جام جم سرا: آیا میدانید عوارض چنین رژیمهایی چیست و در درازمدت چه تاثیری بر بدن شما میگذارند؟ با مبنای علمی اینگونه رژیمها آشنا هستید؟ در این مطلب همهچیز را درباره رژیمهای عجیب و شاید پرطرفدار این روزها خواهید خواند. ابتدا برنامه غذایی این دو رژیم را میخوانید و سپس گفتههای یک متخصص تغذیه و رژیم درمانی در این زمینه را:
رژیم سیب
تبلیغاتی که درباره این رژیم غذایی وجود دارد میگوید رژیم سیب میتواند متابولیسم بدن شما را افزایش دهد، تنها ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ کیلوکالری در روز به بدن شما برساند و باعث شود ۴ کیلوگرم در ۵ روز کم کنید. ستاره این رژیم غذایی سیب است.
سیب در بسیاری از رژیمهای کاهش وزن مورد استفاده قرار میگیرد زیرا از سالمترین میوهها و سرشار از ویتامینها، مواد معدنی و فیبر است. این میوه بسته به اندازهاش بین ۸۰ تا ۱۰۰ کیلوکالری انرژی دارد و یک ملین قوی است. در این رژیم شما باید روزی ۲ لیتر آب بنوشید و غذاهای دیگر مثل پنیر و گوشت را به طور کمچرب استفاده کنید.
روز اول:
صبحانه، ناهار و شام تنها میتوانید سیب بخورید. شما میتوانید در این روز تا ۵/۱ کیلوگرم سیب میل کنید.
روز دوم:
صبحانه: سیب؛
ناهار: سیب و سالاد سبز با آبلیمو و دو برش پنیر کم چرب؛
شام: سیب
روز سوم:
صبحانه: یک عدد سیب، یک برش نان سبوسدار و یک تکه گوشت بوقلمون بدون چربی؛
ناهار: یک سیب، سالاد سبز، دو هویج و یک چهارم پیاز؛
شام: سیب
روز چهارم:
صبحانه: یک عدد سیب، یک برش نان سبوسدار و یک تکه گوشت بوقلمون بدون چربی؛
ناهار: یک سیب، سبزیجات پخته به جز سیبزمینی و ۲۰۰ گرم تن ماهی با لیمو؛
شام: یک سیب و یک کاسه غلات و صبحانه: شیر بدون چربی
روز پنجم:
صبحانه: یک سیب، یک تخممرغ پخته و یک برش نان سبوسدار؛
ناهار: سیب، سالاد سبز و ۲۰۰ گرم گوشت بدون چربی یا مرغ بدون پوست کبابی؛
شام: سیب
مزایا و معایب
این رژیم چند مزیت دارد ازجمله اینکه مواد غذایی تشکیل دهنده آن ارزان هستند و بسیار آسان پیدا میشوند، برای وعدههایی که تنها سیب دارد شما میتوانید هرقدر که دوست داشته باشید سیب بخورید و بهخاطر وجود سیب دچار یبوست نمیشوید و به نوشیدن آب تشویق خواهید شد.
اما این رژیم به دلیل عدم تنوع مواد غذایی باعث ضعف، سردرد، سرگیجه، تحریکپذیری و عصبانیت میشود. شما همیشه گرسنه و عصبی هستید و علاوهبر این به خاطر اسید موجود در سیب دلدرد میگیرید و معده شما ممکن است برای همیشه دچار مشکل شود.
مهمترین عیب این رژیم هم این است که بلافاصله بعد از اینکه این رژیم به پایان میرسد، شما به غذا حریص شده و به پرخوری تمایل پیدا میکنید و وزن از دست داده را به سرعت جایگزین خواهید کرد.
ادعا میشود که با گرفتن این رژیم در دو روز ۵/ ۱ کیلوگرم کاهش وزن پیدا میکنید و سالمتر میشوید.
روز اول:
صبحانه: دو زرده تخممرغ مخلوط با یک قاشق چایخوری شکر، قهوه یا چای بدون شکر به مقدار دلخواه، شما میتوانید به قهوه یا چای نعناع یا لیمو اضافه کنید؛
ناهار: یک زرده تخممرغ با مقدار دلخواه عسل، ۳ برش پنیر و قهوه و چای بدون شکر با لیمو یا نعناع؛
شام: یک لیوان سوپ مرغ، یک برش نان، یک زرده تخممرغ با عسل، یک سیب، چای بدون شکر یا لیمو یا نعناع
روز دوم:
صبحانه: ۲ زرده تخممرغ مخلوط با یک قاشق چایخوری عسل، یک برش نان و قهوه و چای بدون شکر با لیمو یا نعناع؛
ناهار: یک زرده تخممرغ با مقدار دلخواه عسل، ۲۰ گرم گوشت پخته و قهوه و چای بدون شکر با لیمو یا نعناع؛
شام: یک لیوان سوپ مرغ، یک برش نان، یک زرده تخممرغ با عسل، یک سیب، چای بدون شکر یا لیمو یا نعناع.
مزایا و معایب
توصیه شده است این رژیم هر دو هفته یک بار تکرار شود تا به کاهش وزن و ثبات آن منجر شود. اما لازم است بدانید زرده تخممرغ سرشار از کلسترول است و میتواند درست به اندازه سیگار برای قلب مضر باشد. پزشکان میگویند مقدار مجاز مصرف کلسترول کمتر از ۲۰۰ میلیگرم در روز است اما مقدار کلسترولی که با خوردن تنها یک زرده تخممرغ به بدن میرسد، ۲۱۵ تا ۲۷۵ میلیگرم است.
مصرف این میزان زرده تخممرغ که در این رژیم توصیه شده است، خطر ابتلا به تصلب شرائین را افزایش میدهد و احتمال سکته قلبی را به وجود میآورد. علاوه بر این مصرف تخممرغ خام برای دستگاه گوارش مضر است. به اضافه اینکه این رژیم مدت زیادی معده را خالی نگه میدارد و ممکن است باعث آسیب رساندن به دستگاه گوارش شود.
به بدنتان آسیب نزنید
دکتر محمد هاشمی، مشاور تغذیه و رژیم درمانی درباره چنین رژیمهایی میگوید: بهتازگی رژیمهایی که روی یک ماده خاص تاکید دارند را زیاد میبینیم و این رژیمها در جامعه همهگیر شدهاند و طرفدارانی پیدا کردهاند. اولین دلیل اقبال این رژیمها شیوع چاقی در جامعه است. افراد چاق همیشه به دنبال راههای سریع و فوری برای کاهش وزن خود هستند و اولین فاکتوری که در رژیم خود به آن توجه میکنند، سرعت کاهش وزن است. اما لازم است بدانید همیشه کوتاهترین راه به معنی بهترین راه نیست.
به گزارش جام جم سرا به نقل از سیب سبز، او میافزاید: تمام رژیمهای غذایی باید از سه اصل کلی تنوع، تعادل و تناسب پیروی کنند. تنوع به معنی استفاده از تمام گروههای غذایی است. درواقع در یک رژیم غذایی سالم باید تمام گروههای غذایی وجود داشته باشند. تنوع به معنی این است که در یک رژیم سالم باید گروههای غذایی براساس برنامه تغذیه، به طور متعادل حضور داشته باشند و هیچ گروهی حذف نشود و در آخر تناسب یعنی مقدار مواد غذایی دریافتی باید با وضعیت فیزیکی بیمار تناسب داشته باشد و هر بیمار براساس وضعیت بدنی خود از یک رژیم خاص پیروی کند.
هر رژیم غذایی دیگری که این اصول را پیروی نکرده باشد مبنا و اساس علمی ندارد. این رژیمها اگرچه در کوتاهمدت میتوانند باعث کاهش وزن شوند اما این کاهش وزن خیلی زود متوقف خواهد شد و بلافاصله با ترک آن رژیم، وزن کم شده جایگزین میشود. علاوه بر اینها، این رژیمها میتوانند عوارض جبران ناپذیری را به بدن وارد کنند. بنابراین توصیه من این است که افراد هرگاه به رژیمی برخوردند که فرمول عجیبی دارد و از این سه اصل پیروی نمیکند باید با دیده شک و تردید به آن نگاه کنند.
این متخصص تغذیه تاکید میکند: داستانپردازی حول این رژیمها بسیار است و تقریبا تمام آنها مبنای علمی ندارد. در مورد بعضی از این رژیمها میگویند برای دفع سموم بدن مفید هستند. در حالی که دفع سموم بدن بهعهده ارگانهایی مثل کبد و کلیه است و اگر این ارگانها درست کار کنند سموم بدن خود به خود دفع میشوند و هیچ نیازی به کمکهای این رژیمهای غیرعلمی نیست. درنهایت توصیه من این است که افراد با استفاده از این رژیمها به بدن خود آسیب نرسانند و بدانند تاثیر سریع این رژیمها موقتی است و درنهایت غیر از عوارضی که بر سلامت بدن بهجا میگذارند، هیچ تاثیر دیگری نخواهند داشت.
به نقل از هلث، محققان چینی میگویند: فیبرها پتانسیل کاهش خطر ابتلا به بیماریهای مزمن از جمله بیماری قلبی، سکته مغزی، دیابت و چند نوع سرطان را دارند.
آنها افزودند: باید مردم را ترغیب کرد تا مصرف فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهند تا خطر مرگ پیش از موعد بطور بالقوه کاهش یابد.
محققان در این مطالعه که در مجله آمریکایی Epidemiology منتشر شده است اطلاعات ۱۷ مطالعه را که بر روی بیش از ۹۸۲ هزار زن و مرد در اروپا و آمریکا انجام شده بود، بررسی کردند.
این مطالعه نشان داد، افرادی که هر روز ۱۰ گرم فیبر مصرف میکردند خطر مرگ آنها ۱۰ درصد کمتر بود.
محققان خاطر نشان میکنند که برای رعایت یک رژیم غذایی پر فیبر باید دست کم روزی پنج وعده میوه و سبزیجات مصرف کرد و از مصرف غلات سبوس دار غافل نشد.
همچنین روز را باید با مصرف غلات پر فیبر مانند سبوس، جود دو سر یا سبوس دار به همراه میوههای خشک یا تازه آغاز کرد.
همچنین مصرف حبوبات مانند لوبیا، عدس و نخود که مقدار زیادی از فیبر دارند را به رژیم غذایی خود افزود. (ایرنا)
دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، در این باره بیشتر توضیح میدهد:
آیا میتوان مشکلات مربوط به دوران یائسگی را با پیروی از یک رژیم غذایی درست و متعادل کمتر کرد؟
مطالعات نشان میدهد همه خانمها، درجاتی از علائم یائسگی را تجربه میکنند که برایشان ناخوشایند و گاه تحملناپذیر است. اما میتوان با برنامهریزی دقیق و تصحیح عادات غذایی، این دوره جدید از زندگی را بخوبی پشت سر گذاشت. زیرا برخی از مواد غذایی تشدیدکننده و بعضی دیگر نیز باعث کاهش علائم ناشی از یائسگی میشود. پس با تعادل بخشیدن بین مواد غذایی میتوانیم علائم را کاهش دهیم. اما نکته مهم این که انرژی و کالری دریافتی در خانمها نباید مانند قبل از دوره یائسگی باشد.
منظورتان این است که باید غذای کمتری مصرف کنند؟
با اختلالات هورمونی پیشآمده، افزایش دریافت کالری و انرژی بالا ممکن است به بروز بعضی از بیماریهای متابولیک مانند اختلالات قلبی ـ عروقی، دیابت، افزایش کلسترول خون و پرفشاری خونی منجر شود. بنابراین مصرف غذا نباید بیش از نیاز بدن باشد. قسمت عمده مواد غذایی مجاز شامل سبزی، صیفی و میوههای تازه است که حداقل پنج بار در روز توصیه میشود. چربیهای مایع و غیراشباع، روغنهای زیتون، کانولا، ذرت و آفتابگردان باید جایگزین روغنهای اشباع مانند مارگارین و روغن نباتی جامد شود. مهمترین عاملی که در رژیم غذایی باید مد نظر قرار بگیرد رژیمی است که بتواند وزن مطلوب را حفظ کند و تمام مواد غذایی مفید و مورد نیاز را به بدن برساند.
کدام مواد غذایی تشدیدکننده علائم است؟
یکی از شاخصترین علائم یائسگی گرگرفتگی است. مواد غذایی پرچرب، پرپروتئین و پرکالری، خوراکیهای داغ، ادویهها و فلفل، کافئین و تمام غذاهای کنسروی که فرآیند زیادی روی آنها انجام شده گرگرفتگی را تشدید میکند. چنین غذاهایی را باید بهطور کامل از برنامه غذایی حذف کرد یا مقدار آنها را به حداقل ممکن رساند.
آیا لازم است خانمها در این دوره از مکمل و ویتامینها استفاده کنند؟
اگر کمبود آشکار به یک ریزمغذی خاص وجود نداشته باشد و از یک رژیم غذایی صحیح تبعیت شود، به دریافت مکملها نیاز نیست. مصرف نان و غلات کامل (سبوسدار)، املاح و ویتامینهای مورد نیاز را تامین میکند. پتاسیم موجود در نان نیز از پرفشاری خونی تا حد زیادی پیشگیری میکند و ویتامین «ای» موجود در روغنهای گیاهی (روغنهای بوگیریشده مقدار زیادی از ویتامین ای را از دست میدهد) هم موجب کاهش استرس و التهاب میشود. میوهها و سبزیها نیز مقادیر زیادی از ویتامین ث، ب، اسید فولیک و آهن و... را در اختیار بدن قرار میدهد. ملاحظه میکنید که مواد غذایی طبیعی و در دسترس همه ریزمغذیها املاح و ویتامینها را تامین میکند.
امروزه استفاده از داروهای گیاهی هورمونی رواج یافته است. آیا مصرف این داروها را برای رفع علائم یائسگی مناسب میدانید؟
اقدامات مختلف پزشکی و تغذیهای نقش مهمی در پیشگیری از عوارض یائسگی دارد. گاه علائم آنقدر شدید است که راهی غیر از تجویز هورمون جایگزین نمیماند. با تجویز هورمونهای سنستیک و صناعی میتوان وقایع فیزیولوژیک بدن را آهستهتر و عوارضشان را کمتر کرد. اما هورموندرمانی آنقدر خطر ناک است که در بسیاری از کشورها منسوخ یا با دز بسیار پایین و با تحت نظر گرفتن بیمار انجام میشود (خطر سرطان پستان با مصرف این هورمونها بالا میرود). مطالعات نشان میدهد حتی استروژنهای گیاهی که به صورت تغلیظشده دارویی مصرف میشود هم بیعارضه نیست و مصرف آنها نیز باید با احتیاط باشد.
با توجه به اینکه ترشح دو هورمون اصلی در بدن متوقف میشود، آیا راهحل غذایی مناسبی برای جایگزینی آنها وجود دارد؟
مهمترین استروژن گیاهی فیتواستروژن است که در انواع سبزی، صیفی و گیاهان و میوهها یافت میشود. بعضی از حبوبات مانند سویا سرشار از فیتواستروژن است. مصرف سویا علائمی مانند گرگرفتگی و اختلالات متابولیکی را تا حد زیادی بهبود میبخشد. سویا در دهه 1990 مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفت و در همان زمان بود که تعداد زیادی از شرکتهای غذایی سویا را کنستانتره کردند و محصولاتی مانند شیر سویا، بستنی سویا و پنیر را روانه بازار کردند. اما دانشمندان خیلی زود متوجه عوارض هورمون بالای موجود در آن شدند. طبق آخرین توصیههای انجمن غذایی آمریکا هر فرد مجاز است فقط روزانه 35 گرم پروتئین سویا مصرف کند. اما فیتواستروژن موجود در گیاهان و میوهها بسیار طبیعیتر است و با مصرف بالای این مواد خوراکی، میتوان این هورمونها را جایگزین کرد بیاینکه خطری سلامت بیمار را تهدید کند.
پوکی استخوان یا استئوپروز نیز مشکل بسیار شایعی در بسیاری از خانمهاست. این مشکل را میتوان با اصلاح تغذیه حل کرد یا مانع از پیشرفت آن شد؟
پوکی استخوان بر خلاف تصور مردم ارتباطی به تغذیه ندارد و آن بیماری نرمی استخوان است که به دلیل کمبود املاح اصلی بدن مانند کلسیم، فسفر، منیزیم و ویتامین دی اتفاق میافتد و با تغذیه مناسب و اقدامات دارویی بموقع میتوان مانع از پیشرفت نرمی استخوان شد. اما پوکی استخوان ناشی از تغییرات هورمونی است که در سنین میانسالی در هر دو جنس اتفاق میافتد و تاکنون درمان قطعی برای آن پیدا نشده و درمانها فقط نگهدارنده است.
ماریا حکمت / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)
390
باید باور داشت که تغذیه و رژیم غذایی مناسب میتواند به کاهش عوارض شیمی درمانی کمک کند. بسیاری از پزشکان و آنکولوژیستها معمولا بیمارانشان را به متخصص تغذیه ارجاع نمیدهند، در حالی که در ابتدای شیمی درمانی این موضوع بسیار مهم است.
اولین سوالی که یک بیمار مبتلا به سرطان و به خصوص سرطان سینه از ما میپرسد این است که چه غذ ایی در طول شیمی درمانی نباید بخوریم، چرا نباید بخوریم و چه غذایی را اگر بخوریم برایم مفید است. بیماران وقتی وارد روند شیمی درمانی میشوند سایدیفکت های شیمی درمانی بالطبع برای آنها پیش میآید و میتواند باعث سوالات بیشتر بیماران در این زمینه شود. کسی که شیمی درمانی را آغاز میکند اولین نکتهای که درباره آن وجود دارد این است که گلبولهای سفید تغییراتی میکند. یکی از سوالاتی که خیلی از بیماران از ما می پرسند این است که آیا رژیم غذاییای وجود دارد که بتواند گلبول سفید را با آن کنترل کند. آیا ماده غذایی وجود دارد که بتواند مثلا پلاکتهای خون او را تحت تاثیر قرار دهد.
تحقیقاتی که در این باره انجام شده نشان میدهد با تغییر رژیم غذایی چندان نمیتوان تاثیری در فعالیت گلبولها در این افراد داشت اما درباره پروتئینها میتوان کارهایی انجام داد که تا حدودی میتواند در بحث سلول سازی تغییراتی ایجاد کند. یکی از مسائل مهمی که در اولین جلسات شیمی درمانی باید به بیماران آموزش دهیم این است که بهداشت مواد غذایی دریافتی را باید بسیار رعایت کنند.
گوشت چرخ کرده توصیه نمیشود
بسیاری از بیماران از ما میپرسند آیا میتوانم از سبزی استفاده کنم. آیا میتوانم شیر فلهای و یا تخممرغ بخورم. توصیه بر این است که حتی الامکان محصولاتی مانند سبزیجات که خام است کاملا شستوشو و گندزدایی کنند تا مشکلی از لحاظ بهداشت نداشته باشد. به طور کلی مواد غذایی مانند گوشتهایی که حالت چرخ کرده دارد و در رستورانها سرو میشود برای این افراد توصیه نمیشود .
خوردن سبزیجات خام ممنوع
در شیمی درمانیهایی که گلبول سفید بیمار زیر 500 است خوردن سبزیجات خام ممنوع است. مهمترین نکته این است که سبزیها به طور کامل شسته شود. البته باید گلبول سفید بیمار را بررسی کرد اگر میزان آن زیر 500 باشد مصرف میوههای خام را هم محدود میکنیم زیرا هورمونها و آفتکشهایی که در برخی میوهها استفاده میشود میتواند باعث تشدید اختلال در گلبول سفید بیمار شود.
تا میتوانید محصولات پروبیوتیک بخورید
میزان پروبیوتیک در بیماران سرطانی جزو مباحث بسیار مهم است. پروبیوتیک در زبان یونانی به معنای «مفید برای حیات» است. بیماری که در حال شیمی درمانی است بالطبع وقتی سلول های سالم بدنش را از دست میدهد جمعیت باکتریهای رودهاش دستخوش تغییراتی میشود و آن باکتریهایی که ما به آنها پروبیوتیک میگوییم را از دست میدهد.
از دست دادن پروبیوتیک میتواند زمینه ساز «التهاب» و «ترشحات التهابی» در بدن باشد و در عوارضی مانند تهوع و بسیاری از عوارض گوارشی دیگر در بیمار موثر واقع شود. توصیههای که ما به بیمار در طول شیمی درمانی میکنیم این است که ترجیحا از محصولات پروبیوتیکی در رژیم غذایی خود استفاده کنند. حتی نتایج برخی مطالعات نشان داده است که مکمل های پروبیوتیک در این افراد میتواند استفاده شود. متاسفانه محصولات پروبیوتیک در ایران چندان تنوع ندارد فقط لبنیات پروبیوتیک در بازار غذایی ایران وجود دارد. ضمن اینکه جمعیت باکتری این غذاها هم در مقایسه با استاندارد جهانی بسیار کم است. اما باز هم مصرف آن بهتر از مصرف نکردنش است.
مواد غذایی قرمز، بنفش و نارنجی مفیدند
توصیه بسیار زیاد میشود که در طول شیمی درمانی تغدیه از ابتدا نقش بسیار مهمی دارد. در بیماران سرطان سینه ترکیباتی که در میوهها و سبزیها وجود دارد در بهبود و عدم تشدید بیماری میتواند موثر واقع شود. ترکیباتی که در زردچوبه وجود دارد میتواند به این افراد بسیار کمک کند، چرا که نقش آنتی اکسیدانی دارد .
هر آنچه که خداوند به رنگهای قرمز بنفش و نارنجی آفریده است باید در رژیم غذایی این بیماران استفاده شود. مثلا بیماران میتوانند از انگور استفاده کند و اگر این میوه در دسترس نبور میتواند کشمش را جایگزین کند.
کافئین نه، اما چای سبز کمرنگ خوب است
توصیهای که ما به بیماران مبتلا به سرطان سینه میکنیم این است که تا حدامکان از ترکیبات کافئینه استفاده نکنند. اما اگر تمایل به مصرف چای را دارند حتما از چای سبز استفاده کنند. به لحاظ اینکه ترکیبات آنتی اکسیدان در آن وجود دارد. یا اگر چای میل میکنید کم رنگ باشد. این موضوع ثابت شده که کافئین میتواند زمینهای برای رشد سلولهای سرطانی در بیماران سرطانی باشد. البته برخی مطالعات چنین موضوعی را رد کردهاند، اما به طور کلی خیالمان آسودهتر است که این موضوع را به بیمارمان آموزش دهیم که تا حد امکان از ترکیبات کافئینه در رژیم غذایی خود استفاده نکنند.
ممنوعیت مصرف گریپ فروت برای آنها که شیمی درمانی میکنند
مساله مهمی که برخی از بیماران از ما میپرسند این است که مثلا شنیدهایم گریپ فروت میتواند اثر دوز داروهای ما را بیشتر کند در حالی که ما مصرف این میوه را در بیمارانی که شیمی درمانی میکنند کلا حذف می کنیم. این میوه میتواند بر آنزیمها اثر بگذارد و باعث تغییرات ژنتیک در داروها شود.
در طول شیمی درمانی ممکن است افراد دچار افزایش وزن شود. به خصوص بیمارانی که به دلیل تهوع وعده های غذایی شان را زیاد می کنند و درعین حال در هر وعده میزان کمی غذا می خورند و می گویند حال بهتری دارند ممکن است دچار این حالت شوند . مصرف غذاهای چرب و نشاسته ای و غذاهایی که نمکشان زیاداست باید محدود شود . زیرا این بیماران در حال استفاده از «دگزامتازون» و «کورتون» در طول درمان هستند.
سوالی که بسیاری از بیماران میپرسند این است که آیا «استروژن» و «پروژسترون» در آنها مثبت شده است یا خیر؟ باید در نظر داشت در بیمارانی که جواب پاتولوژی هورمونشان مثبت شده است، یکسری از مواد غذایی باید منع شود. زیرا در برخی مواد غذایی فیتواستروژن وجود دارد. درست است که فیتواستروژنها یک هزارم استروژن جنسی قدرت دارند اما همان مقدار هم در این بیمارن مهم است. در راس تمام فیتواستروژنهایی که می شناسیم محصولات سویا قرار دارند. تمامی محصولات سویا اعم از سس سویا، کنجاله سویا و لوبیا سویا حذف میشوند. نتایج مطالعهای نشان میدهد برخی از بیماران به لحاظ نفخی که دارند از مکمل های شیرین بیان استفاده میکنند، مکملهایی که در داروخانه ها هم به طور آزاد فروخته میشود. شیرین بیان منبع بسیار غنی از استروژن است که باید از رژیم غذایی این افراد حذف شود و اجازه نداریم آن را به این افراد توصیه کنیم.
این بیماران باید برخی مواد غذایی را در رژیم غذایی خود کم و یا حذف کنند. کنجد از جمله محصولاتی است که فیتواستروژن دارد. شنبلیبه، تا حدودی عدس و به طور کلی سبوس گندم و نعناع باید محدود شود. برخی از ترکیبات مواد غذایی است فیتواستروژن ندارد که در راس آنها انگور و مرکبات قرار دارد. و میتوانیم در فصلهای میوهها انجیر و طالبی را به بیماران توصیه کنیم.
برای بیماران سرطانی میوه بهتر از آبمیوه است
مساله مهمی که وجود دارد این است که در شیمی درمانیها باید به قند بیمار توجه کنیم. اکثر بیمارانی که شیمی درمانی می کنند به لحاظ استرسی که به آنها وارد میشود گلیکوژن کبدشان افزایش پیدا میکند. ضمن اینکه دارو هایی برای کاهش تهوع بیمار استفاده میشود باعث افزایش گلوکز بیمار می شود. بنابراین توصیه میشود در رژیم غذایی بیمار مصرف مواد غذایی مانند بیسکویتها شکر، تافی، سوهان و گز و حتی مصرف آبمیوه هم باید کمتر باشد. اغلب موارد می گوییم میوه را مصرف کنند بهتر از آب میوه است. حتما باید در رژیم غذایی بیماران از فلفل دلمهای، چای سبز و خانواده کلم و به ویژه بروکلی و زردچوبه استفاده شود.
بیمارانی که داروی «تاموکسی فن» می گیرند دچار از دست رفتن پروتئینهای بدنشان می شوند که این مساله بسیار مهمی است. در رژیمهای غذایی این افراد از پروتئینها باید استفاده کرد. البته پروتئینهای حیوانی به لحاظ ساختار اسید آمینهای که دارند خون را اسیدی میکنند و استخوان برای اینکه خون را تنظیم کند کلسیم خارج میکند و در خون میفرستد. بنابراین در رژیمهای غذایی بیمارانی که «تاموکسی فن» استفاده می کنند و ما به طور کلی نگران استخوانهایشان هستیم بهتر است از پروتئینهای گیاهی به چای پروتئینهای حیوانی استفاده شود.
چگونگی مصرف نوشابه و فستفود در بیماران سرطانی
گاهی برخی بیماران در طول شیمی درمانی میپرسند ما هوس کردهایم نوشابه و یا فست فود بخوریم. آیا اتفاقی می افتد. باید به این بیماران گفت هیچ اتفاقی نمیافتد عملا بیماری که شش یا هفت ماه است شیمی درمانی میکند، دلش می خواهد از زندگیاش لذتی هم ببرد. آنچه که مهم است این است که مصرف یک یا دوبار در طول درمان ایرادی ندارد. اما به طور کلی به این بیماران باید آموزش داد که این مواد غذایی به لحاظ دارا بودن نمک که تشدید «ادم» میکند و چربیها و کالری بالایی که دارد بهتر است محدود شود.
توصیه میکنم بیماران از چغندر، لبو و هویج در رژیم غذاییشان استفاده کنند ولی نوشیدنیهایی که شکر و قندهای مصنوعی دارند باید محدود شوند و آموزش دهیم برخی نوشیدنیهای صنعتی را از رژیم غذاییشان حذف کنند و از میوه و آبمیوه طبیعی استفاده شود.
افرادی که شیمی درمانی میکنند عوارض مختلفی مانند تهوع، استفراغ و یبوست و حتی اسهال و مشکلات خواب و پوستی که رایج است دارند که برای هریک از اینها میتوان توصیههایی داشت.
ماکارونی بهترین غذایی که باید شب قبل از شیمی درمانی استفاده شود
با توجه به اینکه برخی بیماران میپرسند قبل از شیمی درمانی چه چیزی را بخورند توصیهای که به این بیماران داریم این است که از نشاستههایی که دیر هضمتر است استفاده کنند. همان طور که فوتبالیستها قبل از هر بازیای ماکارونی میخورند، زیرا دیر هضم است.
بیماری که شیمی درمانی میکند بعد از تزریق حال و اوضاع خوبی برای غذا خوردن ندارد. بنابرین بهتر است شب قبل و یا وعده قبلش از نشاستههای دیر هضم استفاده کنند. ماکارونی بهترین وعده غذایی است که شب قبل از شیمی درمانی به بیمار توصیه میکنیم از آن استفاده کند. ساختار وعده غذاییای که قبل از شیمی درمانی استفاده میکند باید شبیه یک صبحانه کامل باشد. کربوهیدرات پیچیده داشته باشد. نان لواش و تافتون باید از رژیم غذایی حذف شوند. زیرا آنها به شدت قند و انسولین را بالا میبرند و یکباره قند پایین میآید و باعث به هم ریختگی اوضاع بیمار میشود.
نانهای سفید باید از رژیم غذایی حذف شوند. از تخم مرغ می توانیم در رژیم غذایی استفاده کرد. اگر در رژیم غذایی از تخم مرغ استفاده میشود باید حتما به طور کامل پخته باشد. ما از تخم مرغ عسلی و یا نیم پز نباید در رژیم غذایی این بیماران استفاده کنیم. زیرا آلودگی هایی دارد که ممکن است باعث اسهال در این بیماران شود. به طور کلی این وعده غذایی نباید حالت چرب و سرخ کردنی داشته باشد زیرا باعث سنگین شدن معدهاش میشود.
غذاهایی که بیماران پس از تزریق به آن بیمیل میشوند
یک سری از مواد غذایی وجود دارد که در 72 ساعت بعد از تزریق بیمار به آنها بی میل است. تنفر از گوشت قرمز بسیار در این بیماران رایج است. اصرار نکنید که پروتئین بدنشان از گوشت قرمز باشد. مواد غذایی چرب و سرخ کردنی حذف شود. در سه روز اول مواد غذایی ای که ادویه دارند حالشان را بدتر می کند. مواد غذایی که بوهای تند مانند سیر و پیاز داغ دارند به ویژه در سه روز اول باید حذف شود چون میتواند تهوع و استفراغ را حذف کنند. ماست، حبوبات و غلات می تواند مفید باشد. این افراد تمایل زیادی به خوردن پوره جات میتوانند داشته باشند. در سه روز اول اصرار نداریم بیمار غذای جامد بخورد زیرا نمیتواند از آنها استفاده کند.
آب هر چه خنکتر باشد برای بیماران سرطانی بهتر است
هر چقدر بیمار توانست آب بخورد بهتر است. البته درجه حرارت داغ و یا گرم تهوع را تشدید میکند. آب هر چقدر خنکتر و به شکل یخ در بهشت باشد برای بیمار بهتر و قابل تحملتر است و تهوع را کم میکند. با در نظر گرفتن اقتصاد بیمار، می توانیم به او آب هویج، شیر عسل، شیر انبه میلک شیکها را توصیه کنیم. زیرا بیاشتهایی آنها را رفع میکند. مصرف ژله به لحاظ پروتئین هایی که دارد به ویژه اگر میوه به آن اضافه کنیم میتواند به دریافت پروتئینها کمک کند.
یکی از راههای افزایش پروتئین استفاده از شیر خشک در رژیم غذایی بیماران است. ر طول روز میتوان سه تا چهار قاشق شیرخشک در رژیم غذایی بیمار در نظر گرفت.
روزانه یک تا دو عدد سفیده تخم مرغ برای بیماران سرطانی مفید است
مصرف سفیده تخم مرغ بالطبع میتواند در این بیماران مفید واقع شود. حتما روزانه یک تا دو عدد سفیده تخم مرغ را در رژیم غذایی این بیماران لحاظ میکنیم. بهتر است به جای گوشت قرمز از گوشت سفید در رژیم غذایی این بیماران استفاده شود. زیرا اسیدهای اشباع چربی که در گوشت قرمز وجود دارد عامل کارسینوژن به خصوص در سرطان پستان محسوب میشود. بسیاری از پزشکان میگویند گوشت قرمز زیاد مصرف کنند در حالی که باید گفت گوشت قرمز حداکثر 60 تا 90 گرم در روز یعنی به اندازه سه تکه گوشت خورشتی استفاده شود، بقیه نیاز بدن باید از طریق گوشت مرغ تامین شود. اگر بیمار توانست تحمل کند از رژیم غذایی ماهی هم در رژیم غذاییاش استفاده میکنیم. توصیه میکنیم بیمار حتما یه پیاله عدسی یا لوبیا در کنار غذایی که میخورد استفاده کند.
نمیگوییم هر روز عدس بخورد بلکه این مواد را در وعدههای غذایی خود توزیع کند. ضمن اینکه نباید غافل شد که لبنیات پر از پروتئین هستند. حتما سه واحد ماست و یا شیر را باید در رژیم غذایی لحاظ کنیم. در سه روز اول نباید به بیمار تاکید کرد که زیاد گوشت بخورد. هر چه دلش خواست بخورد چون اگر بیمار در سه روز اول پروتئین زیاده بخورد حتما دچار حالت استفراغ میشود. باید پروتئین را تقسیم بندی کرد.
در ایران کمبود لاکتوز حدود 10 برابر کشورهای اروپایی است
در ایران کمبود لاکتوز حدود 10 برابر کشورهای اروپایی است. بنابراین نمیتوان به بیماران چندان شیر توصیه کرد اما بقیه لبنایات اشکالی ندارد . ما در سیستم تغذیه در نظر می گیریم که اگر بیماری در برنامه غذایی خود شیر نداشته است ما به او توصیه هایی داریم. مثلا می گوییم امروز که به خانه رفتی یک قاشق غذاخوری شیر بخور، روز بعد آن را دو قاشق و روزهای بعد نصف استکان شیر بخور. روزهای بعد دو سوم استکان شیر بخور و آرام آرام لاکتوز معده اش را بالا میبریم. نمی توان بیمار را از خوردن شیر منع کرد. مصرف لبنیات در فنلاند 9 تا 10 واحد روزانه هاست، اما در کشور ما شاید کمتر از یک واحد روزانه شیر استفاده می شود. البته بیشتر از 5 واحد در روز نمیتوان لبنیات استفاده کرد. زیرا آهن بدنش کم میشود.
در مورد تهوع توصیه تغذیه ای به بیماران این است که مواد غذایی ای که استفاده میشود چرب و سرخ کردنی نباشد. استفاده از پوره سیب زمینی و نانهای سبوس دار در این بیماران بسیار مفید است. بهتر از قبل از خواب میان وعده مختصری که حاوی نان سوخاری و یا نشاسته است استفاده کنند که برایشان بسیار مفید است. به جای سه وعده غذای پر حجم شش وعده غذای کم حجم استفاده کند. عملا غذایی که می خورند خنک باشد مثلا پلو خورشت که داغ است، حالشان را بدتر می کند. نوشیدنیهای داغ هم حالشان را بدتر میکند. اگر زمانی که آب پرتغال میخورد در زمانی که حالت تهوع دارد با یک لیوان آب آن را رقیق کند. هر چه نوشیدنی شیرین تر باشد عملا می تواند تهوع را تشدید کند.
بوییدن لیموترش موجب بهبود تهوع میشود
مثلا مهم بوییدن پوست لیمو ترش مرکز تهوع را آرام میکند. از آبنبات هایی با طعم نعناع و یا ترش می توانند استفاده کنند زیرا تهوعشان را کم میکند. مکیدن یخ جز مواردی است که ما به آنها توصیه می کنیم انجام دهند.
به آنهایی که دچار زخمهای دهانی میشوند توصیه میکنیم از مصرف ترشیجات شامل رب گوجه فرنگی، انواع مرکبات نوشیدنی های گازدار باید صرف نظر کنند. این موضوع به شدت زخمهای دهانی شان را تشدید می کند. با نی آب بخوردند. خوردن آب در مقادیر بالا می تواند زخم های دهانی شان را تشدید کند. بستنی و چیزهای یخ حتما در رژیم غذایی شان لحاظ کنید. هر چقدر فضای دهان خنک تر شود روند بهبود بهتر میشود. از مواد غذایی ای که مانند نان های سوخاری و یا ادویه جات، حالت خشک و شکننده دارند در رژیم غذایی شان استفاده نشود.
پیاز و لیموترش به درک شوری و ترشی غذا در بیماران سرطانی کمک میکند
مساله دیگر این است که تغییرات چشایی در دهان آنها اتفاق می افتد و طعم شوری و ترشی را خوب احساس نمیکنند. به آنها توصیه میکنیم که در مواد غذاییشان از پیاز و یا لیمو ترش استفاده کنند. غذایی که استفاده میکنند سرد یا هم دمای محیط باشد، اگر زخم های دهانی ندارند از مرکبات استفاده کنند. از سسهای کچاپ، خردل و انواع خردلها در رژیم غذاییشان استفاده کنیم. خیلی به آنها کمک می کند. این مواد طعم غذاهایشان را میتواند بهتر کند. بیماران باید به جای مصرف شکر از خرما، کشمش و میوه های خشک در رژیم غذایی شان استفاده کنند. مصرف نمک باید کم شود. کنسروها و به ویژه تن ماهی به دلیل آلوده بودن به جیوه باید ار رژیم غذایی این بیماران حذف شود .
این بیماران اگر خشکی دهان دارند باید همیشه بطری آب همراهشان باشد و مرتب آب بخورند. حتما از آدامس های حاوی قند گزیرتور استفاده کنند. از هویج، کرفس، لیمو و سایر مرکبات استفاده کنند. که بسیار به آنها کمک میکند.
در مورد بیماری یبوست هم اولین مساله این است همین طور که نشسته با انگشت شست، شکمش را به سمت پایین ماساژ دهد. مواد غذایی ای که فیبر بالا دارند را در رژیم غذایی شان استفاده کنند. حتما به آنها بگوییم روزی سه عدد آلو خیس شده در رژیم غذایی خود قرار دهند. روزی 5 تا 6 عدد زیتون بخوردند و حتما روغن زیتون را در رژیم غذاییش بگنجانند که می تواند مفید باشد. از عناب استفاده کنند که در درمان یبوست می تواند مفید باشد. خوردن نعناع و شوید در ماست مفید است. آب فراوان استفاده کنند. باید در نظر داشت اگر بیمار میوه و سبزی خورد اما آب نخورد باعث یبوست می شود. ضمن اینکه اگر بیماردچار اسهال شد نباید به او مواد فیبردار و یا غذای چرب و سرخ کردنی داد. از غذاهایی استفاده کند که پتاسیم بالایی دارد. مانند موز، سیب زمینی قارچ و مرکبات که مشکلی برایشان ایجاد نشود (دکتر میترا زراتی استاد دانشگاه و متخصص تغدیه/خبرگزاری آنا)
1487
دکتر محمد کاظمزاده تاکید کرد: همه افراد باید در برنامه روزانه خود از تمام گروههای غذایی شامل میوهها، سبزیها، غلات، گوشت و محصولات لبنی استفاده کنند. مواد مغذی مورد نیاز بدن فقط از یک یا دو منبع غذایی تامین نمیشود و سلامتی همه افراد در هر سنی مشروط به استفاده از همه گروههای غذایی است.
وی چاقی را عامل اصلی به وجود آورنده بسیاری از بیماریها بیان کرد و افزود: وزن خود را همواره در حد متعادل نگه دارید تا گرفتار بیماریهای قلبی، عروقی، فشار خون، دیابت و بعضی از سرطانها نشوید.
کاظمزاده یادآور شد: مصرف چربی زیاد، غذاهای حاوی چربی اشباع، کلسترول و رژیمی که چربی آن بالاست میتواند خطر ابتلا به سرطانهای پستان، پروستات، کولون و رکتوم را افزایش دهد.
وی با اشاره به افزایش غذاهای نشاستهای و فیبری در رژیم غذایی گفت: به آسانی میتوان مقدار نشاسته و فیبر رژیم را با خوردن میوه، سبزی، سیب زمینی، دانه، نان و غلات کامل افزایش داد؛ چرا که یک رژیم پرفیبر احتمال ابتلا به سرطان کولون و رکتوم را کاهش میدهد.
مدیر نظارت بر مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی دانشگاه افزود: الگوهای غذایی حاوی شیرینی و غذاهای شیرین معمولا پرچرب، پرکالری و خالی از مواد مغذی و معدنی است که چنین رژیمی زمینهساز بروز بعضی از سرطانها است.
وی با اشاره به چند برابر بودن میزان ابتلا به سرطان در الکلیهایی که سیگار میکشند، گفت: مصرف الکل میتواند منجر به ایجاد سرطان دهان، حلق، مری و کبد شود.
کاظمزاده با تاکید بر مصرف گوشتهای کمچرب در برنامه غذایی روزانه، تصریح کرد: پیش از اینکه گوشت را بپزید همه چربیهای قابل مشاهده آن را جدا کرده و دور بریزید و اگر چربی باقی ماند، پیش از خوردن آن را جدا کنید.
وی افزود: از گوشت سفید بویژه ماهی به جای گوشت قرمز استفاده کنید البته بهتر است پیش از پخت، پوست و چربی آن جدا شود.
کاظمزاده بر استفاده از مواد لبنی کم چرب به جای مواد پرچرب تاکید کرد و گفت: این گروه از مواد غذایی منابع خوبی از پروتئین، ویتامین و مواد معدنی بویژه کلسیم هستند. همچنین مصرف غذاهای حاوی ویتامین A، بتاکاروتن و ویتامین C احتمال ابتلا به سرطانها را کاهش میدهند.
مدیر نظارت بر مواد غذایی دانشگاه با اشاره به جایگزین کردن میوهها و سبزیها به جای تنقلات سرخ شده، گفت: سعی کنید در رژیم غذایی روزانه خود از سبزیهای برگی شکل سبز تیره، زرد، نارنجی و میوهها به ویژه مرکبات استفاده کنید.
وی افزود: سبزیهای خانواده کلم منابع خوبی از فیبر، ویتامینها و مواد معدنی و در نتیجه کاهش دهنده احتمال ابتلا به انواع سرطانها هستند.
کاظمزاده خاطرنشان کرد: به جای مواد غذایی که از آردهای تصفیه شده و غلات فرآیند شده درست شدهاند مانند نانهای سفید، از محصولات با آرد کامل و غلات کامل استفاده کرده و برای پخت غذا از روشهایی مانند تنوری کردن، بخارپز و آبپز استفاده کنید که نیازی به افزودن روغن نداشته باشد.
مدیر نظارت بر مواد غذایی دانشگاه در پایان گفت: سعی کنید با توجه به برچسب غذاها و میزان چربی، کالری و فیبر در آنها برای هر روز خود یک برنامه غذایی تنظیم کنید. (ایسنا)
980
در این مطلب به سه رژیم متداولی که افراد دارای اضافهوزن آنها را امتحان کردهاند، اشاره میکنیم و به اشکالات اساسی هر یک از آنها میپردازیم و در خاتمه از رژیم مدرن، صحیح، کارآمد و مهمتر از همه بیخطر میگوییم.
رژیم دکتر فیل
دکتر فیل مکگرا، یکی از روانشناسان بالینی در تگزاس است که روی افراد دارای اضافه وزن تحقیقاتی انجام داده است. او میگوید: کاهش وزن با تغییر روانی بتدریج به تغییر در عادات تغذیهای منجر خواهد شد. مشکلی که افراد بلافاصله پس از شروع رژیمهای معمولی پیدا میکنند، برای خوردن وسوسه میشوند، که یکی از عوامل شکست برای کاهش وزن است. وی همچنین عقیده دارد که افراد به دلیل ترس نمیتوانند احساسات مربوط به بیشخواری خود را بیان کنند. اگر مردم برای زندگی خود برنامه منظمی داشته باشند و هفت راهکار موفقیت در رژیم وی را دنبال کنند، بخت بهتری برای موفقیت در کاهش وزن خواهند داشت. در این رژیم بر تغذیه سالم و داشتن انتظارات واقعی از زندگی نیز تاکید شده است. یکی از مسائل مورد توجه، تعادل در مصرف بعضی از محصولات غذایی رژیم دکتر فیل است. در این رژیم غذایی بر مصرف گروههای غذایی خاصی تاکید نشده و فقط توصیه میشود فرد روش تغذیهای صحیح را در کنار تمرینات ورزشی اجرا کند.
اشکالات رژیم دکتر فیل: یکی از رژیمشناسان دانشگاه بِرکلی کالیفرنیا، اظهار کرده است که توصیههای دکتر فیل اصلا ابتکاری نیست و فقط توصیه عمومی محسوب میشود. البته این حقیقت که فرد لازم است 24 ساعت شبانهروز و هفت روز هفته قوی باشد و راهکارهای ارائهشده برای تغییر رفتار چندساله، برای کاهش وزن نکات مثبتی است. بعضی از راهکارهای کنترل تغذیه و احساسات به نظر راحت میرسد، ولی کنترل آنها به صورت عملی، فرد را با مشکلات زیادی مواجه میکند.
رژیم براساس گروههای خونی
این رژیم با توجه به گروه خونی افراد تنظیم میشود. مثلا هر کس گروه خونی O دارد باید فقط گوشت بخورد و هرکس گروه خونی A دارد باید رژیم گیاهخواری داشته باشد.
اشکالات رژیم براساس گروه خونی: این رژیم از نظر علم امروزی بسیار پیشپا افتاده است، چون انسانها ژنتیک و پیچیدگی زیادی دارند و صرفا با گروه خونی نمیتوان رژیم غذایی آنها را تعیین کرد و پیروی از رژیم گروه خونی هیچگاه تنوع ندارد. همچنین وقتی سن افراد بالا میرود، وضع پزشکی خاصی برای آنها ایجاد میشود. بیماریهایی از قبیل دیابت، افزایش فشار خون و بیماریهای قلبی باعث میشوند فردی که گروه خونی O دارد از مصرف زیاد از حد گوشتها اجتناب کند و مصرف میوهجات و سبزیجات خود را افزایش دهد. با استفاده از این رژیم اگر تغییری در غذاها ایجاد نشود، ممکن است برای فرد مشکلات جدی به وجود آید. مصرف لبنیات در کسانی که عدم تحمل لاکتوز دارند، بدون توجه به گروه خونی، مشکل ایجاد میکند. محدودیت مصرف لبنیات نیز باعث دریافت کم کلسیم و مشکلات ناشی از آن میشود. افرادی که کمبود ویتامین یا کمخونی دارند باید گوشت بیشتری مصرف کنند تا مقدار کافی پروتئین به بدنشان برسد و این مساله به گروه خونی ارتباطی ندارد.
رژیمهای نامتعادل در طولانیمدت فرد را در معرض خطر کمبودهای تغذیهای قرار میدهد و سلامت را به مخاطره میاندازد؛ چون در بسیاری از وضعیتهای پزشکی باید رژیمهای خاصی گرفته شود و افراد بهدقت تحت نظر قرار گیرند. کسانی که بیماریهایی از قبیل دیابت، بیماریهای عروق خونی، اختلال در عملکرد کبدی یا بیماریهای کلیوی دارند، نمیتوانند از رژیم گروه خونی استفاده کنند.
تحقیقات و پذیرش عمومی: با اینکه وزن بسیاری از افراد با این نوع رژیم غذایی کم میشود و سلامتشان ارتقا مییابد اما این رژیم کاملا مورد پذیرش نیست.
رژیم کانادایی
تب رژیم کانادایی متاسفانه همه جا را گرفته؛ در حالی که این روش برای کاهش وزن سریع است و خاص ورزشکارانی است که برای آمادهشدن در رقابتهای کشتی یا بوکس و نظایر آن ناگزیرند سریعا وزن کم کنند و خودشان هم میدانند این کاهش وزن، به علت غلط بودن روشش، موقتی است و وزن از دست رفته دوباره برخواهد گشت و بدن هم نسبت به رژیمهای کاهش وزن بعدی مقاومتر خواهد شد. از آنجایی که این روش مبتنی بر افزایش مصرف پروتئینها و کاهش شدید مصرف کربوهیدراتهاست، در نهایت بعد از یک مدت کوتاه، فرد از این نحوه خوردن خسته میشود و تمایل پیدا میکند تا به شیوه قبلی خوردن یعنی مصرف کربوهیدراتها و نشاستهها برگردد و این احتمال هم وجود دارد که میل و ولع به خوردن نشاسته از گذشته هم بیشتر شود. به هر حال، حتی اگر مصرف نشاسته توسط فرد به وضع سابق برگردد، به دلیل به هم خوردن تعادل آنزیمها و هورمونهایی که سوختوساز نشاستهها و پروتئینها را تنظیم میکنند، حتی اندک مقدار مصرف نشاسته، باعث افزایش وزن ناگهانی وزن خواهد شد.
رژیمهای مدرن
در برنامههای رژیمی متداول و مختلف هرچند وقت یکبار، مقدار غذای برنامه غذایی را کم میکنند؛ طوری که با کمکردن مقدار غذا، فرد دیگر از گرسنگی ملول و از خوردن غذاهای خام و آبپز و نظایر آن دلزده میشود، اما مزیت رژیم تجویزشده مدرن این است که معمولا مقدار غذای رژیم را کم نمیکنیم، بلکه مقدار غذای رژیم تقریبا ثابت نگه میماند و با ویتامینها، قرصهای گیاهی و دمنوشهای گیاهی سوختوساز افزایش داده میشود.
رژیم مدرن، تنظیم هوشمندانه کالری براساس درجه تحمل و اراده فرد رژیمگیرنده است. در رژیم مدرن سعی بر آن است ترکیبات یا مواد غذایی که کالری ندارند و مانع کاهش وزن میشوند حذف شوند و میوههایی که کالری سرشاری دارند به آن اضافه شوند؛ که حاوی انواع خاص آنتیاکسیدانها و پلیفنلها هستند و باعث تنظیم تعادل باکتریهای روده و ترشح هورمون سروتونین در مغز و کمک به برقراری تعادل سازوکار سیری و گرسنگی در مغز میشوند. همه آنها به نفع کاهش وزن است، در حالی که نگاه سطحینگر روشهای موجود ، بعضی از میوهها را هم محدود میکنند. این کار علاوه بر اینکه گرسنگی غیرضروری را به فرد تحمیل میکند، احتمال تداوم رژیم را به حداقل میرساند. (دکتر رضا راستمنش - متخصص تغذیه و رژیمدرمانی/سیب، ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)
122
اسیدهای چرب امگا ۳ چربیهای چندزنجیرهای غیراشباع و سالم هستند که به تقویت سلامت قلب کمک میکنند.
هلثدی نیوز در مقاله جدیدی به نقل از آکادمی تغذیه و رژیم غذایی چند منبع غذایی مفید و غنی از این چربیهای سالم را معرفی کرده که به قرار زیر است:
- ماهیهای چرب مانند ماهی آزاد و ساردین
- مغز گردو برای استفاده در سالاد و سایر خوردنیها و روغن مغز گردو برای طبخ غذا
- روغن کانولا به عنوان جایگزین سالمتر در کره و مارگارین برای طبخ غذا
- تخممرغهای غنی شده با امگا ۳ (ایسنا)
242
نمیتوان انکار کرد که هرچه سن بالاتر میرود، بدنمان نیز با ما پیر میشود، اما خبر خوب اینکه با اضافه کردن غذاها و نوشیدنیهای «هوشمندانه» به رژیم غذایی خود میتوانید شانس داشتن مغزی سالم را افزایش دهید.
کافئین موجب افزایش هوشیاری میشود
داروی جادویی برای تقویت IQ یا باهوشتر کردن شما وجود ندارد، اما ترکیباتی مانند کافئین شما را پرانرژی میکنند و به تمرکز کمک میکنند. کافئین در قهوه، شکلات، نوشیدنیهای انرژیزا و برخی داروها وجود دارد و هوشیاری شما را افزایش میدهد، ولی اثرات آن کوتاهمدت است. هرچه کافئین بیشتری مصرف کنید، اثر آن کمتر است. استفاه بیش از اندازه آن، میتواند شما را عصبی و پریشان کند.
قند هوشیاری را افزایش میدهد
قند منبع سوخت مورد علاقه مغز است، نه قندی که روی میز میگذارید، بلکه گلوکزی که حاصل از پردازش قند و کربوهیدراتی است که میخورید، به همین خاطر است که خوردن یک لیوان نوشیدنی شیرین، میتواند افزایش کوتاهمدتی را در حافظه، فکر کردن و توانایی روحی ایجاد کند، اما خوردن زیاد آن باعث آسیب به حافظه و همچنین سایر مناطق بدن میشود. اگر قند را به میزان مناسب مصرف کنید، بدون اینکه باعث افزایش وزن شود، حافظه را تقویت میکند.
صبحانه بخورید تا به مغز سوخترسانی کنید
دوست دارید از صبحانه طفره بروید؟ بررسیها نشان میدهد، خوردن صبحانه موجب بهبود حافظه کوتاهمدت و تمرکز میشود. عملکرد دانشآموزانی که صبحانه میخورند، بهتر از آنهایی است که نمیخورند. غلاتهای سبوسدار سرشار از فیبر، لبنیات و میوهها، در لیست مربوط به بالاترین سوختهای مغز قرار دارند. فقط نباید زیادهروی کنید. محققان پی بردهاند، صبحانههای پرکالری، مانع از تمرکز میشوند.
ماهی واقعا غذای مغز است
ماهی، منبعی سرشار از پروتئین است و تقویتکننده مغز است. این چربی سالم قدرت خارقالعادهای دارد: رژیم حاوی میزان زیاد آن، خطر جنون و سکته را کاهش میدهد و سرعت زوال روانی را پایین میآورد. علاوه براین، نقش اساسی در افزایش حافظه به خصوص با افزایش سن دارد. برای سلامت مغز وقلب، هفتهای دو بار ماهی بخورید.
روزانه، مقداری آجیل و شکلات بخورید
مغزها و دانهها، منبع غنی از آنتیاکسیدان ویتامین E میباشند که زوالشناختی حاصل از افزایش سن را کاهش میدهد. شکلات تلخ دارای آنتیاکسیدانهای قوی دیگر مانند کافئین که حافظه را زیاد میکند، نیز هست. روزانه تا ۳۰ گرم مغز و شکلات تلخ بخورید تا بدون دریافت کالری، چربی یا قند اضافه، از مزایای آن بهرهمند شوید.
آووکادو و غلات سبوسدار به سوخترسانی بهتر مغز کمک میکند
همه ارگانها در بدن، به خصوص قلب و مغز وابسته به جریان خون هستند. رژیمی سرشار از غلات سبوسدار و میوههایی مانند آووکادو موجب از بین رفتن خطر بیماریهای قلبی و کاهش کلسترول بد میشود. احتمال تشکیل پلاک کاهش مییابد و جریان خون که راهی خوشمزه برای سوخترسانی به سلولهای مغز است، افزایش مییابد. همچنین غلات سبوسدار مانند ذرت بوداده و گندم، حاوی فیبرهای رژیمی و ویتامین E هستند. آووکادو نیز دارای تکاسیدچرب غیراشباعی است که به داشتن جریان خونی سالم کمک میکند.
بلوبری بسیار مغزی است
تحقیق در جانوران نشان میدهد، بلوبری در برابر آسیبهای حاصل از رادیکالهای آزاد، از مغز محافظت میکند و بیماریهای حاصل از افزایش سن مانند آلزایمر و جنون را کاهش میدهد. همچنین مواد غذایی غنی موجود در بلوبری، یادگیری و عملکرد ماهیچه را در موشهای پیر افزایش میدهد و آنها را از نظر مغزی مشابه موشها جوانتر میکند.
یک رژیم سالم به تمرکزتان کمک میکند
شاید پیش پا افتاده به نظر برسد، اما حقیقت دارد، اگر رژیم غذاییتان مواد غذایی ضروری را کم داشته باشد، توانایی تمرکز شما را از بین میبرد. علاوه بر این، خوردن خیلی زیاد یا خیلی کم نیز با تمرکز تداخل دارد. یک وعده غذایی سنگین، موجب احساس خستگی میشود و یک رژیم بسیارکمکالری موجب گرسنگیهای شدید میشود. رژیم متعادلی سرشار از تنوع وسیعی از غذاهای سالم داشته باشید.
ویتامینها، مواد معدنی و مکملها را فراموش نکنید
گفته میشود مکملها سلامت را افزایش میدهند. بسیاری از گزارشها درباره مکملهای تقویتکننده مغز، مانند ویتامین B، C، E، بتاکاروتن و منیزیم، امیدوارکننده است، اما تنها افرادی که ماده غذایی خاصی را در رژیم غذایی خود ندارند، باید از مکملها استفاده کنند. پژوهشها، به جینسینگ، گینگو و ویتامین، مواد معدنی و ترکیبات گیاهی و اثرات آنها در مغز امیدوار است.
با پزشک خود مشورت کنید
برای یک روز بزرگ آماده شوید. آیا میخواهید تمرکزتان بیشتر شود؟ از یک وعده غذایی حاوی آبمیوه ۱۰۰درصد، نان درست شده از غلات سبوسدار و ماهی سالمون و یک فنجان قهوه، شروع کنید.
علاوه بر خوردن غذای خوب و متعادل، توصیههای دیگری نیز وجود دارد:
-داشتن خواب خوب شبانه
-خوردن آب کافی
-ورزش کردن برای تقویت فکر
-مراقبه به منظور آرامش و فکری آرام. (ترجمه: مهسا شیرانی/WebMD)
534
غده تیروئید برای ترشح هورمونهایش به ید نیاز دارد و تنها منبع این ماده معدنی مواد غذایی است. به عقیده متخصصان، فرد بزرگسال روزانه به صد تا 150 میکروگرم ید نیاز دارد. غده تیروئید بهسختی با کمبود این ماده معدنی کنار میآید. بنابراین لازم است که روزانه ید کافی دریافت کنید.
مواد غذایی سرشار از ید
غذاهای دریایی و ماهیهایی مانند ماهی آزاد و ماهی کولی جزو منابع اصلی ید است. این مواد غذایی علاوه بر ید اسیدهای چرب امگا3 و امگا6 قابلتوجهی نیز دارند که به حفظ سلامت دستگاه قلب و عروق کمک میکنند. جلبکهای خوراکی که چندان مورد مصرف قرار نمیگیرند نیز منبع شماره یک ید محسوب میشوند. البته مکملهای این جلبکها در داروخانهها موجود است که میتوانید با نظر پزشک مصرف کنید. باید بدانید که اختلالات تیروئیدی، بخصوص کمکاری تیروئید، باعث افزایش کلسترول خون میشود. افرادی که به پرکاری شدید تیروئید مبتلا هستند نباید در مصرف مواد غذایی یددار زیادهروی کنند.
پختوپز با حرارت ملایم و روغنهای سالم
یادتان باشد که پختوپز غذا با حرارت بالا باعث از بین رفتن برخی مواد مغذی موجود در مواد غذایی میشود. به عقیده متخصصان تغذیه، بخارپز کردن یا استفاده از فر (تا دمای 160 درجه) جزو سالمترین روشهای پختوپز برای همه و بخصوص افرادی است که نگران عملکرد غده تیروئیدشان هستند. اگر میخواهید برخی مواد غذایی را سرخکرده میل کنید، حتما از روغن زیتون یا کلزا استفاده کنید. میزان کمی از این روغنها از کره بهتر است. این روغنها حاوی اسیدهای چرب ضروری هستند که برای حفظ جداره رگهای خونی مفیدند. جذب این اسیدهای چرب روشی ساده برای مقابله با افسردگی و اضطراب ناشی از اختلالات تیروئید است.
غلات کامل بهتر از غلات تصفیهشده
هرچند غلات کامل از مواد غذایی دیگر شاخص گلیسمی بالاتری دارند، این مواد غذایی از اهمیت بالایی برخوردار هستند؛ چون باعث سیری زودهنگام میشوند. این مواد غذایی انرژی کافی برای بدن را تامین میکنند و از آنجا که براحتی باعث ایجاد احساس سیری میشوند، امکان ریزهخواری در بین وعدههای اصلی را کاهش میدهند. این غلات برخلاف انواع تصفیهشده خود به طور کامل از سبوس جدا نشدهاند، در نتیجه حاوی ارزش غذایی بالایی هستند. این مواد غذایی به دلیل دارابودن ویتامین B به کاهش استرس نیز کمک میکنند. فیبرهای موجود در غلات کامل برای مقابله با یبوست مفید است. توصیه میشود یک سهم غذایی غلات کامل را همراه یک سهم غذایی پروتئین و دو سهم غذایی سبزیجات میل کنید.
هرچه سالمتر و طبیعیتر بهتر!
در حین خرید، محصولات طبیعی را انتخاب کنید و تا حد امکان از خرید محصولات غذایی آماده صنعتی بپرهیزید. برای طعمدار کردن غذاهایتان از چاشنیهای سالم استفاده کنید. روغنهای گیاهی سالم را جایگزین کره یا خامه کنید. دانه کنجد و دانهها و مغزهای روغنی را دریابید. به جای سسهای چرب از سرکه سیب استفاده کنید. سرکه بالزامیک نیز انتخاب مناسبی برای شماست. به جای استفاده از روغن و چربی از سبزیجات معطر و انواع ادویهها برای خوشطعمی غذاها استفاده کنید. سبزیهایی مانند گشنیز، جعفری، ریحان و... را در اولویت بگذارید.
سلنیوم بخورید
سلنیوم یک آنتیاکسیدان قوی محسوب میشود و در تولید هورمونهای T4 (تیروکسین) و T3 (ترییودوتیرونین) نقش دارد. کمبود این ماده معدنی باعث کاهش هورمونها میشود. نیاز روزانه سلنیوم برای خانمها و آقایان به ترتیب 55 و 70 میکروگرم در روز است.
گرچه سلنیوم در مواد غذایی گیاهی وجود دارد، میزان این ماده معدنی به کیفیت و غنای خاک بستگی دارد. به همین دلیل کشاورزان دست به کشت محصولات در خاکهای غنیشده میزنند. علاوه بر منابع گیاهی، مواد غذایی دریایی حاوی ید نیز دارای سلنیوم است.
گوشتهای سالم را انتخاب کنید
نیازی به حذف کامل گوشتهای قرمز نیست. تنها کاری که باید بکنید، انتخاب گوشتهای سالم است. گرچه مصرف غذاهای دریایی در اولویت قرار دارند، نباید گوشت را کاملا حذف کرد. گوشتهای کمچرب را انتخاب کنید، چون «دیوکسین» که در لیپیدها ذخیره میشود باعث بروز اختلالات هورمونی میشود.
گوشت خرگوش: گوشت خرگوش یکی از گوشتهای سرشار از سلنیوم است و برای حفظ عملکرد تیروئید در اولویت قرار دارد. این گوشت جزو گوشتهای کمچرب محسوب میشود و میتوانید آن را به همراه سبزیجات معطر میل کنید.
گوشت اردک: گوشت اردک نیز برای افرادی که بیماریهای تیروئیدی دارند، توصیه میشود. شاخص گلیسمی این گوشت اندک و یکی از معدود منابع تامینکننده اسیدهای چرب امگا3 و امگا6 محسوب میشود. این اسیدهای چرب برای سلامت قلب و عروق لازم است. گوشت اردک در بهبود خلقوخوی مبتلایان به بیماران تیروئیدی مفیدند.
مرغ:گوشت مرغ حاوی سلنیوم است و مصرف بدون پوست آن توصیه میشود. (مترجم: فاطمه مهدیپور/سیب، ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)
اگر شما هم از هر فرصتی برای سوزاندن چند کالری بیشتر استقبال میکنید، خانه تکانی فرصت مناسبی است که میزان وزن خود را کمی کاهش دهید و شاید همین انگیزهای شود برای ادامه مسیر کاهش وزن. بر همین اساس مقالهای برایتان تنظیم کردیم تا با میزان کالریای که طی خانه تکانی سوخته خواهد شد و غذاهای مناسب برای این روزها آشنا شوید.
در خانه تکانی چه مقدار انرژی میسوزانیم؟
در فعالیتهای مربوط به منزل به طور متوسط ۵/۳ کالری در دقیقه انرژی سوزانده میشود؛ مثلا شستن پنجرهها کمی بیشتر (در حدود ۷/۳ کالری در دقیقه) و شستشوی انواع لباسها و پارچهها کمی کمتر (در حدود ۱/۳ کالری در دقیقه) انرژی میسوزاند. اما در فعالیتهای منزل به طور متوسط مانند جاروبرقی کشیدن، تمیز کردن گاز، یخچال، کابینتها و.... حدود ۵/۳ کالری انرژی در دقیقه مصرف خواهد شد. با این حساب یک ساعت فعالیت مداوم برای خانه تکانی در حدود ۲۱۰ کالری انرژی شما را خواهد سوزاند.
به چه میزان مواد غذایی اضافهتر نیاز است؟
اگر در طول روز به طور خالص ۳ ساعت فعالیت برای خانه تکانی داشته باشید در حدود ۶۰۰ کالری انرژی خواهید سوزاند. این میزان کالری را از طریق یکی از پیشنهادهای زیر در طول روز میتوانید تامین کنید. لازم نیست همه این مواد را با هم مصرف کنید بلکه به اندازه هر یک از این پیشنهادها در طول روز میتوانید علاوه بر برنامه غذایتان مصرف کنید:
۱. پیشنهاد اول:
یک عدد بستنی ۱۰۰ گرمی + یک لیوان شیر موز (۱ لیوان شیر کم چرب + یک قاشق غذا خوری عسل + یک عدد موز) + ۲ عدد بیسکوییت ساقه طلایی
۲. پیشنهاد دوم:
۴ کف دست نان (ترجیحا سبوسدار) + یک قوطی کبریت پنیر متوسط چربی + یک لیوان شیر کم چرب
۳. پیشنهاد سوم:
۸ قاشق اضافهتر از برنج + یک تکه اضافه گوشت، مرغ یا ماهی در اندازه یک قوطی کبریت هم در وعده نهار و هم در وعده شام.
۴. پیشنهاد چهارم:
۲ عدد میوه مانند یک عدد سیب و یک عدد پرتقال + ۳ کف دست نان + یک قوطی کبریت پنیر متوسط چربی + ۲ عدد گردو
۵. پیشنهاد پنجم:
یک کاسه ماست متوسط چربی و خیار + ۲ کف دست نان + ۶ عدد بادام+ ۸ عدد پسته + ۴ عدد برگه زرد آلو + ۵ عدد انجیر خشک
۶. پیشنهاد ششم:
یک عدد کیک یزدی و ۲ عدد بیسکوییت ساقه طلایی به همراه چای + ۲ تکه جگر (در اندازه ۲ قوطی کبریت) جگر به فاصله حداقل دو ساعت از چای مصرف شود + یک لیوان شیر متوسط چربی
اگر میزان کالری از دست رفته را از یکی از راههای بالا تامین نمودید وزن شما تغییری نخواهد کرد؛ اما اگر میزان غذای مصرفی خود را اضافه نکنید کمی لاغر خواهید شد. اگر لاغر هستید و نمیخواهید از این لاغرتر شوید، حتما یکی از پیشنهادهای ذکر شده در بالا را به برنامه غذایی خود اضافه کنید.
چه غذاهایی نیروی شما را زیاد میکند؟
۱. مغزها و دانههای روغنی:
انواع تخمهها و آجیلها سرشار از مواد مغذی مانند آهن، مس، روی، منگنز، منیزیم، چربیهای امگا ۳ و... هستند که انرژی شما را برای فعالیتهای بدنی افزایش میدهند.
۲. غلات سبوسدار:
غلات سبوسدار دارای مقادیر فراوانی ویتامینهای گروه B هستند، که برای سوخت و ساز انرژی لازم هستند و وقتی فعالیت بدنی انجام میدهید نیاز شما به این ویتامینها افزایش مییابد.
۳. ماهی:
ماهی به دلیل دارا بودن مقادیر فراوانی پروتئین، اسیدآمینههای ضروری و چربیهای مفید امگا ۳ ماهیچهها را تقویت میکند و در زمان فعالیت شدید مناسب است.
۴. جگر:
جگر سرشار از انواع ویتامینها و مواد معدنی لازم برای بدن میباشد و بدن را تقویت میکند.
۵. حبوبات:
انواع لوبیاها به دلیل دارا بودن مقادیر فراوانی پروتئین گیاهی و ویتامینهای B برای زمانی که انرژی زیادی میسوزانید، مناسب میباشند.
اگر خانه تکانی کنیم، لاغر میشویم؟
بله، در صورتی که تمام ۷ روز هفته را برای خانه تکانی فعالیت داشته باشید و هر روز ۳ ساعت به صورت خالص در حال فعالیت متوسط برای انجام کارهای خانه تکانی علاوه بر کارهای متداول منزل باشید، لاغر خواهید شد. در صورتی که مصرف مواد غذایی خود را افزایش ندهید در طول این هفته نیم کیلو کاهش وزن خواهید داشت.
کلام آخر
در زمان فعالیت شدید نیاز بدن به مواد غذایی افزایش مییابد و تقاضا برای دریافت مواد مغذی نیز زیاد میشود. اگر حواستان به میزان غذای مصرفی خود نباشد، ممکن است حتی کمی چاق شوید زیرا فعالیت زیاد اشتهای شما را افزایش میدهد و ممکن است بیش از حد نیاز بدنتان مواد غذایی مصرف کنید؛ پس مطمئن شوید که بیشتر از آنچه که در موارد بالا به عنوان پیشنهاد ذکر شده از مواد غذایی استفاده نکنید. (همشهری/منبع: Krause «s Food and Nutrition Therapy)