این بستنی نورسیده با ذائقه ما ایرانی‌های نوشابه‌خور جور است، اما نکته مهم آن است که چرا مصرف نوشابه را نفی می‌کنیم، اما فرآورده‌هایی همچون پاستیل و بستنی‌هایی با طعم و اسانس نوشابه تولید می‌کنیم که سبب تحریک ذائقه و افزایش مصرف نوشابه میشود؟ مگر سعی بر این نیست که نوشابه را به دلیل بی‌خاصیت بودن و زیان‌های زیادی که برای سلامت دارد، هر چه سریع‌تر از سفره خانوارهای ایرانی حذف کنیم؟ پس ماجرای تولید این فرآورده‌های نوشابه‌ای چیست؟
همچنین حال این پرسش مطرح است که آیا بستنیهای با روکش نوشابه در مقایسه با انواع بستنیهای رنگی و میوه‌ای مضرات بیشتری دارد؟ آیا می‌توان گفت این نوع بستنی‌ها زیانی به اندازه نوشابه دارد؟ دکتر آراسب دباغ‌مقدم، متخصص علوم و صنایع غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: استفاده از رنگ و اسانس در بستنیهای شیری و یخی به طور معمول مجاز است. این رنگ‌ها اغلب از نوع طبیعی، شبه‌طبیعی و به میزان کمتر، از نوع مصنوعی است که میزان مجاز مواد اولیه و افزودنی به این نوع بستنی‌ها، البته انواع کارخانه‌ای آن، زیر نظر مهندسان علوم و صنایع غذایی و شیر آن زیر نظر دکتر دامپزشک کنترل میشود و از طرف وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو یا زیرمجموعه‌های آن در دانشگاه‌های علوم پزشکی مورد نظارت و بازرسی قرار می‌گیرد، اما اغلب بستنیهای قیفی و رنگی فله‌ای با شیرهای بریده و کهنه تولید میشود و بار میکروبی بالا دارد یا با شیرخشک مخصوص دام تهیه میشود که بیماریزایی بالایی برای انسان دارد و حتی مواد رنگی و اسانس افزوده شده به آن میتواند غیرخوراکی و بیش از دوز تعریف شده باشد.
شکر و چربی زیان‌آورتر است یا مواد رنگی و طعم‌دهنده
پایه اصلی اغلب بستنیهای لبنی شیر است و علاوه بر شیر، از چربی و مواد پایدارکننده، طعم‌دهنده، رنگ و شکر نیز در این محصولات استفاده میشود.
دکتر دباغ‌مقدم درباره بستنیهای با روکش نوشابه‌ای می‌گوید: این محصول فرمولاسیونی مانند سایر بستنی‌ها دارد و از سوی ارگان‌های مسئول مورد تائید قرار گرفته و از نظر میزان اسانس و مواد رنگی با استانداردها مطابقت دارد. اگر بخواهیم مضرات این گونه بستنی‌ها را بررسی کنیم، میزان بالای شکر و چربی مورد استفاده در آن زیانبارتر تلقی میشود.
به گفته این متخصص، در بستنیهای با روکش شکلات، استفاده از روغن پالم و چربی‌های اشباع و ترانس مطرح است و بستنیهای با روکش میوه یا رنگی اغلب با رنگ و اسانس مشابه طبیعی یا مصنوعی تهیه می‌شوند که از نظر مخاطره‌آمیز بودن با بستنیهای نوشابه‌ای برابری می‌کنند و هیچ یک بر دیگری ارجحیت ندارد و توصیه میشود مصرف بستنیهای رنگی به حداقل برسد.
روکشی با مضرات نوشابه
بستنی با روکش نوشابه به دلیل آن که پایه لبنی دارد، در مقایسه با پاستیل، آبنبات، بستنی یخی و نوشابه که مواد اولیه و اصلی آن فقط از آب، شکر، اسانس و رنگ است، ارزش غذایی بیشتری دارد.
دکتر محمدحسین عزیزی، متخصص علوم و صنایع غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز در این باره به جام‌جم می‌گوید: روکش این نوع بستنی به دلیل آن که از ترکیب اسانس و رنگ تهیه میشود، مشابه ترکیبات نوشابه است و ارزشی ندارد، اما چون این ترکیب نوشابه‌ای به میزان کمتر و فقط در روکش بستنی‌ها به کار می‌رود مضرات نوشابه را ندارد، اما میتواند گرایش افراد را به مصرف نوشابه بیشتر کند.
این متخصص در پاسخ این پرسش که آیا مواد رنگی و اسانس به کار رفته در بستنی میتواند جلوی جذب مواد مغذی شیر را بگیرد، می‌گوید: شکر و بیشتر از همه چربی‌های اشباع به کار رفته در بستنی تا حدودی قابلیت جذب کلسیم و برخی ریزمغذی‌های بستنی را پایین می‌آورد، اما مواد رنگی و طعم‌دهنده اختلال چندانی در جذب مواد مغذی بستنی ایجاد نمی‌کند.
مواد نگهدارنده بستنیهای رنگی بیشتر است؟
مصرف مستمر و طولانی‌مدت خوراکی‌های حاوی افزودنی مصنوعی همچون مواد رنگی و طعم‌دهنده، میتواند موجب بروز مشکلات کبدی و حساسیت شدید شده، در زنان باردار منجر به تغییرات هورمونی و عصبی غیر طبیعی و در کودکان باعث عقب‌افتادگی ذهنی و بیش‌فعالی شود. به همین دلیل، مصرف زیاد بستنی رنگی برای کودکان زیر سه سال، زنان باردار و شیرده، سالمندان، بیماران و افراد دچار ضعف سیستم ایمنی مناسب نیست، ضمن این که به توصیه دکتر عزیزی بهتر است مصرف بستنیهای رنگی را به کمتر از دو بار در هفته تقلیل دهید.
این متخصص در پاسخ این پرسش که آیا به بستنیهای رنگی مواد نگهدارنده بیشتری می‌زنند، می‌گوید: معمولا در صنعت به هیچ کدام از بستنی‌ها مواد نگهدارنده افزوده نمی‌شود چون محصول در فریزر به صورت منجمد نگهداری میشود و سرما جلوی فساد محصول را می‌گیرد. در دمای فریزر میکروبی که منجر به فساد بستنی شود قابلیت رشد و تکثیر ندارد و اگر شیر بستنی از نوع پاستوریزه باشد، محصول بیماریزا نخواهد بود.
سازمان غذا و دارو چرا مجوز میدهد؟
اصلی‌ترین پرسش در ارتباط با فرآورده‌هایی که حاوی اسانس و مواد رنگی هستند، آن است که سازمان غذا و داروی کشور با چه توجیهی برای تولیدشان مجوز صادر می‌کند؟
دکتر سهیل اسکندری، معاون مدیر کل فرآورده‌های غذایی، آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو در پاسخ این پرسش به جام‌جم می‌گوید: درباره فرآورده‌هایی که آسیب‌رسان سلامت هستند، تاکید ما و نیز تمام سازمان‌های بهداشتی دنیا بر مصرف محدود است. یعنی اگر مواد غذایی حاوی رنگ و اسانس مانند انواع نوشیدنی، اسنک، بستنی و دیگر تنقلات با مصرف مداوم به غذای اصلی تبدیل نشود، مشکلی برای افراد ایجاد نخواهد کرد.
وی با اشاره به تولید بستنی با طعم نوشابه می‌افزاید: اگر تولید محصولی مجوز می‌گیرد، یعنی این محصول از سوی کارشناسان سازمان غذا و دارو بررسی شده و مغایرتی با سلامت افراد نداشته است. صرفا باید به میزان محدود مصرف فرآورده‌های غذایی که در آن ها از انواع رنگ و اسانس استفاده میشود توجه شود.
البته در این راستا توجه به چراغ راهنمای تغذیه‌ای (برچسب تغذیه‌ای) که بزودی روی تمام فرآورده‌های خوراکی درج خواهد شد بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
جام جم - فاخره بهبهانی