی تعیین‌کننده داشته باشد، توضیح می‌دهد: وقتی فردی افسرده می‌شود، رفتارهایی از خودش نشان خواهد داد که می‌تواند به سوءتغذیه منجر شود.

بنابراین شخصی که غذا نمی‌خورد یا نسبت به وضع تغذیه‌اش بی‌توجه است و اهمیتی به این موضوع نمی‌دهد، به سوءتغذیه نیز مبتلا خواهد شد. بنابراین باید به این نکته توجه داشته باشیم که بعضی عوامل تغذیه‌ای، فرد را مستعد ابتلا به افسردگی می‌‌کند و از طرف دیگر، اگر فرد افسرده شود ممکن است رفتارهایی داشته باشد که سوءتغذیه را در او تشدید کند.

نقش آفتاب در پیشگیری از افسردگی

دکتر رضایی می‌گوید: افسردگی ارتباط تنگاتنگی با انتقال‌دهنده‌های عصبی، بویژه سروتونین دارد. سروتونین یکی از مواد انتقال‌دهنده‌های عصبی است که بسیاری از رفتارهای ما از جمله خلق‌وخو، اشتها، خواب، نشاط و... را در بدن ایجاد می‌کند. علاوه بر سروتونین، دوپامین نیز یکی دیگر از انتقال‌دهنده‌هایی است که در بحث خلق‌وخو دخالت دارد. در کنار این موارد، با توجه به این‌که ریشه بسیاری از افسردگی‌ها اضطراب است، برخی رفتارهای اضطرابی از جمله رفتارها یا غذاهایی که به اضطراب منجر می‌شود نیز در این زمینه نقش خواهد داشت.

بنابراین نمی‌توان نقش تغذیه صحیح را در پیشگیری از بروز یا بهبود افسردگی نادیده گرفت. عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این‌باره یادآور می‌شود: مواد غذایی متعددی در سنتز انتقال‌دهنده‌های عصبی دخالت دارد و می‌تواند در پیشگیری از افسردگی موثر باشد. یکی از مهم‌ترین این مواد ویتامین D است که متاسفانه در تهران به دلیل آلودگی هوا کمبود این ویتامین در بیش از 80 درصد افراد گزارش شده است.

وی می‌افزاید: بیشترین میزان ویتامین D بدن از طریق آفتاب تامین می‌شود و مواد غذایی نقش چندانی در تامین این ویتامین ندارد. به همین دلیل هم طبیعی است که در صورت کمبود این ویتامین فرد در معرض افسردگی قرار بگیرد.

ویتامین‌ها و املاح ضدافسردگی

وقتی در مورد افسردگی صحبت می‌شود، باید به ویتامین‌های گروه B هم توجه داشته باشیم زیرا به گفته دکتر رضایی، همه این ویتامین‌ها بر انتقال‌دهنده‌های عصبی و سیستم اعصاب مرکزی و محیطی اثر می‌گذارد.

ویتامین E و C نیز در پیشگیری از بروز افسردگی موثر است و منابع این ویتامین‌ها هم باید به مقدار کافی در برنامه غذایی وجود داشته باشد. این متخصص تغذیه ادامه می‌دهد: منابع اسیدهای چرب امگا 3 را نیز از دیرباز به عنوان ترکیبات ضدافسردگی ‌می‌شناختند و آن‌طور که مشخص شده، در مناطقی که میزان مصرف اسیدهای چرب امگا 3 بالاتر است، معمولا افسردگی کمتر پیش می‌آید.

وی به املاحی اشاره می‌کند که مصرف‌شان برای پیشگیری از افسردگی موثر است و می‌گوید: سلنیوم، روی و منیزیم از جمله املاحی است که مصرف آنها می‌تواند در بحث افسردگی نقش داشته باشد.

بهترین الگوی غذایی برای مقابله با افسردگی

وقتی می‌گویند به کمک رژیم غذایی می‌توان از بروز افسردگی پیشگیری کرد یا آن را بهبود بخشید، این سوال مطرح می‌شود که مصرف چه غذاهایی مفید است و کدام منابع غذایی می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را تشدید کند؟

دکتر رضایی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: استفاده از غذاهای تازه و طبیعی مانند انواع میوه‌ها و سبزیجات تازه و غذاهای دریایی یکی از رژیم‌های غذایی مفیدی است که برای پیشگیری از افسردگی توصیه می‌شود و همچنین برای کاهش علائم بیماری در افرادی که به این بیماری مبتلا شده‌اند مفید خواهد بود.

وی یادآور می‌شود: زمانی که در مورد غذاهای تازه و طبیعی صحبت می‌شود، منظور استفاده از میوه و سبزیجات خشک، سرخ‌شده، پخته‌ یا فرآوری شده نیست و باید به صورت تازه مصرف شود.

پس از میوه و سبزی نوبت به غلات کامل می‌رسد که به گفته این متخصص تغذیه، متاسفانه طی دهه‌های اخیر بیشتر از غلات بدون سبوس استفاده می‌شود در حالی که وقتی حرف از غلات می‌شود، منظور غلات کامل است که ویتامین‌های گروه B را دارد.

ماهی بخورید؛ افسرده نشوید

دکتر رضایی با تاکید بر اهمیت مصرف ماهی یادآور می‌شود: غذاهای دریایی بهترین منبع اسیدهای چرب امگا 3 حیوانی به حساب می‌آید و حاوی سلنیوم، منیزیم، روی و تمام املاحی است که برای سنتز انتقال‌دهنده‌های عصبی لازم است.

البته خیلی‌ وقت‌ها هم می‌شنویم مصرف ماهی به دلیل جیوه‌ای که دارد، چندان مناسب نیست، اما این متخصص تغذیه در این‌باره توضیح می‌دهد: داخل بدن ماهی املاح خوبی از جمله سلنیوم و منیزیم وجود دارد که این مواد پاک‌کننده‌های بدن از فلزات سنگین است و به همین دلیل نباید از این مواد ترسید.

البته وی تاکید می‌کند منظور از ماهی که برای حفظ سلامت مفید محسوب می‌شود، ماهی تازه یا منجمد است که در دمای ملایم پخته می‌شود، نه ماهی دودی یا ماهی شور.

مقابله با افسردگی به کمک غذاهای صدادار

می‌گویند مصرف غذاهای صدادار برای مقابله با افسردگی موثر است، اما متاسفانه وقتی صحبت این جور غذاها می‌شود، همه به یاد چیپس و پفک می‌افتند در حالی که غذاهای سالمی هم هست که همین شرایط را داشته باشد. دکتر رضایی با اشاره به این مطلب یادآور می‌شود: غذاهای صدادار مانند خیار، کاهو، سالاد و آجیل به دلیل صدایی که ایجاد می‌کند، اثرات خوشایند و ضداضطرابی برای مغز دارد و به همین دلیل مصرف آنها توصیه می‌شود.

این متخصص تغذیه ادامه می‌دهد: غذاهای تکراری مانند زندگی تکراری می‌تواند خسته‌کننده باشد و به همین دلیل بهتر است تنوع غذایی را در برنامه‌تان ایجاد کنید.

نیلوفر اسعدی‌بیگی ‌/‌ گروه سلامت

از چه رژیم غذایی پیروی کنم؟

جام جم سرا: او ادامه می‌دهد: وقت غذا پختن، همه دانشم در مورد رژِِیم‌های غذایی به زمزمه‌هایی بدل می‌شد که مرا گیج می‌کرد. گاهی فکر می‌کردم زیر شلاق ایدئولوژی‌های گوناگون غذایی قرار گرفته‌ام.
بت لیپتون بالاخره به این نتیجه رسید که به جای به کار بستن همه روش‌ها، با گلچینی از بی‌ضرر‌ترین و تنوع بخش‌ترین آنها، رژیم غذایی خصوصی خود را درست کند.

غلات کامل هدیه دانه خواران

بت می‌گوید: ازاین رژیم اجتناب از غذاهای فراوری شده و قند تصفیه شده را انتخاب کرده‌ام و به تقلید از آنها به دانه‌های گیاهان اهمیت می‌دهم. اما می‌دانم، خانواده‌ام مصرف روزانه محصولات لبنی، قطعه‌ای نان کامل و ماکارونی را دوست دارند.
من هم گاهی اوقات غلات با کیفیت بالا مانند ارزن، جو و جوانه‌های عدس و گندم را با قطعات نارگیل و بادام و شیر و کمی عسل پخته، سر سفره می‌گذارم یا با مقدار زیادی از سبزیجات مخلوط می‌کنم که دسر یا سالاد خوشمزه‌ای را تشکیل می‌دهند.

رژیم گیاه خواری

بت لیپتون می‌گوید: من مانند دوستان گیاه خوارم مراقب ضررهای گوشت خواری زیاده از حد هستم. خانواده من نیز تا حد زیادی از پروتئین گیاهی استفاده می‌کنند و در یخچال من همیشه چیزهایی مثل لوبیا، دانه‌ها و آجیل یافت می‌شود. با این حال وقتی نوبت به مصرف تخم مرغ، ماهی، مرغ و مقدار کمی گوشت قرمز می‌شود، ما با سبزی خوارها فرق داریم.
البته برای گریز از هورمون‌ها و آلاینده‌ها من و همسرم سعی می‌کنیم به صورت هفتگی با مراجعه به یکی از روستا‌های اطراف از آنجا مرغ و تخم مرغ و بوقلمون محلی و ارگانیک تهیه کنیم.

برگی از دفتر رژیم پروتئین گیاهی

شما می‌توانید از پودر سویا یا ترکیبی از سویا و گوشت مرغ چرخ شده استفاده کنید و کتلت یا همبرگر خوشمزه‌ای درست کنید. با این ترکیب به تنهایی یا به همراه گوشت می‌تواند کوفته‌ها و کله گنجشکی‌های خوشمزه‌ای تهیه کرد.
پودر انواع تخمه‌ها، پوره عدس، لوبیا، بادام زمینی و کلم بروکلی نیز می‌تواند منابع خوبی از پروتئین گیاهی باشد.

رژیم غذایی مدیترانه‌ای

بت لیپتون خود را یکی از طرفداران پروتئین بدون چربی بخصوص ماهی می‌داند.
او می‌گوید: ترکیبی از ماهی تن یا انواع دیگر آن‌که با هویج خرد شده، آووکادو و سس مایونز یک ناهار سریع و خوشمزه مورد علاقه من است. بادمجان، کدو، ذرت، خیار و تربچه به همراه سبزیجات دیگر غذاهای من براساس رژیم مدیترانه‌ای است. خانه ما هرگز بدون کاهو، کلم بروکلی، هویج و گوجه فرنگی نمی‌ماند.
در کنار پیاز و سیر پرورش انواع سبزیجات چون جعفری و تره و ریحان در بالکن خانه، خانواده را بیشتر به گیاه خواری ترغیب می‌کند. انواع توت‌ها، هلو، آلو، شلیل، گیلاس وهر میوه‌ای که به فراخور فصل پیدا می‌شود را نیز از دست ندهید.

گلچین هفته

بت در مورد رژیم هفتگی خانواده می‌گوید: در طول هفته، معمولاً درصبحانه‌های من تخم مرغ و میوه وجود دارد. برای ناهار معمولاً یک نوع سالاد درست می‌کنم و برای شام، یک غذای گیاهی یا ماهی داریم. میان وعده‌های ما نیز شامل میوه، آجیل، ماست ساده یا آب میوه و سبزیجات است اما به عنوان یک همه چیز خوار هر چند ماه، یک بار خوردن فست فودی مثل یک برگر آبدار یا سفارش غذاهای دلخواه در یک رستوران خاص یا سفارش غذا از بیرون وقتی که زمان آشپزی ندارم، به من حس خوبی می‌دهد.
بنابراین، گرچه بیشترغذاهای ما گیاهی است اما همیشه، یک رژیم انعطاف پذیراست. شما هم به جای اینکه با چارچوب‌های سفت و سخت خود را شکنجه دهید می‌توانید با راهنمایی یک متخصص تغذیه یک رژیم متنوع و سالم را انتخاب کنید. (ماندانا ملاعلی/ایران)

پروتئین چیست و چه مقدار از آن در رژیم غذایی ما لازم است؟

جام جم سرا: محققان توصیه می‌کنند افراد با مصرف هفته‌ای 227 گرم غذاهای دریایی و دیگر مواد حاوی پروتئین، مقدار نیاز هفتگی خود را به این مواد مغذی تأمین کنند. این مقدار نیاز، با توجه به سن و نیاز بدن به کالری، متفاوت است؛ مثلا در کودکان این میزان کاهش می‌یابد.

مصرف پروتئین‌ها به‌عنوان یکی از مواد مغذی ضروری، به بدن در انجام عملکردهای مهم کمک می‌کند. از جمله می‌توان به ساخت و ترمیم ماهیچه‌ها، استخوان‌ها و اندام‌ها، تنظیم هورمون‌ها و حفظ عملکردهای دستگاه ایمنی اشاره کرد. اما، زیاده‌روی در مصرف پروتئین‌ها نه تنها کمکی به سلامت افراد نمی‌کند، بلکه مشکلاتی را نیز درپی خواهد داشت. مقدار پروتئینی که هر فرد به طور روزانه مجاز به مصرف آن است، به عواملی چون سن، جنس، وزن و میزان فعالیت بدنی بستگی دارد.

متخصصان می‌گویند زنان به طور متوسط روزانه به 46 گرم پروتئین نیاز دارند و این مقدار در مردان بالغ به روزانه 56 گرم می‌رسد. از سوی دیگر، اگر وزن بالاتر یا فعالیت بدنی بیشتری دارید برای سالم‌ماندن به مقدار پروتئین روزانه بالاتری نیاز دارید. ورزشکاران برای پرورش عضلات روزانه به 6 /0 تا 9 /0 گرم پروتئین احتیاج دارند.

در ایران، مصرف بیش از حد پروتئین اغلب در میان ورزشکارانی دیده می‌شود که در رشته بدنسازی فعالیت می‌کنند و قصد ساخت عضله دارند. طبق آمارهای ارائه ‌شده، نسبت به میانگین جهانی، مقدار پروتئین بیشتری به این گروه از افراد توصیه می‌شود که متاسفانه ممکن است در درازمدت گاه عوارض جبران‌ناپذیری به‌دنبال داشته باشد. این خطر تا حدی جدی است که پزشکان معتقدند زمانی که مصرف پروتئین به بیش از سه برابر حد معمول برسد، رشد تومورهای سرطانی تا حد قابل‌توجهی افزایش می‌یابد؛ ‌طوری که بررسی‌ها نشان می‌دهد مصرف زیاد گوشت قرمز و سوسیس و کالباس احتمال بروز سرطان پروستات و روده بزرگ را بالا می‌برد. از سوی دیگر، استفاده از منابع گیاهی این خطر را کاهش می‌دهد.

پروتئین اضافه ممنوع

همیشه بر این باوریم که هر چیزی اندازه‌ای دارد. مصرف بیش از حد پروتئین در رژیم روزانه، کالری اضافه‌ای وارد بدن می‌کند که به مرور زمان باعث اضافه‌وزن و چاقی می‌شود. کشورهای غربی سال‌هاست با این پدیده دست به گریبانند و با توجه به مصرف غذاهای چرب، پرکالری و سرشار از پروتئین هر روز آمار چاقی در آنها بالاتر می‌رود. متاسفانه در سال‌های اخیر نیز شاهد رشد روزافزون این پدیده در ایران هستیم.

آمریکایی‌ها جزو اولین کشورهای دنیا در زمینه مصرف پروتئین هستند؛ طوری که دو برابر نیاز روزانه به پروتئین، از این ماده استفاده می‌کنند. آمارها نشان می‌دهد حدود 70 درصد آمریکایی‌های بالغ دچار اضافه‌وزن هستند.

کمبود مواد مغذی

به‌طور کلی، تمرکز روی مصرف طولانی‌مدت برخی مواد مغذی مانند پروتئین‌ها باعث کمبود دیگر مواد مغذی در بدن می‌شود. مصرف بیش از حد پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت قرمز باعث کمبود پروتئین‌ها و فیبرهای گیاهی می‌شود که در نهایت مشکلات گوارشی، یبوست، اسهال یا گاز شدید معده و دیورتیکول (التهاب روده) را به‌دنبال دارد.

مصرف پروتئین بالا و کمبود کربوهیدرات‌ها در رژیم غذایی در طولانی‌مدت خطر بروز مشکلات کلیوی را بیشتر می‌کند. رژیم‌ غذایی سرشار از پروتئین فشار بیش از حدی به کلیه‌ها وارد می‌کند

از سوی دیگر، پروتئین وقتی به مقدار زیاد مصرف می‌شود، کم‌آبی بدن را به‌دنبال دارد. به ازای هر صد گرم پروتئینی که می‌خورید باید دو لیتر آب بنوشید.

عوارض جانبی

رژیم غذایی سرشار از پروتئین که روزانه بالاتر از200 گرم پروتئین را شامل می‌شود، خطرات فراوانی دارد؛ خطراتی مانند بالا رفتن میزان اسیدآمینه‌ها، بالارفتن آمونیاک، تهوع ناشی از انسولین بالا و حتی مرگ زودرس. برخی عوارض جانبی منفی شامل بالارفتن میزان اسیدآمینه‌ها و بالارفتن آمونیاک پس از صرف 40 میلی‌گرم پروتئین رخ می‌دهد که مزمن و به مرور زمان تشدید می‌شوند. پروتئین بالا خطر بیماری‌های قلبی را افزایش مدهد. البته مصرف پروتئین بالا به‌طور مستقیم ارتباطی با بروز بیماری‌های قلبی ندارد، ولی چنانچه بخش اعظم پروتئین مصرفی از منابع ناسالم غذایی مانند چربی‌های ناسالم تامین شود، طبعا خطر ناراحتی‌های قلبی ـ عروقی افزایش می‌یابد.

همچنین مصرف پروتئین بالا و کمبود کربوهیدرات‌ها در رژیم غذایی در طولانی‌مدت خطر بروز مشکلات کلیوی را بیشتر می‌کند. کلیه‌ها مواد زاید بدن را به‌دنبال مصرف پروتئین تصفیه می‌کنند. رژیم‌ غذایی سرشار از پروتئین فشار بیش از حدی به کلیه‌ها وارد می‌کند. نیتروژن اوره خون از مواد زایدی است که طی فرآیند تصفیه در کلیه‌ها تولید می‌شود. محققان از این ماده به منظور ارزیابی عملکرد کلیه‌ها و بررسی میزان آب بدن استفاده می‌کنند؛ زیرا با مصرف پروتئین، بدن آب از دست می‌دهد. بنابراین، بدن به آب بیشتری برای دفع نیتروژن اضافی نیاز پیدا می‌کند. از این‌رو، محققان توصیه می‌کنند بیمارانی که از مشکلات کلیوی و کبدی رنج می‌برند، از مصرف بیش از حد پروتئین خودداری کنند؛ زیرا پروتئین بالا وضع بیماری آنها را تشدید می‌کند.

در کنار عوارض خطرناکی که اشاره کردیم، برخی مشکلات کلی نیز از قبیل ریزش مو، بی‌خوابی، ناهماهنگی بین اندام‌ها و مشکلات بینایی نیز ممکن است رخ دهد.

چقدر پروتئین مصرف کنیم؟

به‌طور کلی، هر فرد عادی به ازای هر کیلوگرم از وزن خود به 8 /0 گرم پروتئین در روز نیاز دارد؛ بنابراین مردان در طول روز 56 گرم و زنان حدود 46 گرم پروتئین باید مصرف کنند. ولی در بسیاری از موارد، افراد بیش از نیاز روزانه خود مواد حاوی پروتئین مصرف می‌کنند و مردان 20 سال به بالا تا 9 /98 گرم و زنان در همین رده سنی ممکن است تا 68 گرم در روز پروتئین مصرف کنند. زنان باردار و شیرده به 60 تا 65 گرم پروتئین در روز نیاز پیدا می‌کنند. کسانی که مداوم و با شدت بالایی ورزش می‌کنند، به ازای هر یک کیلوگرم از وزن خود به یک گرم پروتئین نیاز دارند. ورزشکارانی که در رشته بدنسازی فعالیت می‌کنند حتی باید بیشتر از این مقدار پروتئین مصرف کنند. در این میان، کودکان یک تا چهار سال به روزانه 16 گرم و نوزادان به 14 گرم پروتئین نیاز دارند.

کمبود پروتئین با بدن چه می‌کند؟

در نقطه مقابل افرادی که بیش از حد پروتئین می‌خورند، کسانی قرار دارند که از کمبود این ماده در بدن رنج می‌برند و به‌دلیل مصرف نکردن کافی پروتئین به نوعی بیماری موسوم به «کواشیورکور» مبتلا می‌شوند. مبتلایان به این اختلال دچار علائمی چون اسهال، کاهش حجم توده عضلانی، خستگی، اختلال رشد، عفونت‌های مکرر و التهاب و تورم می‌شوند. علائم آنها در مراحل ابتدایی با مصرف پروتئین بیشتر و گنجاندن مواد غذایی حاوی این ماده در رژیم غذایی روزانه، بهبود می‌یابد؛ ولی اگر نشانه‌های این بیماری در درازمدت بدون درمان باقی بماند، ممکن است به ناتوانایی‌های دائمی مغزی و جسمی منجر شود که در نهایت فرد به کما می‌رود و خطر مرگ وجود دارد. بیماری «کواشیورکور» بیشتر در کشورهای فقیر و در شرایطی که کمبود مواد غذایی رخ می‌دهد، دیده می‌شود.

ندا اظهری / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)