۳ روش مقابله با‌ «ام اس»

جام جم سرا: بیماری‌ام اس یکی از شایع‌ترین مشکلات سیستم اعصاب مرکزی است که امروزه بیش از دو میلیون نفر در سراسر جهان دچار این عارضه هستند. متخصصان می‌گویند اغلب این افراد نیز در سنین میان ۲۰ تا ۴۰ سالگی با این مشکل مواجه می‌شوند و زنان بیشتر از مردان در معرض بیماری‌ ام اس قرار دارند.

با اینکه هنوز درمانی قطعی برای‌ام اس پیدا نشده است اما به کمک برخی از روش‌های درمانی و همین طور کمک‌های تخصصی می‌توان علائم آن را به خوبی کنترل کرد و کیفیت زندگی فرد مبتلا را افزایش داد.

کار‌شناسان انجمن‌ ام اس ایران می‌گویند: برای داشتن یک زندگی سالم لازم است به تغذیه، ورزش، مدیریت استرس از راههای مختلف مانند مسافرت‌های مستمر و... توجه کافی داشته باشیم.

به نقل از ایرنا، مبتلایان به بیماری مزمن باید نحوه زندگی با بیماری را بیاموزند تا قادر باشند با‌‌ همان بیماری، ادامه تحصیل دهند، ورزش، کار و ازدواج کنند و حتی مانند سایر افراد معمولی صاحب فرزند شوند. به عبارت دیگر بیماران به جای آنکه همه جنبه‌های زندگی خود را‌‌ رها کنند باید با بیماری مقابله کنند، اگرچه این اقدام کار راحت و آسانی نیست.

الگوی مناسبی برای زندگی با ام اس

برای داشتن چنین الگویی ضروری است به این جنبه‌ها دقت شود: رژیم غذائی، ورزش، مدیریت استرس، اشتغال، مسافرت و....

رژیم غذایی

هر چندتا به حال رژیم غذایی کاملی که بتواند بر سیر بیماری‌ام اس تاثیر گذارد، ارائه نشده است، اما به هر حال برخی از جنبه‌های تغذیه‌ای در این زمینه مشخص شده است. یک الگوی تغذیه‌ای با چربی متعادل و مقدار بالای فیبر، سبب تثبیت وزن و افزایش سلامت روده می‌شود.

اضافه کردن مکمل‌های غذائی مانند مولتی ویتامین‌ها و مواد معدنی کلسیم و ویتامین D نباید جایگزین مواد غذائی شود اما می‌تواند در کنار رژیمی خوب، مفید باشد.

لازم است قبل از مصرف هر گونه مکمل غذائی و یا داروهای گیاهی، با پزشک مشورت شود تا منافع و مضرات آن‌ها سنجیده شود.

ورزش

ورزش منظم به چند دلیل مهم است: به سلامت قلبی – عروقی کمک می‌کند، قدرت و توانائی جسمی را افزایش می‌دهد و علاوه بر این‌ها برای سلامت روان نیز مفید است. ورزش عمومی، برای بیماران‌ ام اس، می‌تواند خستگی مربوط به‌ام اس را کاهش می‌دهد و به دفع سفتی عضلانی نیز کمک می‌کند.

آب درمانی (انجام تمرینات ورزشی خاص در آب) از آنجاکه مانع افزایش درجه حرارت بدن در حین ورزشهای هوازی می‌شود، برای مبتلایان به‌ام اس بسیار مفید است. سایر تمرینات سودمند شامل تمرینات کششی و تمرینات قدرتی با استفاده از ورزنه‌های سبک است. اما قبل از انتخاب هر رشته ورزشی ضروری است با پزشک یا فیزیوتراپ مشورت شود.

مدیریت استرس

اغلب مردم در مواجهه با استرس، احساس‌های ناخوشایندی پیدا می‌کنند. اما در مورد مبتلایان‌ام اس مسئله کمی فرا‌تر از اینهاست و آن اینکه، احتمال دارد علائم بیماری‌ام اس در شرایط بحرانی تشدید شود.

استرس ممکن است درجه حرارت بدن را بالاببرد. افزایش درجه حرارت، خستگی و سایر علائم بیماری تشدید می‌کند. رهائی از عواقب شرائط استرس زا چندان هم دشوار نیست و می‌توان به سادگی با چند نفس عمیق، یا یادآوری یک خاطره خوشایند، استفاده از روش‌های ایجاد آرامش (relaxation) و یا انجام یک فعالیت لذت بخش فشار روحی را کمتر کرد.

توجه به سلامت عمومی

مبتلایان به‌ ام اس باید بیش از دیگران از خود در مقابل بیماری‌های عمومی مراقبت کنند بنابراین مراجعات لازم و انجام آزمایشهای پزشکی مستمر مانند آزمایش‌های برای کنترل میزان قندخون، کلسترول تری گلسیرید و معاینات قلبی همه باید مد نظر قرار گیرند.

زگیل تناسلی و راه‌های مقابله با آن

جام جم سرا: از آنجا که این بیماری از راه جنسی انتقال می‌یابد، تعداد زیادی از افراد جامعه در معرض خطر بوده و امکان پیشرفت آن زیاد است. برای ایجاد آگاهی بیشتر درخصوص چنین بیماری ناشناخته و البته خطرناک با دکتر همایون مژدهی‌آذر، متخصص پوست و مو گفت‌وگو کرده‌ایم.

***

لطفا درباره زگیل، بخصوص زگیل تناسلی و عامل اصلی ابتلا به آن توضیح دهید.

عامل اصلی بیماری زگیل تناسلی مانند انواع دیگر زگیل، ویروسی به نام پاپیلوم انسانی با نام مخفف HPV است. این ویروس انواع مختلفی دارد که امروز بیش از صد نوع آن شناسایی شده است که از این میان، بعضی اهمیت بیشتری دارند. به طور کلی عامل HPV ضایعه‌ای به نام زگیل ایجاد می‌کند. شایع‌ترین محل زگیل، بخصوص در کودکان دست‌ها و پاهاست. البته زگیل در هر نقطه‌ای از بدن ظاهر می‌شود؛ مانند کف دست، کف پا، کف سر و حتی مخاط. مهم‌ترین نکته‌ای که درباره زگیل‌های معمولی مطرح است ظاهر نازیبا و امکان سرایت آن است. علاوه بر این، زگیل می‌تواند محلی برای ورود بعضی میکروب‌های دیگر و زمینه‌ساز ایجاد بیماری باشد. یکی از نواحی پنهان پیدایش این زگیل‌ها ناحیه تناسلی است. زگیل‌های این ناحیه از مجموعه‌ای از HPVها ایجاد می‌شود که به دلیل مسری و بیماری‌زا بودن، اهمیت بسیاری دارد.

شکل و ظاهر این زگیل‌ها چگونه است و بیشتر کجا بروز می‌کنند؟

زگیل تناسلی به دلیل این که در منطقه مرطوب و تحت سایش بروز می‌کند، تا حدودی با زگیل معمولی متفاوت است. زگیل‌هایی که در نواحی خشک پوست مانند کشاله ران، اطراف مقعد و روی بیضه‌ها پیدا می‌شوند، بیشتر شبیه زگیل‌های معمولی روی دست و پا هستند، اما در حالت کلی این زگیل‌ها، به صورت ضایعات برجسته کوچک حدود یک تا دو میلی‌متر و در بعضی موارد به صورت برجستگی‌های مخملی شکل و همرنگ پوست یا تیره‌تر یا حتی روشن‌تر بروز می‌کنند.

زگیل‌هایی که در نواحی مرطوب پیدا می‌شوند، سطح تخت‌تری دارند و امکان دارد شکل معمولشان را نداشته باشند. در بعضی نواحی تناسلی که به طور طبیعی دارای برآمدگی‌هایی است، در تشخیص این زگیل‌ها اشتباه‌هایی رخ می‌دهد که بیشتر درباره خانم‌ها صدق می‌کند. این زگیل‌ها گاهی اندازه‌های بزرگی پیدا می‌کنند و گاهی به قدری کوچک هستند که براحتی قابل‌تشخیص نیستند، به همین دلیل درمانشان چند جلسه طول می‌کشد. در مواردی که ضایعات کوچک است، گاهی بدون مداخله درمانی هم برطرف می‌شوند، اما در بعضی موارد بدون تغییر باقی می‌مانند و حتی بزرگ‌تر شده و در سطح این ناحیه گسترش پیدا می‌کنند. مساله‌ای که اهمیت و خطر این نوع زگیل‌ها را پررنگ‌تر می‌کند، سرایت آنهاست؛ زیرا عمده راه انتقال آن روابط زناشویی است. درباره پیشگیری از ابتلا به بقیه انواع زگیل‌ها، خیلی ساده می‌توان با ممانعت از دست دادن، روبوسی یا استفاده نکردن از لباس افراد دیگر و... از ابتلا دور ماند، اما در تماس جنسی راه امنی برای جلوگیری از سرایت این بیماری وجود ندارد.

در واقع اصلی‌ترین راه ابتلا به این بیماری از راه تماس‌های جنسی است؟

بله، اصلی‌ترین راه انتقال زگیل از راه تماس پوست با پوست یا با وسائل مربوط به پوست است؛ مانند حوله. زگیل تناسلی نیز از راه تماس پوست با پوست و استفاده از لباس زیر مشترک قابل‌انتقال است. توجه داشته باشید بیماری زگیل تناسلی بیماری داخلی نیست و از سطح پوست فراتر نمی‌رود. در ناحیه تناسلی شاید از راه استفاده از روش‌های معمول در جلوگیری از بارداری مانند استفاده از کاندوم، بتوان تا حدی بار ویروس را کاهش داد، اما توجه داشته باشید که این وسیله نیز یک پوشش صددرصد کامل نیست. احتمال سرایت این بیماری از راه اپیلاسیون و استخر گرچه غیرممکن نیست، اما بسیار اندک است و عمده راه انتقال آن همان ‌طور که اشاره شد از راه تماس پوست با پوست و مسائل جنسی است. به همین دلیل مهم‌ترین مساله درخصوص زگیل‌های تناسلی پیشگیری از انتقال و ابتلا به آن است.

این پیشگیری‌ها شامل چه مواردی است؟

پیشگیری از انتقال یعنی سعی شود از تماس با افراد پرخطر جدا خودداری شود. افراد پرخطر مشخصا افرادی هستند که تماس‌های جنسی پرخطری دارند و مراقبت‌های لازم را انجام نمی‌دهند. در خیلی از کشورهای دیگر که بی‌بند و باری‌های جنسی وجود دارد، تماس با افراد مختلف و بدون آگاهی از وجود چنین بیماری‌هایی باعث انتشار آن می‌شود. در برخی کشورهای اروپایی بیماری زگیل آلت تناسلی حتی تا یک‌سوم افرادی را که در سنین باروری هستند مبتلا کرده است. در بعضی از این کشورها احتمال این که هر فرد در طول زندگی خود به این مشکل دچار شود 30 درصد است. در واقع لازمه در امان بودن از این بیماری‌ها داشتن اطلاعات و آگاهی کافی درباره آن است.

این زگیل‌ها فقط یک مساله بهداشتی است یا زمینه‌ساز بیماری‌های جدی‌تر هستند؟

تا چند وقت پیش زگیل را تنها یک مساله بهداشتی تصور می‌کردند، تا این که به مرور آگاهی متخصصان در این زمینه بیشتر شد. متخصصان متوجه شدند زگیل تناسلی، بخصوص در خانم‌ها می‌تواند زمینه‌ساز بروز بعضی سرطان‌ها در ناحیه گردن رحم شود. بتازگی نیز همین مساله درخصوص بدخیمی‌های ناحیه تناسلی و اطراف مقعد در آقایان، بویژه در افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند ازجمله مبتلایان به ایدز دیده می‌شود. در واقع زگیل تناسلی در آقایان نیز می‌تواند زمینه‌ساز بروز سرطان شود. البته شیوع این سرطان‌ها در جامعه بسیار کم است، اما به هر حال همین تعداد اندک نیز باعث نگرانی است. این مساله میان متخصصان مطرح است که بهتر است با پیشگیری از پیدایش این زگیل‌ها، یکی از عوامل خطرساز ابتلا به سرطان را مهار کنند. دقیقا مساله‌ای که درباره هپاتیت B مطرح بود؛ از آنجا که این بیماری زمینه‌ساز ابتلا به سرطان کبد است، متخصصان به فکر افتادند با ساخت واکسن هپاتیت B با یکی از عاملان بروز سرطان کبد مقابله کنند که البته موفق نیز شدند. به همین دلیل محققان برآن شدند واکسن پیشگیری از پیدایش زگیل را تهیه و به بازار عرضه کنند. هم‌اکنون در بازار ایران بیش از یک نوع از این واکسن‌ها وجود ندارد. از بین بیش از صد نوع ویروس HPV، بخصوص چند نوع آن بیشتر با مساله تغییرات ناخواسته همراه هستند که بیشتر از انواع 16 و 18 هستند. امروز رایج‌ترین واکسن‌هایی که در بازارهای جهانی وجود دارند، می‌توانند در برابر چهار نوع HPV ایجاد ایمنی کنند. دو نوع از این چهار نوع ویروس، خطر کمتری برای ایجاد زگیل تناسلی دارند، اما دو نوع دیگر پرخطر هستند. بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهند با تزریق یک دوره با سه دوز از واکسن HPV می‌توان تا حد زیادی از بروز انواع ویروس‌ها در فرد جلوگیری کرد. محققان همچنان در حال بررسی و مطالعه درباره این واکسن‌ها هستند؛ زیرا کارایی آنها در کوتاه‌مدت به اثبات رسیده است، اما هنوز نکته‌های مبهمی از تاثیر آنها در طولانی‌مدت وجود دارد.

این واکسن‌ها در چه سنی باید تزریق شوند؟

توصیه می‌شود واکسنی که در بازار وجود دارد، بخصوص در خانم‌های بین 9 تا بیست و شش ساله تزریق شود. این واکسن به صورت تزریق عضلانی به فاصله دو و شش ماه از واکسن اول تزریق می‌شود. بعد از این سه تزریق می‌توان مطمئن شد این ایمنی در فرد ایجاد شده است. در آقایان فعلا این واکسن‌ها توصیه نشده است، اما از نظر تئوری می‌توان استفاده از آن را توجیه کرد، زیرا اگر مردی دچار ضایعه زگیل تناسلی نباشد، آن را به فرد مقابل نیز انتقال نمی‌دهد. در بعضی کشورهای اروپایی و آمریکایی تزریق واکسن به صورت اجباری در خانم‌ها و آقایان بین 9 تا بیست و شش ساله انجام می‌شود. البته در بعضی کشورها تزریق این واکسن‌ها در سنین بالاتر حتی در چهل و پنج سالگی هم انجام می‌شود. برای بچه‌های زیر 9 سال هنوز مطالعات کافی انجام نشده و تزریق این واکسن‌ها هم توصیه نمی‌شود. خوشبختانه در ایران نیز این واکسن وجود دارد، اما جزو واکسیناسیون‌های اجباری نیست ولی افراد می‌توانند با توصیه متخصصان پوست و زنان و زایمان از آنها استفاده کنند.

آیا این واکسن‌ها عوارض یا مشکلات خاصی در پی دارند؟

تزریق واکسن نیز به هر حال عوارضی مانند درد، سوزش و حتی در مواردی واکنش‌های حساسیتی ملایم تا شدید به دنبال دارد. سردرد، سرگیجه، حالت تهوع و در موارد نادری بعضی از مشکلات عصبی نیز دور از ذهن نیست. البته محققان قانع شده‌اند تزریق این واکسن با اطلاعات کنونی قابل استفاده و موثر است، اما به هر حال مطالعات تکمیلی و دقیق‌تری لازم است. در واقع این مساله مطرح است که اگر خطر بروز عوارض شدید و خطرناک بعد از تزریق این واکسن بیشتر از خطر ابتلا به سرطان‌های ناشی از زگیل تناسلی باشد، قطعا در تزریق این واکسن‌ها هم تردید ایجاد می‌شود که محققان باید به این قبیل موارد پاسخ دهند.

با توجه به این که زگیل تناسلی در خانم‌ها هم بروز می‌کند خطر آن در دوران بارداری چیست؟ آیا امکان سرایت از مادر به نوزاد هم وجود دارد؟

در بعضی موارد دیده شده است که در دوران بارداری این زگیل‌ها افزایش پیدا می‌کنند. در بیشتر موارد زگیل در بارداری خانم‌ها مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند. البته روش‌هایی برای درمان این زگیل‌ها وجود دارد که به این افراد کمک می‌کند حتی در دوران بارداری بتوانند با این ضایعات مقابله کنند، اما بیشترین مساله‌ای که در دوران بارداری مطرح است، پیدایش زگیل در مجرای زایمان است که در صورت بزرگ بودن مانعی برای تولد طبیعی نوزاد می‌شود. در این موارد از روش سزارین استفاده می‌شود، در غیر این‌صورت و در ضایعات کوچک‌تر معمولا زایمان به صورت طبیعی قابل انجام است. خطر اندکی از پیدایش ضایعات زگیلی در مخاط حلق نوزاد متولد شده وجود دارد که البته امر شایعی نیست. با این حال خطر انتقال این بیماری به نوزادهایی که حتی به صورت سزارین به دنیا می‌آیند وجود دارد. به همین دلیل توصیه می‌شود قبل از بارداری درخصوص کنترل و درمان این ضایعات اقدام شود.

اگر فردی به هر دلیلی به آن مبتلا شود، از چه روش‌های درمانی می‌تواند برخوردار شود؟

درمان‌هایی که برای زگیل آلت تناسلی وجود دارند تا حدودی مشابه زگیل‌های معمولی است. به طور کلی این درمان‌ها به دو گروه دارویی و غیردارویی تقسیم می‌شوند: درمان‌های دارویی شامل مواد تخریب‌کننده مانند سالیسیلیک اسید، تری‌کلرواستیک اسید، پودوفیلین، پودوفیلوکس و داروی موضعی ایمیکویماد (آلدرا) است. از درمان‌های غیردارویی می‌توان به روش‌هایی مانند سرمادرمانی، تخریب با کمک حرارت (الکتروسرجری) و لیزردرمانی اشاره کرد. در بعضی موارد خاص در مورد ضایعات حجیم که از نظر اندازه مشکل‌زا هستند، برای مثال ضایعاتی که در کانال زایمان مانع عبور نوزاد می‌شوند، لازم است با روش‌های جراحی برداشته شوند. البته سخن درباره روش‌های درمانی که در اینجا به صورت خلاصه و اجمالی گفته شد مجال دیگری می‌طلبد و هر فردی باید زیر نظر پزشک متخصص درمان‌های خاص خود را دریافت کند. (ضمیمه سیب)

فاطمه مهدی‌پور

مقابله با تحقیرکننده‌ها

جام جم سرا: بهتر بود زوایای بیشتری از موضوع را مطرح می‌کردید، در هر حال نگرانی و ناراحتی شما قابل درک است. پی بردن به علت این تحقیر‌ها اولین کاری است که باید انجام دهید. به طور کلی تحقیر کردن دیگران چند دلیل احتمالی دارد:

الف - فرد با برجسته کردن نقاط ضعف دیگران و صحنه سازی، سعی می‌کند کم و کاستی‌های خود را بپوشاند.

ب - فرد به علت عزت نفس پایین، سعی می‌کند با تحقیر کردن دیگران از جایگاه فعلی خود دفاع کند.

پ - تحقیر کردن دیگران راهی برای تخلیه خشم فرو خورده‌ای است که از گذشته در فرد وجود دارد.

اما احساس و نحوه برخورد فرد تحقیر شده؛ یعنی عمه شما راجع به این موضوع بسیار مهم است. درصورتی که وی منفعلانه در برابر بی‌احترامی همسرش عمل می‌کند می‌توان گفت نوعی درماندگی آموخته شده، در او شکل گرفته است. یکی از راه‌های شناسایی این موضوع پاسخ‌هایی است که فرد به اطرافیان درباره این موضوع می‌دهد: «ولش کن، این از اولم همین طوری بود»، «من دیگه به این رفتارش عادت کردم»، «اخلاقش درست نمی‌شه»، «کاری از من برنمیاد» و پاسخ‌هایی از این قبیل که نشان دهنده درماندگی او در برابر حل مشکل است. همانطور که می‌دانید این ناامیدی، فرد را آهسته آهسته به سوی افسردگی پیش خواهد برد.

زمانی که ما قربانی بودن را بپذیریم آنگاه به طرف مقابل خود اجازه عملکرد بیشتری می‌دهیم و مشکلات بزرگ‌تر می‌شود. بهتر است نحوه افکار فرد (عمه‌تان) درباره توانایی‌اش در حل مشکلات و کنترل کردن پیش آمد‌ها در زندگی فردی تقویت شود. زمانی که فرد به این باور برسد که توان پیشگیری و بهبود شرایط را دارد می‌توان گفت زمان حل مشکلات فرارسیده است، چراکه شناخت درست، رفتار درست را نیز در پی خواهد داشت. از سوی دیگر اینکه ما انتظار داشته باشیم دیگران به طور خودانگیخته در حل مسائل زندگی ما نقشی را ایفا کنند، انتظاری بیهوده است؛ چراکه ما تا از دیگران درخواست کمک و راهنمایی نکنیم آن‌ها از مشکل ما خبردار نخواهند شد و یا این را نوعی دخالت می‌دانند و خود را درگیر ماجرا نمی‌کنند؛ بنابراین اگر فردی هر چند به کمک و یا دفاع نیاز داشته باشد؛ تا نخواهد ما نخواهیم توانست در حل موضوع به او کمک کنیم.

این نکته را هم در نظر داشته باشید، هرچند زمانی که شخصی ما را تحقیر می‌کند احساس بدی درما ایجاد می‌شود، اما چیزی از ارزش و منزلت واقعی ما کم نخواهد شد. تنها لازم است مهارت‌های ارتباط با این گونه افراد را بیاموزید تا با کمترین آسیب و درگیری لفظی به موضوع پایان دهید. (سیمین قربانی- کار‌شناس ارشد مشاوره خانواده/خراسان)

راه مقابله با پوکی استخوان

جام جم سرا: متخصصان هم می‌گویند با در پیش گرفتن یک سبک زندگی سالم، استفاده از رژیم غذایی مناسب و افزودن فعالیت جسمی به برنامه روزانه می‌توان از بروز این بیماری پیشگیری یا آن را کنترل کرد.

اغلب ما تا جوان هستیم اصلا به سلامت استخوان‌ها فکر نمی‌کنیم و خیلی برایمان مهم نیست استخوان‌ها چه وضعیتی دارد، ولی همین که به دوره میانسالی و سالمندی می‌رسیم، به فکرشان می‌افتیم و می‌خواهیم از بروز چنین مشکلاتی پیشگیری کنیم. به همین دلیل بسیاری از افراد، تازه در سنین سالمندی یادشان می‌افتد با تغذیه مناسب و در پیش‌گرفتن زندگی سالم، سلامت استخوان‌هایشان را حفظ کنند.

دکتر منصور رضایی، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی نیز در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: ذخیره شدن کلسیم در استخوان‌ها که باعث سفت و محکم شدن آنها می‌شود، قبل از تولد آغاز شده و تا سی سالگی ادامه پیدا می‌کند. به طوری که در سی سالگی، استخوان‌های بدن در یک فرد سالم بیشترین میزان سختی را دارد.

به گفته وی، کم بودن میزان فعالیت بدنی و پیروی از رژیم غذایی نامناسب که کلسیم کمی دارد، می‌تواند به مرور زمان به بروز پوکی استخوان منجر شود که البته باید توجه داشت این بیماری علامت خاصی هم ندارد و معمولا با ایجاد شکستگی در یکی از استخوان‌های بدن بخصوص استخوان‌های مهره، لگن و مچ که به دنبال سقوط یا ضربه‌های خفیف مانند نشستن ناگهانی، لغزیدن، پیچ‌خوردن و گاهی حتی بدون هیچ ضربه‌ای و به صورت خودبه‌خود اتفاق می‌افتد، نمایان می‌شود.

پیشگیری از پوکی استخوان به کمک کلسیم

اگر فکر می‌کنید فقط باید شیر بنوشید تا استخوان‌هایی قوی و محکم داشته باشید، بد نیست بدانید شیوه‌های متفاوتی برای پیشگیری از پوکی استخوان وجود دارد که مصرف لبنیات فقط یکی از این موارد است. دکتر رضایی نیز با تائید این مطلب می‌گوید: تغذیه نقش مهمی در بروز یا پیشگیری از این بیماری دارد؛ بنابراین کسانی که در رژیم غذایی‌شان به میزان کافی کلسیم وجود ندارد یا ویتامین D و C کافی دریافت نمی‌کنند بیش از افراد دیگر در معرض خطر قرار خواهند داشت.

این متخصص تغذیه با اشاره به این‌که کلسیم یکی از اجزای سازنده استخوان است، توصیه می‌کند غذای روزانه افراد بالغ حاوی حداقل 1000 تا 1200 میلی‌گرم کلسیم باشد (هر لیوان شیر به طور معمول ۳۰۰ میلی‌گرم کلسیم دارد) که این نیاز در خانم‌های باردار، شیرده، یائسه و افراد مسن و کسانی که در دوره بلوغ هستند، افزایش می‌یابد و به میزان حدود 1500 تا 2000 میلی‌گرم می‌رسد.

آن طور که دکتر رضایی می‌گوید، انواع مختلف شیر و غذاهایی که از شیر تهیه می‌شود؛ مانند پنیر، ماست، دوغ، کشک، بستنی و قره‌قروت منابع خوب کلسیم به حساب می‌آید. علاوه بر اینها، ماهی‌های کوچک مثل ماهی کیلکا که با استخوان خورده می‌شود، انواع حبوبات، سبزی‌های برگ سبز تیره و آجیل‌ها مانند سویا و بادام هم حاوی کلسیم است. از دیگر منابع کلسیم می‌توان به کلم‌پیچ، ترب، گل‌کلم، نخودفرنگی، کلم بروکلی، شلغم، هویج، انگور، توت فرنگی، خرمالو، پرتقال، زیتون، کشمش و کنجد نام برد. وی می‌افزاید: هرچه میزان چربی شیر و مواد لبنی بیشتر باشد، کلسیم آن کمتر است و به همین دلیل توصیه می‌شود از شیر و لبنیات کم چرب استفاده شود.

ویتامین D را فراموش نکنید

در کنار کلسیم باید از دیگر منابع غذایی مفید برای حفظ سلامت استخوان‌ها هم استفاده کرد که به گفته دکتر رضایی، ویتامین D یکی از این موارد است که برای حفظ استحکام استخوان‌ها مصرف آن ضروری است.

آن‌طور که این متخصص تغذیه می‌گوید: ویتامین D به جذب کلسیم و فسفر از روده کمک می‌کند و باعث به کارگیری این مواد معدنی در ساختمان استخوان ها و دندان‌ها می‌شود. همچنین باید توجه داشت کمبود طولانی مدت این ویتامین با کاهش جذب کلسیم، خطر بروز پوکی استخوان را افزایش خواهد داد.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه می‌دهد: نور خورشید مهم‌ترین منبع دریافت ویتامین D است ولی در کنار آن، مواد غذایی غنی از این ویتامین مانند شیر، کره، پنیر، کشک، ماست، ماهی‌های چرب، زرده تخم‌مرغ و جگر نیز وجود دارد. بنابراین به طور کلی می‌توان گفت فرآورده‌های لبنی حاوی ویتامین D، یکی از بهترین منابع غذایی کلسیم محسوب می‌شوند.

مصرف نمک را کاهش دهید

می‌گویند مصرف لبنیات به تنهایی نمی‌تواند از بروز پوکی استخوان پیشگیری کند. می‌گویند عوامل متعددی در بروز این بیماری نقش دارد و به همین دلیل باید به نکات مختلفی در این زمینه توجه داشت. یکی از این موارد هم کاهش مصرف نمک است. دکتر رضایی در این‌باره توضیح می‌دهد: مصرف زیاد نمک، احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد و آن طور که مشخص شده، به ازای مصرف هر 2300 میلی‌گرم نمک، 40 میلی‌گرم کلسیم از دست می‌رود که البته اگر همراه با استرس باشد، این میزان افزایش هم می‌یابد.

از طرف دیگر منیزیم می‌تواند جذب کلسیم را افزایش دهد، ولی استرس‌های شدید، افزایش سن و ناکافی بودن میزان آن در آب آشامیدنی و غذا می‌تواند موجب کمبود منیزیم شود. این متخصص تغذیه با اشاره به این مطلب ادامه می‌دهد: مصرف روغن جامد و نوشابه‌های گازدار نیز از دیگر عواملی است که می‌تواند جذب کلسیم را تحت تاثیر قرار دهد و در نتیجه احتمال پوکی استخوان را بیشتر کند.

وی می‌افزاید: استعمال سیگار و مصرف زیاد قهوه هم از دیگر عوامل خطر به حساب می‌آید و در بروز پوکی استخوان نقش دارد. به طوری که می‌گویند کسانی که خودشان سیگار می‌کشند یا همنشین سیگاری‌ها هستند، در معرض پوکی استخوان زودرس قرار دارند و زنانی که سیگار می‌کشند دچار پوکی استخوان شدیدتری می‌شوند.

تحرک، به نفع سلامت استخوان‌ها

تحرک کافی و افزودن فعالیت بدنی به برنامه روزانه زندگی می‌تواند به حفظ سلامت بدن و استخوان‌ها کمک کند. دکتر رضایی نیز با تائید این مطلب یادآور می‌شود: ورزش‌کردن و فعالیت داشتن در هر سنی می‌تواند باعث استحکام استخوان‌ها شود و در مقابل، ‌بی‌تحرکی و استراحت زیاد موجب تحلیل رفتن استخوان‌ها خواهد شد و دردهای استخوانی را افزایش خواهد داد.

عضو هیات علمی دانشگاه می‌گوید: بهترین و کم‌هزینه‌ترین ورزش که تقریبا تمام افراد هم می‌توانند از آن استفاده کنند، پیاده‌روی همراه با تنفس عمیق است.

وی یادآور می‌شود: ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی که در آن تحمل وزن وجود دارد، نقش مهمی در پیشگیری از پوکی استخوان داشته و به همین دلیل استفاده از آنها توصیه می‌شود.

دکتر رضایی در نهایت یادآور می‌شود برای داشتن بافت استخوانی مناسب، دریافت مقدار کافی کلسیم، پروتئین، پتاسیم، منیزیم، منگنز، فلوراید (اسفناج، چای و ماهی)، فسفر، روی، سیلیس، ویتامین D، ویتامین C (میوه و سبزی‌های تازه) و فیتواستروژن (سویا، بذر کتان و...) را در نظر داشته باشید و بدانید با داشتن یک برنامه غذایی متنوع، فعالیت‌ بدنی مناسب و اجتناب از تنش و استرس می‌توان سلامت استخوان‌ها را حفظ کرد.

نیلوفر اسعدی‌بیگی‌ /‌ جام‌جم

راههای مقابله با تکرر ادرار

جام جم سرا: شبکه خبری فاکس‌نیوز در مطلبی به افراد توصیه کرده که در صورت مشاهده علائم تکرر ادراری راهکارهای زیر را انجام دهند:‌

معاینه توسط پزشک
پزشک متخصص پس از بررسی‌های لازم می‌تواند میزان علائم را در فرد ارزیابی کند. گاهی اوقات بیماری تکرر ادرار از عفونت مجاری ادراری ناشی می‌شود که با بررسی نمونه ادرار و تجویز دارو قابل درمان است.

یادداشت‌برداری
ممکن است پزشک معالج از بیمار درخواست کند تا میزان نوشیدنی مصرفی در روز و تعداد موارد استفاده از سرویس بهداشتی را به او گزارش کنید. با این کار می‌توان تا حدودی تشخیص داد میزان علائم تکرر ادرار به چه صورت است.

کاهش مصرف برخی مواد خوراکی
کافئین موجود در قهوه، چای و نوشابه موجب تحریک و بیش فعالی مثانه می‌شود. بنابراین کاهش مصرف این نوع نوشیدنی‌ها در کاهش این مشکل موثر خواهد بود.

کاهش وزن
اگر به اضافه وزن یا چاقی مبتلا هستید کاهش وزن به طور قابل توجهی علائم بیماری را بهبود می‌دهد.

انجام تمرین کیگل
پزشکان معتقدند تمرین کیگل نیاز مداوم به استفاده از سرویس بهداشتی را کاهش می‌دهد. تمرین کیگل به منقبض و شُل کردن پیاپی عضله‌های قسمت تحتانی لگن خاصره گفته می‌شود که به‌ منظور تقویت و کنترل ارادی این عضله‌ها انجام می‌شود.

شرطی کردن عضلات مثانه
در این مورد به بیمار توصیه می شود که هنگام احساس نیاز غیرضروری برای تخلیه مثانه مدتی قبل از رفتن به سرویس بهداشتی مدتی صبر کرده و تمرین کیگل را انجام دهد. به این ترتیب عضلات مثانه را تعلیم می‌دهید که در مواقع غیرضروری آرامش شما را مختل نکنند.

درمان عضلات کف لگن
این روش در درمان موارد خفیفی از تکرر ادراری موثر است. در این روش پس از تحریک کردن ماهیچه‌های قسمت انتهایی لگن خاصره آن را منقبض می‌کنند.

استفاده از کرم استروژن
نازک شدن دیواره واژن در نتیجه کاهش استروژن در دوران یائسگی موجب تحریک و التهاب مثانه می‌شود. این کرم برای کنترل تکرر ادراری در زنان مناسب و موثر است.

استفاده از دارو
چندین گروه از داروها وجود دارند که مصرف آنها در بهبود علائم تکرر ادراری مناسب است اما البته باید تحت نظر پزشک استفاده شوند.

بوتاکس
در صورتی که استفاده از دارو، بیماری را بهبود نبخشد روش بوتاکس جوابگو خواهد بود. در این روش ماهیچه این قسمت آزاد و رها شده و تا حدودی آنها را از حرکت باز می‌دارد و به همین دلیل ماهیچه نمی‌تواند منقبض شود.

عمل جراحی
چندین مدل عمل جراحی نیز وجود دارد که در موارد مختلف از جمله افتادگی لگن توصیه می‌شوند اما لازم است به منظور آگاهی از خطرات احتمالی آن پیش از جراحی به بیمار اطلاع رسانی شود.(آریا)

سپر جدیدی برای مقابله با بیماری ایدز

جام جم سرا: آزمایش کاندوم VivaGel اثربخشی 99/9 درصدی را در مقابل ویروس اچ‌آی‌وی، تب‌خال و موارد ویروس پاپیلومای انسانی نشان می‌دهد. شرکت زیست فناوری استرالیا Starpharma این کاندوم را با ژل ضد ویروسیِ مخصوصی تولید کرده است که نقش موثری در مقابله با بیماری‌های مقاربتی ایفا می‌کند.

به نقل از ایسنا، کاندوم با ژل مخصوص VivaGel‌ پوشش داده شده است که حاوی 0.5 درصد داروی غیر‌آنتی بیوتیکی و ضد میکروبی astodrimer sodium است و چنان که گفته شده، اثربخشی بالایی در برابر ویروس اچ‌آی‌وی دارد. ژل مورد استفاده بر روی کاندوم در عین کاهش خطر انتقال ویروس اچ‌آی‌وی و عفونت‌های منتقله جنسی (STIs)، از اثربخشی بسیار بالایی در پیشگیری از بارداری نیز برخوردار است.

به گزارش جام جم سرا، این محصول موفق به دریافت گواهی ارزیابی کیفیت از اداره محصولات بهداشتی- درمانی استرالیا (TGA) شده که معادل گواهی استاندارد اروپا (CE)‌ است.

مقابله با افسردگی در دوران سالمندی

جام جم سرا: درباره سالمندی با همه اهمیت و تاثیری که در زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی دارد کمتر سخن گفته شده است، با آنکه می‌دانیم سرنوشت محتومی است که برای بسیاری از افراد رخ می‌دهد. با از دست دادن شغل و تحلیل قوا و تقلیل کارکردهای اجتماعی و خانوادگی، در منزلت و هویت اجتماعی سالمندان تغییرات زیادی به وجود می‌آید که شاید با بحران همراه باشد.

دشواری‌ها و مسائل مختلف از قبیل تنهایی، بیماری، از دست دادن شغل، تغییر ساختار نظام خانواده از حالت گسترده به خانواده زن و شوهری به دلیل ازدواج فرزندان و تغییرات سریع اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به وجود می‌آید که حاصل آن ازدیاد فاصله سالمندان و دیگر اعضای خانواده به خصوص نسل جوان است.

متاسفانه سالمند که در گذشته در طیف عاطفی و انجام روابط خویشاوندی فردی جدا از خانواده به حساب نمی‌آمد و دارای عزت و احترام و قداست بود اکنون دچار انزوای اجتماعی شده است و عزت و احترامی که در گذشته برای سالمندان قائل می‌شدند در برخی خانواده‌ها فراموش شده است.

سالمندی دوره دگرگونی و از دست دادن برخی ویژگی‌هاست. تعداد کمی از سالمندان می‌توانند خود را با این تغییرات سازگار کنند و بیشتر سالمندان با وقایع خاص یا ترکیبی از رخداد‌ها که فرا‌تر از تحمل یا توانایی و مهارت‌های آنان است مواجه و دچار یک حس درماندگی می‌شوند که در برخی مواقع به افسردگی منتهی می‌شود.

شواهد زیادی وجود دارد که در نیمه دوم زندگی روابط اجتماعی به طور منظم کاهش می‌یابد. بیشتر این تغییرات در پی از دست دادن برخی از روابط اجتماعی و به دلیل بیوگی، بیماری و مرگ یکی از افراد خانواده است. با این وجود شواهدی وجود دارد که بیشتر افراد سالخورده پیوند‌های عمیق خود را تا سال‌های آخر زندگی خود حفظ می‌کنند. روابط اجتماعی باعث ایجاد احساس خوب در سالمندان می‌شود.

چگونه از افسردگی جلوگیری کنیم؟

پدربزرگ یا مادربزرگ‌ها از طریق تعامل با نوه‌هایشان معنای جدید و مطلوبی را کسب می‌کنند و در جای دیگر هم در ارتباط با فرزندانشان به این نیازشان پاسخ می‌دهند. بر اساس نظریه «دلبستگی»، کودک به انگاره دلبستگی که معمولا مادر است، دلبسته است. بر همین اساس می‌توان از دلبستگی بزرگسالان (زن و شوهر) به هم نیز سخن گفت و استنباط کرد که دلبستگی در دوره پیری هم ادامه می‌یابد اما این بار انگاره دلبستگی فرزندان و نوه‌ها هستند. بنابر این تعامل اجتماعی با فرزندان و نوه‌ها و حمایت اجتماعی نقش قدرتمندی در تقویت سلامت جسمی و روانی سالمندان دارد.

یکی دیگر از راه‌های موثر و مهم برای درمان افسردگی و بحران معنا در دوره سالمندی، روی آوردن به مذهب و شعائر مذهبی و انجام فرایض دینی است که خوشبختانه در فرهنگ و کشور ما از این نعمت زیاد بهره برده می‌شود. چرا که نام و یاد خداوند باعث آرامش دل‌ها می‌شود. همچنین تمرینات ورزشی زیر نظر پزشک را فراموش نکنید و سعی کنید به جای ورزش کردن در خانه به پارک بروید و با دیگر دوستان یا همکاران قدیمی ورزش کنید. (دکتر تقی پورابراهیمی، استادیار دانشگاه شهید بهشتی/خراسان)

مقابله با «ازدواج سپید» در شورای برنامه‌ریزی استان تهران

جام جم سرا: سیاوش شهریور در رابطه با موضوع ازدواج سپید در جامعه ایران، تصریح کرد: ایران جامعه‌ای در حال گذر به سمت مدرنیته شدن است. طبیعی است که چنین آسیب‌هایی وجود داشته باشد، اما در این خصوص بزرگ‌نمایی‌هایی شده است و ما آمار دقیقی از میزان گستردگی آن نداریم.

وی با بیان اینکه ازدواج سپید به صورت محدود و معدود وجود دارد، افزود: به این نحوه آشکار و تندی که در رسانه‌ها به آن پرداخته می‌شود نیست، اما همین میزان محدود هم باید با کار فرهنگی و با رویکرد اجتماعی مقابله شود.

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران با اشاره به تبلیغ ازدواج رسمی و قانونی گفت: فراهم کردن ازدواج آسان و اطلاع‌رسانی به خانواده‌ها برای محکم شدن بنیان خانواده می‌تواند در این زمینه نمونه‌ای از رفتاری فرهنگی در مقابله با این آسیب باشد.

به گزارش جام جم سرا، شهریور از اجرای طرح «اعتلای خانواده پایدار» در استان تهران خبر داد و گفت: طرح «اعتلای خانواده پایدار» در استان تهران نهایی شده است و به شورای برنامه‌ریزی استان می‌رود. براین اساس تحکیم خانواده پایدار در بخش‌های سیاست‌های جمعیتی ابلاغ شده از سوی مقام معظم رهبری، افزایش نرخ زاد و ولد، افزایش نرخ ازدواج و بسترسازی، برای ازدواج آسان مطرح شده است. باید جوانان را به این سمت سوق دهیم تا بدانند که آرامش در ازدواج پایدار است و این نوع ازدواج یک نگاه وارداتی است و نمی‌تواند آرامش، سلامت و بهروزی را برای خانواده‌های ایرانی به همراه داشته باشد.

به نقل از ایسنا، در ازدواج سفید که در غرب رایج است و به معنای «همباشی» نیز شناخته می‌شود، پیوندی به مدت زمان نامعلوم بین دو فرد برقرار می‌شود که فاقد مشروعیت اجتماعی و حقوقی است.

فوت‌وفن مقابله با دخالت دیگران در زندگی خود

جام جم سرا: با ازدواج شرایط زندگی افراد تغییر می‌کند و از جمله این شرایط، نقش‌های فرد در زندگی جدید است. فرد علاوه بر نقش‌هایی که در خانواده خود داشته از جمله فرزند، خواهر یا برادر بعد از ازدواج نیز نقش همسر، عروس یا داماد را برعهده دارد و این نقش‌های جدید وظایفی را به همراه می‌گیرد که فرد با مدیریت مناسب می‌تواند از بروز اختلاف جلوگیری کند.
بعد از ازدواج وتشکیل خانواده برقرار کردن تعادل و تعامل مناسب میان والدین و همسریکی از مهم‌ترین تکالیف زوجین است. از طرفی نیز سوء تفاهم و اختلاف با خانواده همسر برای زوجین امری اجتناب ناپذیر است. با ازدواج، زوجین با خانواده‌ای که تا کنون تعاملی با آن‌ها -به عنوان عروس یا داماد- نداشته‌اند وارد ارتباط می‌شوند. واقعیت این است که وقتی افراد ازدواج می‌کنند، به این موضوع توجه نمی‌کنند که با یک خانواده دیگر وصلت کرده‌اند. دقت کنید با یک خانواده نه با یک فرد. ممکن است این خانواده رسم و رسوم، رفتار‌ها، اعتقادات و عادت‌هایی برخلاف شما داشته باشند. زمانی که این اختلاف نظر‌ها یا تفاوت‌ها در زمینه‌های مختلف به شما و همسرتان سرایت کند، کشمکش و درگیری شروع می‌شود.

در ادامه راهکارهایی برای مدیریت بهترارتباط با خانواده همسر و نیز خانواده پدری ارائه می‌شود:
ذهنیت منفی خود را تغییر دهید. اینکه افراد چه نگرشی به خانواده همسر دارند بسیار مهم است؛ مثلا اگرخانم در خانواده‌ای بزرگ شده که خانواده پدر -از جمله مادربزرگ، پدر بزرگ، عمه و...- با دخالت کردن باعث ایجاد تنش و نارضایتی مادر شده‌اند در این حالت احتمالا خانم پیش داوری و نگرش خوبی به خانواده شوهر نخواهد داشت. همین عامل می‌تواند باعث پیشداوری و به وجود آمدن افکار منفی نسبت به رفتارهای خانواده همسرشود که آغاز کننده بسیاری از سوء تفاهم‌ها و تنش‌ها می‌شود.

به خانواده همسر خود احترام بگذارید. احترام به خانواده همسر جزو ضروریات یک ارتباط خوب است. حتی اگر به شما علاقه‌ای ندارند، رفتاری انجام ندهید که ارتباطتان بد‌تر شود. هرگز با آن‌ها با لحن بد صحبت نکنید و به آن‌ها توهین نکنید. به ارتباط با آن‌ها علاقه نشان دهید و به حرفشان توجه کنید.

در پی تغییر خانواده همسر خود نباشید. آن‌ها را همان طور که هستند بپذیرید. سعی کنید به جای اینکه منتظر بمانید آن‌ها رفتارخود را تغییر دهند شما با رفتاری معقول و سنجیده همراه با احترام و محبت شاهد تغییرات مثبتی در ارتباطاتتان باشید.

اختلافات و مشکلات خود را با خانواده‌هایتان در میان نگذارید. دربسیاری از مواقع بیان مشکلات با خانواده‌ها، ضمن اینکه راه رابرای دخالت در زندگی شما باز می‌کند، به علت نداشتن آگاهی و تخصص کافی و همچنین از سر دلسوزی راه حل‌هایی از طرف آن‌ها ارائه می‌شود که ممکن است اوضاع را از آنچه هست بد‌تر کند. دیگر اینکه نگرش منفی نسبت به همسر شما در ذهن خانواده‌ها ایجاد می‌شود که زمینه ساز اختلافات بیشتر خواهد شد.

علاقه خود را به آن‌ها نشان دهید، از صحبت کردن درباره کدورت‌های گذشته، اجتناب کنید وآن‌ها را متوجه این مسئله کنید که ارتباط خوب و صمیمانه به همراه احترام متقابل با آن‌ها یکی ازضروریات زندگی مشترک شماست.

گذشت کنید. گذشت به معنای فراموش کردن مسئله نیست، بلکه گذشت به معنای‌‌ رها کردن خود از خشم است. گذشت نشانه کنترل شما بر احساساتتان است نه ضعف شما. (سارا هجری - روان‌شناس بالینی/خراسان)

روش مقابله با شخصیت‌های دشوار در محل کار

جام جم سرا: یکی از انواع شخصیت‌هایی که در محیط کار به عنوان شخصیت دشوار یا مشکل ساز از او نام برده می‌شود، شخصیت مستبد است. افراد با چنین شخصیتی تا زمانی که مدیر مجموعه نباشند، مواجهه با آن‌ها خیلی سخت نیست، اما زمانی که این افراد، مدیر یک اداره شوند سعی می‌کنند با چرب زبانی دیگران را وادار به انجام کارهایی کنند که در ‌‌نهایت به سود خودشان تمام می‌شود، به سادگی به دیگران توهین می‌کنند، متوقع هستند؛ انتقاد آنان از دیگران همراه با بی‌رحمی است و خیلی راحت شایستگی و نقاط قوت کارکنان را نادیده می‌گیرند.

حرفه‌ای انتقاد کنید

یکی از کلیدهای اصلی در رفتار با شخصیت‌های گوناگون آن است که اعمال و رفتار آن‌ها را به شیوه‌ای حرفه‌ای مورد انتقاد قرار دهید، زیرا در این صورت فشار روانی و ناراحتی کمتری را تجربه خواهید کرد.

مواجهه یا مقابله، مرحله مهمی از فرآیند تلاش یک فرد برای اثر گذاری بر رفتار فرد دیگر است که می‌تواند رئیس او باشد. در ادامه برخی از روش‌ها برای مقابله با شخصیت‌های دشوار یا مدیران مستبد ارائه خواهد شد.

آرامشتان را حفظ کنید

سعی کنید در فرآیند مواجهه یا رویارویی با رئیس خود، آرامشتان را حفظ کنید و کلمه برخورد سنجیده را جانشین کلمه مواجهه کنید. همیشه با مدیرتان سنجیده برخورد کنید و از برخوردهایی که باعث ایجاد مشکل می‌شود، دوری کنید.

هدف را بیان کنید

در هر بار دیدار، مقصود اصلی خود را از ملاقات با مدیرتان در لحظات ابتدایی ملاقات بیان کنید و از صحبت کردن درباره موضوعات غیر مرتبط و غیر لازم جداً بپرهیزید؛ زیرا این افراد حساس هستند و ممکن است از صحبت‌های شما برداشت‌های اشتباه داشته باشند.

برای مدیرتان الگو باشید

همچنین با دیگر افراد اداره یا سازمان خود با حالت دوستانه برخورد کنید تا الگوی خوبی برای مدیرتان باشید.

با درنظر گرفتن راه حل‌های ارائه شده و نیز برقراری یک رابطه مثبت و مناسب، احساس ارزشمندی در زندگی و قرار گرفتن در فرآیند کار و تلاش جمعی در اداره یا سازمان همراه با بروز توانمندی وخلاقیت، انگیزه خود را حفظ و نشاط و سلامت روحی خود را تامین کنید. (عباسعلی براتی - کار‌شناس ارشد روان‌شناسی بالینی/خراسان)