کدام ماهی سالمتر است: دریایی یا پرورشی؟

جام جم سرا: غلامحسین اکبری اظهار کرد: با وجود این‌که امروزه مصرف ماهی بالاخص نوع پرورشی در شهر تهران بالاتر رفته است به نظر می‌رسد به دلیل نا‌آگاهی، عده‌ای از مردم با دید تردید به ماهیان پرورشی نگاه می‌کنند و تصور می‌ شود برای رشد این ماهیان به آنها هورمون تزریق شده یا خوراک آنها کود و فضولات است.

وی اضافه کرد: لازم به ذکر است نه‌ تنها در کشور برخلاف برخی محصولات برای افزایش رشد ماهی از هورمون استفاده نمی‌شود بلکه از لحاظ اقتصادی سعی می‌شود حتی‌المقدور از پتانسیل طبیعی و مواد غذایی موجود در آب برای رشد ماهی‌ها استفاده کنند.

اکبری ادامه داد: برای کمک به ذخایر غذایی کپور ماهیان چینی که عموما تغذیه‌کننده موجودات ریزی به نام پلانکتون در داخل آب هستند، سعی می‌شود با غنی‌سازی آب استخر با انواع کودها، امکان رشد بیشتر پلانکتون‌ها را برای تغذیه بیشتر ماهیان در کنار نور خورشید فراهم شود.

این کارشناس آبزی‎پروری تصریح کرد: تمام هنر پرورش‌دهندگان در پرورش این ماهیان، تعادل بین میزان غذای موجود در استخر و نیاز غذایی این ماهیان است؛ بنابراین ناکارایی پرورش‌دهندگان تنها منجر به افزایش مصرف نهاده‌های اولیه‌ای چون کود و افزایش هزینه خواهد بود.

به گزارش جام جم سرا، اکبری یادآور شد: در جهان استقبال از مصرف ماهی پرورشی به دلیل اطمینان از رعایت اصول فنی و بهداشتی و سیستم‌های تحت کنترل انسانی بیشتر از ماهیان دریایی است. چون با رشد اقتصادی کشورها و صنعتی شدن و آلودگی آب‌ها، امکان وجود فلزات سنگین و سموم، بالاخص جیوه در گوشت ماهیان بالاتر رفته و گرایش مصرف‌کنندگان را به ماهیان پرورشی سوق می‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد امروزه با وسعت گرفتن جوامع، رعایت علمی فرآیند تولید، توزیع تا مصرف که در قالب یک مدیریت بازاریابی صورت می‌گیرد اهمیت بیشتری داشته باشد. پس هر وقت ماهی را از آب بگیرید تازه نیست چون هم باید به سلامتی آب‌ اطمینان داشت. همچنین باید مراحل صید تا عرضه براساس اصول علمی و بهداشتی صورت گیرد تا انتخاب درستی از ماهی سالم داشته باشیم. (ایسنا)

هشدار کارشناس حوزه آبزیان: ماهی تیلاپیا نخورید

جام جم سرا: مدیرعامل شرکت تعاونی صیادان پشت‌شهر بندرعباس و کارشناس حوزه آبزیان با انتقاد از واردات بی‌رویه انواع ماهی‌های خارجی به ویژه یک نوع ماهی چینی به نام «تیلاپیا» به ایران، اظهار داشت: ماهی تیلاپیا در چین به عنوان یک پروژه تولیدی در حجم عظیم و با قیمتی ارزان برای صادرات در مزارع به راه افتاد که دارای محیط های پرورش بسیار آلوده‌ای هستند در واقع از کود و پساب حیوانی مزارع به عنوان غذای این ماهی استفاده می‌شود؛ رشد سریع و غذای بی‌کیفیت و ارزان ماهی تیلاپیا آن را به محصولی با صرفه و سودآور برای کشور چین تبدیل کرده است.

وی با اشاره به این‌که تنها جنس نر این ماهی خوراکی است، افزود: پرورش دهندگان برای رشد بهتر و سریع‌تر این ماهی، از هورمون و آنتی‌بیوتیک‌های زیادی در محیط پرورش آن استفاده می‌کنند که بالطبع جذب گوشت این ماهی می‌شود. براساس گزارش‌های مجامع علمی و تحقیقاتی در دنیا که در رسانه‌های بین‌المللی نیز بازتاب زیادی داشته است، این ماهی نسبت به دیگر ماهی‌ها دارای امگا 3 بسیار کم‌تری بوده و در عوض امگا 6 بالایی دارد که برای سلامتی بسیار مضر است.

بهنام بقاپور دریایی تصریح کرد: بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته مصرف زیاد این ماهی باعث آلزایمر، التهاب روده و مشکلات قلبی می‌شود و رشد بی رویه واردات این ماهی به کشورمان در حالی است که در بسیاری از کشورهای اروپایی، مصرف آن منع شده است.

به گزارش جام جم سرا، بقا‌پور دریایی با اشاره به این‌که براساس آخرین اطلاعات سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، ایران با تولیـد سالانه 692 هزار تن انواع آبزیان، رتبه دوم جهان را در آبزی پروری داشته است، گفت: با وجود این حجم تولید که قطعا درپی آن صدها فرصت شغلی ایجاد شده است، معلوم نیست چرا از واردات این ماهی مضر به کشورمان در حالی که در کشورهای مختلف دنیا مصرف آن منع شده، جلوگیری نمی شود.

به نقل از تسنیم، وی در خصوص برخی تلاش‌ها برای پرورش این ماهی در کشورمان و هشدار کارشناسان محیط زیست نسبت به خطرات آن گفت: با توجه به اینکه رشد این ماهی سریع بوده و از هرچیزی نیز تغذیه می‌کند، پرورش آن در آب‌های داخلی موجب از بین رفتن آبزیان دیگر و تغییرات اکوسیستمی خواهد شد.

این کارشناس و فعال حوزه آبزیان اضافه کرد: ماهی تیلاپیا هم اکنون به رغم مخالفت‌های کارشناسان محیط زیست ایران، توسط برخی سازمان‌ها و نهادها وارد ایران شده و در حال کشت و پرورش است.

وای که چه مادرشوهر ماهی دارم من!

جام جم سرا: برای رسیدن به چنین جایگاهی، بهترین کار این است که در ابتدای راه و آغاز زندگی مشترک، دید خوبی درباره خانواده طرف مقابل داشته باشیم و روش مناسبی برای برقراری رابطه صحیح با خانواده همسرمان انتخاب کنیم؛ همچنین نباید فراموش کنیم که این به نفع زندگی مشترک ماست و اگر همسرمان را دوست داریم باید خانواده او را هم دوست داشته باشیم و به آنها احترام بگذاریم.

در این زمینه دکتر سپیده شبان، متخصص در امور مشاوره ازدواج و خانواده راهکارهایی ارائه کرده که توجه به آنها می‌تواند بخشی از مشکلات را تا حدی حل کند.

گام اول: شناخت هدف

اولین کاری که یک زوج در آغاز زندگی مشترک باید انجام دهند این است که نسبت به یکدیگر، زندگی زناشویی و خانواده طرف مقابل خود شناخت و آگاهی پیداکنند. یعنی ابتدا باید بدانند که هدفشان از ازدواج چیست، چرا ازدواج می‌کنند و قرار است بعد از این وارد چه دنیایی شوند. چه انتظاراتی از این ارتباط دارند و در این میان نقش خود، طرف مقابل و خانواده‌های هر دو طرف را تشخیص دهند. هنگامی که با چنین شناختی قدم در زندگی مشترک می‌گذاریم قطعا این شناخت می‌تواند ما را در تمام زمینه‌ها بیشتر کمک کند؛ مثلا اگر نسبت به همسر خود و خانواده او شناخت کافی داشته باشیم می‌توانیم با توجه به توانایی‌ها و روحیات و خلق‌و‌خوی آنها و قوانین حاکم بر خانواده‌شان رفتار کنیم . به این ترتیب برخوردهای آنها نیز با ما معقول‌تر و قابل‌قبول‌تر خواهد بود. یک زوج وقتی ازدواج می‌کنند و ازخانواده خود جدا می‌شوند مرزی دور آنها تشکیل می‌شود که مانند پوسته بیرونی تخم‌مرغ کاملا محتویات درونی خود را در بر‌می‌گیرد. انگار زن و شوهر داخل این فضا هستند واز دیگران جدا می‌شوند. بنابراین هر کدام از این شرایط جدید ویژگی‌هایی دارد؛یعنی زن و شوهری که با هم ازدواج می‌کنند و مرزی بین آنها و دیگران کشیده می‌شود لازم است کارهایی از جانب خود و خانواده‌هایشان انجام شود که به این مرز احترام گذاشته شود. متأسفانه در بعضی خانواده‌ها با توجه به وابستگی‌های شدیدی که خانواده‌ها به فرزندانشان دارند، هنگام ازدواجشان فکر می‌کنند فرزندشان از آنها دور شده یا در بعضی موارد شروع به مقایسه شرایط ازدواج خودشان با فرزندانشان می‌کنند و بدین‌ترتیب مشکلاتی به‌وجود می‌آید.

گام دوم: مشاوره کنید

برای جلوگیری از بروز هرگونه اشتباهی در رفتارهای زوجین و خانواده‌های آنها، بهترین کار و نخستین گام این است که ما قبل از تشکیل زندگی واقعا پختگی و رشد کافی را در خودمان به‌وجود بیاوریم و تشخیص دهیم که آمادگی لازم را برای آغاز نوع جدیدی از زندگی داریم یا خیر؛ چون ازدواج بنیان بسیاری از اتفاقات مهمی است که در کشور می‌افتد و آینده فرزندانمان در گرو تربیت صحیح در خانواده‌هایی موفق است. بنابراین بهتر است با توجه به راهکارهای زیادی که در تمام زمینه‌ها وجود دارد وقبل از آنکه مشکلی به‌وجود بیاید شناخت کافی برای مقابله با آنها داشته باشیم. این کار در دنیای امروزی با مشاوره و شرکت در کلاس‌های آمادگی قبل از ازدواج به خوبی امکان‌پذیر است. به‌خاطر داشته باشیم که برای آغاز زندگی مشترک باید سرمایه‌گذاری لازم انجام شود و زوجین وقت و انرژی زیادی برای شناخت یکدیگر و خانواده‌هایشان بگذارند.

گام سوم: احترام بگذارید

در آغاز زندگی مشترک دو طرف باید دید مثبتی نسبت به طرف مقابل و خانواده او داشته باشند و فراموش نکنند که احترام به خانواده همسر باعث موفقیت بیشتر و تحکیم زندگی زناشویی خود آنهاست. برای رسیدن به چنین دیدگاهی باید هرگونه فکر منفی را که از قبل در ذهنمان هست از بین ببریم و مرز بین دخالت و کمک از طرف والدین را تشخیص دهیم. والدین هم باید با توجه به اینکه فرزندانشان وارد ارتباط جدیدی شده‌اند، به آنها فرصتی برای تجربه کردن بیشتر بدهند. آنها می‌توانند در بسیاری موارد نظر بدهند ولی این موضوع که ما تا چه حد می‌توانیم آن را عملی کنیم، موضوعی دو طرفه است؛یعنی هم خود ما که وارد ارتباط جدیدی شده‌ایم باید خواهان آن باشیم و هم والدین باید نظرات خود را طوری مطرح کنند که جایگاه مشاوره و راهنمایی داشته باشد.

گام چهارم: مغزتان را عوض کنید

متأسفانه بسیاری از زوج‌ها گمان می‌کنند والدین همسرشان قصد دخالت در کارهای آنها را دارند البته این موضوع تا حد زیادی به فرهنگ حاکم بر خانواده‌ها بستگی دارد. یعنی بسیاری افراد چون از قبل ذهنیت مثبتی در این زمینه ندارند نمی‌توانند دید خوبی نسبت به هرگونه کمکی که والدین طرف مقابل به آنها می‌کنند داشته باشند و اغلب کمک‌های آنها را دخالت تلقی می‌کنند. بنابراین بهتر است بدون هیچ تفکری از قبل نسبت به خانواده همسر وارد زندگی مشترک شد و هرگونه خطاهای ذهنی یا شناختی را که در این خصوص وجود دارد از بین برد.

گام پنجم: کنار بیایید

بهتر است با توجه به سطح فرهنگ و شرایط خانواده‌های زوجین، ابتدا با سطح توقعات و انتظارات آنها آشنا شویم. بعضی خانواده‌ها انتظار دارند فرزندان و همسرانشان حتما عقاید آنها را بشنوند و شاید در بعضی موارد همین که نظراتشان شنیده شود برایشان کافی باشد ولی بعضی خانواده‌ها به شنیده شدن و توجه به عقایدشان بسنده نمی‌کنند؛یعنی حتما باید ببینند که فرزندشان مطابق نظر آنها رفتار می‌کند؛ در غیراین صورت ممکن است بخواهند مقایسه و سرزنش کنند. همین موضوع باعث می‌شود که ظرفیت طرفین به مرور کاهش پیدا می‌کند و با توجه به مشکلات دیگری هم که در زندگی وجود دارد، این موضوع تبدیل به بحرانی در زندگی آنها می‌شود. بنابراین علاوه بر اینکه والدین باید نظرشان را به‌گونه‌ای مطرح کنند که دخالت محسوب نشود، فرزندان هم باید به‌نظر آنها احترام بگذارند.

گام ششم: بشناسید و بشناسانید

برای اینکه زوج‌ها در آغاز زندگی مشترک بتوانند ارتباط خوبی با خانواده همسر خود برقرار کنند، ابتدا باید میزان آگاهی‌های خود را از خصوصیات و روحیات خانواده‌ها بالا ببرند و در واقع بیشتر با آنها آشنا شوند. همچنین باید بپذیرند که والدینشان چون تجربیات بیشتری دارند، دوست دارند آن را در اختیار فرزندانشان بگذارند ولی نیت بدی ندارند. هنگامی که فرزندان این موضوع را درک کنند می‌توانند شنونده‌های خوبی برای گوش سپردن به حرف‌های والدین خود باشند. این خیلی برای والدین ارزشمند است که حتی اگر مخالف نظرشان هستیم با حوصله و احترام سخنانشان را بشنویم و راجع به آنها فکر کنیم و به آنها بگوییم که حتما راهکار‌ها و تجربیات شما را مدنظر قرار می‌دهیم و به آنها احترام می‌گذاریم و بسیار سپاسگزاریم که برای ما وقت می‌گذارید. در واقع جوانان ابتدا باید با روحیه والدین همسر‌شان آشنا باشند، آنها را بپذیرند و به آنها احترام بگذارند اما هیچ‌گاه نباید طوری با آنها صحبت یا رفتار کنند که نشانگر بی‌اهمیتی به رفتار و عقاید‌شان باشد. بنابراین هم بایدبه والدین احترام بگذاریم، هم شنونده خوبی باشیم و هم از آشنا شدن با عقاید و تجربیاتشان استقبال کنیم.

گام هفتم: شرط نگذارید

هر زوجی مایلند بتوانند ارتباط بسیار خوبی با والدین همسر خود داشته باشند ولی گاهی نمی‌توانند موفق شوند. متأسفانه خیلی از مردم در جامعه ما دوست داشتن مشروط راتجربه کرده‌اند؛ یعنی عقیده دارند هر کس تا زمانی برای آنها دوست داشتنی است که خصوصیات و ویژگی‌های مورد علاقه آنها را داشته باشد یا کار خاصی انجام بدهد. این موضوع باعث می‌شود توقعات نابجایی از یکدیگر داشته باشیم؛ مثلا در ذهن خود تصویر خاصی از پدر و مادر همسر خود ساخته‌ایم. اما وقتی وارد زندگی می‌شویم آن افراد با طرح واره‌ها و چارچوب‌هایی که در ذهن ماست یکی نیستند. بنابراین نخستین چیزی که جوانان باید مدنظر قرار دهند پذیرش واقعیات است ولو آنگونه که ما می‌خواهیم نباشند. زوج‌ها باید بدانند اگر همسرشان را دوست دارند باید خانواده آنها را هم با همان ویژگی‌ها و فرهنگی که از قبل داشته‌اند بپذیرند ولی نمی‌توانند انتظار داشته باشند دیگران بنا به خواست آنها تغییر کنند. متقابلا خانواده‌ها نیز باید بپذیرند که عروس یا داماد آنها در خانواده‌هایی متفاوت با آنها رشد کرده‌اند. پذیرش این تفاوت‌ها کمک می‌کند تا بتوانیم بهتر یکدیگر را بپذیریم. گاهی افراد انتظار دارندهمسر یا خانواده او رفتاری کاملا مشابه‌خود آنها داشته باشندو با باورهای اشتباهی وارد زندگی زناشویی می‌شوند مثلا فکر می‌کنندهمسر خوب کسی است که همیشه در هر جایی و در تمام مهمانی‌ها کنار او باشد و کمتر به دیگران توجه داشته باشد یا خانواده طرف مقابل باید همانگونه که دلخواه او است رفتار کنند. ولی وقتی وارد زندگی می‌شوند با خلاف آن مواجه می‌شوندو همین موضوع باعث بروز مشکلاتی با همسر یا خانواده‌اش می‌شود. پذیرش تفاوت‌ها و دیدگاه‌های افراد خیلی مهم است و نباید انتظار داشته باشیم که دیگران دقیقا مانند ما فکر یا رفتار کنند. آگاه باشیم که چه انتظاراتی از آنها داریم و افراد را آنگونه که هستند بپذیریم البته والدین نیز می‌توانند انتظارات خود را از فرزندانشان تعدیل کنند. ولی با توجه به انعطاف‌پذیری بیشتر جوانان، بهتر است این تغییر و پذیرش ابتدا از طرف جوانان صورت پذیرد.

گام هشتم: باورهایتان را اصلاح کنید

گاهی افراد با پیش زمینه‌هایی وارد زندگی مشترک می‌شوند که می‌تواند بسیار مشکل‌زا باشد، مثلا با توجه به شنیده‌های اطرافیان دید خوبی نسبت به خانواده طرف مقابل ندارند و فرهنگ غلطی از دوران کودکی در ذهن آنها شکل می‌گیرد. نباید بگذاریم این شنیده‌ها و تجربه‌های دیگران، ذهنیت بدی برای آغاز زندگی مشترک به ما بدهد؛ مثلا اگر از کودکی شنیده‌ایم مادر یا پدر همسرمان نمی‌توانند با ما رفتار دوستانه‌ای داشته باشند و با این ذهنیت وارد زندگی شویم، ناخودآگاه نیز نمی‌توانیم ارتباط خوبی با آنها برقرار کنیم. اصلاح باورها و عقاید ما برای موفقیت در هر ارتباطی بسیار مهم است. برای شروع هر کار مهم یا آغاز هر ارتباطی باید اطلاعات کافی در آن زمینه داشته باشیم. ما معمولا حتی برای خرید یک لباس هم ساعت‌ها وقت می‌گذاریم و از دیگران سؤال می‌کنیم تا بتوانیم آنچه را واقعا می‌خواهیم بیابیم. ولی متأسفانه برای وارد شدن به یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی، آگاهی‌های لازم را کسب نمی‌کنیم. فراموش نکنید به همان نسبت که بتوانیم اطلاعات کافی در زمینه‌ای داشته باشیم به همان نسبت نیز اعتماد به نفس بیشتری خواهیم داشت. هنگامی که با اعتماد به نفس وارد ارتباط می‌شویم، هم اضطراب کمتری داریم و هم ذهن بازتری برای پیدا کردن راهکارهای مختلف و حل مشکلات خواهیم داشت. ضمن اینکه دید بازتری خواهیم داشت و بیشتر توان پذیرش موقعیت‌های جدید را کسب خواهیم کرد. در ضمن باید با رها کردن باورهای غلط عامیانه، سعی کنیم خودمان با توجه به واقعیات موجود به نتیجه درستی برسیم.(همشهری)

واژگونی قطار در لرستان: ١٢٠‌هزار ماهی تلف شد |عکس|

جام جم سرا: واگن‌های قطار، در سه‌کیلومتری جنوب شهر دورود و در محل تلاقی رودخانه‌های تیره و ماربره از ریل خارج شدند. قطاری با هفت واگن مواد شیمیایی، پنج واگن سودسوزآور (هیدروکسید سدیم) و دو واگن کک.
میزان آلایندگی آب با مواد شیمیایی که وارد رودخانه شده بود، به‌حدی بالا رفت که رودخانه را به قاتل آبزیان تبدیل کرد. هزاران‌هزار قطعه آبزی در رودخانه‌ای که خانه‌شان بود، تلف شدند. «یک واگن به‌طور کامل در رودخانه تخلیه شد و هیدروکسید سدیم موجود در دو واگن دیگر هم به داخل رودخانه نشت کرد»؛ این خبر را رئیس اداره نظارت و پایش اداره کل حفاظت از محیط‌زیست لرستان می‌دهد و در ادامه می‌گوید: «هر تانکر موجود در واگن‌های قطار حامل ٦٠‌هزار لیتر سود سوزآور بوده است که یکی از واگن‌ها به‌طور کامل در رودخانه واژگون شد.»
علی سالاروند با اشاره به اینکه پس از واژگونی قطار باری، وضع آب اسیدی گزارش شده است، ادامه می‌دهد:«میزان PH آب اندازه‌گیری شده و بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان PH آب ١١ بوده است. روز جمعه بازرسی مجددی از محل واژگونی تانکرها انجام شد و بررسی‌های آب حکایت از آن داشت که میزان آلودگی‌ها به ١٠کیلومتری محل واژگونی واگن‌ها هم رسیده است.» تخلیه بیش از ٦٠‌هزار لیتر سودسوزآور در رودخانه فاجعه مرگ دیگری را برای ماهیان رقم زد. به گفته سالاروند، حجم قابل توجهی از ماهیان رودخانه تلف شده‌اند. او به «شهروند» می‌گوید: «هنوز برآورد دقیقی از خسارات واژگونی واگن‌ها نداریم و دقیق نمی‌دانیم چه تعداد آبزی تلف شده‌اند اما حدود ١٢٠‌هزار قطعه آبزی در این رودخانه از بین رفته‌اند.»

«نگرانی از آلودگی آب شرب در منطقه نداریم»؛ این خبر را رئیس اداره نظارت و پایش اداره کل حفاظت از محیط‌زیست لرستان درحالی می‌دهد که حداقل ٦٠‌هزار لیتر هیدروکسید سدیم در رودخانه‌ای تخلیه شده که تنها سه‌کیلومتر با شهر دورود فاصله دارد.
سالاروند می‌گوید: «رودخانه سزار تامین‌کننده آب شرب منطقه نیست و حتی فاضلاب در این رودخانه تخلیه می‌شود. به همین دلیل نگران آلودگی آب برای مصارف خانگی نیستیم. »

ماهی‌های رودخانه سزار را نخورید

او درخصوص وضع آلودگی آبزیان در رودخانه به مهر می‌گوید: «با هماهنگی صورت‌گرفته با فرمانداری اطلاع‌رسانی لازم برای ممانعت در زمینه استفاده از ماهی‌های رودخانه، آب پایین‌دست و حتی صید و خرید و فروش ماهی صورت گرفته است. »
تخلیه بیش از ٦٠‌هزار لیتر سود سوزآور به رودخانه سزار، هشداری شد که محیط‌زیست لرستان به مردم داد تا از آب رودخانه استفاده نکنند و از شنا در آب منطقه بپرهیزند. این هشداری است که مهرداد فتحی بیرانوند مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان لرستان، به ساکنان دورود می‌دهد.
او با اشاره به این‌که مقدار قابل توجهی سود به رودخانه سراریز شده می‌گوید: «این در حالیست که ورود ١٠ الی ٢٠ میلی گرم سود سوزآور به رودخانه موجب مرگ ٥٠درصد ماهی‌ها می‌شود.»

سه روز پس از واژگونی هفت واگن باربری حامل مواد شیمیایی، فتحی از بازگشت آب به حالت طبیعی خبر می‌دهد: «مواد سرریز‌شده در آب قلیایی بوده و PH آب را بالا برده بود، اما آخرین آنالیزهای انجام‌شده از وضع آب رودخانه نشان می‌دهد که میزان آلایندگی آب در پایین‌دست محل واژگونی قطار به حالت طبیعی برگشته است.»

خاک آلوده منطقه را جمع‌آوری می‌کنیم

نزدیکی مکان واژگونی قطار با رودخانه باعث شد میزان آلودگی خاک کاهش پیدا کند و بخشی از خاک منطقه که به خاکریز تبدیل شد تا جلوی نشت بیشتر سود سوزآور به رودخانه را بگیرد، آلوده شده است.
در همین خصوص مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان لرستان، با اشاره به این‌که در این حادثه خاک منطقه زیاد درگیر نشد، از انتقال خاک آلوده به مکانی بی‌خطر خبر می‌دهد: «خاک آلوده را جمع‌آوری خواهیم کرد و در محلی امن و بی‌خطر، آن را خنثی‌سازی می‌کنیم تا آلودگی خاک به آب رودخانه نشت نکند.» (شهروند/عکس: پایگاه خبری صنعت حمل و نقل)

بالاخره ماهی تیلاپیا بخوریم یا نخوریم؟

جام جم سرا: افزایش جمعیت زمین و گذر از مرز هفت​میلیارد​نفر از یک طرف و افزایش آگاهی عمومی و کیفیت تغذیه موجب شده تا تقاضای جهانی برای مصرف آبزیان در همه کشورها رو به افزایش باشد؛ به‌طوری که در سال‌های پایانی قرن بیستم و کاهش صید آبزیان از منابع دریایی که در نتیجه کاهش جمعیت ماهی‌های تجاری در دریاها بوده است، آبزی‌پروری و حجم تولید ماهیان پرورشی مطابق با آمارهای سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) با رشد تصاعدی در بازارهای جهانی همراه باشد.

چرا باید ماهی پرورشی مصرف کنیم؟

آبزی‌پروری و مصرف ماهی پرورشی رهیافتی است که با توجه به نیازهای قرن بیست‌ویکمی ما، کارشناسان پیش روی ما قرار داده‌اند. تاکید بر ترویج استفاده از ماهی پرورشی برای تامین پروتئین مورد نیاز در جهان به حدی است که فائو در راه مبارزه با گرسنگی و فقر پروتئین در بسیاری از کشورهای فقیر که با بحران کمبود پروتئین در جمعیت خود مواجهند، پرورش ماهی‌های سریع‌الرشد گیاهخوار را در این کشورها ترویج می‌کند؛ گونه‌هایی که از زنجیره‌های پایین دست مثل فیتوپلانکتون‌ها و زئوپلانکتون‌ها و جلبک‌های ساده تغذیه می‌کنند و با کمترین هزینه، غنی‌ترین گوشت را عاید پرورش‌دهندگان و بازار مصرف می‌کند.

از منظر عملی‌بودن پرورش گونه‌های مختلف ماهی، همواره ماهیانی که قابلیت تطبیق‌پذیری بیشتری با شرایط محیط پرورش داشته باشند، غذای دستی را بهتر دریافت کنند، به بیماری‌ها حساسیت کمتری داشته باشند، نیاز اکسیژنی کمتری داشته باشند، قابلیت تطبیق با سطح مختلف شوری در آب را داشته باشند، از نسبت رشد سریع تر برخوردار باشند و گوشت‌شان در بازار مطلوبیت بیشتری داشته باشند در اولویت برای پرورش قرار می‌گیرند. قزل‌آلا، کپور، فیتوفاگ (در بازار معروف به آزاد پرورشی)، آمور (در بازار معروف به سفید پرورشی) از موفق‌ترین گونه‌های ماهیان پرورشی در ایران هستند و همواره بیشترین سهم تولید داخلی را به خود اختصاص می‌دهند. در سال‌های اخیر و با وارد کردن گوشت ماهی تیلاپیا به بازار داخلی، این‌گونه نیز به فهرست پرطرفدارترین ماهیان پرورشی داخلی اضافه شده است.

رمز موفقیت تیلاپیا در بازار ایران

وجود استخوان یا همان تیغ در لابه‌لای گوشت برخی ماهیان موجب شده​ گروهی از مصرف‌کنندگان علاقه کمتری به مصرف ماهی نشان دهند؛ بویژه در نواحی غیرساحلی که ماهی به‌صورت سنتی سهم کمتری در سبد غذایی مردم دارد، این موضوع در کنار بو ​و​طعم خاص گوشت ماهی به ذائقه همگان خوشایند نیست. همواره کارشناسان برای این گروه، استفاده از ماهیانی که تیغ‌های کمتر و درشت‌تری در گوشت دارند، یا بخوبی فیله می‌شوند توصیه می‌کنند. تیلاپیا از جمله ماهیانی است که بخوبی فیله می‌شود و گوشتش تیغ ندارد. البته در مقایسه با بسیاری از ماهی‌های پرورشی و دریایی پرطرفدار در ایران مثل قزل آلا یا ماهی سفید، فاقد آن طعم و مزه‌ای است که از ماهی انتظار می‌رود، اما بی‌تیغی فیله آن و همین‌طور نزدیکی مزه آن به مزه گوشت مرغ موجب شده تا از بازار خوبی در ایران برخوردار باشد. اگر تا به حال تیلاپیا مصرف نکرده‌اید، کافی است به نزدیک‌ترین سوپرمارکت یا فروشگاه‌های زنجیره‌ای سر بزنید و ببینید چند درصد از حجم ماهی منجمد موجود در فریزرهای آنها را فیله تیلاپیا به خود اختصاص داده است؛ مسلما حجم عرضه، حاکی از میزان تقاضا در بازار است و ماجرا وقتی جالب‌تر می‌شود که بدانید سال گذشته شش هزار تن فیله تیلاپیا از چین و دیگر کشورهای جنوب شرقی آسیا وارد بازار مصرف داخلی شده است! بر اساس آخرین آمارهای فائو سالانه چهارمیلیون تن تیلاپیا تولید می‌شود که در این بین چین با 36 درصد از سهم تولید، همچون دیگر تولیدات شیلاتی‌اش در رتبه یکم جهان قرار دارد. پس از چین، مصر، اندونزی، برزیل، تایلند، بنگلادش، فیلیپین، تایوان​ و ویتنام در رتبه‌های بعدی از نظر حجم پرورش تیلاپیا قرار دارند؛ کشورهایی که از نظر اقلیمی، اقلیم حاره‌ای یا تحت حاره‌ای دارند یا در مناطقی از آنها شرایط گرمسیری بخوبی مهیاست. کشور آمریکا عمده‌ترین واردکننده و بزرگ‌ترین بازار مصرف تیلاپیا در جهان است. پیش‌بینی فائو نشان می‌دهد تا سال 2030، حجم تولید تیلاپیا در جهان تا حدود 15 میلیون تن افزایش خواهد یافت که نیمی از آن را چین تولید خواهد کرد.

پرورش تیلاپیا در ایران

واقعیت این است که تیلاپیا در اصل ماهی استوایی است. دمای مطلوب برای پرورش آن حدود 25 تا 30 درجه سانتی‌گراد است و در این دامنه حرارتی سریع‌ترین رشد و بهترین عملکرد را دارد. قانون پرورش ماهی این است که می‌توان ماهی گرمسیری را در دماهای پایین‌تر هم پرورش داد، اما چون ماهی جانور خونسرد است، هر چه دمای آب محیط پرورش کاهش پیدا کند، سرعت فعالیت‌های زیستی و از جمله سرعت رشد آن کندتر می‌شود. البته باید توجه داشت این موضوع تا​حدی برای ماهی گرمسیری قابل‌تحمل است و مثلا جمعیت ماهی تیلاپیا چنانچه دمای محیط پرورش کاهش ​یابد و سرانجام به کمتر از ​14​درجه سانتی‌گراد برسد، وارد مرحله‌ای می‌شود که تلفات وسیع در مزارع پرورشی آغاز می‌شود. این در حالی است که در دمای حدود 16 تا 18 درجه نیز هرچند ماهی زنده می‌ماند، اما رشدش نسبت به شرایط مطلوب پرورشی بسیار کندتر می‌شود و حساسیتش به بیماری‌های گوناگون به دلیل بروز استرس دمایی بالاتر می‌رود.

شرایط جغرافیایی ایران به گونه‌ای است که در بیشتر مناطق، حتی در جنوب کشور و در زمستان‌ها، ولو به مدت حدود یک ماه دمای آب بسیار پایین می‌آید و به محدوده نهایی قابل‌تحمل برای تیلاپیا می‌رسد. در چنین اوضاعی می‌توان تیلاپیا را پرورش داد و اکنون هم با تمهیدات سازمان شیلات ایران و علاقه‌مندی بخش خصوصی در​چند​ استان گرمسیری کشور تیلاپیا پرورش داده می‌شود (شبیه همان سیاستی که در مورد پرورش میگو که در اصل یک آبزی استوایی است اتخاذ شد). لیکن در مجموع هزینه تمام‌شده برای پرورش‌دهنده ایرانی که به دلیل شرایط جغرافیایی ایران، تیلاپیا را با سرعت رشد پایین‌تر و خطر بیشتری نسبت به پرورش‌دهندگان استوایی و کشورهای جنوب‌شرقی آسیا پرورش می‌دهد موجب می‌شود واردات تیلاپیا از پرورش داخلی ارزان‌تر تمام شود و اشتغالزایی آن در ایران عمدتا محدود به چهار بخش فرآوری، بسته‌بندی، توزیع و فروش باشد.

تیلاپیا در کانون شایعات

در روزهای اخیر شاید این خبرها را شنیده باشید که تیلاپیاهای وارداتی از چین در شرایط غیربهداشتی پرورش داده می‌شود، با آب فاضلاب و کود تغذیه می‌شود، با هورمون بزرگ می‌شود و تحت تأثیر آنتی‌بیوتیک‌های متعدد قرار دارند.

واقعیت این است که تیلاپیا ماهی‌ای است که نسبت به پرورش در شرایط صنعتی و بسیار متراکم مقاوم است. همچون دیگر ماهیان گرمسیری زود بالغ ​‌شده و براحتی تکثیر می‌شود. از این رو در مزارع پرورش ماهی با استفاده از فناوری‌های ژنتیک، تخم ماهی را بلافاصله پس از لقاح با استفاده از تیمارهای هورمونی یا روش‌های شوک‌دهی دیگر تک‌جنسی می‌کنند. در مورد تیلاپیا فقط ماهی نر را پرورش می‌دهند تا تکثیر ناخواسته ماهیان در زمان پرورش، شرایط را برای مدیریت مزرعه مهارناپذیر نکند. این شگردی است که در برخی مزارع پرورش قزل‌آلا در ایران هم اجرا می‌شود و چون پرورش ماهی ماده قزل‌آلا مقرون ‌به‌صرفه‌تر است، بسیاری از مزارع عملیات تک‌جنسی‌سازی جمعیت ماهیان در زمان لقاح تخم‌ها را انجام می‌دهند و البته اشکال بهداشتی نیز ایجاد نمی‌کند. این روش مرسومی است که چند دهه است در جهان اجرا می‌شود. از منظر عمومی گاهی این‌طور تلقی می‌شود که به‌کارگیری هر نوع تیمار هورمونی به معنای آن است که ماهیان با هورمون پرورش داده می‌شوند؛ ولو در حد چند میلیونیوم گرم و در زمان لقاح تخم ماهی برای جمعیتی از تخم‌ها! آن هم هورمونی که به‌طور طبیعی در بدن یک جنس از ماهی وجود دارد و هدفش نه رشد، بلکه یکسان‌سازی ترکیب جنسیتی ماهی‌هاست. واقعیت این است که هورمون‌های پروتئینی یا استروئیدی اصلا مواد ارزان قیمتی نیستند که در جیره غذایی ماهیان وارد شوند.

از طرف دیگر هیچ کدام از ماهی‌ها با تغذیه از فاضلاب یا هر ماده غیربهداشتی و آلوده‌ای رشد نمی‌کنند. یکی از فنون پرورش ماهیان گرمسیری گیاهخوار این است که پرورش‌دهندگان با وارد کردن مقدار مشخصی از انواع کودهای گاوی، مرغی و شیمیایی به آب استخر پرورش ماهی، در حقیقت مواد آلی (شامل ترکیبات حاوی نیتروژن و فسفر) مورد نیاز برای رشد فیتوپلانکتون‌ها، زئوپلانکتون‌ها، جلبک‌ها و برخی موجودات گیاهی و جانوری را وارد آب استخر می‌کنند و زمینه لازم برای گسترش جمعیت این موجودات زنده را فراهم می‌آورند. ماهی در حقیقت از این موجودات تغذیه می‌کند. خوب است بدانید از حدود 50 سال پیش تا به امروز، این روش در پرورش کپورماهیان در ایران و دیگر کشورها نیز به کار گرفته شده و بخوبی جواب داده است. تیلاپیا نیز که ماهی گرمسیری است در شرایط غیرمتراکم با این روش قابل پرورش است، اما در حالت صنعتی و پرورش متراکم و فوق متراکم که در چین و بسیاری از کشورها اجرا می‌شود، برای کنترل شرایط پرورشی، فقط از غذای مخصوص کنسانتره ماهی استفاده می‌شود. بااین‌حال ممکن است برخی آلودگی‌ها مثل مقادیر نامناسب جیوه یا پساب صنعتی کارخانجات هنگام پرورش وجود داشته باشد که با توجه به فناوری پیشرفته مورد نیاز برای پرورش ماهیان در شرایط فوق بسیار حساس است، آن هم در کشوری مثل چین که همواره سطح تولید آبزیانش چند برابر تمام کشورهای جهان است و به نوعی ریشه صنعت آبزی پروری به صورت تاریخی متعلق به این کشور است، بعید به نظر می‌رسد چنین شرایطی وجود داشته باشد.از نظر به‌کارگیری آنتی‌بیوتیک و مضرات آن در پرورش ماهی نیز خوب است بدانیم در شرایطی که ماهی تغذیه مناسبی نداشته باشد، همچون انسانی که تغذیه مناسب ندارد در معرض ابتلا به بیماری‌های مختلف قرار می‌گیرد. برای مثال قزل‌آلاهای پرورشی در بسیاری از مزارع داخلی از آنجا که تغذیه مناسبی ندارند مدام بیمار می‌شوند و پرورش دهندگان ناگزیر به استفاده از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها هستند که تشریح مضرات آن مجال دیگری را می‌طلبد. بنابراین اگر نگران استفاده از آنتی‌بیوتیک در پرورش تیلاپیا هستید باید بگوییم به همان اندازه و بلکه بیشتر باید نگران سطح استفاده گسترده از آنتی‌بیوتیک‌ها در قزل‌آلاهای پرورشی داخلی باشیم.

استانداردهای بهداشتی در تولید تیلاپیا

درست است که از کیفیت محصولات چینی خاطره خوشی نداریم، ولی به این معنا نیست که هرچه در چین تولید می‌شود بی‌کیفیت است. همواره در تولید ماهی، خواه در چین خواه در اروپا و آمریکا، تمامی استانداردهای سختگیرانه بهداشتی از طرف نهادهای ناظر در زمان صدور و ورود به کشور مورد بررسی قرار می‌گیرد. در زمان ورود محموله‌های ماهی به گمرک ایران، علاوه بر بررسی قبلی شرایط پرورش در کشور تولیدکننده و صدور گواهی بهداشتی از سازمان دامپزشکی ایران، نمایندگان ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی از تمام مراحل پرورش و کشتار نیز بازدید می‌کنند و در صورت حصول شرایط لازم، این محصولات اجازه توزیع و فروش در ایران را پیدا می‌کنند.

در بازار جهانی دو نوع ماهی تیلاپیا با گوشت قرمز و سفید در دسترس است که در مورد گوشت قرمز آن در مرحله پیش از فرآوری برای ایجاد رنگ بهتر و بازارپسندی بیشتر در آب محل نگهداری ماهیان منواکسیدکربن تزریق می‌کنند که موجب ایجاد رنگ صورتی و شبیه گوشت در ماهی می‌شود؛ این یک فرآیند کاملا صنعتی است که در مورد تخم‌مرغ‌های با زرده خوشرنگ یا برخی میوه‌ها نیز صورت می‌گیرد و از نظر دامپزشکی بلامانع است. با این ‌همه در استانداردهای سختگیرانه اتحادیه اروپا تزریق این گاز مجاز نیست، اما در کانادا و ایالات متحده بی‌اشکال تشخیص داده شده است. در ایران نیز مطابق استاندارد اتحادیه اروپا عمل می‌شود و استفاده از گاز در فرآوری ماهی تیلاپیا مجاز تشخیص داده نشده است.

نسبت ا​مگا3 به ا​مگا6 در تیلاپیا

در گوشت آبزیان نسبت به گوشت قرمز و گوشت مرغ نسبت مناسبی بین اسیدهای چرب ا​مگا3 به امگا6 در آنها وجود دارد. مصرف هر دوی این اسیدهای چرب برای بدن ضروری است. در این بین مصرف اسیدهای چرب امگا3 علاوه بر ارزش تغذیه ای، دارای ارزش سلامت زایی و پیشگیری از انواع بیمارهای قلبی است. تیلاپیا به لحاظ فنی از نظر بالانس نسبت امگا3 به امگا6 در رده پایین‌تری از ماهیانی مثل قزل‌آلا و آزاد قرار دارد؛ به همین دلیل نیز در بازارهای جهانی قیمتش از آزاد و قزل‌آلا معمولا پایین‌تر است، اما در ایران بازارپسندی تیلاپیا به دلایلی که ذکر شد موجب شده تا قیمت بالاتری از قزل​آلا داشته باشد، اما صرف پایین بودن نسبت امگا3 به امگا6 دلیل نمی‌شود که تیلاپیا در مجموع از نظر خصوصیات و ارزش غذایی، ماهی مضری تلقی شود. واقعیت این است که چون سرانه مصرف گوشت در ایالات متحده بالاتر از حد معمول جهانی است و علی‌القاعده افراط در مصرف هر ماده غذایی خالی از اشکال نیست، برخی تحقیقات نشان از آن دارد که مصرف‌کنندگان در​کنار مصرف تیلاپیا باید ماهیانی مثل قزل‌آلا نیز استفاده کنند تا نسبت امگا3 نیز در بدن افزایش پیدا کند. در کل آنچه مسلم است این است که خوردن تیلاپیا به اندازه خوردن همبرگر مضر نیست. (ضمیمه سیب)

کاظم کوکرم/ کارشناس ارشد شیلات

گپی با یک بچه‌پولدار واقعی: ماهی ۴۰میلیون پول توجیبی می‌گیرم

جام جم سرا به نقل از همشهری جوان: اگر حرف‌هایش را نشنوی، باور نمی‌کنی که حقوق ماهیانه یک کارمند پول توجیبی یک روزش است. در حرف‌هایش غیر از بی‌خیالی مایه دارانه، نشان خاصی از تجمل و بچه پولداری نیست. حتی پیج بچه پولدارهای تهران را هم ندیده است و فقط از این ور و آن ور تعریف‌هایش را شنیده است.

مثل بیشتر پولدار‌ها، در مقابل سوال‌هایی مثل «این همه پول را از کجا آوردی؟» گارد دارد و از‌‌ همان اول شرط می‌کند که از این سوال‌ها نپرسیم. حتی با اینکه در رابطه با خانه و زندگی‌اش فکت‌های قابل پیگیری می‌دهد ولی اصرار دارد اسمی ازش برده نشود. در مقابل اصرار‌ها برای گفتن اسمش می‌خندد و می‌گوید: «حالا چه فرقی می‌کنه؟! اصلا بنویس علی علی‌زاده!»

قبول داری بچه پولداری؟
اگر به معنای بدش در نظر نگیریم، آره، چرا قبول نداشته باشم؟

درآمدت از چه راهی است؟ از خانواده پول می‌گیری؟
به طور ثابت که پول مشخصی بگیرم، نه؛ ولی هر وقت بخوام از خانه بیرون بروم، پدر، مادربزرگ و پدربزرگم جدا جدا می‌گویند «این پول را بگیر دست خالی بیرون نروی».

این پول توجیبی تقریبا چقدر است؟
چیز ثابتی نیست. هر کسی هر چقدر پول نقد دم دستش باشد، یک مقدارش را به من می‌دهد.

حالا به طور میانگین چقدر می‌گیری؟
از هر نفر، سیصد چهارصد هزار تومان.

یعنی در ماه ۴۰-۳۰ میلیون تومان پول توجیبی می‌گیری؟!
آره. حالا نه با این غلظت، چون کم و زیاد می‌شود. بسته به خواسته‌های آن زمانم پول می‌گیرم.

چه کار می‌کنی با این همه پول؟
این پول زیادی نیست برای خرج کردن. یعنی هر چقدر هم که پول داشته باشی، راه برای خرج کردنش وجود دارد. مثلا پیراهن آ ث میلان را - که خیلی خوشم می‌آید - از نمایندگی‌اش ۵۰۰ هزار تومان می‌خرم. یا یک کمربند می‌بینم مارک است، یک میلیون پولش را می‌دهم. اینطور نیست که برای خرج کردن مشکلی داشته باشی.

به طور معمول صبح تا شبت را چطور می‌گذرانی؟
(می‌خندد) زندگی من صبح تا شب ندارد.

چرا؟
من معمولا ۴ بعدازظهر از خواب بیدار می‌شوم و ۸ صبح می‌خوابم.

خب چهار عصر تا هشت صبح‌ات را چطور می‌گذرانی؟
بیدار که می‌شوم، غذایی که مادربزرگم آماده کرده است را می‌خورم. دوش می‌گیرم و با بی‌ام و از خانه می‌زنم بیرون برای دور دور. البته اسم دور دور بد در رفته. اصلا اهل این نیستم که توی خیابان کسی را سوار کنم. با دوستانم قرار می‌گذارم و با ماشین توی خیابان می‌چرخیم. بیرون شام می‌خورم و شب خانه یکی جمع می‌شویم و تا هفت هشت صبح بیدار می‌مانیم.

تا صبح چه کار می‌کنید؟
اگر پیش بچه‌ها باشم، دسته جمعی بازی می‌کنیم و اگر خانه تنها باشم معمولا تا صبح با لپ تاپم فیلم و سریال‌های روز دنیا را پیگیری می‌کنم. صبح هم یک چیزی می‌خورم و می‌خوابم.

منم آدمم. برایم مهم است که یک عده به نان شبشان هم محتاجند؛ این قضیه ذهنم را آزار می‌دهد و تا حدی کمک می‌کنم ولی مسئول بی‌پولی این آدم‌ها که من نیستم

یعنی هر روز همینطور بی‌هدف توی خیابان چرخ می‌زنی؟
آره خب. این گاز دادن بهم حال می‌دهد، مخصوصا توی اتوبان.

هیچ کاری جذاب‌تر از دور دور نیست؟
نه واقعا. اینجا امکاناتی نداریم. مرکز تفریحی جذابی داریم؟ چه جایگزینی برای دور دور من هست؟

حوصله‌ات سر نمی‌رود؟ از این همه یکنواختی خسته نمی‌شوی؟
چرا؛ یک بار اینقدر حوصله‌ام سر رفته بود که رفتم در یک صرافی و با حقوق ماهی ۸۰۰ هزار تومان کار کردم. همه مسخره می‌کردند و می‌گفتند تو که اینقدر پول داری، چرا اینجا کار می‌کنی ولی برای من پول مهم نبود. می‌خواستم یک کاری کنم که احساس مثبت بودن بهم دست بدهد. البته بعد از یک مدت که کار یاد گرفته بودم، به مشکل خوردم و بیرون آمدم.

تمام دوستانت از نظر مالی در سطح خودتان هستند؟
نه. من چون منیریه هستم، دوست با درآمد پایین هم زیاد دارم. بعضی شب‌ها این دوستانم دعوتم می‌کنند خانه‌شان و تا صبح با ایکس باکس فوتبال بازی می‌کنیم. خیلی بهم حال می‌دهد. گاهی وقت‌ها هم فیلم و سریال می‌بینیم و کله سحر می‌رویم کله پزی.

تا حالا شده است کسی از این دوستانت به این خرج کردن‌های بی‌رویه‌ات ایراد بگیرد؟
زیاد پیش می‌آید. یکی از دوستانم - که چهره شناخته شده‌ای هم هست - بهم می‌گوید می‌دانی با این شلوار مثلا دو میلیون تومانی تو، چند نفر می‌توانند شلوارهای معمولی بخرند؟

چه واکنشی نشان می‌دهی؟
خب منم آدمم. برایم مهم است که یک عده به نان شبشان هم محتاجند؛ این قضیه ذهنم را آزار می‌دهد و تا حدی کمک می‌کنم ولی مسئول بی‌پولی این آدم‌ها که من نیستم.

مثلا به این بچه‌های سر چهارراه‌ها، چقدر کمک می‌کنی؟
یک اشتباهی که در مورد من می‌کنید این است که انگار با این فضا‌ها غریبه‌ام و فقط از پشت شیشه ماشینم می‌بینمشان ولی گفتم، خانه ما منیریه است و من با خیلی از این آدم‌ها برخورد دارم.

واقعا؟ حالا با این همه درآمد، چرا منیریه؟
ما خانوادگی در این محل بزرگ شدیم و با این فضا‌ها حال می‌کنیم. البته خانه‌مان خفن است. فکرتان سمت خانه کلنگی‌های محل نرود!

راستش باورش برایم سخت است...
چرا؟ ما اینقدر آدم‌های عجیبی نیستیم.

چرا فرق می‌کنید دیگر! مثلا تا حالا شده برای پول لنگ بمانی؟
آره خب. من هم چیزهایی می‌خواستم که نتوانسته‌ام بخرم یا مثلا اینکه پول زیاد دارم، دلیل نمی‌شود با فروشنده‌ها چانه نزنم و فروشنده هر چقدر گفت من هم بدهم. بحث کلاس و این حرف‌ها به کنار ولی هر وقت حس کنم که می‌خواهد سرم را کلاه بگذارد، سعی می‌کنم با بحث، از حقم دفاع کنم. بار‌ها شده است ۳۰۰-۲۰۰ هزار تومان از قیمت اولیه ارزان‌تر خریده‌ام.

سخت‌ترین لحظات زندگی‌ات که حسابی کلافه‌ات کرده کی بوده؟
چند ماه پیش ماشینم را فروختم و گفتم یک مدت بدون ماشین زندگی می‌کنم. یک هفته نرسیده بود که اینقدر کلافه شدم که رفتم پیش بابا و گفتم «بابا، من دیگه خسته شدم، ماشین می‌خوام.» بابا هم گفت برو هر کدام را می‌خواهی بخر و همین بی‌ام و را برایم خرید

بفرمایید ماهی

جام جم سرا: احتمالا تا به حال اسم چینگدائو را نشنیده‌اید؛ شهری دورافتاده و بسیار کوچک در چین که ساکنان آن بین 101 تا 104 سال عمر می‌کنند.

به گفته کارشناسان راز طول عمر اهالی این منطقه به نوع تغذیه آنها برمی‌گردد. در حقیقت بشقاب غذای آنها سرشار از مواد غذایی سالمی است که طی سال‌‌ها پژوهش بومی به دست آمده است.

مردم چینگدائو بیش از هر خوراکی دیگری، ماهی می‌خورند. به باور اهالی این منطقه گوشت قرمز فایده چندانی برای بدن ندارد، اما ماهی از پیرشدن سلول‌ها پیشگیری می‌کند.

شاید تعجب کنید، اما ساکنان این منطقه معمولا صبح‌شان را با خوردن ماهی بخارپز شده شروع می‌کنند، برای تنقلات تکه‌های ماهی پخته خشک شده می‌خورند و برای یکی از وعده‌های ناهار یا شام، سراغ ماهی کبابی می‌روند البته این همه ماجرا نیست، زیرا مقالات علمی هم تاثیر مصرف ماهی روی افزایش طول عمر را ثابت می‌کند.

به عنوان مثال بررسی‌های اخیر محققان آمریکایی نشان می‌دهد مصرف ماهی می‌تواند به افراد کمک کند تا دست‌کم دو سال بیشتر زنده بمانند.

محققان دانشکده سلامت عمومی هاروارد و دانشگاه واشنگتن بابررسی شانزده ساله 2700 بزرگسال آمریکایی شصت و چهار ساله یا بیشتر به این نتیجه رسیدند افرادی که سطح اسیدهای چرب خون آنها در بالاترین سطح خود قرار دارد به طور متوسط 2.2 سال بیشتر از افرادی که اسیدهای چرب خون آنها در پایین‌ترین سطح است، عمر می‌کنند.

همچنین افرادی که سطح اسیدهای چرب خون آنها بالاتر است تا یک‌سوم کمتر با خطر مرگ براثر بیماری‌های قلبی رو‌به‌رو هستند.

در واقع ماهی اسیدهای چرب امگا3 را برای بدن فراهم می‌کند که برای رشد مغز حیاتی است، می‌تواند تورم مغز را کاهش دهد و با بهبود سیستم‌های قلبی و عروقی از بروز مرگ زودرس پیشگیری کند البته بدن انسان نمی‌تواند اسیدهای چرب امگا3 را تولید کند و بهترین منبع تأمین آن مصرف مداوم و منظم ماهی‌های چرب مثل تن، سالمون و ساردین است.

قابل توجه خانم‌ها

چند بار در هفته ماهی می‌خورید؟ اصلا جزو افرادی هستید که مصرف ماهی را در برنامه غذایی هفتگی‌تان قرار می‌دهید؟ اگر پاسخ‌تان مثبت است به شما تبریک می‌گوییم زیرا تحقیقات جدید نشان می‌دهد مصرف ماهی بویژه ماهی‌های روغنی مانند ماهی آزاد، ماهی تن، سالمون و ساردین احتمال ابتلا به بیماری سرطان پستان را تا 14 درصد کاهش می‌دهد.

حالا شاید این سوال برایتان پیش بیاید که چقدر باید ماهی بخوریم؟ به گفته دکتر دئو لی، محقق این طرح برای هر فرد در هر هفته یک تا دو وعده خوردن ماهی چرب پیشنهاد می‌شود، اما نکته مهم این است که حتما از فروشگاه‌های معتبر خرید کنید و از تازه بودن ماهی مطمئن شوید.

همچنین یادتان باشد بهترین روش برای طبخ ماهی، بخارپز و کبابی کردن است، اما در صورتی که فقط طعم ماهی سرخ کرده را می‌پسندید حتما از روغن‌های سالم مثل روغن کنجد استفاده کنید.

پیشگیری از ناشنوایی با خوردن ماهی

جام جم سرا: مطالعه‌ای که توسط پژوهشگران آمریکایی حدود ۲۰ سال بر روی ۶۵ هزار زن صورت گرفت، نشان داد مصرف منظم ماهی، ناشنوایی در سنین پیری را کاهش می‌دهد؛ این مطالعه بر روی زنان صورت گرفت که برای مردان نیز اثربخش است.

در این تحقیقات، عادات غذا خوردن و موارد کاهش طبیعی شنوایی آن‌ها مورد بررسی قرار گرفت؛ یکی از مهم‌ترین نتایج نشان داد افرادی که حداقل دو وعده ماهی (از هر نوع) در هفته می‌خورند، ۲۰ درصد خطر از دست دادن شنوایی آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.

این نتیجه نسبت به زنانی است که هرگز ماهی نمی‌خوردند یا به ندرت ماهی می‌خورند؛ این پدیده بسیار معمول و مرتبط با سن است اما مصرف ماهی می‌تواند آنرا به تاخیر بیاندازد.

«بریگهام و بیمارستان زنان» که بزرگ‌ترین بیمارستان پزشکی «لانگوود» در فلوریدا و منطقه علمی بوستون، ماساچوست در آمریکاست، هماهنگ کننده‌های این تحقیق بودند؛ آن‌ها بر این باورند که مصرف منظم ماهی می‌تواند از ناشنوایی پیشگیری کند و اختلال در شنوایی را کاهش دهد و یا شروع آن را به تأخیر بیندازد و مقیاس آن کاهش پیدا می‌کند؛ محققان اضافه کردند سخت پوستان نیز فواید مشابه در کاهش ناشنوایی دارند. (فارس)

کشمکش بر سر ماهی تیلاپیا بالا گرفت [+سند]

جام جم سرا: با وجود تجربه‌های تلخ و ناموفق و مخالفت‌های جدی متخصصان حوزه‌های شیلات و ماهی‌شناسی، فعالان محیط زیست و حتی سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به ورود گونه‌های مهاجم و غیربومی که متأسفانه در سال‌های گذشته آسیب‌های جدی و غیرقابل درمانی را بر محیط‌زیست آبی و دریایی کشور وارد کرده، ناباورانه سازمان شیلات کشور بدون توجه به ملاحظات محیط زیستی و حتی اقتصادی و اجتماعی اصرار بر واردکردن ماهی مهاجم تیلاپیا به اکوسیستم‌های آبی و دریایی کشور دارد.

این در حالی است که از سوی مجامع بین‌المللی نیز درباره تأثیر تخریبی ماهی تیلاپیا بر طبیعت هشدار داده‌شده است. این ماهی که دوره بلوغ جنسی و تکثیر بسیار کوتاهی دارد، سرعت افزایش جمعیتش بسیار بالا است (در هر دوره 2700 تخم و تخم‌ریزی هر دو ماه یک‌بار)، توانایی تحمل سخت‌ترین شرایط محیطی مانند اکسیژن بسیار پایین، طیف وسیع شوری و حرارت را داشته و همه‌چیزخوار است.

از سوی دیگر این ماهی از قدرت بالایی در انتقال به منابع آبی طبیعی، سدها و سازه‌های آبی را داشته و با سرعت غیر قابل تصوری می‌تواند تنوع زیستی آبی کشور را با خطرهای جدی مواجه کند.

سخنگوی دبیرخانه گروه هم‌اندیشی سازمان‌های غیردولتی تالابی کشور در این باره می‌گوید: قدرت بالای گسترش در تمامی آب‌های شیرین تا شور، کاهش کیفیت آب‌های پشت مخازن سدها براثر مرگ دسته‌جمعی این ماهی‌ها به علت کم‌آبی یا تغییرات شدید دمایی از دیگر تهدیدات این ماهی برای اکوسیستم‌های آبی است.

هومان خاکپور، ایجاد بیماری برای سایر گونه‌های آبزی و تأثیر در نرخ جمعیت آن‌ها را از دیگر تبعات اکولوژیکی ورود این‌گونه مهاجم به اکوسیستم‌های آبی و دریایی کشور برمی‌شمرد.

به اعتقاد او، فارغ از تبعات اکولوژیکی، ورود ماهی تیلاپیا با تأثیر بر تولید و تکثیر آبزیان بومی و تولید گوشت نامطلوب (نسبت نامطلوب امگا 6 به امگا 3) که در آغاز با هزینه کمتری به دست می‌آید در طولانی‌مدت تبعات اقتصادی و اجتماعی به علت از دست رفتن مشاغل و معیشت‌های بومی در بسیاری از مناطق کشور را به همراه خواهد داشت.

آن‌طور که خاکپور می‌گوید: دبیرخانه گروه هم‌اندیشی سازمان‌های غیردولتی تالابی کشور تصمیم به نوشتن نامه‌ای برای رییس جمهور جهت درخواست برای جلوگیری از ورود غیر کارشناسانه این گونه ماهی گرفت.

حالا با توجه به خطراتی که ورود ماهی تیلاپیا برای اکوسیستم آبی و گونه‌های بومی به همراه خواهد داشت از یک سو و از سوی دیگر تبعات اقتصادی و اجتماعی ورود این گونه و همچنین بر اساس رویکرد مثبت دولت در حوزه محیط زیست، انتظار می‌رود پیش از آنکه دیر شود از ورود غیر کارشناسی و زیان‌بار این ماهی غیر بومی به کشور جلوگیری شود. (مهر)

---

*انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی در «جام جم سرا» لزوماً به معنای تایید یا رد محتوای آن نیست و صرفاً به قصد اطلاع کاربران بازنشر می‌شود.

بلایی به نام ماهی «تیلاپیا»

جام جم سرا: «تیلاپیلا» نامی عمومی است و به حدود صد گونه از ماهیان اطلاق می‌شود که بومی شرق و شمال آفریقا و آسیا هستند. تعدادی از این‌ گونه‌ها ارزش پرورشی دارند و در طول سه دهه اخیر، پرورش آن‌ها در جهان سرعت بسیار زیادی داشته است به طوری‌که در ۱۰ سال اخیر، سالانه بیش از هشت درصد افزایش تولید داشته و در سال ۲۰۱۳ به چهار میلیون و 677 هزار و 613 تن رسیده است.

امروزه «تیلاپیلا» در بسیاری از کشورها پرورش داده می‌شود و بیش از ۸۰ درصد «تیلاپیلا»ی جهانی در شش کشور چین، مصر، اندونزی، برزیل، فیلیپین و تایلند تولید می‌شود.

دلایل عمده فراگیر شدن این ماهی، رشد سریع (که در طول هشت تا ۹ ماه به ۶۰۰ تا ۷۰۰ گرم می‌رسد)، افزایش تولید تا بیش از ۱۰ تن در هکتار، مقاومت در برابر بیماری، نیاز آبی کم، تحمل نسبت به شوری، تغذیه از مواد غذایی با ارزش کم، شرایط نگهداری و پرورش آسان آن است.

پرورش جنس نر این گونه در آبزی‌پروری حائز اهمیت است و جنس ماده ارزش پرورشی ندارد چراکه در چهار تا شش‌ماهگی بالغ می‌شود و رشد آن کاهش می‌یابد. ماهیان با مکانیسم‌هایی تبدیل به نر می‌شوند که عمده‌ترین و اقتصادی‌ترین روش مورد استفاده، تغذیه لارو این ماهیان با هورمون ۱۷ آلفامتیل‌تستسترون است اما تمام ماهیان تحت تأثیر این هورمون، نر نمی‌شوند و درصدی از آن‌ها ماده باقی می‌مانند. موفقیت نرزایی بر اساس شرایط، متفاوت است و از ۷۰ تا بیش از ۹۵ درصد گزارش شده است.

درصد کمی خطا، تهدیدی قابل‌توجه خواهد بود که اگر وارد طبیعت شوند، به‌سرعت جمعیت آن‌ها در تالاب‌ها و زیستگاه‌های آبی افزایش می‌یابد.

ماهیان «تیلاپیلا» به دلایل زاد و ولد سریع و مقاومت در مقابل بیماری‌ها، تهدیدی برای اکوسیستم‌های آبی و رقیبی برای گونه‌های بومی خواهند بود و به‌سرعت بر ماهیان بومی غالب خواهند شد. رقابت غذایی، رفتار تهاجمی در مقابل گونه‌های بومی، اشغال مکان‌های تخم‌ریزی دیگر آبزیان، تغییرات زیستگاه، از بین‌ بردن گیاهان آبزی بومی و معرفی پاتوژن‌های جدید از عواقب ورود این ماهیان به طبیعت است و در بسیاری از کشورها مانند استرالیا، آفریقای جنوبی، فیلیپین، بنگلادش و... این موارد گزارش شده است.

در سال ۱۳۸۷ به‌منظور انجام تحقیقات و امکان‌سنجی پرورش، تعدادی از این ماهیان، گونه «تیلاپیلا»ی نیل توسط موسسه تحقیقات شیلات وارد کشور شد تا در زمان مناسب به چرخه آبزی‌پروری در کشور وارد شود. تحقیقاتی روی این ماهی در مرکز تحقیقات بافق یزد در حال انجام است تا ماهیان تمام‌نر ژنتیکی تولید شوند که موفقیت نرزایی بیشتری نسبت به روش هورمونی دارند.

ماهیان هم از نظر پروتئین و هم چربی سالم قابل‌توجه هستند. چربی امگا ۳ از چربی‌های بسیار ضروری و سالم برای انسان است که نوع مناسب آن (EPA و DHA) تنها در آبزیان وجود دارد.

تولید امگا ۳ در ماهیان بر اساس توانایی سنتز بدن آن‌ها و نوع تغذیه متفاوت است. امگا ۳ در خاویار بیش از شش گرم و در قزل‌آلا بیش از یک گرم در صد گرم موجود است اما در «تیلاپیلا» بسیار پایین و در حدود ۱۰۰ میلی‌گرم در صد گرم است. میزان امگا ۳ و نسبت امگا ۶ به امگا ۳ به‌عنوان شاخصی برای تشخیص ارزش غذایی به کار می‌رود به صورتی که نسبت امگا ۶ به امگا ۳ در تغذیه روزانه هرچه کمتر باشد خطر بسیاری از بیماری‌ها را کم می‌کند.

در کشور ما، سرانه مصرف ماهی پایین است (حدود ۱۰ کیلوگرم) و جایگزینی «تیلاپیلا» به دلیل داشتن امگا ۳ بسیار کم، نسبت امگا ۶ به امگا ۳ را افزایش می‌دهد.

قیمت تمام‌شده تولید این ماهی در کشور پایین‌تر از گونه‌های دیگر خواهد بود و جایگزینی مصرف ماهیان دریایی و پرورشی موجود با «تیلاپیلا»ی تازه‌وارد توسط مردم، به‌سرعت مقدار مصرف امگا ۳ در کشور را پایین خواهد آورد. افزایش مصرف امگا ۳ و کاهش نسبت امگا ۶ به امگا ۳ باعث جلوگیری از امراض قلبی، کنترل دیابت، التهابات روده و شادابی بدن می‌شود.

طبق گزارش‌های رسمی در سال‌های اخیر، سالانه بیش از ۱۰ هزار تن ماهی «تیلاپیلا»ی صیدشده وارد کشور می‌شود و به‌صورت فیله‌های بسته‌بندی‌شده در بسیاری از شهرها توزیع می‌شود. در چین بسیاری از «تیلاپیلا»ی تولیدشده به کشورهای دیگر صادر می‌شود و همان‌گونه که در محصولات صادراتی دیگر نیز نشان داده‌اند بر اساس تقاضای مصرف‌کننده قادر به افزایش تولید و تولید با درجات مختلفی از کیفیت برای کشورها هستند. ماهیان «تیلاپیلا» در چین گاهی با شرایطی کاملاً نامناسب پرورش داده می‌شوند. آلودگی‌های ناشی از فضولات و صنایع وارد آن می‌شود و همچنین ممکن است مقداری از آنتی‌بیوتیک و هورمون‌های نرزایی در بدن آن‌ها مانده باشد.

مسئولان مرتبط با واردات، به‌منظور جلوگیری از ورود «تیلاپیلا»ی صیدشده آلوده باید بر کیفیت نظارت کنند و مانند برخی کشورها، برنامه‌ریزی برای ورود «تیلاپیلا»ی صیدشده از کشورهای دیگر به‌جز چین داشته باشند. (غلامرضا قایدی - کارشناس شیلات/شرق)

---

*انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی در «جام جم سرا» لزوماً به معنای تایید یا رد محتوای آن نیست و صرفاً به قصد اطلاع کاربران بازنشر می‌شود.