عمری است که از آدامس برای خوشبو کردن دهان استفاده میشود. البته این گفته کلیت ندارد و افراد در گروه‌های سنی مختلف از کاربردهای دیگر آدامس هم استفاده می‌کنند. مثلا بیشتر کودکان آدامس را فقط به خاطر اسانس و شیرینی آن می‌جوند و در آخر هم آن را قورت می‌دهند.
رویه نوجوانان اندکی متفاوت تر است. بیشتر آنان از طرفداران پر و پا قرص آدامس های بادکنکی هستند و دوست دارند مدام آن را به پهنای صورتشان باد کنند و بترکانند یا با صدای نابهنجار ترق و تروقی که از آدامس ایجاد می کنند خون اطرافیان را به جوش آورند.
اما جوانان استفاده منطقی تری از آدامس می کنند. آنها زمان هایی که از موضوعی ناراحت هستند یا حرص می خورند، آدامسی گوشه دهانشان می اندازند و برای این که استرس و دل نگرانی شان را تسکین دهند تمام نیرو و تنش هایشان را بر دندان هایشان متمرکز کرده و بر سر این لاستیک جویدنی می کوبند.
در مورد سالمندانی هم که دندان هایشان را از دست داده اند این جویدنی کارایی چندانی ندارد، چون به محض جویدن، آدامس رفیق شفیق دندان های مصنوعی شان می شود و همچون چسب به آنها می چسبد و کندن آن مکافات دارد.
البته در این میان افراد باکلاسی هم هستند که بعد از هر وعده غذایی آدامس می جوند تا دندان هایشان تمیز شود که این گروه بسیار کم و اندک شمارند، اما سوالی که تمام گروه های جونده جویای دانستن آن از سوی متخصصان علوم و صنایع غذایی هستند این که روند تولید آدامس چگونه است و آیا می توان آدامس ها را به دو گروه بدترین ها و بهترین ها تقسیم بندی کرد؟
آدامس از چه موادی تشکیل شده است؟
در ابتدا لازم است با ترکیبات تشکیل دهنده آدامس آشنا شوید.
صمغ ها: ماده اولیه و اصلی آدامس نوعی صمغ است که هنگام جویدن حل نمی شود. در قدیم آدامس را از صمغ درخت کنار، صنوبر و ون (سقز) تهیه می کردند، ولی امروزه آدامس های جدیدی که در بازار عرضه می شود معمولا از جنس صمغ درختان نیست. چرا ؟ چون این صمغ گران بوده و صرفه اقتصادی ندارد به همین دلیل اغلب تولیدکنندگان انواعی از پلیمرهای پلاستیکی، پارافین جامد یا موم زنبور عسل را جایگزین این صمغ ها می کنند. در نتیجه اگر آدامس قورت داده شود و ماده اولیه آن از ترکیبات پلاستیکی باشد هضم نشده دفع می شود و برای سلامت زیانبار نیست. ناگفته نماند در برخی کارخانجات از صمغ های وارداتی همچون صمغ عربی نیز استفاده می شود.
شیرین کننده ها: به دو دسته تقسیم می شود؛ در آدامس های معمولی از شیرین کننده های طبیعی مثل شکر و شربت گلوکز و در آدامس های رژیمی از قندهای مصنوعی همچون آسپارتام، آسه سولفام پتاسیم و… استفاده می شود. البته لازم است بدانید در گروه شیرین کننده های طبیعی انواعی از شیرین کننده ها همچون سوربیتول، ایزومالت، زایلیتول و مانیتول وجود دارد که قدرت شیرین کنندگی بالایی داشته، اما سرعت جذب پایینی دارد یعنی بتدریج باعث افزایش قند خون می شود و از همه مهم تر برای جذب نیاز به انسولین ندارد و معمولا به همراه شیرین کننده های مصنوعی در آدامس های رژیمی استفاده می شود که مصرف آن برای دیابتی ها و افرادی که در رژیم های کاهش وزن به سر می برند بلامانع است.
اما شاید بپرسید لزوم استفاده از این شیرین کننده ها چیست؟ قندهای مصنوعی به دلیل آن که همچون شکر قدرت حجم دهندگی به محصول ندارند باید به همراه این شیرین کننده ها استفاده شود تا باعث افزایش حجم و پیکره بندی محصول شده و از طرف دیگر موجب مخفی کردن پس طعم تلخ قندهای مصنوعی شود. در نتیجه اگر این ترکیبات را در میان دیگر ترکیبات مندرج روی بسته بندی آدامس ها مشاهده کردید تعجب نکنید.
مواد نرم کننده و سفید کننده: برای آن که صمغ سفت و سخت آدامس نرم شود و قابلیت جویدن پیدا کند از یکسری مواد نرم کننده که اغلب خاصیت چرب کنندگی دارد همچون گلیسیرین و لیسیتین استفاده می شود و برای سفید و گچی کردن سطح آدامس از تیتانیوم دی اکسید، برای حفظ تازگی آدامس از شربت ذرت، برای ایجاد طعم ترش از اسید سیتریک و برای ایجاد جلای سطح آدامس از نوعی موم یا واکس مخصوص استفاده می شود.
مواد رنگی و اسانس ها: این مواد می تواند طبیعی، مصنوعی یا ترکیبی از این دو باشد که اغلب مصنوعی است. نعنا، دارچین، اکالیپتوس، انواع میوه ها مثل لیمو، توت فرنگی، سیب، پرتقال، هندوانه و حتی طعم کولا و قهوه ازجمله اسانس هایی است که به همراه مواد رنگی به آدامس افزوده می شود. نکته قابل توجه این که مواد رنگی که در صنایع غذایی به محصولات افزوده می شود به دو گروه تقسیم می شود، نوعی محلول در آب و نوعی غیرمحلول. معمولا در محصولی چون آدامس که با بزاق دهان در ارتباط است باید از رنگ های غیرمحلول استفاده شود که در اثر تماس با آب دهان، رنگی تراوش نکند. در نتیجه مصرف آدامس هایی که به محض مصرف، باعث رنگی شدن زبان، لب ها و در کل محفظه دهان می شود به هیچ عنوان توصیه نمی شود چرا که این رنگ ها بلعیده و برای سلامت زیان آور است.
علاوه بر ترکیبات فوق در برخی آدامس ها برای ایجاد خاصیت سفیدکنندگی دندان ها از کربنات کلسیم و جوش شیرین، از فلوراید برای استحکام مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی و از ویتامین D، کلسیم یا نیکوتین و کافئین به شکل دارویی استفاده می شود.
با چگونگی تولید آدامس آشنا شوید
شاید اگر می توانستید به یک کارخانه تولید آدامس بروید و از نزدیک خط تولید و روند تهیه انواعی از آدامس ها را ببینید جذابیت های این صنعت نظرتان را جلب می کرد.
در صنعت آدامس سازی، بر خلاف باور، صمغی که برای تهیه آدامس استفاده می شود مثل سنگ سفت و قالبی است و باید حتما در داخل میکسر (مخلوط کن) به همراه دیگر ترکیبات در مدت زمان مشخصی حرارت ببیند تا ورز آمده و آب شود. مخلوط حاصل را از میکسر خارج و پس از کاهش دما آن را به صورت چانه تقسیم بندی می کنند و به وسیله دستگاه های فرم دهی به اشکال لوبیایی، توپی یا نواری درآورده و بر روی سطوحی چیده و خشک می کنند.
حالا نوبت به جذاب ترین قسمت یعنی پوشش دهی سطح آدامس می رسد. در این مرحله آدامس ها را درون دیگ دراژه می ریزند. دیگی در حال چرخش که مغز آدامس را درون آن می ریزند و کم کم ماده پوششی را که مخلوطی متشکل از آب و شکر و سفید کننده است با ملاقه به نحوی به مواد می افزایند که به صورت لایه ای روی مغزی را می پوشاند. وقتی آدامس ها خوب پوشش داده شد لایه ای از مواد رنگی به آن می افزایند و در آخر برای جلا و براقیت سطح محصول از نوعی واکس خوراکی استفاده می کنند.
حالا آدامس را از دیگ دراژه خارج و به قسمت بسته بندی ارسال می کنند. تمام این مراحل باید تحت نظر مسئولان فنی و مهندسان علوم و صنایع غذایی قرار گیرد و در هر مرحله از خط تولید باید محصول برای انجام یکسری از آزمایش های شیمیایی (جهت سنجش دوز ترکیبات مورد استفاده)، آزمایش های میکروبی (سنجش بار میکروبی) و آزمایش های فیزیکی (ارزیابی خصوصیات ظاهری) به آزمایشگاه ارسال و پس از تائید مرحله بعدی انجام می شود. در غیر این صورت محصول از خط تولید خارج و معدوم می شود.
بهترین و بدترین نوع آدامس کدام است؟
اکنون بهترین نوع آدامس ها، انواع رژیمی و بدون قند آن است که برای هر گروه سنی یا هر فرد بیمار یا سالمی مناسب است. هر عدد از این آدامس ها حاوی ۲ کالری و انواع غیر رژیمی آن حاوی ۱۰ کالری انرژی است. مهم ترین فایده آدامس های رژیمی این است که شیرین کننده آن از سوی باکتری های دهانی تجزیه و تخمیر نشده و باعث پوسیدگی و برداشت کلسیم و فسفات از دندان نمی شود و به حفظ تمیزی و سلامت دهان کمک می کند. در میان انواع آدامس های رژیمی انواعی که حاوی زایلیتول است توصیه می شود. تحقیقات نشان داده است اگر کودکان جویدن آدامس های بدون قند را یک سال قبل از رویش اولین دندان دائمی آغاز کنند میزان پوسیدگی دندان هایشان به طور چشمگیر کاهش خواهد یافت.
بدترین آدامس ها انواعی است که به دلیل قوام سفت حین فشرده شدن میان دندان ها و در حین تولید حباب، فشار مضاعفی به فک وارد کرده و باعث آزردگی و درد مفصل فک و لق شدگی مواد پرکرده دندان می شوند ضمن این که با تحریک ترشح بیش از حد غدد بزاق به طور کاذب سبب کاهش حس تشنگی می شود. همچنین از مصرف آدامس های رنگی و انواعی که اسانس قوی دارند، بپرهیزید و از خرید انواع آدامس های خارجی که فاقد برچسب تائید وزارت بهداشت و بدون تاریخ مصرف است اجتناب کنید.
اطلاعات آدامسی تان را بالا ببرید
ـ در مورد آدامس های نیکوتین و کافئین دار به یاد داشته باشید این آدامس ها مخصوص افراد سیگاری در حال ترک بوده و مصرف آن برای کودکان، افراد غیرسیگاری و زنان حامله و شیرده منع شده است. آدامس های نیکوتین دار را تحت نظر پزشک مصرف کنید.
ـ آدامس های با خاصیت سفید کنندگی اگرچه جرم و لک دندان را برطرف می کند، اما مصرف مستمر و زیاده از حد آن موجب می شود مواد سفید کننده آن باعث ساییدگی شدید مینای دندان شده و به گسترش پوسیدگی دندان ها کمک کند.
ـ آدامس نعنا و دارچین به علت خاصیت قوی ضدباکتریایی، باکتری های مولد گازهای بد بوی دهان را نابود می کند، اما این را هم بدانید آدامس دارچین به دلیل طعم تند و تیزی که دارد، می تواند مخاط دهان را دچار سوختگی، قرمزی و آفت کند. افرادی هم که از آدامس های نعنایی جهت رفع نفخ و باد شکم استفاده می کنند، بدانند اسانس ها بیشتر به عنوان طعم دهنده به محصولات اضافه می شود و معمولا در کارخانجات خواص و اثربخشی اسانس نعنا در ترکیب با آدامس مدنظر قرار گرفته نمی شود.
آدامس جویدن هم آدابی دارد
آدامس را با دهان بسته و به آرامی بجوید. از مصرف آدامس های ترقه ای یا ایجاد سر و صدا و باد کردن و ترکاندن آدامس در کلاس درس و دانشگاه یا در محافل عمومی اجتناب کنید. اگر آدامس را از دهانتان خارج کردید دیگر آن را مصرف نکنید و هنگام دورانداختن، آن را داخل دستمال یا تکه کاغذی بپیچید و درون سطل زباله بیندازید و هرگز آن را به زیر ظرف یا دیوار نچسبانید.
